Anonim Şirketlerin Tasfiye Süreci

[fırtına]

anonim şirket tasfiyesi anonim şirketlerde tasfiye işlemleri şirket tasfiye işlemleri nasıl kapatılır şirketlerde

Anonim Şirketlerin Tasfiye SüreciBaşlıkAnonim Şirketlerin Tasfiye SüreciAçıklamaAnonim Şirketlerin TasfiyesiGönderenRotaHukuk



İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI
ÖĞRENCİ STAJ EĞİTİM PROGRAMI
ÖDEV ÇALIŞMASI















AD / SOYAD : Ekim BORA
Özcan ELÇİ
Esra ÖZBALAK


ÜNİVERSİTE , FAKÜLTE , BÖLÜM : Anadolu Üniversitesi İ.İ.B.F. / İktisat /mezun
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi / iktisat /4.sınıf
Marmara Üniversitesi / İşletme / 4. Sınıf


STAJ YAPILAN DÖNEM : 19. Dönem


STAJ YAPILAN MÜDÜRLÜK : Hukuk İşleri Müdürlüğü


ÖDEV KONUSU : Türk Ticaret Kanunu’ndaki Anonim Şirketlerin
Tasfiye Süreci ile Sermaye Piyasası Kanunu’ndaki
Tedrici Tasfiyenin Karşılaştırılması














TÜRK TİCARET KANUNUNDAKİ ANONİM ŞİRKETLERİN TASFİYE SÜRECİ 3
Hukuki Mahiyeti 3
Tasfiye Halinde Anonim Şirketin Hukuki Durumu: 3
Tüzel Kişilik ve Haklardan Yararlanma Ehliyeti: 3
Ticaret Unvanı: 3
Tasfiye Halinde Anonim Şirketin Organlarının Hukuki Durumu: 4
Genel Kurulun Yetki ve Görevleri: 4
Tasfiye Halinde Yönetim Kurulunun Yetki ve Görevleri 5
Tasfiye Halinde Denetçilerin Yetki ve Görevleri 6
Tasfiye İşlemleri: 6
Anonim Ortaklığın Tasfiyesine İlişkin TTK.ndaki Hükümler 11
SERMAYE PİYASASI KANUNUNDAKİ TEDRİCİ TASFİYE 15
SERMAYE PİYASASI KANUNU’NDAKİ ARACI KURUMLARIN TEDRİCİ TASFİYE USUL ve ESASLARI ile TÜRK TİCARET KANUNU’NDAKİ ANONİM ŞİRKETLERİN TASFİYE SÜRECİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 17
Dayanak 17
Tedrici Tasfiye Kararı ve İlanı 17
Malvarlığının Korunması 18
Tedrici Tasfiye Kararının İlgili Kuruluşlara Bildirilmesi 18
Portföylerin Yönetiminin Devri 18
Yasal Organların Durumu 18
Bilgi Verme Yükümlülüğü 19
Tedrici Tasfiye İşlemlerinin Yürütülmesi 19
Malvarlığının Tespiti 19
Hak Sahiplerinin ve Alacak Tutarlarının Tesbiti 20
Alacaklılar Cetveli 20
Saklama Hesaplarındaki Sermaye Piyasası Araçlarının Dağıtımı 20
Fon Kapsamındaki Alacakların Ödenmesi 21
Satış Esasları 21
Alacakların Tahsili 22
Tasfiye Bakiyesinin Dağıtım Esasları 22
Ödeme Cetveli 22
İflas Talebi 22
Tedrici Tasfiyenin Kapanması 22
İflası İstenmeyen Aracı Kurumlar 23
İlan Esasları 23
Yeniden Değerleme 23
Yönetmelik Hükümlerine Tabi Diğer Hususlar 23
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler 23




TÜRK TİCARET KANUNUNDAKİ ANONİM ŞİRKETLERİN TASFİYE SÜRECİ
‘TASFİYE’ kavram olarak,anonim ortaklığın mal varlığının paraya çevrilmesi,ortaklık alacaklarının tahsil edilmesi,borçların ödenmesive geriye bir bakiye kalıyorsa,bunun tasfiye payı hükümlerince,pay sahiplerine dağıtılması ve ve ortaklığın kaydının sicilden silinmesi işlemlerinin tümü olarak vasıflandırılabilir.

Hukuki Mahiyeti
İnfisah ve fesih sebeplerinden biriyle sona eren bir anonim şirket,diğer bir şirketle birleşme,bir kamu tüzel kişisi tarafından devralınma veya bir limited şirket şekline dönüşme durumları haricinde,tasfiye haline girer.
Anonim şirketin tasfiye haline girmesi ile sözleşmesinde gösterilen ekonomik amaç,tasfiye amacıyla sınırlı olarak devam eder.Artık şirket ,faal işletme konusunu bırakmıştır. Sadece tasfiye gayesi için hukuki varlığını ve tüzel kişiliğini devam ettirir.
Tasfiye kapsamına giren işlemler ise,tasfiye gayesinin gereği olan ve bu gaye ile sınırlı bulunan işlemlerdir.Bunlar,başlanmış işleri tamamlamak,pay bedellerini ve diğer alacakları tahsil etmek,aktifleri paraya çevirmek,şirketin borç ve taahütlerini yerine getirmek,tasfiye hasılatını bankaya yatırmak gibi işlemlerdir(TTK. Md. 230).Bu işlemlerin dışına çıkmak,tasfiye gayesi ile bağdaşmaz.Bu sebeple tasfiye gayesi ile sınırlı olarak,kanunda sayılanların haricinde yapılan işlemler,tasfiye gayesiyle yapıldığı ispat edilmedikçe anonim şirketi bağlamaz.Bu işlemlerin hukuki sonucu ve işlemlerden doğan sorumluluk,işleri yapanlara aittir.
Ticaret kanununun 439. Maddesinde,sona eren anonim şirketin ,kaideten tasfiye haline gireceğ ihükme bağlanmıştır.

Tasfiye Halinde Anonim Şirketin Hukuki Durumu:
Tüzel Kişilik ve Haklardan Yararlanma Ehliyeti:
İnfisah veya fesih sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile anonim şirket sona erer.Ancak,tüzel kişiliği ortadan kalkmaz.Şirket,sadece tasfiye gayesiyle sınırlı olmak üzere,tüzel kişiliği muhafaza eder ( TTK. md. 439/2 ).
Tasfiye gayesiyle sınırlı olarak tüzel kişiliğin devamı, hem ortaklarla, hem de üçüncü kişilerle olan münasebetler bakımından geçerlidir.Bu itibarla,şirketin hak ve borçlarında ,tasfiye haline girmeden önceki taahütleri ile bu taahütlerden doğan sorumluluklarda bir değişiklik meydana getirmez.Şirketin faaliyette bulunduğu devrede,üçüncü kişilerle yaptığı sözleşmeler geçerliğini muhafaza eder.Şirketin lehine ve aleyhine açılmış davalar,tasfiye halinde de devam eder.
Tasfiye halinde borçlanan bir anonim şirket,tasfiye gayesiyle sınırlı olarak hak kazanır,borç altına girebilir.Ancak gayesinde bir değişiklik meydana gelir.Aktif kazanç sağlama ve ortaklarına paylaştırma gayesi sona erer,yerini pasif,tasfiye gayesi alır.Bu gayeyi aşan her türlü işlem,ehliyet dışı yapılmış sayılır.

Ticaret Unvanı:
Tasfiye halinde de anonim şirketin ticari faaliyet unsuru kaybolmakla beraber, tacir sıfatı saklı kalır.Tasfiye gereği yapılan bütün işlemler ticaridir.Bunun için, tasfiye halindeki şirket,
ticaret unvanını ‘tasfiye halinde’ sözü eklenmek suretiyle kullanmakta devam eder.Bu bakımdan , tasfiyenin başka bir unvan altında yapılması mümkün değildir.

Tasfiye Halinde Anonim Şirketin Organlarının Hukuki Durumu:
Tasfiye gayesinin , anonim şirketin ehliyetinde meydana getirdiği sınırlama,dolayısıyla şirket organlarının görev ve yetkilerini de sınırlandırır.
Şirket organları,tasfiye halinde de organ sıfatını muhafaza etmekle beraber,yetki ve görevleri,tasfiyenin yürütülebilmesi için zorunlu olan ve niteliği itibariyle , tasfiye memurlarınca yapılamayan işlere inhisar eder.Çünkü , şirket borçlarından dolayı,sadece malvarlığı ile sorumlu bir şirket tipi olduğundan (TTK. md. 269), alacaklıların menfaatleri bilhassa tasfiyede korunmaya değer.

Genel Kurulun Yetki ve Görevleri:

Anonim şirketin en yüksek organı olan ve yetkileri kanunun emredici hükümlerine ve esas sözleşmeye dayanan genel kurul ,şirket tasfiye haline girmekle ,yine organ sıfatını muhafaza eder.Ancak yetki ve görevleri,tasfiyenin yapılabilmesi için zorunlu olan fakat nitelikleri itibariyle,tasfiye memurlarınca yapılamayan işlemlerle sınırlıdır.
TTK. md. 440 hükmüne göre,tasfiye halinde genel kurulun yetki ve görevleri iki bakımdan sınırlandırılmıştır.

• Tasfiyenin Yapılabilmesi İçin Zorunlu Olan İşlemler:

Bu devrede her türlü ticari faaliyet ortadan kalktığından, şirket organları,dolayısıyla genel kurul,sadece tasfiyenin gerektirdiği ve tasfiye için zorunlu olan işlemleri yapabilir.Zorunluğun bulunup bulunmadığını,genel kurul takdir etmekle beraber,yapılması istenilen işlem,normal ölçülere göre,tasfiye bakımından zorunlu sayılabiliyorsa,bu işlemlerin yapılmasına genel kurulca karar verilebilir.Hatta,tasfiyeye yararlı olduğu ölçüde,yeni işlemler de yapılabilir.
Genel kurul,tasfiye memurlarının tayin ve azline karar vermeye yetkilidir (TTK. md. 441,442 ).
Fakat mahkemece tayin edilen bir tasfiye memuru,genel kurul kararıyla azledilemez.
Genel kurul,kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak şartıyla,tasfiye memurlarına talimat da verebilir.

• Kanunen Tasfiye Memurlarınca Yapılamayan İşlemler:

Anonim şirket tasfiye haline girince haline girince,organların yetki ve görevleri,nitelikleri gereği tasfiye memurlarınca yapılamayan işlemlerle sınırlanır (TTK. md. 440/1 ).
Mahiyeti icabı tasfiye memurlarınca yapılamayan işlemlerin bir kısmını Ticaret Kanunu sınırlayıcı olmamakla beraber saymıştır (TTK. md. 443,446/3,441,442,450,444 ).Kanunun saydığı haller için,işlemin mahiyetini,tasfiye memurlarınca yapılıp yapılamayacağını incelemeye gerek olmayıp,bunlar kanunen tasfiye memurlarınca yapılamayan işlemler özelliğini taşır.Bu işlemler,şirketin diğer organlarına da devredilemez.Aktiflerin toptan veya pazarlıkla satışına ancak genel kurul karar verebilir.
Tasfiyenin başlangıcında, envanter defteri ile bilançonun tasdiki,genel kurula aittir
(TTK. md.444 ).

 

[fırtına]

Cevap: Anonim Şirketlerin Tasfiye Süreci

Tasfiye Halinde Yönetim Kurulunun Yetki ve Görevleri

Anonim şirketin tasfiye haline girmesi ile yönetim kurulunun yetki ve görevleri,tasfiyenin yapılabilmesi için zorunlu olan ve fakat mahiyeti icabı tasfiye memurlarınca yapılamayan işlemlerle sınırlanmıştır ( TTK. md. 440 ).

• Yönetim ve Yemsil Yetkisinin Sona Ermesi:

Yönetim kurulu,tasfiye halinde de organ sıfatını muhafaza etmekle beraber,şirket malları üzerindeki tasarruf hakkı,hukuken ortadan kalkar ve şirket malları ile ilgili işlemlerde,yönetim kurulunun temsil yetkisi sona erer.Tasfiye halinde,temsil yetkisi tasfiye memurlarına intikal eder.Yönetim kurulunca tayin edilen ticari mümessillerin de temsil yetkileri tasfiye ile sona erer.

• Yönetim Kurulunun Tasfiye Memuru Sıfatı:

Anonim şirket tasfiyeye girdiği anda,sözleşmede açıkça belirtilmiş ise,bu kişiler,böyle bir açıklık yoksa genel kurulca seçilen kişiler,tasfiye memuru sıfatıyla tasfiye işlemlerini yaparlar.
( TTK. md. 441 ).Her ne sebeple olursa olsun genel kurul,tasfiye memuru tayin edemeyecek olursa,önceden faaliyette bulunan yönetim kurulu üyeleri,tasfiye memuru olarak görevlerine devam ederler ve kanunen tasfiye memurlarına yüklenmiş olan görevleri de yerine getirirler (TTK. md. 441).Bu durumda yönetim kurulu,tasfiye memuru sıfat ve yetkilerini kazanır ve tasfiye memuru statüsüne tabi olur.Bu sıfatla,şirketi birlikte veya sözleşmede açıkça belirtilmiş ise müstakil temsil ederler.Müstakil temsilin tescil ve ilan edilmesi gerekir.

• Yönetim Kurulunun Tescil Mükellefiyeti:

Sona eren anonim şirketin tescil ve ilanı görevi yönetim kuruluna ait olduğu gibi ( TTK md.438),tasfiye memurlarının ve bunların ayrı ayrı mı yoksa birlikte mi şirketi temsil edecekleri hususunun tescil ve ilanı da yine yönetim kurulu tarafından yerine getirilecektir (TTK md.441/2 ).

• Tasfiye Halinde Yönetim Kurulunun Diğer Yetki ve Görevleri

1. Tasfiye halinde yönetim kurulunun yönetim ve temsil yetkisi sona ermekle beraber ( TTK. md. 450,219 ),tasfiye gayesi dışında kalan işlerde,görev ve yetkileri devam eder
( TTK. md.440/1 ).Bu itibarla yönetim kurulu,genel kurulu fevkalade toplantıya çağırabilir.Tasfiye memurları,sadece tasfiye için gerekli olan hususlarda,genel kurulu toplantıya davet edebilir ( TTK. md. 440/2 ).Genel kurulca yapılacak işlemler,tasfiye gereğinden değilse davet yetkisi ve genel kurul toplantısı ile ilgili diğer işlemlerin yapılması,yönetim kuruluna aittir.
2. Keza,tasfiye gayesi sınırları dışında kalan genel kurul kararlarının iptali hususunda da,şirketi temsilen dava açmak yetkisi,yönetim kuruluna aittir.Yönetim kurulu,aynı zamanda tasfiye görevi ile yükümlü ise,tasfiye memuru sıfatıyla,tasfiye ile ilgili genel kurul kararlarının iptali için,dava açmak yetkisine de sahiptir ( TTK. md.441 )
3. Yönetim kurulu,tasfiye memurlarına her türlü kolaylık ve yardımı sağlamak ve istenilen bütün defter ve belgeleri,onlara vermekle yükümlüdürler.Bu yönden yönetim kurulu, genel kurula karşı sorumludur.
4. Envanter ve Bilançonun Tanzimi:
Ticaret Kanunu md.441 hükmüne göre,tasfiye memurluğu,yönetim kurulu üyeleri tarafından yapılıyorsa,tasfiye envanter ve bilançosunun tanzimi görevi yönetim kuruluna aittir.
Sözleşme veya genel kurul kararı ile ayrıca tasfiye memuru tayin edilmiş ise,bu tasfiye memurları,yönetim kurulu üyelerini davet edip,onlarla işbirliği yaparak,envanter ve bilançoyu tanzim ve müştereken imza ederler ( TTK. md. 450/f.1 , 226 )
Tasfiye Halinde Denetçilerin Yetki ve Görevleri

Anonim şirketin tasfiye haline girmesi ile denetçilerin yetki ve görevleri ,TTK. Md. 440/1 gereğince tasfiyenin yapılabilmesi için zorunlu olan fakat nitelikleri icabı , tasfiye memurlarınca yapılamayan işlemlerle sınırlıdır. Ancak, 440. maddenin 1. fıkrası hükmü denetlemenin sadece muhtevasını sınırlar, bu organın görev ve yetkilerine tesir edemez. Tasfiye halinde de denetleme ,tasfiye işlemleri bakımından zorunlu olduğu gibi , denetleme görevi gayesi itibariyle de, tasfiye memurları tarafından yapılamaz. Nitekim, şirketin fesih ve tasfiyesi halinde , tasfiye, kimin tarafından yapılırsa yapılsın denetçiler, tasfiye işlemlerinin kanun ve esas sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilip getirilmediğine nezaret etmekle yükümlüdür.(TTK. Md. 353/b. 7)

1. Denetçiler, tasfiye bilançosu ile envanter defterlerinin birbirine uygun olup olmadığını kontrol ederler.
2. Tasfiye işlemlerine nezaretleri sırasında, tasfiyenin idaresi hususunda müşahede ettikleri noksanları tespit etmek, kanun veya esas sözleşme hükümlerini ihlal edenleri , yönetim kurulu ve önemli hallerde genel kurula ihbar etmek zorundadırlar.(TTK. Md. 354)
3. Ticaret Kanununun 353. md.’nin 8. fıkrası gereğince , yönetim kurulunun ihmali halinde genel kurulu olağan ve olağanüstü toplantıya davet ederler. Ancak, acele bir durum mevcut olmadan, yetkili bulunmadıkları halde , genel kurulu toplantıya çağıran denetçiler , bu suretlerle meydana gelen zararları tazmin etmekle yükümlüdürler.
4. genel kurulca alınan bir kararın uygulanması, tasfiye memurları ile denetçilerin şahsi sorumluluklarını gerektirdiği taktirde , bunlardan her biri kararın iptalini dava edebilirler. (TTK. Md.381/1)
5. Denetçiler, tasfiye sırasında kanun veya esas sözleşme ile kendilerine verilen görevleri , hiç veya gereği gibi yapmadıkları taktirde, meydana gelen zararlardan, kusursuz olduklarını ispat etmedikçe, müteselsil olarak sorumludurlar.(TTK. Md. 359) Denetçilerin sorumlulukları , kusura dayanan sorumluluktur.

Tasfiye İşlemleri:

• Anonim Şirketin Sona Ermesinin Tescil ve İlanı :

Anonim şirketin kanun veya esas sözleşmede öngörülen sebeplerden biri ile sona ermesi halinde , durum yönetim kurulunca ticaret siciline tescil ve en çok birer hafta ara ile üç defa ilan ettirilir.(TTK. Md.438 TSN. Md.65)
İlanda şirket alacaklılarının belgeleri ile birlikte, bir sene içinde şirkete başvurmaları gereği bildirilir. Bir senelik sürenin başlama tarihi , üçüncü ilanın yapıldığı tarihtir.(TTK. Md438) Bir senelik süre içinde, ortaklara, hiçbir ödemede bulunulamaz.
Tescil görevi, yönetim kuruluna heyet halinde verilmiş olduğundan, üyelerin tek başlarına tescil talebinde bulunma yetkileri yoktur.(TTK. Md.30, TSN.md. 31)
Yönetim kurulunun , şirketin sona ermesini tescil ettirecek şekilde mevcut olmaması halinde , genel kurul tescil görevini, başka kişilere veya denetçilere yahut tasfiye memurlarına verebilir.
Anonim şirket , genel kurulun devamlı surette toplanmaması sebebiyle sona ermiş ise , tescil yükümü yönetim kurulunca , yönetim kurulu da mevcut değilse , tescil mahkemece tayin edilen tasfiye memurları tarafından yerine getirilir.(TTK. Md.438)
Şirket, iflas sebebiyle sona ermişse, iflas kararı, İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre (İİK. Md.166) iflas idaresince ticaret siciline bildirilir.
Tescil iflas durumu hariç, yapıcı vasıf taşımaz, bildirici niteliktedir.

• Tasfiye Memurlarının Tayini:
Anonim şirketlerin iflas sebebiyle sona ermesi hali istisna, tasfiye, tasfiye memurları tarafından yapılır.

Sözleşme ile Tayini:
Tasfiye memuru,şirketin kuruluşu sırasında sözleşme ile tayin edilebileceği gibi, sonradan sözleşmede değişiklik yapmak suretiyle de tayin edilebilir. Bu durumda TTK. Md.388/3 hükmüne göre sözleşmenin değiştirilmesi için toplantı ve karar nisapları aranır.
Sözleşme ile tayin edilen tasfiye memurunun şirkette ortak olması zorunlu değildir. Üçüncü kişiler de tasfiye memuru seçilebilirler.(TTK: md.450,212/3)

Genel Kurul Kararı ile Seçilmesi:
Tasfiye memuru esas sözleşme ile tayin edilmemiş ise, şirketin sona ermesinden önce veya sonra, genel kurul kararı ile seçilebilir.(TTK md441)
Tasfiye memurunun genel kurulca tayin edilmesi halinde de şirkette ortak olma zorunluluğu yoktur.Üçüncü kişilerde seçilebilir.(TTK: md450, 212/3) Ancak bu durumda da yine şirkette üçüncü kişi tasfiye memuru arasında, özel bir sözleşmenin yapılmış olması gerekir.
Yönetim Kurulunun Tasfiye Memuru Sıfatı:
Sözleşme, genel kurul veya mahkemenin tayin ettiği tasfiye memurlarının görev yapamadığı bütün hallerde , kanuni tasfiye memurluğu sıfatı, yönetim kuruluna intikal eder.
Bütün bu durumlarda yönetim kurulu, tasfiye memuru sıfatıyla tasfiye görevlerini, yönetim organı olarak da tasfiye icabından olan, fakat tasfiye memurlarınca yapılamayan işleri bir arada ve fakat birbirinden bağımsız olarak yürütür.

Tasfiye Memurlarının Mahkemece Tayini:
Anonim şirkete, mahkemece tasfiye memuru tayini istisnai hallerde olur.
1. Şirket genel kurulunun toplanamaması veya yönetim kurulunun mevcut olmaması sebebiyle feshedilmiş ise,
2. Haklı sebeplerin mevcudiyeti halinde , ortakların talebi ile ; bu durumda mahkemenin tasfiye memuru tayin edebilmesi için önceden tayin edilmiş tasfiye memurlarının mahkemece azlini gerektiren haklı sebeplerin mevcut olması ve ortaklardan birinin bunu talep etmesi gerekir. Tasfiye memurlarının azlini gerektiren haklı sebeplerin neler olduğu, kanunda açıkça belirtilmemiştir.

• Tasfiye Memurlarının Tescil ve İlanı:
Tasfiye memurlarının, tayin değiştirilme ve azilleri ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir.(TTK. Md.441/2)
Tasfiye memuru ister sözleşme ister genel kurulca tayin edilmiş olsun, tescil ve ilan görevi yönetim kuruluna aittir.
Tasfiye memurunun tayininde de tescil ve ilan işleri yapıcı nitelik taşımaz, sadece bildirici mahiyettedir.

• İlk Envanter ve Bilançonun Tanzimi :
Tasfiye memurları, tasfiye halinde bulunan anonim şirketin bütün mal ve haklarının muhafazası için, basiretli bir işadamı gibi gerekli tedbirler almak ve tasfiyeyi mümkün olan en kısa zamanda sonuçlandırmakla yükümlüdür.(TTK. Md.450,225)
Tasfiye memurlarının ilk görevi, şirketin sona erdiği andaki mali durumunu gösteren envanter ve bilançoyu hazırlamaktır. Bu tasfiye bakımından bir nevi açılış bilançosudur.
Tasfiye bilançosunun, işletme bilançosundan farklı özelliği; aktifler, şirket için sahip oldukları değerlere göre değil muhtemel satış değerleri ile bilançoya geçirilirler. Gizli ihtiyatlara , şirketin alacak ve borçlarına gerçek değerleri takdir olunur.
Yönetim kurulunun iştiraki ile tasfiye memurları tarafından düzenlenen ve tasfiye bilançosu olarak anılan, ilk envanter ve bilanço , genel kurulca tasdik edilir.(TTK.md441/1)

• Şirket Alacaklılarını Beyana Davet:
Alacaklı oldukları, şirket defterlerinden veya diğer belgelerden anlaşılan ve ikametgahları veya merkezleri bilinen gerçek ve tüzel kişiler taahhütlü mektupla ve diğer alacaklılar, Türk Ticaret Sicili Gazetesi ile ve diğer ilan yolları ile , anonim şirketin tasfiyeye girdiğinden haberdar edilir ve alacaklarını bildirmeleri için davet olunurlar. Bu davette çağrı en az üç defa tekrarlanmalıdır.(TTK: md447/2)
İcra yoluyla takip edilen veya dava konusu olan ihtilaflı alacaklarla, şarta bağlı alacaklar da beyan edilmelidir. Bu alacaklarla, henüz defter kayıtlarına intikal etmemiş alacaklar da diğer belgelerin muhtevasından anlaşılan alacaklılar gurubuna girer, bunlara da davet sicil gazetesi ve şirketin diğer yayın vasıtaları ile yapılır.
Alacaklı oldukları şirketçe belli olanlar , beyanda bulunmazlar ise , bunlara ait alacakların tutarı ve şirketin henüz vadesi gelmeyen borçları ile ihtilaflı borçlarının karşılığı notere tevdi olunur.(TTK. Md279,326, 434,445) Yoksa alacağın bildirilmesi , onun düşmesi sonucunu doğurmaz.

• Şirket Borçlarının Şirketin Malvarlığından Fazla Olması Halinde İflas Talebi:
Tasfiye envanter ve bilançosundan veya alacaklılara yapılan davetle ilan sonucu başvuran alacaklılardan, şirketlerin borç ve taahhütlerinin, şirket mevcudunu aştığı anlaşılırsa , tasfiye memurları, hiçbir ödeme yapmayarak, durumu derhal mahkemeye bildirmek zorundadırlar.(TTK. Md.446/2, İİK. Md.179) Bu durumda mahkeme , önceden takibe gerek olmadan, şirketin iflasına karar verir. Bu karar ile, tasfiye memurlarının görevi sona erer.
Şirket borçlarının, mevcudundan fazla olması halinde, tasfiye memurları hiçbir ödemede bulunmazlar.(TTK. Md 446/2) Kanunun bu hükmü emredici mahiyettedir. Çünkü, anonim şirket, borçlarından dolayı , sadece malvarlığı ile sorumlu bir şirkettir.
Şirketin mevcutları , borçların ödenmesine yetmiyorsa , sermaye paylarının, henüz ödenmemiş kısımlarının ödenmesi ortaklardan talep edilir.(TTK. Md.446)

 

[fırtına]

Cevap: Anonim Şirketlerin Tasfiye Süreci

• Şirketin Girişilmiş İşlerinin Tamamlanması, Aktiflerin Paraya Çevrilmesi:
Tasfiye memurları öncelikle şirketin devamı zamanında başlanmış olup henüz sonuçlandırılmamış olan iş ve işlemleri tamamlar, bunun için yeni işlemler de yapabilirler. Ancak bu yeni işlemlerin de yine tasfiye gayesiyle yapılması gerekir.
Şirketin nakit mevcudu, borçların ödenmesine kafi gelmiyorsa tasfiye memurları, şirket mevcudunu paraya çevirir; mal, kıymetli evrak ve gayri menkulleri satarlar.
Sözleşme de aksine hüküm yoksa ve genel kurulca da aksine karar alınmamış ise tasfiye memurları, satış şeklini tayin hususunda serbesttirler. Açık arttırma ile satmak zorunda olmayıp, bütün aktifleri pazarlık suretiyle satabilirler(TTK. Md.443)
Tasfiye memurları, tasfiye sırasında elde edilen paralardan, bin liradan fazlasını yanlarında alıkoymazlar. Bu paraları, şirket adına Merkez Bankasına, olmayan yerlerde muteber bir bankaya yatırmak zorundadırlar.(TTK. Md. 450/1,235)
• Borçların Ödenmesi:
Şirketin borçları, mevcudundan fazla ise tasfiye memurları, hiçbir ödemede bulunmazlar(TTK: md446/2, İİK. Md.179)
Tasfiye bilançosundan ve alacaklıların daveti sonucu anlaşılan duruma göre, şirket borçlarının,mevcudundan fazla olmadığı anlaşılırsa , ancak bu halde tasfiye memurları, bu borçları ödemekle yükümlüdürler.(TTK. 446/1) Ancak, mevcutların bütün borçları karşılayamamasından endişe ediliyorsa, bu taktirde kısmi ödemeler yapılması mümkündür. Alacaklılar rüçhan hakları yoksa eşit işleme tabi tutulurlar. Vadesi gelmiş borçlar, mevcudun müsaadesi nispetinde ödenir. Vadesi gelmemiş borçlar, tasfiye memurları tarafından indirim yapılarak ödenebileceği gibi , indirim yapılmadan borç vadesinde ödenmek üzere, notere tevdi edilebilir. Borç faizli ise alacaklı faizden mahrum edilemeyeceğinden , indirim yapılamaz. Şarta bağlı borçlar, şayet paylaşma, bunların mevcut olup olmayacakları açıkça anlaşılıncaya kadar geri bırakılamıyorsa, karşılıkları yine notere tevdi edilir.
Tasfiye memurları , şirket borçlarının ödenmesi hususunda , kusurlu oldukları taktirde müteselsil olarak sorumlu olurlar(TTK. Md.445/4).
1. Son ve Kesin Bilanço:
Ticaret kanununun 446. maddesinin 3. fıkrasına göre, anonim şirketlerde tasfiye işlemi sona erdikten sonra, tasfiye memurları, son ve kesin bilançoyu düzenleyerek, denetçilerin raporu ile birlikte genel kurulun onayına sunarlar.
• Tasfiye Paylarının Dağıtılması:
Tasfiye halinde bulunan anonim şirketin borçları ödendikten sonra kalan mevcudu,sözleşmede aksine hüküm olmadıkça ortaklar arasında ödedikleri sermaye nispetinde dağıtılır.(TTK. Md.447)
Buna ortağın, “tasfiye sonucuna katılma payı” veya kısaca “tasfiye payı” denilir.
Ticaret Kanunu dağıtmayı, şirket alacaklıları yararına bazı kurallara bağlamıştır.
Şöyle ki : aa. Tasfiye memurları tarafından yapılan üçüncü davetten itibaren bir yıl geçmedikçe, tasfiye payı ortaklara dağıtılamaz.
Bu sürenin başlangıcı, tasfiye memurlarınca yapılan üçüncü ilan tarihidir.(TTK. Md.447)
bb. Tasfiye payının dağıtılabilmesi için , tasfiye memurları tarafından yapılan davet üzerine, ikametgahları veya merkezleri şirketçe bilinen ve beyanda bulunmuş olan gerçek ve tüzel kişi alacaklıların , vadesi gelmiş alacakları ödenmiş, bilinen fakat beyanda bulunmamış alacaklıların alacakları notere yatırılmış , vadesi gelmemiş borçlar , indirimi yapılmak suretiyle ödenmiş veya notere tevdi edilmiş veya vadesi gelmemiş borçlarla, ihtilaflı veya şarta bağlı borçlar , yeter bir teminatla karşılanmış ve kesin-bilanço genel kurulca tasdik edilmiş ise, tasfiye payı ortaklara dağıtılabilir.
Tasfiye paylarının hesaplanmasında, önce sözleşme hükümleri uygulanır. Sözleşmede aksine hüküm yoksa , tasfiye payı, ortakların, sermaye payına mahsuben yaptıkları ödemeler ile orantılı olarak hesap edilir.
Tasfiye paylarının dağıtılmasında, sözleşme hükümlerine veya genel kurul kararına aykırı hareket eden tasfiye memurları, ortaklara haksız olarak ödedikleri paralardan dolayı TTK. Md. 224 hükmüne göre , kusursuz olduklarını ispat etmedikçe , müteselsil olarak sorumlu olurlar.

• Tasfiyenin Kapanması:
Son bilançonun tasdiki üzerine tasfiye payları ortakları ödendikten ve karşılığı temin edildikten sonra, tasfiye son bulmuş sayılır ve tasfiye memurları tarafından düzenlenecek bir raporla tasfiye kapatılır.

• Şirketin Ticaret Sicilinden Kaydının Silinmesi:
Tasfiyenin kapanması üzerine anonim şirket ve ticaret unvanı, tasfiye memurlarının talebi üzerine ticaret sicilinden silinir ve ticaret sicili gazetesinde ilan edilir(TTK. Md. 449). Kaydın silinmesi ile, o ana kadar tasfiye gayesiyle sınırlı olarak devam eden anonim şirketin tüzel kişiliği son bulur.

• Şirketin Evrak ve Defterlerinin Saklanması:
Anonim şirketin, ticaret sicilinden kaydının silinmesinden sonra, şirkete ait defterler, diğer evrak ve belgeler, son kayıt tarihinden itibaren on yıl müddetle saklanmak üzere, notere tevdi edilir.
Evrak ve defterlerin tevdi edileceği noter, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret mahkemesince tayin edilir. Bu belgeler, mahkemece ortaklardan birine de tevdi olunabilir. Bu taktirde ortağa, defterleri muhafaza görevine karşılık bir ücret verilmesi gerekir.(TTK. Md.68)
Anonim şirket, diğer bir şirket veya kamu tüzel kişisi tarafından devralınmak suretiyle sona ermişse, evrak ve defterler bu şirkete ve kamu tüzel kişisine devrolunur. Bu itibarla, muhafaza yükümü de bunlara aittir.
Defter, diğer vesika ve belgeler, kanuni saklama süresi içinde, yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi tabii afetler sebebiyle zayi olursa, defter ve evraklar kendisine verilmiş olan noter veya ortak, ziyan öğrendikleri tarihten itibaren on beş gün içinde şirket merkezinin bulunduğu yer mahkemesinden, kendilerine bir vesika verilmesini talep edebilirler.(TK. Md.68/4)


Anonim Ortaklığın Tasfiyesine İlişkin TTK.ndaki Hükümler
Anonim ortaklığın tasfiyesi halinde uygulanacak hükümler Ticaret Kanunumuzda düzenlenmiştir. Bu hükümler TTK.nun 439-454 madde hükümleri olup, bu düzenleme yanında, 450nci maddenin yaptığı yollama ile, kollektif ortaklığın tasfiyesine ilişkin hükümler de uygulanacaktır. Bumaddenin atıf yaptığı ve anonim ortaklıkta da uygulanması icap eden hükümler şöyledir.
• 207 nci maddenin 3ncü fıkrası (muhakeme usulüne dair)
• 212 nci maddenin 3 ncü fıkrası (memurların statüsüne dair)
• 217 nci madde, memurların muamele tarzına ilişki,
• 218-219 nci madde, memurların tevkil ve temsilyetkisine ilişkin,
• 220 nci madde, üçüncü şahıslarla yapılacak tebliğ ve ihtarlara ilişkin,
• 221 nci madde, memurun yetkisinin genişletilmesi veya daraltılması,
• 224 ncü madde, memurların mesuliyetine ilişkin,
• 225 nci madde, muhafaza tebirlerine ilişkin,
• 226 ncı madde,başlangıç envanteri ve bilançoya ilişkin,
• 227 nci madde, kanuni defterlerin tutulmasına ilişkin,
• 231 nci madde, yeni işler yapma yasağına ilişkin,
• 232 nci madde, yeni işler yapma yasağının istisnasına ilişkin,
• 235 nci madde, elde edilen paranın yatırılması ile ilgili
• 236 ncı madde, vadesi gelmemiş borçların iskontosu yapılarak ödenmesi
• 240ncı madde, memurların, bilgi ve hesap vermelerine ilişkin olup bu hükümler,
anonim ortakların tasfiyesinde de uygulanacaktır.

Madde 434 - Anonim şirketler şu sebeplerden biri ile münfesih olur:
1. Akdolundukları müddetin sona ermesi;
2. Şirket maksadının husulü veya husulünün imkansızlığı;
3. Şirket sermayesinin 324 üncü madde gereğince üçte ikisinin zıyaı;
4. Pay sahiplerinin beş kişiden aşağıya düşmesi;
5. Şirket alacaklılarının 436 ncı maddeye göre talepte bulunması;
6. Esas mukavelede bir fesih sebebi tayin edilmiş ise onun tahakkuku;
7. Şirketin diğer bir şirketle birleşmesi;
8. Şirketin iflasına karar verilmiş olması;
9. (Değişik bent: 16/06/1989-3585/5 md.) 388 inci maddenin ikinci ve dördüncü fıkralarına uygun olarak umumi heyetçe feshe karar verilmiş olması.
274 üncü madde ile 299 uncu maddenin son iki fıkrası hükümleri mahfuzdur.

Madde 435 - Şirketin tescilinden sonra hakiki pay sahiplerinin sayısı beşten aşağıya düşer veya şirketin kanunen lüzumlu organlarından biri mevcut olmaz yahut umumi heyet toplanamazsa, pay sahiplerinden veya şirket alacaklılarından birinin yahut Ticaret Vekaletinin talebi üzerine, mahkeme şirketin durumunu kanuna uygun hale ifrağ için münasip bir müddet tayin eder ve buna rağmen durum düzeltilmezse şirketin feshine karar verir.
Davanın açılmasını mütaakıp mahkeme, taraflardan birinin talebi üzerine lüzumlu tedbirleri alabilir.

Madde 436 - Şirketin alacaklıları esas sermayenin üçte ikisini kaybeden şirketin feshini dava edebilirler. Ancak, davacının alacağına karşı muteber teminat gösterilmesi halinde fesih kararı verilmez.

Madde 437 - İflas halinde tasfiye iflas idaresi tarafından İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yapılır. Şirket organları temsil salahiyetlerini ancak şirketin iflas idaresi tarafından temsil edilmediği hususlar için muhafaza ederler.

Madde 438 - İnfisah iflastan başka bir sebepten ileri gelmişse idare meclisince ticaret siciline tescil ve en çok birer hafta fasıla ile üç defa ilan ettirilir. İlana şirket alacaklılarının vesikalariyle beraber bir yıl içinde müracaat etmeleri lüzumu yazılır. Bu müddetin başlangıcı, üçüncü ilan tarihidir.

Madde 439 - Şirketin diğer bir şirketle birleşmesi, bir limited şirket şekline çevrilmesi veya bir amme hükmi şahsı tarafından devralınması halleri hariç olmak üzere, infisah eden şirket tasfiye haline girer.
Tasfiye haline giren şirket, pay sahipleriyle olan münasebetlerinde dahi, tasfiye sonuna kadar ve ehliyeti, 232 nci madde hükmü mahfuz olmak kaydiyle tasfiye gayesiyle mahdut olarak hükmi şahsiyetini muhafaza ve ticaret ünvanını (tasfiye halinde) ibaresini ilave suretiyle kullanmakta devam eder.

Madde 440 - Şirket tasfiye haline girince organların vazife ve salahiyetleri, tasfiyenin yapılabilmesi için zaruri olan fakat ve mahiyetleri icabı tasfiye memurlarınca yapılamıyan muamelelere inhisar eder.
Tasfiye işlerinin icaplarından olan hususlar hakkında karar vermek üzere umumi heyet tasfiye memurları tarafından, toplantıya davet edilir.

Madde 441 - Esas mukavele veya umumi heyet karariyle ayrıca tasfiye memuru tayin edilmedikçe tasfiye işleri, idare meclisi tarafından yapılır. Tasfiye ile vazifelendirilen kimseler esas mukavele veya tayin kararında aksi derpiş edilmiş olmadıkça mutat bir ücrete hak kazanırlar.
İdare meclisi tasfiye memurlarını ticaret siciline tescil ve ilan ettirir. Tasfiye işlerinin idare meclisince yapılması halinde dahi bu hüküm tatbik olunur.

Madde 442 - Esas mukavele veya umumi heyet karariyle tayin edilmiş olan tasfiye memurları yahut bu vazifeyi ifa eden idare meclisi azası umumi heyet tarafından her zaman azil ve yerlerine yenileri tayin olunabilir.
Pay sahiplerinden birinin talebiyle mahkeme dahi haklı sebepler dolayısiyle tasfiyeye memur kimseleri azil ve yerlerine yenilerini tayin edebilir. Bunlar kendilerini tescil ve ilan ettirirler.

Madde 443 - Umumi heyet aksine karar vermiş olmadıkça tasfiye memurları şirketin aktiflerini pazarlık suretiyle de satabilirler.
(Değişik fıkra: 16/06/1989-3585/6 md.) Aktiflerin toptan satılabilmesi için umumi heyetin kararı gereklidir. Bu karar hakkında 388 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkraları uygulanır.




Madde 444 - Tasfiye memurları vazifelerine başlar başlamaz şirketin, tasfiyenin başlangıcındaki hal ve durumunu inceliyerek buna göre envanter defterleriyle bilançosunu tanzim eder ve umumi heyetin tasdikine sunarlar.
226 ncı madde ile kollektif şirket tasfiye işlerini gören kimselere tevdi olunan vazifeler, anonim şirketlerin tasfiyesinde idare meclisince yapılır.

Madde 445 - Alacaklı oldukları şirket defterleri veya diğer vesikalar münderecatından anlaşılan ve ikametgahları bilinen şahıslar taahhütlü mektupla, diğer alacaklılar 37 nci maddede yazılı gazetede ve aynı zamanda esas mukavele ile muayyen şekilde ilan suretiyle şirketin infisahından haberdar ve alacaklarını beyana davet edilirler.
Alacaklı oldukları malum olanlar beyanda bulunmazlarsa alacaklarının tutarı notere tevdi olunur.
Şirketin henüz muaccel olmıyan borçlariyle münazaalı bulunan borçlarına tekabül edecek bir para dahi kezalik notere tevdi olunur; meğer ki, bu gibi borçlar kafi bir teminat ile karşılanmış veya şirket mevcudunun ortaklar arasında taksimi bu borçların ödenmesine talik edilmiş olsun.
Yukarıki fıkralarda yazılı hükümlere aykırı hareket eden tasfiye memurları haksız olarak ödedikleri paralardan dolayı 224 üncü madde hükmünce mesuldürler.

Madde 446 - Tasfiye memurları; şirketin cari muamelelerini tamamlamak, pay bedellerinin henüz ödenmemiş olan kısımlarını icabı halinde tahsil etmek, aktifleri paraya çevirmek ve şirket borçlarının ilk tasfiye bilançosundan ve alacaklıların daveti neticesinde anlaşılan vaziyete göre şirket mevcudundan fazla olmadığı taayyün etmiş ise bu borçları ödemekle mükelleftirler.
Şirket borçlarının şirket mevcudundan fazla olması halinde tasfiye memurları keyfiyeti derhal mahkemeye bildirirler; mahkeme iflasın açılmasına karar verir.
Tasfiye memurları tasfiyenin uzun sürmesi halinde her yıl sonu için ara bilançoları ve tasfiye sonunda son ve kati bir bilanço tanzim ederek umumi heyete tevdi ederler.

Madde 447 - Tasfiye halinde bulunan şirketin borçları ödendikten sonra kalan mevcudu, esas mukavelede aksine bir hüküm olmadıkça, pay sahipleri arasında ödedikleri sermayeler ve paylara bağlı olan imtiyaz hakları nispetinde dağıtılır.
Alacaklıları üçüncü defa davetten itibaren bir yıl geçmedikçe kalan mevcut dağıtılamaz. Şu kadar ki hal ve duruma göre alacaklılar için bir tehlike mevcut olmadığı takdirde mahkeme bir yıl geçmeden dahi dağıtmaya izin verebilir.
Esas mukavelede ve umumi heyet kararında aksine hüküm bulunmadıkça dağıtma para olarak yapılır.

Madde 448 - Tasfiyenin sonunda evrak ve defterlerin saklanması hakkında 68 inci madde hükmü tatbik olunur.

Madde 449 - Tasfiyenin sona ermesi üzerine şirkete ait ticaret unvanının sicilden terkini tasfiye memurları tarafından sicil memurluğundan talep olunur. İşbu talep üzerine terkin keyfiyeti tescil ve ilan olunur.

Madde 450 - Yukarıki hususi hükümler mahfuz kalmak üzere 207 nci maddenin 3 üncü fıkrasiyle 212 nci maddenin 3 üncü fıkrası ve 217 - 221, 224 - 227, 231, 232, 235, 236, 240 ıncı maddeler hükümleri anonim şirketler hakkında da tatbik olunur.

Kollektif şirketlerin tasfiyesinde ortakların ittifakla verecekleri kararlar anonim şirketlerde umumi heyetin riayetle mükellef bulunduğu 372 ve 378 inci maddelerde muayyen nisap ve ekseriyet hükümlerine tabidir.

Madde 451 - Bir anonim şirket diğer bir anonim şirket tarafından bütün aktif ve pasifleriyle devralınmak suretiyle infisah ederse aşağıdaki hükümler tatbik olunur:
1. Devralan şirketin idare meclisi infisah eden şirketin alacaklarını tasfiye hakkındaki hükümlere göre davet eder;
2. İnfisah eden şirketin malları, borçları tediye veya temin edilinceye kadar ayrı olarak ve devralan şirket tarafından idare olunur
3. Devralan şirketin idare meclisi azaları, alacaklılara karşı infisah eden şirket mallarının ayrı olarak idaresini temin hususunda şahsan ve müteselsilen mesuldürler;
4. Malların ayrı olarak idare edildiği müddet içinde infisah eden şirkete karşı açılacak davalarda salahiyetli mahkemenin salahiyeti bakidir;
5. İnfisah eden şirketin alacaklılariyle devralan şirket alacaklıları arasındaki münasebetlerde devralınan ve ayrı idareye tabi olan mallar aynı müddet içinde infisah eden şirketin malları sayılır; devralan şirketin iflasında bu mallar ayrı bir masa teşkil eder ve icap ediyorsa münhasıran infisah eden şirket borçlarının ödenmesinde kullanılır;
6. Her iki şirket malları, ancak infisah eden bir anonim şirket mevcudunun pay sahiplerine dağıtılması caiz olduğu anda birleştirilebilir;
7. Şirketin infisahı, ticaret siciline tescil olunur. Şirket borçları tediye veya temin edildikten sonra ticaret sicilinden infisaha ait kayıt silinir ve keyfiyet ilan olunur;
8. İnfisahın tescilinden sonra devralan şirketçe infisah eden şirketin pay sahiplerine karşılık olarak verilecek hisse senetleri, birleşme mukavelesi hükümlerine göre kendilerine teslim olunur.

Madde 452 - Birden çok anonim şirketin malları yeni kurulacak bir anonim şirket tarafından devralınabilir; o suretle ki adı geçen şirketlerin malları tasfiye edilmeksizin yeni şirkete geçer. Böyle bir birleşme hakkında anonim şirketlerin kurulmasına ve bir anonim şirketin diğer bir anonim şirket tarafından devralınmasına dair olan hükümler tatbik olunur.
Ayrıca aşağıdaki hükümler dahi caridir:
1. Şirketler imzaları noterce tasdikli birleşme mukavelesinde; birleştiklerini, yeni anonim şirketin esas mukavelesini tanzim ettiklerini, bütün hisselerin taahhüt olunduğunu, mevcut şirketlerin mallarını sermaye olarak yeni şirkete koyduklarını ve yeni şirketin lüzumlu organlarını tayin ettiklerini tesbit ederler;
2. Birleşme mukavelesi birleşen şirketlerden her birinin umumi heyeti tarafından tasdik olunur;
3. Tasdik karariyle tekemmül eden yeni şirket esas mukavelesi üzerine mütaakip kuruluş merasimi ikmal edilerek keyfiyet tescil ve ilan olunur;
4. Tescilden sonra eski şirketlerin hisse senetleri karşılığında birleşme mukavelesi gereğince yeni şirketin hisse senetleri verilir.

Madde 453 - Bir anonim şirket aktif ve pasifleriyle birlikte sermayesi paylara bölünmüş bir komandit şirket tarafından devralınmak suretiyle infisah ederse, devralan komandit şirketin komandite azaları, infisah eden anonim şirket borçlarından şahsan ve müteselsilen mesul olurlar.
Diğer hususlarda bir anonim şirketin diğer bir anonim şirket tarafından devralınması hakkındaki hükümler tatbik olunur.

Madde 454 - Bir anonim şirketin malları devlet, vilayet, belediye gibi bir amme hükmi şahsiyeti tarafından devralınırsa, şirketin umumi heyeti tasfiye yapılmamasına karar verebilir.
Bu karar, infisah hakkındaki hükümlere göre verilir ve tescil ve ilan ettirilir.
Tescil ile şirketin mal ve borçları amme hükmi şahsına intikal etmiş olur ve ticaret sicilinden şirketin unvanı silinir ve keyfiyet ilan olunur.
SERMAYE PİYASASI KANUNUNDAKİ TEDRİCİ TASFİYE

Madde 46/B - (Ek madde: 24/06/1995 - KHK - 558/13 md.; İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 13/11/1995 tarih ve E.1995/45, K.1995/58 sayılı Kararı ile.; Yeniden düzenlenen madde: 15/12/1999 - 4487/24 md.)(*)

Kanunun 46 ncı maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca yetkileri kaldırılan aracı kurumların tedrici tasfiyelerine Kurulca karar verilebilir. Bu kurumların tasfiye işlemleri Yatırımcıları Koruma Fonu tarafından yürütülür.

Tedrici tasfiyenin amacı, aracı kurumların mal varlığını işin niteliğine göre aynen veya nakde çevirmek suretiyle elde edilen bedeli tahsis ederek, Kanun çerçevesinde yaptıkları sermaye piyasası faaliyetleri nedeniyle müşterilerine karşı olan nakit ödeme ve sermaye piyasası araçları teslim yükümlülüklerini tasfiye etmektir. Tedrici tasfiye karar ve işlemlerinde Türk Ticaret Kanunu İcra ve İflas Kanunu ve diğer mevzuatın tasfiye ile ilgili hükümleri uygulanmaz. Aracı kurumların tedrici tasfiyelerinin uygulama usul ve esasları Kurulca hazırlanan bir yönetmelikte gösterilir.

 

[fırtına]

Cevap: Anonim Şirketlerin Tasfiye Süreci

Tedrici tasfiye kararı verildikten sonra, aracı kurumun yasal organlarının görev ve yetkileri, tasfiye sonuçlanıncaya kadar Fon tarafından yerine getirilir.

Aracı kurumun yönettiği, yatırım fonu ve yatırım ortaklığı portföyleri dahil, portföylerin yönetiminin, bir başka kuruluşa devrine Kurulca karar verilebilir. Ancak 46 ncı maddenin birinci fıkrasının (h) bendi hükmü saklıdır.

Hakkında tedrici tasfiye kararı verilen aracı kurumun ödemeleri durur ve tüm mal varlığı üzerinde, bu karar tarihi itibariyle sadece Fon tarafından tasarruf edilebilir. Fon, aracı kurumun aktif ve pasifini tespit eder. Aracı kurumun, tasfiye kapsamında yer alan yükümlülüklerinden, nakit borçları, tedrici tasfiye kararının verildiği tarihteki ana para ve işlemiş faizleri toplamı üzerinden; sermaye piyasası aracı teslim borçları ise, aynen teslimin yapılamayacağı hallerde, varsa teslimde temerrüde düşülen tarihteki, aksi halde tedrici tasfiye kararının verildiği gündeki piyasa değeri itibariyle bulunacak nakit değerleri üzerinden hesaplanır. Aracı kurumun tedrici tasfiye kararının verilmesinden sonra vadesi gelen sözleşmelerinden doğan hak ve borçları da, vadeleri itibariyle belirlenir. Aracı kurumun, vadeli borçlarına vadeden, diğer borçlarına ise tedrici tasfiye tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen oranda kanuni temerrüt faizi yürütülür. Mevzuat uyarınca aracı kurum tarafından verilmiş teminatlar da, aktifin hesabında dikkate alınır.

Fon, aracı kurumun tasfiye kapsamında yer alan gerçek hak sahiplerini ve alacak tutarlarını, Kuruldaki kayıtlar, aracı kurumun kayıtları, bu kuruluşun ilgili olduğu diğer resmi ve özel kurumların kayıtları ile güvenilir bulunan diğer bilgi ve belgelere dayanarak tespit eder. İcra ve İflas Kanununun 278, 279 ve 280 inci maddelerinde yazılı hallerin varlığı halinde, Fon tarafından iptal davası açılabilir.

Tedrici tasfiyeye tabi tutulmayan ve haklarında iflas kararı verilen aracı kurumların, sıra cetvelinde yer alan hisse senedi işlemlerinden doğan nakit ve hisse senedi alacaklılarına, Fondan, Fon yönetiminin onayı ile bu cetvelde görünen alacak tutarları gözetilerek ödeme yapılır. İlgili mevzuat uyarınca faaliyetleri durdurulan bankaların, hisse senedi işlemlerinden doğan nakit ve hisse senedi alacaklısı gerçek hak sahipleri ve alacak tutarları ise bankanın yönetiminin ilgili mevzuat uyarınca devredildiği kuruluş tarafından tespit edilir ve Fon yönetiminin onayı ile Fondan yapılacak ödemelerde esas alınır. Bu fıkra uyarınca yapılacak ödemelerde, tedrici tasfiyeye tabi tutulan aracı kurumların alacaklılarına ödeme yapılma esasları uygulanır.

Tedrici tasfiyenin başlangıcında, öncelikle müşteri saklama hesaplarındaki sermaye piyasası araçları hak sahiplerine dağıtılır. Bu amaçla müşteri hesabına saklanan sermaye piyasası araçları, münferit hesaplar itibariyle karşılaştırılır ve münhasıran bu hesap sahiplerine olan yükümlülüklerin karşılanmasında kullanılır.

Hesabında alacağını karşılamaya yetecek kadar ya da hiç hisse senedi bulunmayan saklama hesabı sahiplerinin nakit ve hisse senedi alacakları toplamının 7 milyar 500 milyon lirası tasfiye sonucu beklenmeksizin Fon tarafından ödenir. Ancak aynı kurumdan alacaklı görünen ve birlikte hareket ettiklerine Fon yönetimince kanaat getirilenlere, toplamı yukarıdaki tutarı aşmamak kaydıyla alacakları oranında ödeme yapılır. Tedrici tasfiyeye tabi tutulan aracı kurumdan alacaklı görünen ortakları, yönetim kurulu ve denetleme kurulu üyeleri, imzaya yetkili personeli ile bunların eşlerine ve üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımlarına, fondan avans ödemesi yapılmaz. Bu fıkra uyarınca yapılacak ödemelerin tutarı, her yıl ilan edilen yeniden değerleme kat sayısı oranında artırılır.

Fon, avans ödemelerini yaptıktan sonra aracı kurumun tedrici tasfiyesine devam eder. Tasfiye bakiyesi, tasfiyenin amacı kapsamında yer alan hak sahiplerinden alacağının tamamı karşılanamayanların alacağının ödenmesinde kullanılır. Ancak, tasfiye bakiyesi bu alacakların tamamının karşılanmasına yetmezse, ödemeler garameten yapılır. Bu alacaklar tamamen karşılandıktan sonra artan kısımdan, öncelikle kamu alacakları ve kalandan Fonun yaptığı avans ve tasfiye giderleri nedeniyle doğan alacağı ödenir. Bakiye, diğer alacaklılara tahsis edilir. Aracı kurumun aktifleri, tasfiyenin amacı kapsamındaki hak sahiplerinin alacaklarını, Fondan yapılan ödemeleri ve tasfiye giderlerini karşılamaya yetmezse, Fon, Kurulun uygun görüşüyle aracı kurumun iflasını isteyebilir.

Aracı kurumlar dışında kalan sermaye piyasası kurumlarının tedricen tasfiyeleri Kurulca yapılır ve Yatırımcıları Koruma Fonu ile ilgili olan hükümler dışında, haklarında bu Madde uygulanır. Bu fıkra kapsamındaki kurumların tedrici tasfiye yöntemleri, türleri dikkate alınarak Kurulca belirlenir.







SERMAYE PİYASASI KANUNU’NDAKİ ARACI KURUMLARIN TEDRİCİ TASFİYE USUL ve ESASLARI ile TÜRK TİCARET KANUNU’NDAKİ ANONİM ŞİRKETLERİN TASFİYE SÜRECİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, 15/12/1999 tarihli ve 4487 sayılı Kanunla değişik 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 46 ncı maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca haklarında tedrici tasfiye kararı verilen aracı kurumların malvarlığını işin niteliğine göre aynen veya nakde çevirmek suretiyle elde edilen bedeli tahsis ederek, Kanun çerçevesinde yaptıkları sermaye piyasası faaliyetleri nedeniyle müşterilerine karşı olan nakit ödeme ve sermaye piyasası araçları teslim yükümlülüklerinin Yatırımcıları Koruma Fonu tarafından tasfiye edilmesi usul ve esaslarını belirlemektir.
• Anonim şirketlerin tasfiyesi ise Türk Ticaret Kanununda, mal varlığının paraya çevrilmesi,ortaklık alacaklarının tahsil edilmesi,borçların ödenmesive geriye bir bakiye kalıyorsa,bunun tasfiye payı hükümlerince,pay sahiplerine dağıtılması ve ortaklığın kaydının sicilden silinmesi işlemlerinin tümü olarak açıklanır.Tasfiye işlemi, genel kurul kararı ile veya mahkeme kararı ile atanan tasfiye memurlarınca ,veya bu iki durumun gerçekleşmemesi halinde bizzat yönetim kurulu üyelerince yürütülür.
(TTK md.212,372,378,441)

Dayanak
Madde 2 — Bu Yönetmelik, 15/12/1999 tarihli ve 4487 sayılı Kanun ile değişik 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 46/B maddesine dayanılarak çıkartılmıştır.
Tanımlar
Madde 3 — Bu Yönetmelikte geçen;

Kanun : 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununu,
Kurul : Sermaye Piyasası Kurulunu,
Fon : Yatırımcıları Koruma Fonunu,
MKK : Merkezi Kayıt Kuruluşunu,
Birlik : Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliğini,
İMKB : İstanbul Menkul Kıymetler Borsasını,
Takasbank : İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş.'ni,
ifade eder.


Tedrici Tasfiye Kararı ve İlanı
Madde 4 — Aracı kurumlar hakkında verilen tedrici tasfiye kararları, bu kararların alındığı gün Kurul tarafından aracı kuruma, MKK’ya, İMKB’ye, Takasbanka, Birliğe, Türkiye Bankalar Birliğine ve tasfiye işlemlerini yürütmek üzere Fona bildirilir.
Tedrici tasfiye kararı Fon tarafından, aracı kurumun alacaklılarının haklarını gösterir belgelerle Fona başvurmaları için bu Yönetmeliğin 23 üncü maddesi çerçevesinde ilan edilir. Alacaklıların Fona başvuru süresi ve esasları ile aracı kuruma yapılacak olan bütün ödemelerin sadece Fona yapılması gerektiği ilanda belirtilir.

• TTK.nun 439. Maddesine göre,anonim şirketin bir diğer şirketle birleşmesi,bir limited şirketine çevrilmesi veya bir amme hükmi şahsı tarafından devir alınması halleri hariç olmak üzere,infisah eden şirket tasfiye haline girer.Bu durum idare meclisince ticaret siciline tescil ve en çok birer hafta ara ile üç defa ilan edilir.Yapılacak ilanla,ortaklık alacaklılarının vesikaları ile birlikte ve bir yıl içinde ortaklığa başvurmaları gerektiği bildirilmelidir.Bir yıllık sürenin başlangıcı üçüncü ilanın yapıldığı tarih olup,bu ilan,hem ticaret sicili gazetesinde ve hem de ortaklığa aitilanların yapıldığı gazetede ayrıca ilan edilmek gerekir.Anonim şirketin feshi,tescil ve ilan edilmedikçe,üçüncü şahıslara karşı etkili olmaz,ancak fesihten haberdar olanlara karşı ileri sürülebilir.(TTK.39)

Malvarlığının Korunması
Madde 5 — Kurulca yetkileri sürekli olarak kaldırılan aracı kurumların malvarlıkları, yetkinin kaldırılmasına ilişkin Kurul kararının alındığı tarihten itibaren tedrici tasfiye işlemlerinin tamamlandığı ilan edilinceye; tedrici tasfiyeyi takiben iflas talebinde bulunulması halinde, iflas talebinin mahkemece esastan karara bağlanmasına kadar, tedrici tasfiye çerçevesinde Fon ve Kurul tarafından yapılacak işlemler hariç, üçüncü kişilere devredilemez, rehnedilemez, teminat gösterilemez, haczedilemez, başlamış tüm icra takipleri de kendiliğinden durur.
Hakkında tedrici tasfiye kararı verilen aracı kurumların bütün ödemeleri durur ve aracı kuruma yapılan tüm ödemeler sadece Fona yapılır. Fona yapılan ödemeler dışındaki ödemeler borcu sona erdirmez. Karar tarihi itibariyle tüm malvarlığı üzerinde sadece Fon tarafından tasarruf edilebilir.
Tedrici tasfiye karar ve işlemlerinde Türk Ticaret Kanunu, İcra ve İflas Kanunu ve diğer mevzuatın tasfiye ile ilgili hükümleri uygulanmaz.
Fon, gerekli görürse aracı kurumun mevcut mallarının korunması amacıyla mahkemeye başvurarak yediemin tayinini isteyebilir.
• Tasfiye haline giren anonim ortaklığın kar elde etmek amacı ortadan kalkar.İstisnaen yeni işler yapılması ve genel kurul kararı ile işlere geçici devam kararı verilmesi,tasfiye amacını gerçekleştirmek içindir.
• Tasfiye halinde TTK hükümleri uygulanır.Şayet bir iflas durumu söz konusu ise tasfiye konusundaki Ticaret Kanunu hükümleri uygulanmaz ve İcra İflas Kanunu hükümlerine müracaat edilir.

Tedrici Tasfiye Kararının İlgili Kuruluşlara Bildirilmesi
Madde 6 — Tedrici tasfiye kararı, Fon tarafından aracı kurumun malvarlığına dahil menkul ve gayrimenkul malların öğrenilmesini takiben derhal, bu malların kayıtlı bulunduğu tapu dairelerine, trafik şube müdürlüklerine, aracı kurumun hesabının bulunduğu bankalar ve diğer mali kuruluşlara, aracı kurum hakkında icra takibi varsa ilgili icra dairelerine ve ilgili diğer kuruluşlara yazılı olarak bildirilir.
• Tasfiye memurları veya tasfiyeyi yürütenler,tasfiyenin başladığını üç gün içinde ilgili vergi dairelerine bildirmek zorundadır.

Portföylerin Yönetiminin Devri
Madde 7 — Aracı kurumun yönettiği, yatırım fonu ve yatırım ortaklığı portföyleri dahil, portföylerin yönetiminin, portföy yönetim yetkisini haiz bir başka kuruluşa devrine Kurulca karar verilebilir. Ancak Kanunun 46 ncı maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi hükmü saklıdır.

Yasal Organların Durumu
Madde 8 — Tedrici tasfiye kararı verildikten sonra, aracı kurumun yasal organlarının görev ve yetkileri, tasfiye sonuçlanıncaya kadar Fon tarafından yerine getirilir.
• Anonim ortaklığın tasfiyesinde şirket organları varlıklarını sürdürür.Şirketin tasfiye haline girmesiyle,yeni muamele ve işlere devam kararı ancak genel kurulca verilebilir.Bu yeni muameleler ise,şirketin infisahtan kurtulup,eski hale avdet etmesi demek değildir.İşlere geçici olarak devam etmesi olgusu,elde mevcut stokları eritmek veya şirketi bağlayan bir taahhüdün yerine getirilmesi nedeniyle alınabilir.

Bilgi Verme Yükümlülüğü
Madde 9 — Tedrici tasfiye kararının alındığı tarihte görevde bulunan yönetim kurulu, tedrici tasfiye kararının ilanı tarihinden itibaren 7 gün içinde, aracı kurumun mevcut aktif ve pasifini, taahhütlerini, taraf olduğu sözleşmeleri ve hukuki uyuşmazlıklarını ve mevcut her türlü bilgiyi içerecek şekilde kayıtlarında yer alsın almasın son durumunu gösterir bir raporu eksiksiz olarak düzenleyip Fona vermekle yükümlüdür. Fon, gerekli görülen hallerde Kurul onayıyla rapor verme süresini uzatabilir.

Tedrici Tasfiye İşlemlerinin Yürütülmesi
Madde 10 — Haklarında tedrici tasfiye kararı verilen aracı kurumların tedrici tasfiye işlemleri Fon tarafından yürütülür.
İhtiyaç duyulması halinde, Fonun talebi üzerine, tedrici tasfiye işlemlerinde yardımcı olmak amacıyla Kurul, İMKB, Takasbank ve Birlik yeterli sayıda personel görevlendirebilir. Söz konusu kuruluşlar tarafından görevlendirilecek kişiler tasfiye işlemleri dışında bir işle görevlendirilemezler. Bu kişilere Fon tarafından ayrıca ücret ödenmez.
Tedrici tasfiye işlemleri için gerekli hallerde Fon tarafından uzman kişi veya kuruluşların görüş ve hizmetlerine başvurulabilir. Bu kişi ve kuruluşlara ödenecek ücretler Fon tarafından belirlenir.
Tasfiye işlemlerinde görev alacakların 7/9/2000 tarihli ve 24163 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kurulun Seri: V, No: 46 Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliğinin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendindeki koşulları taşımaları ve mali piyasalarda en az 3 yıl tecrübe sahibi olmaları gerekir.

Malvarlığının Tespiti
Madde 11 — Fon, aracı kurumun aktif ve pasifini kayıtlar üzerinde, merkez, şube, acenta ve irtibat büroları nezdinde yapacağı inceleme sonucunda tespit eder. Aracı kurumun, tasfiye kapsamında yer alan yükümlülüklerinden nakit borçları, tedrici tasfiye kararının verildiği tarihteki anapara ve işlemiş faizleri toplamı üzerinden; sermaye piyasası aracı teslim borçları ise, aynen teslimin yapılamayacağı hallerde, varsa teslimde temerrüde düşülen tarihteki, aksi halde tedrici tasfiye kararının verildiği gündeki piyasa değeri itibariyle bulunacak nakit değerleri üzerinden hesaplanır. Aracı kurumun tedrici tasfiye kararının verilmesinden sonra vadesi gelen sözleşmelerinden doğan hak ve borçları da, vadeleri itibariyle belirlenir. Aracı kurumun, vadeli borçlarına vadeden, diğer borçlarına ise tedrici tasfiye karar tarihinden itibaren 4489 sayılı Kanunla değişik 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen oranda kanuni temerrüt faizi yürütülür. Mevzuat uyarınca aracı kurum tarafından verilmiş teminatlar da, aktifin hesabında dikkate alınır.
Sermaye piyasası araçlarının bu maddenin birinci fıkrası uyarınca piyasa değerlerinin hesaplanmasında 29/1/1989 tarihli ve 20064 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kurulun Seri: XI, No: 1 Sermaye Piyasasında Mali Tablo ve Raporlara İlişkin İlke ve Kurallar Hakkında Tebliğinin 21 inci maddesi hükümleri uygulanır.
Malvarlığı içinde bulunan menkul ve gayrimenkullerin değer tespiti için, mahkemeye veya Kurulca listeye alınmış ekspertiz şirketlerine başvurulabilir.
• Anonim ortaklıklarda tasfiyenin başlama anı,şirketin fesih ve tasfiyesinin gerçekleştiği andır.Tasfiyenin başlangıcında düzenlenen bilançoya,ilk bilanço,açılış bilançosu veya tahmini bilanço denir.
• İlk bilanço,şirket mallarının paraya çevrilmesi halinde elde edilecek safi mevcudu tesbit gayesi güttüğünden,aktifler gerçek değeriyle hesaba katılır.Devamlı tesislerle sair mal ve haklara,o güne kadar yapılan amortismanlar nazara alınmadan muhtemel satış bedellerine göre kıymet biçilir.Değer takdirinde bilirkişi veya eksperlere başvuru olanaklıdır(TTK.450,226)
• İlk envanter ve bilançonun hazırlanması,kaide olarak yönetim kuruluna aittir.Yöneticiler bu görevi yapmadıkları zaman,tasfiye memurları hazırlamak zorundadır.
• İlk bilançonun genel kurula tasdikinden sonra,şirkete ait tüm varlıklar,taşınır ve taşınmazlar,sair mal ve haklar ile defter vesair tüm evraklar tasfiye memurlarına tevdi edilmiş sayılır.