çocuk ihmali ve istismarı
Çocuk İstismarı Davranışları Nelerdir?
Çocuk ebeveyn veya diğer yetişkinlerden gelecek olan kasti olan veya olmayan davranışları neticesinde zarar görmesidir. (Kaza durumu hariç)
Çocuk ebeveyn veya yetişkin davranışlarından ötürü mutlaka zarar görür
İstismar Türleri
1-Şiddet; aileden, öğretmenlerden, yetişkinlerden kaynaklanır. Ülkemizde çocukların %65,72 si ebeveynleri tarafından fiziksel istismara uğramaktadır.
2-Çıkar amaçlı kullanma; suç işleme kastı ile kullanma, maddi çıkar sağlama amacı ile çocuğun çalıştırılması, dilencilik ve fiziksel güç gerektirecek işler yaptırılması ve televizyon ve sinema filmlerinde gelişimin olumsuz etkileyecek şekilde ve çocuğun fiziksel ve ruhsal yapısını etki edecek rollerde ve uzun süreler oyuncu olarak çalıştırılması
3-Cinsel istismar; çocuğu kullanmak ve kullanılmasına izin vermek. Yoğun olarak aile ve akrabalar arasında gerçekleşir.
4-Duygusal istismar; aile tarafından dışlanma, eleştirilme, beğenilmeme, başka çocuklarla karşılaştırılma.
5-Uyuşturucu madde kullandırılması
Bağımlılık yapan maddelere çocukların ulaşma şekilleri
Boyalar, temizleyiciler, ayakkabı ve deri fabrikaları, emaye, muşamba ve gübre imalatında kullanılan kimyasallar, yapıştırıcılar, basımevi ve boyahanelerde mobilya ve oyuncak imalatında kullanılan kimyasallar. Bu tür fabrika, atölye gibi yerlerde çalıştırılan çocuklar bu kimyasal maddelere çok kolay ulaşabilmektedir.
Bu maddelerin etkileri; konuşma algılama bozuklukları, bilinç kaybı, karaciğer yetmezliği, tümör, böbrek ve akciğer kanseri, lösemi ve ölüm.
Tehlike Altında Olan Çocuklar
1-Bir yetişkinin koruma ve bakımı altında olmayan çocuklar
—anne babası ölmüş çocuklar
—anne baba tarafından terkedilmiş çocuklar
2-İhmal edilen ve toplumsal tehlikelere, suça ve kötü alışkanlıklara karşı korumasız bırakılan çocuklar
—sokak çocukları
—suç örgütlerince kullanılan ve fuhuşa sürüklenen çocuklar
3-İstismar edilen çocuklar
4-Savaş ve terör ortamında bulunan çocuklar
5-Hayatta kalabilmesi için gerekli ihtiyaçların karşılanmasından yoksun bırakılan çocuklar (sağlık, eğitim, bakım ve barınma)
6-İşkence, zulüm ve insan onuruna aykırı davranışlara maruz kalan çocuklar
7-Yaşamakta olduğu ülkede yasal ve idari engel bulunan azınlıklara mensup çocuklar
8-Mülteci çocuklar
Çocuğu İstismar Edenlerin Hukuki Sorumluluğu
Türk Ceza Yasası, Çocuk Koruma Yasası ve Ailenin Korunması Hakkında Yasalarının ilgili hükümlerince cezalandırılırlar.
İstismar veya ihmal eden kişiler çocuğun vasisi ise vesayeti velisi ise velayeti kaldırılır.
Çocuğa her ne şekilde olursa olsun zarar veren tazminat ödemekle yükümlüdür.
Zamanaşımı; çocuğun 18 yaşını bitirdiği gün başlar
İhmal veya istismara uğrayan çocuk için yapılması gerekenler
—Cumhuriyet Savcılıklarına, adli kolluğa
—SHÇEK, valilikler ve baroların çocuk hakları merkezlerine durum bildirilmelidir.
TCY’na göre 12 yaşın altındaki çocukların cezai ehliyetleri yoktur ve bu çocuklarla ilgili olarak sanık veya şüpheli sıfatı ile yargılama yapılamaz.
12–18 yaş arasında çocuklar ise Çocuk Mahkemeleri tarafından yargılanırlar.
Bunun yanında tüm çocuklara mağdur, şikayetçi, şüpheli veya sanık olmaları durumunda barolar tarafından bir avukat atanır.
Kaynak:1-Derya Kurtay-Sosyal Hizmet Uzmanı
2-İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi
BİLİŞİM AĞI HİZMETLERİNİN DÜZENLENMESİ VE
BİLİŞİM SUÇLARI HAKKINDA KANUN TASARISI
BEŞİNCİ BÖLÜM
İçerik Bağlantılı Suçlar ve İdarî Yaptırımlar
Çocuk pornografisi bağlantılı suçlar
MADDE 26 - (1) Bir çocuğa veya çocuk gibi görünen veya çocuk olduğu izlenimi veren bir kişiye ait gerçek ya da temsili görüntü, yazı veya sesleri içeren pornografik ürünleri bilişim ortamında dağıtmak amacıyla üreten kişiye sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren ürünleri, bilişim ağı üzerinden tanıtan, sunan, kiraya veren veya satışa arz eden kişiye iki yıldan beş yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası verilir.
(3) Birinci fıkra kapsamına giren ürünleri, bilişim ağı üzerinden kendisi veya başkaları için temin eden veya bulunduran kişiye altı aydan bir yıla kadar hapis ve üç yüz güne kadar adlî para cezası verilir.
MADDE 26 GEREKÇE - Maddeyle çocuk pornografisini elektronik ortamda üretimi, bulundurulması ve dağıtımı çeşitli yönleriyle suç olarak tanımlanmıştır.
Birçok ülkede çocuk pornografisinin geleneksel üretimi ve fiziksel dağıtımı suç olarak tanımlanmış olmasına rağmen, bu tür malzemelerin alışverişinde başlıca araç olarak bilişim ağlarının kullanımının yaygın bir şekilde artması karşısında çocukların bu yeni cinsel sömürü ve tehdit şekline karşı savunulması için uluslararası hukukî bir araca ve iç hukuklarda da spesifik koruyucu hükümlere yer verilmesi kuvvetle hissedilmiş bulunmaktadır.
Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesinin 9 uncu maddesinde çocuk pornografisine ilişkin suçlar düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanununun 226 ncı maddesinde, müstehcenlik ve çocukların bu tür zararlı yayınlara karşı korunmasına ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Türk Ceza Kanununun 226 ncı maddesinin ikinci fıkrasında, müstehcen görüntü, yazı veya sözlerin ba­sın ve yayın yolu ile yayınlanması veya yayınlanmasına aracılık edilmesi, ayrı bir suç olarak tanımlanmış, üçüncü fıkrada, müstehcenliğe karşı çocukları korumaya yönelik iki ayrı suç tanımına yer verilmiştir. Bunlardan birincisi; müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde çocukların kullanılması sure­tiyle oluşmaktadır. İkinci suç ise, bu ürünlerin ülkeye sokulması, çoğaltıl­ması, satışa arzı, satışı, nakli, depolanması, ihracı, bulundurulması ya da başkalarının kullanımına sunulması fiillerinden birinin işlenmesiyle oluş­maktadır. Her ne kadar Türk Ceza Kanununda konuyla ilgili benzer düzenlemelere yer verilmiş ise de söz konusu fiillerin, bilişim ortamında üretimi ve dağıtımının çok daha kolay biçimde gerçekleşebildiği dikkate alınarak, ayrıca çocuk pornografisi ile sınırlı olarak özel bir düzenlemeye madde metninde yer verilmiştir.
Maddenin birinci fıkrasına göre; bir çocuğa veya çocuk gibi görünen veya çocuk olduğu izlenimi veren bir kişiye ait gerçek ya da temsili görüntü, yazı veya sesleri içeren pornografik ürünleri bilişim ortamında dağıtmak amacıyla üretilmesi suç olarak tanımlanmış ve cezaî yaptırıma bağlanmıştır. Dikkat edilmelidir ki madde metninde yer alan suçun oluşumu için pornografik ürünlerin dağıtım amacıyla üretilmesi gerekmektedir. Dağıtım malzemenin aktif olarak yayınlanmasıdır. Bir bilgisayar sistemi üzerinden başka bir kişiye çocuk pornografisi göndermek, çocuk pornografisi yayma suçu olarak telakki edilecektir. Maddede yer alan suçun manevi unsuru özel kasttır. Başka bir anlatımla pornografik ürünlere dağıtım amacıyla üretilmesi suçun oluşumu için aranacaktır.
Maddenin ikinci fıkrasında, birinci fıkra kapsamına giren ürünlerin, bilişim ağı üzerinden tanıtımı, sunumu, kiraya verilmesi veya satışa arz edilmesi suç olarak düzenlenmiş ve cezaî yaptırıma bağlanmıştır. Madde metninde geçen “sunan” ibaresi, çocuk pornografisi elde etmek amacıyla başka kişilere başvurmayı da kapsamaktadır. Bu, malzemeyi sunan kişinin onu gerçekten sağlayabileceği anlamına gelmektedir.
Maddenin son fıkrasında ise, birinci fıkra kapsamına giren ürünlerin, bilişim ağı üzerinden kendisi veya başkaları için temin edilmesi veya bulundurulması suç olarak düzenlenmiş bulunmaktadır. Madde metninde geçen “kendisi ya da başkası için temin etmek” terimi, örneğin bilgisayarına indirme (download) yoluyla aktif olarak çocuk pornografisi elde etmek anlamını taşımaktadır. Bir bilgisayar sisteminde ya da bilgisayar verilerinin saklandığı başka cihazlarda örneğin bir disket ya da CD-ROM da çocuk pornografisi bulundurmak da bu madde kapsamında telakki edilecektir.
Esasen maddeyle, üretimden bulundurmaya kadar zincirin bütün parçalarının fiilleri için suç sayılarak cezaî yaptırımlar getirerek çocuk pornografisi üretimiyle mücadelede etkinlik ve caydırıcılığın sağlanması amaçlanmıştır.
Çocuk ebeveyn veya diğer yetişkinlerden gelecek olan kasti olan veya olmayan davranışları neticesinde zarar görmesidir. (Kaza durumu hariç)
Çocuk ebeveyn veya yetişkin davranışlarından ötürü mutlaka zarar görür
İstismar Türleri
1-Şiddet; aileden, öğretmenlerden, yetişkinlerden kaynaklanır. Ülkemizde çocukların %65,72 si ebeveynleri tarafından fiziksel istismara uğramaktadır.
2-Çıkar amaçlı kullanma; suç işleme kastı ile kullanma, maddi çıkar sağlama amacı ile çocuğun çalıştırılması, dilencilik ve fiziksel güç gerektirecek işler yaptırılması ve televizyon ve sinema filmlerinde gelişimin olumsuz etkileyecek şekilde ve çocuğun fiziksel ve ruhsal yapısını etki edecek rollerde ve uzun süreler oyuncu olarak çalıştırılması
3-Cinsel istismar; çocuğu kullanmak ve kullanılmasına izin vermek. Yoğun olarak aile ve akrabalar arasında gerçekleşir.
4-Duygusal istismar; aile tarafından dışlanma, eleştirilme, beğenilmeme, başka çocuklarla karşılaştırılma.
5-Uyuşturucu madde kullandırılması
Bağımlılık yapan maddelere çocukların ulaşma şekilleri
Boyalar, temizleyiciler, ayakkabı ve deri fabrikaları, emaye, muşamba ve gübre imalatında kullanılan kimyasallar, yapıştırıcılar, basımevi ve boyahanelerde mobilya ve oyuncak imalatında kullanılan kimyasallar. Bu tür fabrika, atölye gibi yerlerde çalıştırılan çocuklar bu kimyasal maddelere çok kolay ulaşabilmektedir.
Bu maddelerin etkileri; konuşma algılama bozuklukları, bilinç kaybı, karaciğer yetmezliği, tümör, böbrek ve akciğer kanseri, lösemi ve ölüm.
Tehlike Altında Olan Çocuklar
1-Bir yetişkinin koruma ve bakımı altında olmayan çocuklar
—anne babası ölmüş çocuklar
—anne baba tarafından terkedilmiş çocuklar
2-İhmal edilen ve toplumsal tehlikelere, suça ve kötü alışkanlıklara karşı korumasız bırakılan çocuklar
—sokak çocukları
—suç örgütlerince kullanılan ve fuhuşa sürüklenen çocuklar
3-İstismar edilen çocuklar
4-Savaş ve terör ortamında bulunan çocuklar
5-Hayatta kalabilmesi için gerekli ihtiyaçların karşılanmasından yoksun bırakılan çocuklar (sağlık, eğitim, bakım ve barınma)
6-İşkence, zulüm ve insan onuruna aykırı davranışlara maruz kalan çocuklar
7-Yaşamakta olduğu ülkede yasal ve idari engel bulunan azınlıklara mensup çocuklar
8-Mülteci çocuklar
Çocuğu İstismar Edenlerin Hukuki Sorumluluğu
Türk Ceza Yasası, Çocuk Koruma Yasası ve Ailenin Korunması Hakkında Yasalarının ilgili hükümlerince cezalandırılırlar.
İstismar veya ihmal eden kişiler çocuğun vasisi ise vesayeti velisi ise velayeti kaldırılır.
Çocuğa her ne şekilde olursa olsun zarar veren tazminat ödemekle yükümlüdür.
Zamanaşımı; çocuğun 18 yaşını bitirdiği gün başlar
İhmal veya istismara uğrayan çocuk için yapılması gerekenler
—Cumhuriyet Savcılıklarına, adli kolluğa
—SHÇEK, valilikler ve baroların çocuk hakları merkezlerine durum bildirilmelidir.
TCY’na göre 12 yaşın altındaki çocukların cezai ehliyetleri yoktur ve bu çocuklarla ilgili olarak sanık veya şüpheli sıfatı ile yargılama yapılamaz.
12–18 yaş arasında çocuklar ise Çocuk Mahkemeleri tarafından yargılanırlar.
Bunun yanında tüm çocuklara mağdur, şikayetçi, şüpheli veya sanık olmaları durumunda barolar tarafından bir avukat atanır.
Kaynak:1-Derya Kurtay-Sosyal Hizmet Uzmanı
2-İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi
BİLİŞİM AĞI HİZMETLERİNİN DÜZENLENMESİ VE
BİLİŞİM SUÇLARI HAKKINDA KANUN TASARISI
BEŞİNCİ BÖLÜM
İçerik Bağlantılı Suçlar ve İdarî Yaptırımlar
Çocuk pornografisi bağlantılı suçlar
MADDE 26 - (1) Bir çocuğa veya çocuk gibi görünen veya çocuk olduğu izlenimi veren bir kişiye ait gerçek ya da temsili görüntü, yazı veya sesleri içeren pornografik ürünleri bilişim ortamında dağıtmak amacıyla üreten kişiye sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren ürünleri, bilişim ağı üzerinden tanıtan, sunan, kiraya veren veya satışa arz eden kişiye iki yıldan beş yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası verilir.
(3) Birinci fıkra kapsamına giren ürünleri, bilişim ağı üzerinden kendisi veya başkaları için temin eden veya bulunduran kişiye altı aydan bir yıla kadar hapis ve üç yüz güne kadar adlî para cezası verilir.
MADDE 26 GEREKÇE - Maddeyle çocuk pornografisini elektronik ortamda üretimi, bulundurulması ve dağıtımı çeşitli yönleriyle suç olarak tanımlanmıştır.
Birçok ülkede çocuk pornografisinin geleneksel üretimi ve fiziksel dağıtımı suç olarak tanımlanmış olmasına rağmen, bu tür malzemelerin alışverişinde başlıca araç olarak bilişim ağlarının kullanımının yaygın bir şekilde artması karşısında çocukların bu yeni cinsel sömürü ve tehdit şekline karşı savunulması için uluslararası hukukî bir araca ve iç hukuklarda da spesifik koruyucu hükümlere yer verilmesi kuvvetle hissedilmiş bulunmaktadır.
Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesinin 9 uncu maddesinde çocuk pornografisine ilişkin suçlar düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanununun 226 ncı maddesinde, müstehcenlik ve çocukların bu tür zararlı yayınlara karşı korunmasına ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Türk Ceza Kanununun 226 ncı maddesinin ikinci fıkrasında, müstehcen görüntü, yazı veya sözlerin ba­sın ve yayın yolu ile yayınlanması veya yayınlanmasına aracılık edilmesi, ayrı bir suç olarak tanımlanmış, üçüncü fıkrada, müstehcenliğe karşı çocukları korumaya yönelik iki ayrı suç tanımına yer verilmiştir. Bunlardan birincisi; müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde çocukların kullanılması sure­tiyle oluşmaktadır. İkinci suç ise, bu ürünlerin ülkeye sokulması, çoğaltıl­ması, satışa arzı, satışı, nakli, depolanması, ihracı, bulundurulması ya da başkalarının kullanımına sunulması fiillerinden birinin işlenmesiyle oluş­maktadır. Her ne kadar Türk Ceza Kanununda konuyla ilgili benzer düzenlemelere yer verilmiş ise de söz konusu fiillerin, bilişim ortamında üretimi ve dağıtımının çok daha kolay biçimde gerçekleşebildiği dikkate alınarak, ayrıca çocuk pornografisi ile sınırlı olarak özel bir düzenlemeye madde metninde yer verilmiştir.
Maddenin birinci fıkrasına göre; bir çocuğa veya çocuk gibi görünen veya çocuk olduğu izlenimi veren bir kişiye ait gerçek ya da temsili görüntü, yazı veya sesleri içeren pornografik ürünleri bilişim ortamında dağıtmak amacıyla üretilmesi suç olarak tanımlanmış ve cezaî yaptırıma bağlanmıştır. Dikkat edilmelidir ki madde metninde yer alan suçun oluşumu için pornografik ürünlerin dağıtım amacıyla üretilmesi gerekmektedir. Dağıtım malzemenin aktif olarak yayınlanmasıdır. Bir bilgisayar sistemi üzerinden başka bir kişiye çocuk pornografisi göndermek, çocuk pornografisi yayma suçu olarak telakki edilecektir. Maddede yer alan suçun manevi unsuru özel kasttır. Başka bir anlatımla pornografik ürünlere dağıtım amacıyla üretilmesi suçun oluşumu için aranacaktır.
Maddenin ikinci fıkrasında, birinci fıkra kapsamına giren ürünlerin, bilişim ağı üzerinden tanıtımı, sunumu, kiraya verilmesi veya satışa arz edilmesi suç olarak düzenlenmiş ve cezaî yaptırıma bağlanmıştır. Madde metninde geçen “sunan” ibaresi, çocuk pornografisi elde etmek amacıyla başka kişilere başvurmayı da kapsamaktadır. Bu, malzemeyi sunan kişinin onu gerçekten sağlayabileceği anlamına gelmektedir.
Maddenin son fıkrasında ise, birinci fıkra kapsamına giren ürünlerin, bilişim ağı üzerinden kendisi veya başkaları için temin edilmesi veya bulundurulması suç olarak düzenlenmiş bulunmaktadır. Madde metninde geçen “kendisi ya da başkası için temin etmek” terimi, örneğin bilgisayarına indirme (download) yoluyla aktif olarak çocuk pornografisi elde etmek anlamını taşımaktadır. Bir bilgisayar sisteminde ya da bilgisayar verilerinin saklandığı başka cihazlarda örneğin bir disket ya da CD-ROM da çocuk pornografisi bulundurmak da bu madde kapsamında telakki edilecektir.
Esasen maddeyle, üretimden bulundurmaya kadar zincirin bütün parçalarının fiilleri için suç sayılarak cezaî yaptırımlar getirerek çocuk pornografisi üretimiyle mücadelede etkinlik ve caydırıcılığın sağlanması amaçlanmıştır.
