Çocuklarda Hangi durumlarda korku normal dışı sayılır***
Tüm çocuklar yaşamlarının bir noktasında bazı korkular yaşarlar ve bu durum genellikle gelişimin normal bir parçası olarak değerlendirilir.
Aşağıdaki durumlarda çocuğun korkusu profesyonel yardım gerektiren, normal dışı bir durum olarak değerlendirilir:
Korkunun kalıcılık göstermesi
Çocuğun korktuğu şey ile takıntı halinde meşgul olması ve bunun da normal yaşamını engellemesi
Çocuğun tüm çabalara rağmen hiçbir şekilde rahatlatılamaması veya dikkatinin korkusundan uzaklaştırılamaması
Mantık dışı bir korkunun varlığı.
Bir korkunun mantık dışı olup olmadığı çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine göre değerlendirilir. Örneğin 2 yaşında bir çocuğun tuvalete oturmaktan korkması normaldir ancak 8 yaşında bir çocuğun tuvalete oturmaktan korkması mantık dışıdır.
Çocuklar hangi yaşlarda nelerden korkarlar?
0-2 yaş arası çocukların anne-baba veya bakım veren kişiden ayrılma korkusu yaşaması, seslerden, düşmekten, hayvanlardan ve böceklerden, tuvaleti kullanmaktan, banyodan korkması ve yatma zamanına ilişkin basit korkularının olması normaldir.
Okul öncesi dönemdeki çocuklar arasında hayvan ve böceklerden korkma, canavar ve hayaletlerden korkma, kaybolma korkusu, anne-babanın ayrılması veya anne-babadan birini kaybetmekten korkma ve yatma zamanına ilişkin bazı korkular yaygın olarak görülür.
Okul çağındaki küçük çocuklarda ayrılık korkuları, seslerden, düşmekten, yeni ortamlardan (özellikle okula başlama) korkma ve yatma zamanına ilişkin korkular; daha büyük çocuklarda ise sosyal olarak reddedilme korkusu, savaş, yeni durumlar ve hırsızlardan korkma yaygın olarak görülür.
Ergenlik döneminde ise hırsızlar, yeni ortamlar (lise ya da üniversiteye başlamak gibi), savaş, anne-babanın boşanması ve cinsellikle ilgili korkuların görülmesi normaldir.
Korkuların ortaya çıkmasında etkili olan durumlar var mıdır?
Stres zamanlarında (kardeş gelmesi, taşınma, boşanma, ailede ölüm, vb.) çocukların korkuları hangi yaşta olurlarsa olsunlar artabilir. Ayrıca suya düşmek, sıcak bir şeye dokunmak veya köpek tarafından kovalanmak gibi tetikleyici bir olayın ardından korkuların gelişmesi de mümkündür.
Bazı çocuklar nesnelere, hatta bazen çok aşina oldukları nesnelere karşı dahi diğer çocuklara kıyasla daha korkulu bir yaklaşım gösterirler. Bu durum genellikle çocuğun mizacı ile ilgilidir. Ayrıca anne-babanın kaygılı veya korkulu bir yapıya sahip olması veya olaylar ya da nesneler karşısında aşırı tepki gösterme eğiliminde olması halinde çocukların da benzer durumlarda benzer tepkileri sergileme olasılığı yüksektir.
Anne-babalar nasıl davranmalıdırlar?
Çocuğunuzun duygularına ve korkularına saygı gösterin. "Bebek misin?", "Bunda korkacak ne var?" gibi çocuğun korkusunu küçümseyen sözler veya korktuğu şeyleri denemek ve görmezden gelmek fayda sağlamayacaktır.
Neden korktuğunu sorun ve sonra bu konuda onunla konuşun. Özellikle tetikleyici bir olayın varlığında bu konuşma yararlı olacaktır.
Aşırı korumacı davranmayın ve korktuğu her şeyden kaçınmasına izin vermeyin, ancak aynı zamanda da korktuğu şeyi denemesini istemeyin ya da korktuğu bir şeyi yapmaya zorlamayın.
Aşırı tepki vermeyin, fazla ilgi göstermeniz korkunun pekişmesine yol açabilir.
Çocuğunuz korkusunun üstesinden gelmeyi öğrenirken ona destek olun. Örneğin çocuğunuz yeni bir okula başlamaktan korkuyorsa, "yeni okula başlamaktan korktuğunu biliyorum ve belki arkadaş edinememekten de korkuyorsun, ama başladıktan sonra kendini daha iyi hissedeceğini düşünüyorum" gibi sözlerle duygularını anladığınızı belli edin. Daha önce her zaman arkadaş edinebildiğini hatırlatın ve okula başladıktan sonra da onu yüreklendirmeye devam edin. Yeni insanlara nasıl yaklaşacağı ve kendini nasıl tanıtacağı konusunda rol canlandırmaları yapmanız da yardımcı olabilir.
Geçmişte korktuğu ancak artık korkmadığı başka şeyleri hatırlatın.
Korkuları ile yüzleşmesi için yardımcı olmak üzere onu rahatlatın ve güven verin. Unutmayın ki çocuğunuza korktuğu her şeyden kaçınmasını öğretmeniz uzun vadede onun açısından yararlı olmayacaktır.
Ne zaman uzman yardımı almalısınız?
Korkunun fobiye dönüştüğünü düşünüyorsanız, yani çocuğunuz tüm güvencelerinize ve çabalarınıza yanıt vermiyorsa, dikkatini korkusundan uzaklaştıramıyorsa ve korkuları gelişimini veya günlük yaşamını engellemeye başladıysa bir çocuk ve ergen psikiyatrından profesyonel yardım almalısınız.
arty:
Aşağıdaki durumlarda çocuğun korkusu profesyonel yardım gerektiren, normal dışı bir durum olarak değerlendirilir:
Korkunun kalıcılık göstermesi
Çocuğun korktuğu şey ile takıntı halinde meşgul olması ve bunun da normal yaşamını engellemesi
Çocuğun tüm çabalara rağmen hiçbir şekilde rahatlatılamaması veya dikkatinin korkusundan uzaklaştırılamaması
Mantık dışı bir korkunun varlığı.
Bir korkunun mantık dışı olup olmadığı çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine göre değerlendirilir. Örneğin 2 yaşında bir çocuğun tuvalete oturmaktan korkması normaldir ancak 8 yaşında bir çocuğun tuvalete oturmaktan korkması mantık dışıdır.
Çocuklar hangi yaşlarda nelerden korkarlar?
0-2 yaş arası çocukların anne-baba veya bakım veren kişiden ayrılma korkusu yaşaması, seslerden, düşmekten, hayvanlardan ve böceklerden, tuvaleti kullanmaktan, banyodan korkması ve yatma zamanına ilişkin basit korkularının olması normaldir.
Okul öncesi dönemdeki çocuklar arasında hayvan ve böceklerden korkma, canavar ve hayaletlerden korkma, kaybolma korkusu, anne-babanın ayrılması veya anne-babadan birini kaybetmekten korkma ve yatma zamanına ilişkin bazı korkular yaygın olarak görülür.
Okul çağındaki küçük çocuklarda ayrılık korkuları, seslerden, düşmekten, yeni ortamlardan (özellikle okula başlama) korkma ve yatma zamanına ilişkin korkular; daha büyük çocuklarda ise sosyal olarak reddedilme korkusu, savaş, yeni durumlar ve hırsızlardan korkma yaygın olarak görülür.
Ergenlik döneminde ise hırsızlar, yeni ortamlar (lise ya da üniversiteye başlamak gibi), savaş, anne-babanın boşanması ve cinsellikle ilgili korkuların görülmesi normaldir.
Korkuların ortaya çıkmasında etkili olan durumlar var mıdır?
Stres zamanlarında (kardeş gelmesi, taşınma, boşanma, ailede ölüm, vb.) çocukların korkuları hangi yaşta olurlarsa olsunlar artabilir. Ayrıca suya düşmek, sıcak bir şeye dokunmak veya köpek tarafından kovalanmak gibi tetikleyici bir olayın ardından korkuların gelişmesi de mümkündür.
Bazı çocuklar nesnelere, hatta bazen çok aşina oldukları nesnelere karşı dahi diğer çocuklara kıyasla daha korkulu bir yaklaşım gösterirler. Bu durum genellikle çocuğun mizacı ile ilgilidir. Ayrıca anne-babanın kaygılı veya korkulu bir yapıya sahip olması veya olaylar ya da nesneler karşısında aşırı tepki gösterme eğiliminde olması halinde çocukların da benzer durumlarda benzer tepkileri sergileme olasılığı yüksektir.
Anne-babalar nasıl davranmalıdırlar?
Çocuğunuzun duygularına ve korkularına saygı gösterin. "Bebek misin?", "Bunda korkacak ne var?" gibi çocuğun korkusunu küçümseyen sözler veya korktuğu şeyleri denemek ve görmezden gelmek fayda sağlamayacaktır.
Neden korktuğunu sorun ve sonra bu konuda onunla konuşun. Özellikle tetikleyici bir olayın varlığında bu konuşma yararlı olacaktır.
Aşırı korumacı davranmayın ve korktuğu her şeyden kaçınmasına izin vermeyin, ancak aynı zamanda da korktuğu şeyi denemesini istemeyin ya da korktuğu bir şeyi yapmaya zorlamayın.
Aşırı tepki vermeyin, fazla ilgi göstermeniz korkunun pekişmesine yol açabilir.
Çocuğunuz korkusunun üstesinden gelmeyi öğrenirken ona destek olun. Örneğin çocuğunuz yeni bir okula başlamaktan korkuyorsa, "yeni okula başlamaktan korktuğunu biliyorum ve belki arkadaş edinememekten de korkuyorsun, ama başladıktan sonra kendini daha iyi hissedeceğini düşünüyorum" gibi sözlerle duygularını anladığınızı belli edin. Daha önce her zaman arkadaş edinebildiğini hatırlatın ve okula başladıktan sonra da onu yüreklendirmeye devam edin. Yeni insanlara nasıl yaklaşacağı ve kendini nasıl tanıtacağı konusunda rol canlandırmaları yapmanız da yardımcı olabilir.
Geçmişte korktuğu ancak artık korkmadığı başka şeyleri hatırlatın.
Korkuları ile yüzleşmesi için yardımcı olmak üzere onu rahatlatın ve güven verin. Unutmayın ki çocuğunuza korktuğu her şeyden kaçınmasını öğretmeniz uzun vadede onun açısından yararlı olmayacaktır.
Ne zaman uzman yardımı almalısınız?
Korkunun fobiye dönüştüğünü düşünüyorsanız, yani çocuğunuz tüm güvencelerinize ve çabalarınıza yanıt vermiyorsa, dikkatini korkusundan uzaklaştıramıyorsa ve korkuları gelişimini veya günlük yaşamını engellemeye başladıysa bir çocuk ve ergen psikiyatrından profesyonel yardım almalısınız.
arty:
