Uzman SühaN
Administrator
Gebe Kalmakta Güçlük Çekme ve Aşılama Yöntemi
aşılama nedir,aşılama hangi durumlarda yapılır,aşılama kimlere yapılır,aşılamayla hamile kalanlar,aşılama yöntemi hakkında bilgiler
Günümüzde ailelerin bebek sahibi olmasını zorlaştıran faktörler giderek artmaktadır. Stresli yaşam koşulları, dengesiz beslenme ve cinsel yaşam, kadın ve erkek kısırlığının oransal olarak giderek artmasına neden olmaktadır. Korunmasız bir yıl ilişki sonunda gebe kalmayan çiftler infertilite (kısırlık) teşhisi ile incelemeye alınır. Bu incelemede eşlerin her ikisinin de muayene ve gerekli tetkikleri sonrasında ailenin problem yada problemleri aydınlatılır. İnfertilite vakalarının yaklaşık % 30 unda eşlerden birine yada ikisine ait geçerli nedenler bulunabilmektedir. Vakaların yaklaşık % 70 i ise nedeni açıklanamayan infertilite adı altında toplanmaktadır. Bu grup tedavi konusunda bizi oldukça zorlayan kesimdir. Bebek sahibi olmak isteyen infertil çiftin ile ilk görüşmede eşlerin fizik muayenesi yapılır ve detaylı öyküleri alınır. İnfertil çiftlerinin öncelikli tetkikleri arasında erkek için spermiyogram, bayan için adetin 2. günü yapılan hormon düzeyi tespiti, ultrason ile yumurtlama takibi ve ilaçlı rahim filmi gelir. Her çiftin özellikleri göz önüne alınarak bu incelemeler en uygun sıra ve sıklıkta yapılmalıdır.
Doğal yollardan bir yıl boyunca gebe kalamayan bir çiftin incelemeleri sonunda karşılaşılabilecek sorunlar çok çeşitlidir. Bunlar arasında erkeğe ait olanlar: sperm sayı ve hareketliliğinin yetersizliği veya hiç olmaması, cinsel işlev bozuklukları, penisin anatomik bozuklukları ve hormonal yetersizliklerdir. Bayana ait olanlar ise: yumurtalık yetmezliği( hormonal veya yapısal), rahmin şekilsel bozuklukları, tüplerin tıkanıklığı veya olmaması,rahim iç duvarının enfeksiyon veya bazı müdahaleler sonrasında ileri derecede bozulması, rahim ağzının şekilsel bozukluğu yada mukus tıkacının gereğinden kalın olması, vajinanın anatomik veya işlevsel(vajinismus) bozuklukları olarak sıralanabilir.
İnfertil bir çiftin sorununu belirledikten sonra düzeltilebilecek olan anatomik bozukluklara gereken operasyonlarla müdahale edilir. Hormonal eksiklikler,sistemik hastalıklar, aşırı kilo yada aşırı zayıflık gibi faktörler düzeltilir. Yumurtalıkların yeterli sayı ve kalitede yumurta üretmediği durumlarda ilaç tedavisi ile bu durum giderilerek seri ultrason incelemeleri ile yumurtlamanın olduğu gün saptanır ve çiftin ilişkiye girmesi sağlanır. Bu gebeliğin oluşması için olabilecek en doğal yoldur. Yaklaşık 3-6 ay boyunca denenen yumurtlama takibi-cinsel ilişki ile sonuç alınamazsa çiftlere aşılama tedavisi önerilebilir.
Aşılama (IUI) Hangi Durumlarda Uygulanır?
Aşılama pek çok infertilite durumlarında uygulaması kolay, pratik, nispeten ekonomik ve risksiz bir işlem olduğu için pek çok durumda ilk tercih edilen yöntemdir.
En sıklıkla:
-Düşük sperm sayı veya hareketlilik oranı (Erkek faktörü)
-Açıklanamayan İnfertilite
-Servikal mukus problemleri (servikal faktör)
-Rahim ağzının (serviksin) anatomik problemleri
-Sperme karşı antikor varlığı (İmmünolojik İnfertilite)
-Kadında yumurtlamanın olmaması veya yetersiz olması
-Cinsel işlev bozukluklarında tercih edilen bir yöntemdir.
Aşılama tedavisine aday olan ailelerde erkeğin sperm tetkikinde yıkama sonrası örnekte en az 1.000.000/ml sperm olması arzu edilmektedir. Daha az sayılarla yapılan aşılamalarda başarı şansı çok düşüktür.
Aşılama İçin Gerekli Tetkikler
Erkek için
-Sistemik ve lokal fizik muayene
-Semen analizi
Sperm sayısı ve hareketliliği
Detaylı morfolojik değerlendirme
Yıkama sonrası sperm değerleri
-İleri tetkikler
Serolojik testler
MAR testi
Hormon profili
Kadın için
-Sistemik ve lokal fizik muayene
-Tubal geçişin saptanması (HSG, laparaskopi)
-Hormon profili
FSH, LH (Adetin 2 ila 4. günü arasında)
Prolaktin
TSH
Progesteron (Adetin 21. günü)
Aşılama yöntemi ideal koşullarda yumurtlamanın sağlandığı gün spermlerin özel yöntemlerle hızlandırılıp, plastik bir kanül aracılığı ile rahmin içine bırakılması yöntemidir. Yöntemin avantajı olabildiğince çok sayıda ve hareketli spermin yeni atılmış ve tüpler tarafından yakalanmış yumurtaya olabildiğince yakın mesafeye bırakılmasıdır. Mikroskobik bir canlı olan sperm bu yöntemle yaklaşık 10-12 cm kazanır,vajinanın asit ortamını, rahim ağzı mukus tıkacını ve rahmin içinde tüplere doğru çıkması gereken yolu atlamış olur. Önünde sadece içindeki hareketli tüycükler yardımı ile sperm ve yumurtayı birleştirmek için en uygun ortam olan tüpler kalmıştır. Aşılama tedavisi öncesinde özel ilaç tedavileri uygulanarak yumurtlaması sayı ve kalite olarak arttırılan bayana yumurtacıklar yaklaşık 20 mm boyuna ulaştığında yumurta çatlatma iğnesi verilir. Bu iğneden ortalama 24-36 saat sonra aşılama işlemi için en uygun dönemdir.
Aşılamada Sperm Örneği Nasıl Alınır?
-Hastalar sperm verme işlemini bu işlem için ayrılmış özel ve rahat bir mekanda gerçekleştirmelidir.
-Hastalara gerektiğinde okuma materyali yada görsel materyal sağlanmalıdır.
-Hastaların cinsel perhiz süresi 2 günden az olmamalı ve 5 günü geçmiş olmamalıdır ( Kısa cinsel perhiz süresi sayının, uzun süre ise hareketliliğin azalmasına neden olur.).
-Sperm verme yöntemi mastürbasyon olmalıdır
-Hastaya örneği vereceği steril bir kap sağlanmalıdır.
-Mastürbasyon öncesinde hasta ellerini ve penisini yıkayıp kağıt havlu ile kurulamalıdır.
-Mastürbasyon sırasında hastaların herhangi bir kayganlaştırıcı materyal kullanmaması gerekmektedir.
Aşılama tedavisi doğumhane koşullarında deneyimli ekip tarafından uygulanması gereken bir yöntemdir. Aşılama yapılacak bir bayan jinekolojik pozisyonda hazırlanır. Steril spekulum rahim ağzı görülecek şekilde yerleştirilir. Rahim ağzındaki akıntılar steril izotonik solisyonu püskürtülerek temizlenir. Steril kanül yavaşça rahim ağzından içeriye doğru yerleştirilir. Bu işlem sırasında mümkün olduğunda dokulara zarar vermemek ve kanamadan sakınmak gerekir. Laboratuardan termos içinde gönderilen sperm örneği oda sıcaklığında steril enjektöre çekilir ve kanülden yavaşça verilir. Anne adayı işlem sonrasında yarım saat dinlendirilir. Aşılamayı takip eden birkaç gün ağır fiziksel aktivitelerden ve cinsel ilişkiden sakınılması önerilir. Bazı kliniklerde aşılama 12 saat ara ile iki seans halinde uygulanmaktadır. İşlemden 10-12 gün sonra kanda gebelik testi yapılır.
Tecrübeli ellerde yapılan aşılama işleminin herhangi bir komplikasyonu yoktur. En çok dikkat edilmesi gereken nokta enfeksiyondan korunmadır. İşlemin başarı şansı her seans için % 10-20 olarak verilmektedir. Üç deneme sonrasında gebelik hızlarında anlamlı bir artış olmadığı için daha fazla deneme önerilmemektedir. Üç denemede gebelik başarılamayan aileler tüp bebek ünitelerine yönlendirilir.
Günümüzde ailelerin bebek sahibi olmasını zorlaştıran faktörler giderek artmaktadır. Stresli yaşam koşulları, dengesiz beslenme ve cinsel yaşam, kadın ve erkek kısırlığının oransal olarak giderek artmasına neden olmaktadır. Korunmasız bir yıl ilişki sonunda gebe kalmayan çiftler infertilite (kısırlık) teşhisi ile incelemeye alınır. Bu incelemede eşlerin her ikisinin de muayene ve gerekli tetkikleri sonrasında ailenin problem yada problemleri aydınlatılır. İnfertilite vakalarının yaklaşık % 30 unda eşlerden birine yada ikisine ait geçerli nedenler bulunabilmektedir. Vakaların yaklaşık % 70 i ise nedeni açıklanamayan infertilite adı altında toplanmaktadır. Bu grup tedavi konusunda bizi oldukça zorlayan kesimdir. Bebek sahibi olmak isteyen infertil çiftin ile ilk görüşmede eşlerin fizik muayenesi yapılır ve detaylı öyküleri alınır. İnfertil çiftlerinin öncelikli tetkikleri arasında erkek için spermiyogram, bayan için adetin 2. günü yapılan hormon düzeyi tespiti, ultrason ile yumurtlama takibi ve ilaçlı rahim filmi gelir. Her çiftin özellikleri göz önüne alınarak bu incelemeler en uygun sıra ve sıklıkta yapılmalıdır.
Doğal yollardan bir yıl boyunca gebe kalamayan bir çiftin incelemeleri sonunda karşılaşılabilecek sorunlar çok çeşitlidir. Bunlar arasında erkeğe ait olanlar: sperm sayı ve hareketliliğinin yetersizliği veya hiç olmaması, cinsel işlev bozuklukları, penisin anatomik bozuklukları ve hormonal yetersizliklerdir. Bayana ait olanlar ise: yumurtalık yetmezliği( hormonal veya yapısal), rahmin şekilsel bozuklukları, tüplerin tıkanıklığı veya olmaması,rahim iç duvarının enfeksiyon veya bazı müdahaleler sonrasında ileri derecede bozulması, rahim ağzının şekilsel bozukluğu yada mukus tıkacının gereğinden kalın olması, vajinanın anatomik veya işlevsel(vajinismus) bozuklukları olarak sıralanabilir.
İnfertil bir çiftin sorununu belirledikten sonra düzeltilebilecek olan anatomik bozukluklara gereken operasyonlarla müdahale edilir. Hormonal eksiklikler,sistemik hastalıklar, aşırı kilo yada aşırı zayıflık gibi faktörler düzeltilir. Yumurtalıkların yeterli sayı ve kalitede yumurta üretmediği durumlarda ilaç tedavisi ile bu durum giderilerek seri ultrason incelemeleri ile yumurtlamanın olduğu gün saptanır ve çiftin ilişkiye girmesi sağlanır. Bu gebeliğin oluşması için olabilecek en doğal yoldur. Yaklaşık 3-6 ay boyunca denenen yumurtlama takibi-cinsel ilişki ile sonuç alınamazsa çiftlere aşılama tedavisi önerilebilir.
Aşılama (IUI) Hangi Durumlarda Uygulanır?
Aşılama pek çok infertilite durumlarında uygulaması kolay, pratik, nispeten ekonomik ve risksiz bir işlem olduğu için pek çok durumda ilk tercih edilen yöntemdir.
En sıklıkla:
-Düşük sperm sayı veya hareketlilik oranı (Erkek faktörü)
-Açıklanamayan İnfertilite
-Servikal mukus problemleri (servikal faktör)
-Rahim ağzının (serviksin) anatomik problemleri
-Sperme karşı antikor varlığı (İmmünolojik İnfertilite)
-Kadında yumurtlamanın olmaması veya yetersiz olması
-Cinsel işlev bozukluklarında tercih edilen bir yöntemdir.
Aşılama tedavisine aday olan ailelerde erkeğin sperm tetkikinde yıkama sonrası örnekte en az 1.000.000/ml sperm olması arzu edilmektedir. Daha az sayılarla yapılan aşılamalarda başarı şansı çok düşüktür.
Aşılama İçin Gerekli Tetkikler
Erkek için
-Sistemik ve lokal fizik muayene
-Semen analizi
Sperm sayısı ve hareketliliği
Detaylı morfolojik değerlendirme
Yıkama sonrası sperm değerleri
-İleri tetkikler
Serolojik testler
MAR testi
Hormon profili
Kadın için
-Sistemik ve lokal fizik muayene
-Tubal geçişin saptanması (HSG, laparaskopi)
-Hormon profili
FSH, LH (Adetin 2 ila 4. günü arasında)
Prolaktin
TSH
Progesteron (Adetin 21. günü)
Aşılama yöntemi ideal koşullarda yumurtlamanın sağlandığı gün spermlerin özel yöntemlerle hızlandırılıp, plastik bir kanül aracılığı ile rahmin içine bırakılması yöntemidir. Yöntemin avantajı olabildiğince çok sayıda ve hareketli spermin yeni atılmış ve tüpler tarafından yakalanmış yumurtaya olabildiğince yakın mesafeye bırakılmasıdır. Mikroskobik bir canlı olan sperm bu yöntemle yaklaşık 10-12 cm kazanır,vajinanın asit ortamını, rahim ağzı mukus tıkacını ve rahmin içinde tüplere doğru çıkması gereken yolu atlamış olur. Önünde sadece içindeki hareketli tüycükler yardımı ile sperm ve yumurtayı birleştirmek için en uygun ortam olan tüpler kalmıştır. Aşılama tedavisi öncesinde özel ilaç tedavileri uygulanarak yumurtlaması sayı ve kalite olarak arttırılan bayana yumurtacıklar yaklaşık 20 mm boyuna ulaştığında yumurta çatlatma iğnesi verilir. Bu iğneden ortalama 24-36 saat sonra aşılama işlemi için en uygun dönemdir.
Aşılamada Sperm Örneği Nasıl Alınır?
-Hastalar sperm verme işlemini bu işlem için ayrılmış özel ve rahat bir mekanda gerçekleştirmelidir.
-Hastalara gerektiğinde okuma materyali yada görsel materyal sağlanmalıdır.
-Hastaların cinsel perhiz süresi 2 günden az olmamalı ve 5 günü geçmiş olmamalıdır ( Kısa cinsel perhiz süresi sayının, uzun süre ise hareketliliğin azalmasına neden olur.).
-Sperm verme yöntemi mastürbasyon olmalıdır
-Hastaya örneği vereceği steril bir kap sağlanmalıdır.
-Mastürbasyon öncesinde hasta ellerini ve penisini yıkayıp kağıt havlu ile kurulamalıdır.
-Mastürbasyon sırasında hastaların herhangi bir kayganlaştırıcı materyal kullanmaması gerekmektedir.
Aşılama tedavisi doğumhane koşullarında deneyimli ekip tarafından uygulanması gereken bir yöntemdir. Aşılama yapılacak bir bayan jinekolojik pozisyonda hazırlanır. Steril spekulum rahim ağzı görülecek şekilde yerleştirilir. Rahim ağzındaki akıntılar steril izotonik solisyonu püskürtülerek temizlenir. Steril kanül yavaşça rahim ağzından içeriye doğru yerleştirilir. Bu işlem sırasında mümkün olduğunda dokulara zarar vermemek ve kanamadan sakınmak gerekir. Laboratuardan termos içinde gönderilen sperm örneği oda sıcaklığında steril enjektöre çekilir ve kanülden yavaşça verilir. Anne adayı işlem sonrasında yarım saat dinlendirilir. Aşılamayı takip eden birkaç gün ağır fiziksel aktivitelerden ve cinsel ilişkiden sakınılması önerilir. Bazı kliniklerde aşılama 12 saat ara ile iki seans halinde uygulanmaktadır. İşlemden 10-12 gün sonra kanda gebelik testi yapılır.
Tecrübeli ellerde yapılan aşılama işleminin herhangi bir komplikasyonu yoktur. En çok dikkat edilmesi gereken nokta enfeksiyondan korunmadır. İşlemin başarı şansı her seans için % 10-20 olarak verilmektedir. Üç deneme sonrasında gebelik hızlarında anlamlı bir artış olmadığı için daha fazla deneme önerilmemektedir. Üç denemede gebelik başarılamayan aileler tüp bebek ünitelerine yönlendirilir.
