Başarısız çocuk yoktur çoklu zekâ vardır!
Çocuğunuz kolay öğrenemiyor, matematikten anlamıyor ya da kendini ifade etmekte güçlük mü çekiyor? Yanıtınız "evet" ise umutsuzluğa kapılmayın; klasik zekâ tanımlarını rafa kaldıran ‘Çoklu Zekâ Kuramı’ eğitimde çığır açıyor
Çocuğunuzun zekasını keşfedin - 1
Bilimadamları, özellikle son 20 yıldır insan beyninin kullanım yüzdesinin artırılması ve öğrenme oranının yükseltilmesi için çalışıyor. Bu araştırmaların belki de en çarpıcı olanı ‘Çoklu Zekâ Teorisi’.
Uzmanlar, bu teorinin insanların öğrenmeye ve yaşama bakışını değiştiribilecek güce
sahip olduğu görüşünde birleşiyor. Çoklu Zekâ Kuramı’yla birlikte klasik zekâ testi ve tanımlaması tarihe karıştı.
Bu kuramı ilk ortaya çıkaran Profesör Howard Gardner. Harvard Üniversitesi’nde nöro-psikolog olan Gardner 1983 yılında yazdığı "Aklın Çerçeveleri" adlı kitabında zekânın matematik ve dil olarak iki değil, sekiz türü olduğunu savundu. Böylece müzik, spor, dans ve doğada kendini gösterenlerin de zeki olduğu ortaya çıktı.
İki değil, sekiz tür zekâ... Gardner zekâların geleneksel anlayıştaki dilsel ve matematiksel zekâ yanında görsel, bedensel, müziksel, sosyal, içsel ve doğalcı zekâlar olduğunu ortaya koyuyor. Bu dizide sekiz zekâyı tanıyacak, hangi tür zekâya sahip olduğunuzu görecek ve hem kendinizin hem de çocuklarınızın zekâsını geliştirmek için yapabileceklerinizi keşfedeceksiniz.
‘Öğrenmenin birçok yolu var Kültür 2000 Koleji Kurucusu Ful Akıngüç Över, çoklu zekânın bilinmemesinden dolayı, dil ve matematik dışındaki zekâ türlerine sahip çocuklara önem verilmediğini savunuyor. Över "Başarısız çocuk yoktur. Dersleri müzik, sanat ve spor desteğiyle sevdirip başarıyı arttırmak mümkün" diyor. Över konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı:
Çoklu zekâ nedir?<7b> Bu teoriye göre IQ testine dayanan geleneksel zekâ anlayışı çok sınırlı. Teori, insan potansiyelinin daha geniş bir alanı kapsadığını ve sekiz ayrı zekâ olduğunu savunuyor. Öğrenmek için tek bir yol olmadığını gösteriyor. Kuramın yaratıcısı Gardner’ın zekâ tanımı nasıl? Ona göre zekâ, ‘Değişen dünyada yaşama ve değişimlere uyum sağlamak amacıyla her insanda kendine özgü yetenekler ve becerilerin bütünü’.
Kuramın geleneksel zekâ anlayışından farkı ne? Geleneksel anlayışta sadece etkili ifade yeteneği olan ve mantıklı kişilere değer veriliyor. Oysa çoklu zekâda her tür zekâya eşit önem veriliyor.
Ezbere yer yok! Müzikde çok başarılı ancak matematikde başarısız olan çocuk zeki mi?
Neden olmasın? Ne yazık ki bu yetenekleri taşıyan birçok çocuk, okulda destek görmüyor. Onların farklı düşünme ve öğrenme yönlerine hitap edilmediği için öğrenme problemli oluyor; çocuk ‘dikkati eksik’ ya da ‘başarısız’ olarak adlandırılıyor.
Ancak ülkemizde başarı sınavlarla ölçülüyor... Ne yazık ki öyle. Sınavlar ezberciliğe neden oluyor ve yaratıcılığı ortadan kaldırıyor.
Çoklu Zekâ Kuramı’nda öğrenememe veya başarısızlık söz konusu değil mi?
Hayır. Seviyeler farklı olabilir ama her çocuk her konuyu öğrenir. Çoklu zekâyla, öğretmenler derslerini müzik, sanat, alan gezileri ve daha birçok farklı yöntemle öğretiyor.
Müzik zekâsına sahip bir çocuğa tarih nasıl öğretilebilir? Öğrenciden, bilgilerle bir şarkı hazırlamasını istediğimizde bu işi zevkle yapar. Kendi hazırladığı şarkıları unutmayacağı için öğrenmiş de olur.
Çoklu Zekâ Kuramı ezberciliği de kaldırıyor mu?
Evet çünkü çocuklar konuyu istedikleri metotla öğreniyor. Kimler matematiksel zekâya sahip? Psikolojik Danışman Kudret Eren Yavuz’un "Eğitim Öğretimde Çoklu Zekâ Teorisi" ile Prof. Dr. Özcan Demirel’in "Öğretme Sanatı" kitaplarında hem sahip olunan, hem de eksik olan zekâların nasıl geliştirileceği anlatılıyor.
Matematiksel düşünme, sayıları etkin kullanma, problemlere bilimsel çözümler üretme ve kavramlar arasındaki ilişkileri ayırt etme, sınıflama, genelleme yapma, hesaplama, matematiksel bir formülle ifade etme, benzetmeler yapma gibi davranışlarla ortaya çıkıyor.
Kitaplarda, matematiksel zekâsı güçlü olan kişilere şu örnekler veriliyor: Bilim adamları, matematikçiler, muhasebeciler, mühendisler, bilgisayar programcıları ve istatikçiler...
6 temel özellik
Matematik zekâsına sahip kişilerin 6 temel özelliği ise şöyle sıralanıyor:
1 Her şeyin nasıl çalıştığını sorgular,
2 Hesapları akıldan çabucak yapar,
3 Matematik etkinliklerini sever,
4 Strateji oyunlarından hoşlanır,
5 Mantık oyunlarına, yap-bozlara meraklıdır,
6 Üst düzey düşünce becerilerini kullanır.
Bu tür zekâyı geliştirmek için....
• Eğer çocuğunuz size devamlı ne kadar çok şey bildiğini kanıtlamaya çalışıyorsa
(Örneğin; "biliyorum anne", "bırak da ben yapayım") onların bir şeyleri çözmelerine ve bu içgüdülerini beslemelerine izin verin.
• Yanlış yaptıklarında, onlarla dalga geçmeyin veya "Sana ben yaparım demiştim" demeyin. Bunun yerine neden yanlış yaptıklarını açıklayın.
• Düşünmelerini motive edin ve yaptıkları şey üzerinde tekrar düşünmeleri için onları cesaretlendirin.
• Dama, satranç, tavla gibi oyunları oynatın. Bulmaca çözmeleri için cesaretlendirin.
• Bir matematik, satranç kulübü ya da başka bir problem çözme ve eleştirel düşünme aktivitesine katın.
• Mantık oyunları oynayın.
• Bir teleskop veya mikroskop alarak birlikte gözlemler yapın.
• Günlük işlerde yaşamın bir bölümü olan matematiği keşfetmesini sağlayın. Örneğin; Apartmanda kaç merdiven çıkıyor? Gün içinde kaç insanla görüşüyor? Eve başka kaç yoldan gidebilir?
‘Mükremin’ dilsel zekâlı
Değişik kültürlerde yaşayan insan, dil kullanma becerisine sahiptir. Dil zekâsı, ‘Sözcükleri hem sözlü hem de yazılı olarak etkili biçimde kullanma becerisi’ olarak açıklanıyor. Sözlü olarak öykü anlatan, sunuculuk yapan ve politikacı olan kişilerle şair, oyun yazarı, editör, gazeteci gibi dil zekâsını sergileyenler bu grupta yer alıyor. ‘Mükremin Abi’ tiplemesi ile adını geniş kitlelere duyuran Yılmaz Erdoğan da dilsel zekâsı güçlü isimlerden....
6 aşamada nasıl tanırsınız? 1 Hikâyeler anlatır, espiriler yapar, olaylar uydurur,
2 Hafızası iyidir,
3 Kelime oyunlarından hoşlanır,
4 Okumayı yazmayı sever,
5 Yaşına göre sözcük dağarcığı zengindir,
6 Sözsel iletişimi iyidir,
Dilsel zekâ nasıl geliştirilebilir? • Eğer çocuklarınız konuşmayı seviyorsa onları size hikaye okumaları için cesaretlendirin. Hikâyeyi oynamalarını, hikayeyi tutkuyla anlatmalarını ve değişik karakterleri konuştururken farklı sesler kullanmalarını sağlayın. Çocuğunuzla sık sık kütüphaneye gidin, gazete ve dergilere abone olmasını teşvik edin.
• Kelime oyunları oynayın,
• Günlük okuma saatleri planlayın,
• Hızlı okuma kurslarına katılın,
• Okuma etkinlikleri düzenleyin,
• Günlük tutun,
• Şiir kasetleri dinleyin,
• Sevdiğiniz şiir ve sözleri ezberleyin
• Öğrendiğiniz yeni kelimeleri günlük yaşamınızda kullanın
• İzlediğiniz bir film ya da başınızdan geçen herhangi bir öğretici olaydan sonra öğrendiklerinizi yazın. Tüm bunları yapması için çocuğunuzu da teşvik edin.
Başarısız çocuk yoktur çoklu zekâ vardır! (1)
‘Okul başarısı zekâ göstergesi değil’ (2)
Çocuğunuzun yetenekleri gizli kalmasın (3)
Herkes sekiz zekâ ile doğar (4)
Çocuğunuzun zekasını keşfedin - 1
Bilimadamları, özellikle son 20 yıldır insan beyninin kullanım yüzdesinin artırılması ve öğrenme oranının yükseltilmesi için çalışıyor. Bu araştırmaların belki de en çarpıcı olanı ‘Çoklu Zekâ Teorisi’.
Uzmanlar, bu teorinin insanların öğrenmeye ve yaşama bakışını değiştiribilecek güce
sahip olduğu görüşünde birleşiyor. Çoklu Zekâ Kuramı’yla birlikte klasik zekâ testi ve tanımlaması tarihe karıştı.
Bu kuramı ilk ortaya çıkaran Profesör Howard Gardner. Harvard Üniversitesi’nde nöro-psikolog olan Gardner 1983 yılında yazdığı "Aklın Çerçeveleri" adlı kitabında zekânın matematik ve dil olarak iki değil, sekiz türü olduğunu savundu. Böylece müzik, spor, dans ve doğada kendini gösterenlerin de zeki olduğu ortaya çıktı.
İki değil, sekiz tür zekâ... Gardner zekâların geleneksel anlayıştaki dilsel ve matematiksel zekâ yanında görsel, bedensel, müziksel, sosyal, içsel ve doğalcı zekâlar olduğunu ortaya koyuyor. Bu dizide sekiz zekâyı tanıyacak, hangi tür zekâya sahip olduğunuzu görecek ve hem kendinizin hem de çocuklarınızın zekâsını geliştirmek için yapabileceklerinizi keşfedeceksiniz.
‘Öğrenmenin birçok yolu var Kültür 2000 Koleji Kurucusu Ful Akıngüç Över, çoklu zekânın bilinmemesinden dolayı, dil ve matematik dışındaki zekâ türlerine sahip çocuklara önem verilmediğini savunuyor. Över "Başarısız çocuk yoktur. Dersleri müzik, sanat ve spor desteğiyle sevdirip başarıyı arttırmak mümkün" diyor. Över konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı:
Çoklu zekâ nedir?<7b> Bu teoriye göre IQ testine dayanan geleneksel zekâ anlayışı çok sınırlı. Teori, insan potansiyelinin daha geniş bir alanı kapsadığını ve sekiz ayrı zekâ olduğunu savunuyor. Öğrenmek için tek bir yol olmadığını gösteriyor. Kuramın yaratıcısı Gardner’ın zekâ tanımı nasıl? Ona göre zekâ, ‘Değişen dünyada yaşama ve değişimlere uyum sağlamak amacıyla her insanda kendine özgü yetenekler ve becerilerin bütünü’.
Kuramın geleneksel zekâ anlayışından farkı ne? Geleneksel anlayışta sadece etkili ifade yeteneği olan ve mantıklı kişilere değer veriliyor. Oysa çoklu zekâda her tür zekâya eşit önem veriliyor.
Ezbere yer yok! Müzikde çok başarılı ancak matematikde başarısız olan çocuk zeki mi?
Neden olmasın? Ne yazık ki bu yetenekleri taşıyan birçok çocuk, okulda destek görmüyor. Onların farklı düşünme ve öğrenme yönlerine hitap edilmediği için öğrenme problemli oluyor; çocuk ‘dikkati eksik’ ya da ‘başarısız’ olarak adlandırılıyor.
Ancak ülkemizde başarı sınavlarla ölçülüyor... Ne yazık ki öyle. Sınavlar ezberciliğe neden oluyor ve yaratıcılığı ortadan kaldırıyor.
Çoklu Zekâ Kuramı’nda öğrenememe veya başarısızlık söz konusu değil mi?
Hayır. Seviyeler farklı olabilir ama her çocuk her konuyu öğrenir. Çoklu zekâyla, öğretmenler derslerini müzik, sanat, alan gezileri ve daha birçok farklı yöntemle öğretiyor.
Müzik zekâsına sahip bir çocuğa tarih nasıl öğretilebilir? Öğrenciden, bilgilerle bir şarkı hazırlamasını istediğimizde bu işi zevkle yapar. Kendi hazırladığı şarkıları unutmayacağı için öğrenmiş de olur.
Çoklu Zekâ Kuramı ezberciliği de kaldırıyor mu?
Evet çünkü çocuklar konuyu istedikleri metotla öğreniyor. Kimler matematiksel zekâya sahip? Psikolojik Danışman Kudret Eren Yavuz’un "Eğitim Öğretimde Çoklu Zekâ Teorisi" ile Prof. Dr. Özcan Demirel’in "Öğretme Sanatı" kitaplarında hem sahip olunan, hem de eksik olan zekâların nasıl geliştirileceği anlatılıyor.
Matematiksel düşünme, sayıları etkin kullanma, problemlere bilimsel çözümler üretme ve kavramlar arasındaki ilişkileri ayırt etme, sınıflama, genelleme yapma, hesaplama, matematiksel bir formülle ifade etme, benzetmeler yapma gibi davranışlarla ortaya çıkıyor.
Kitaplarda, matematiksel zekâsı güçlü olan kişilere şu örnekler veriliyor: Bilim adamları, matematikçiler, muhasebeciler, mühendisler, bilgisayar programcıları ve istatikçiler...
6 temel özellik
Matematik zekâsına sahip kişilerin 6 temel özelliği ise şöyle sıralanıyor:
1 Her şeyin nasıl çalıştığını sorgular,
2 Hesapları akıldan çabucak yapar,
3 Matematik etkinliklerini sever,
4 Strateji oyunlarından hoşlanır,
5 Mantık oyunlarına, yap-bozlara meraklıdır,
6 Üst düzey düşünce becerilerini kullanır.
Bu tür zekâyı geliştirmek için....
• Eğer çocuğunuz size devamlı ne kadar çok şey bildiğini kanıtlamaya çalışıyorsa
(Örneğin; "biliyorum anne", "bırak da ben yapayım") onların bir şeyleri çözmelerine ve bu içgüdülerini beslemelerine izin verin.
• Yanlış yaptıklarında, onlarla dalga geçmeyin veya "Sana ben yaparım demiştim" demeyin. Bunun yerine neden yanlış yaptıklarını açıklayın.
• Düşünmelerini motive edin ve yaptıkları şey üzerinde tekrar düşünmeleri için onları cesaretlendirin.
• Dama, satranç, tavla gibi oyunları oynatın. Bulmaca çözmeleri için cesaretlendirin.
• Bir matematik, satranç kulübü ya da başka bir problem çözme ve eleştirel düşünme aktivitesine katın.
• Mantık oyunları oynayın.
• Bir teleskop veya mikroskop alarak birlikte gözlemler yapın.
• Günlük işlerde yaşamın bir bölümü olan matematiği keşfetmesini sağlayın. Örneğin; Apartmanda kaç merdiven çıkıyor? Gün içinde kaç insanla görüşüyor? Eve başka kaç yoldan gidebilir?
‘Mükremin’ dilsel zekâlı
Değişik kültürlerde yaşayan insan, dil kullanma becerisine sahiptir. Dil zekâsı, ‘Sözcükleri hem sözlü hem de yazılı olarak etkili biçimde kullanma becerisi’ olarak açıklanıyor. Sözlü olarak öykü anlatan, sunuculuk yapan ve politikacı olan kişilerle şair, oyun yazarı, editör, gazeteci gibi dil zekâsını sergileyenler bu grupta yer alıyor. ‘Mükremin Abi’ tiplemesi ile adını geniş kitlelere duyuran Yılmaz Erdoğan da dilsel zekâsı güçlü isimlerden....
6 aşamada nasıl tanırsınız? 1 Hikâyeler anlatır, espiriler yapar, olaylar uydurur,
2 Hafızası iyidir,
3 Kelime oyunlarından hoşlanır,
4 Okumayı yazmayı sever,
5 Yaşına göre sözcük dağarcığı zengindir,
6 Sözsel iletişimi iyidir,
Dilsel zekâ nasıl geliştirilebilir? • Eğer çocuklarınız konuşmayı seviyorsa onları size hikaye okumaları için cesaretlendirin. Hikâyeyi oynamalarını, hikayeyi tutkuyla anlatmalarını ve değişik karakterleri konuştururken farklı sesler kullanmalarını sağlayın. Çocuğunuzla sık sık kütüphaneye gidin, gazete ve dergilere abone olmasını teşvik edin.
• Kelime oyunları oynayın,
• Günlük okuma saatleri planlayın,
• Hızlı okuma kurslarına katılın,
• Okuma etkinlikleri düzenleyin,
• Günlük tutun,
• Şiir kasetleri dinleyin,
• Sevdiğiniz şiir ve sözleri ezberleyin
• Öğrendiğiniz yeni kelimeleri günlük yaşamınızda kullanın
• İzlediğiniz bir film ya da başınızdan geçen herhangi bir öğretici olaydan sonra öğrendiklerinizi yazın. Tüm bunları yapması için çocuğunuzu da teşvik edin.
Başarısız çocuk yoktur çoklu zekâ vardır! (1)
‘Okul başarısı zekâ göstergesi değil’ (2)
Çocuğunuzun yetenekleri gizli kalmasın (3)
Herkes sekiz zekâ ile doğar (4)
