Gebelik Koryoamnionit
koryoamnionit
En basit anlatımla koryoamnionit bebeğin içinde bulunduğu sıvının, sıvıyı içinde barındıran gebelik kesesinin ve anne adayıyla bebek arasında bulunan koryon tabakasının enfeksiyonudur.
Neden olur?
Amnios sıvısı normal şartlarda dış ortama kapalı olan steril (enfeksiyon etkeni içermeyen) bir sıvıdır. Sıvının sterilliğinin önemi çok büyüktür zira besleyici özellikleri nedeniyle amnios sıvısı bakteriler ve diğer mikroorganizmalar için oldukça verimli bir kaynaktır (amnios sıvısı aminoasit (proteinlerin yapıtaşı) ve glikoz içeriği oldukça yüksek bir sıvıdır). Çeşitli yollarla sıvının içine giren enfeksiyon etkenleri hızlı bir şekilde çoğalarak, tüm savunma engellerini aşıp ciddi enfeksiyonlara neden olurlar.
Erken membran rüptürü (su kesesinin erken açılması) adı verilen olgularda alt genital sistemde (serviks ve vajina) normalde zarar vermeden yaşayan bakteriler hızla yukarıya çıkıp çoğalmaya başlayabilirler. Bu yüzden su kesesinin açıldığı durumlarda bebek olgunsa doğumun kısa zamanda gerçekleşmesi sağlanır. Bebeğin preterm (prematüre) olması durumunda ise özel bazı bakım koşulları yerine getirilerek bebeğin büyümesi ve olgunlaşması için beklenebilir. Bu durumlarda anne adayı ve/veya bebekte enfeksiyon geliştiğine dair en ufak bir bulguda doğum gerçekleştirilerek enfeksiyon etkeni ortadan kaldırılır.
Koryoamnionit yapan diğer etkenler anne adayına uygulanan amniosentez, kordosentez, koryon villüs biopsisi gibi invaziv tanı girişimleri, ya da intrauterin transfuzyon (bebeğe uterus içindeyken kan nakli yapılması) gibi invaziv tedavi girişimleri olabilir.
Erken doğum tehdidi olgularının da önemli bir kısmında klinik muayenede saptanamayan koryoamnionit olduğuna dair kuvvetli bilimsel veriler vardır. Muhtemelen subklinik (belirti vermeden) seyreden bu koryoamnionitte enfeksiyon etkenlerinden ve genital sistemden salgılanan bazı maddeler nedeniyle uterus kontraksiyonları ve doğum eylemi başlamaktadır. Bu yüzden özellikle ilerlemiş erken doğum tehdidi olgularında eylemi durdurucu tedavi yapmadan önce anne adayının enfeksiyon açısından ele alınması çok önemlidir.
Nasıl belirti verir?
Koryoamnionit hem anne adayı hem de bebek için oldukça tehlikeli durumlar oluşturabilen bir enfeksiyon türüdür.
Anne adayının “su gelme” gibi bir şikayeti, ya da öyküsünde kısa süre önce yapılmış amniosentez gibi bir girişim olabileceği gibi bunlar olmadan da direkt koryoamnionit belirtileri olabilir. En sık görülen belirtiler karın ağrısı, “alt kısımlarda ağrı”, iltihaplı akıntıdır. Ayrıca ileri durumlarda yüksek ateş, halsizlik, bebek hareketlerinde azalma gibi belirtiler olabilir.
Nasıl tanı konur?
Yukarıdaki şikayetlerle başvuran bir anne adayında tanı koymak kolaydır. Ancak bazen muayenede uterusa elle basmakla anne adayının ağrı duyması tek belirti olabilir.
Koryoamnionit olan anne adayının kanında enfeksiyon lehine bulgular saptanabilir (lökosit sayısının artması, CRP adı verilen enfeksiyon göstergesi maddenin yükselmesi gibi). Anne adayının ateşi yüksek olabilir ve ileri durumlarda genel durumunda bozulma olabilir. Bebekte enfeksiyon meydana gelmişse bebeğin kardiotokografi bulgularında bozulma (fetal distres bulguları, bebeğin kalp atım hızının artması) görülebilir.
Tehlikesi nedir?
Koryoamnionit geliştikten kısa bir süre sonra bebekte de enfeksiyon gelişir. Genellikle bebeğin akciğerlerinde başlayan enfeksiyon, tedavi edilmezse kısa zamanda menenjite dönüşebilir ve ileri durumlarda kan yoluyla yayılan enfeksiyon (sepsis) bebeğin tüm organlarına yayılarak bebeğin doğum sonrası uzun süren yoğun bakım tedavisi görmesine ve hatta ölmesine neden olabilir.
Koryoamnionit ileri durumlarda anne adayında da enfeksiyona yol açar. Uterus ve diğer genital organlar ve ileri durumlarda kan yoluyla diğer organlar enfeksiyondan etkilenebilir. Uterusun enfeksiyonu doğum eyleminde yeterince kasılamamasına ve böylece eylemin uzamasına ve doğum sonrası da yeterince kasılamaması nedeniyle aşırı kanamaya (atoni-yani kasılamama) neden olabilir. Özellikle sezaryen ile doğum yapanlarda doğum sonrası endometrit (uterus iç tabakasının enfeksiyonu), peritonit (karıniçi organları saran zarın enfeksiyonu), septik pelvik ven trombozu (enfeksiyona bağlı olarak doğum kanalı çevresindeki toplardamarların tıkanması- ileri durumlarda akciğer atardamarını tıkayarak ölüme neden olabilir) ve çok ileri durumlarda ölüme neden olabilir.
Koryoamnionit olup vajinal doğum yapan anne adayında bu durumların ortaya çıkma riski belirgin şekilde daha düşüktür ve bu nedenle koryoamnionit olan anne adaylarında mümkün olan her durumda normal vajinal doğum tercih edilir.
Tedavi
Koryoamnionitin tedavisinde ilk basamak doğumun gerçekleşmesi ve böylece enfeksiyon kaynağının ortadan kaldırılmasıdır. Doğum gerçekleştikten sonra anne adayı ve bebek enfeksiyon bulguları açısından dikkatlice incelenir ve kültür sonucuna göre antibiotik tedavisi başlanarak yakın izlemeye alınır.
Yukarıda belirtildiği gibi koryomamnionit gelişmiş anne adayında mümkün olan her durumda vajinal doğum tercih edilir. Ancak uterusta varolan enfeksiyon bazı durumlarda uterusun kasılma yeteneğini azalttığından doğum eylemi ilerlemeyebilir. Ya da bebekte fetal distres bulguları gelişmiş olabilir. Elbette böyle durumlarda sezaryenle doğum zorunlu hale gelir.
En basit anlatımla koryoamnionit bebeğin içinde bulunduğu sıvının, sıvıyı içinde barındıran gebelik kesesinin ve anne adayıyla bebek arasında bulunan koryon tabakasının enfeksiyonudur.
Neden olur?
Amnios sıvısı normal şartlarda dış ortama kapalı olan steril (enfeksiyon etkeni içermeyen) bir sıvıdır. Sıvının sterilliğinin önemi çok büyüktür zira besleyici özellikleri nedeniyle amnios sıvısı bakteriler ve diğer mikroorganizmalar için oldukça verimli bir kaynaktır (amnios sıvısı aminoasit (proteinlerin yapıtaşı) ve glikoz içeriği oldukça yüksek bir sıvıdır). Çeşitli yollarla sıvının içine giren enfeksiyon etkenleri hızlı bir şekilde çoğalarak, tüm savunma engellerini aşıp ciddi enfeksiyonlara neden olurlar.
Erken membran rüptürü (su kesesinin erken açılması) adı verilen olgularda alt genital sistemde (serviks ve vajina) normalde zarar vermeden yaşayan bakteriler hızla yukarıya çıkıp çoğalmaya başlayabilirler. Bu yüzden su kesesinin açıldığı durumlarda bebek olgunsa doğumun kısa zamanda gerçekleşmesi sağlanır. Bebeğin preterm (prematüre) olması durumunda ise özel bazı bakım koşulları yerine getirilerek bebeğin büyümesi ve olgunlaşması için beklenebilir. Bu durumlarda anne adayı ve/veya bebekte enfeksiyon geliştiğine dair en ufak bir bulguda doğum gerçekleştirilerek enfeksiyon etkeni ortadan kaldırılır.
Koryoamnionit yapan diğer etkenler anne adayına uygulanan amniosentez, kordosentez, koryon villüs biopsisi gibi invaziv tanı girişimleri, ya da intrauterin transfuzyon (bebeğe uterus içindeyken kan nakli yapılması) gibi invaziv tedavi girişimleri olabilir.
Erken doğum tehdidi olgularının da önemli bir kısmında klinik muayenede saptanamayan koryoamnionit olduğuna dair kuvvetli bilimsel veriler vardır. Muhtemelen subklinik (belirti vermeden) seyreden bu koryoamnionitte enfeksiyon etkenlerinden ve genital sistemden salgılanan bazı maddeler nedeniyle uterus kontraksiyonları ve doğum eylemi başlamaktadır. Bu yüzden özellikle ilerlemiş erken doğum tehdidi olgularında eylemi durdurucu tedavi yapmadan önce anne adayının enfeksiyon açısından ele alınması çok önemlidir.
Nasıl belirti verir?
Koryoamnionit hem anne adayı hem de bebek için oldukça tehlikeli durumlar oluşturabilen bir enfeksiyon türüdür.
Anne adayının “su gelme” gibi bir şikayeti, ya da öyküsünde kısa süre önce yapılmış amniosentez gibi bir girişim olabileceği gibi bunlar olmadan da direkt koryoamnionit belirtileri olabilir. En sık görülen belirtiler karın ağrısı, “alt kısımlarda ağrı”, iltihaplı akıntıdır. Ayrıca ileri durumlarda yüksek ateş, halsizlik, bebek hareketlerinde azalma gibi belirtiler olabilir.
Nasıl tanı konur?
Yukarıdaki şikayetlerle başvuran bir anne adayında tanı koymak kolaydır. Ancak bazen muayenede uterusa elle basmakla anne adayının ağrı duyması tek belirti olabilir.
Koryoamnionit olan anne adayının kanında enfeksiyon lehine bulgular saptanabilir (lökosit sayısının artması, CRP adı verilen enfeksiyon göstergesi maddenin yükselmesi gibi). Anne adayının ateşi yüksek olabilir ve ileri durumlarda genel durumunda bozulma olabilir. Bebekte enfeksiyon meydana gelmişse bebeğin kardiotokografi bulgularında bozulma (fetal distres bulguları, bebeğin kalp atım hızının artması) görülebilir.
Tehlikesi nedir?
Koryoamnionit geliştikten kısa bir süre sonra bebekte de enfeksiyon gelişir. Genellikle bebeğin akciğerlerinde başlayan enfeksiyon, tedavi edilmezse kısa zamanda menenjite dönüşebilir ve ileri durumlarda kan yoluyla yayılan enfeksiyon (sepsis) bebeğin tüm organlarına yayılarak bebeğin doğum sonrası uzun süren yoğun bakım tedavisi görmesine ve hatta ölmesine neden olabilir.
Koryoamnionit ileri durumlarda anne adayında da enfeksiyona yol açar. Uterus ve diğer genital organlar ve ileri durumlarda kan yoluyla diğer organlar enfeksiyondan etkilenebilir. Uterusun enfeksiyonu doğum eyleminde yeterince kasılamamasına ve böylece eylemin uzamasına ve doğum sonrası da yeterince kasılamaması nedeniyle aşırı kanamaya (atoni-yani kasılamama) neden olabilir. Özellikle sezaryen ile doğum yapanlarda doğum sonrası endometrit (uterus iç tabakasının enfeksiyonu), peritonit (karıniçi organları saran zarın enfeksiyonu), septik pelvik ven trombozu (enfeksiyona bağlı olarak doğum kanalı çevresindeki toplardamarların tıkanması- ileri durumlarda akciğer atardamarını tıkayarak ölüme neden olabilir) ve çok ileri durumlarda ölüme neden olabilir.
Koryoamnionit olup vajinal doğum yapan anne adayında bu durumların ortaya çıkma riski belirgin şekilde daha düşüktür ve bu nedenle koryoamnionit olan anne adaylarında mümkün olan her durumda normal vajinal doğum tercih edilir.
Tedavi
Koryoamnionitin tedavisinde ilk basamak doğumun gerçekleşmesi ve böylece enfeksiyon kaynağının ortadan kaldırılmasıdır. Doğum gerçekleştikten sonra anne adayı ve bebek enfeksiyon bulguları açısından dikkatlice incelenir ve kültür sonucuna göre antibiotik tedavisi başlanarak yakın izlemeye alınır.
Yukarıda belirtildiği gibi koryomamnionit gelişmiş anne adayında mümkün olan her durumda vajinal doğum tercih edilir. Ancak uterusta varolan enfeksiyon bazı durumlarda uterusun kasılma yeteneğini azalttığından doğum eylemi ilerlemeyebilir. Ya da bebekte fetal distres bulguları gelişmiş olabilir. Elbette böyle durumlarda sezaryenle doğum zorunlu hale gelir.
