Havanın Sıcaklığı Nasıl Ölçülür
Havanın Sıcaklığı Neyle Ölçülür
Hava sıcaklığını termometre ile ölçmesini ilkokuldaki Hava civa kolunda bile becerebildiğimiz için, günlük sıcaklık ölçümlerini dinlemek bizi çok da şaşırtmaz. Ancakhissedilen hava sıcaklığı da nedir.
Sıcaklık ve ısı kavramları, genellikle birbirleriyle karıştırılan ve aynı manada kullanılan, farklı manalar taşıyan iki değişik kavramdır. Isı bir enerji çeşididir. Sıcaklık ise ısı alan maddenin halini tarif eden özelliktir.
Sıcaklığın Ölçülmesi (Termometreler)
Sıcaklık ölçmek için kullanılan araçlara termometre denir. Maddelerin boyutlarında meydana gelen değişim, sıcaklıktaki değişim olarak kabul edilebilir. Termometreler bu esasa göre düzenlenmişlerdir.
Termometrelerde 76 cm-Hg basıncında sabit iki sıcaklık değeri seçilir. Birisi suyun donma sıcaklığı diğeri ise suyun kaynama sıcaklığıdır.
Sıcaklık T ile sembolize edilir.
Celcius (Santigrad °C) termometrelerinde, suyun donma sıcaklığı 0 °C , kaynama sıcaklığı 100 °C alınarak, 100 eşit bölme yapılmıştır.
Kelvin suyun donma sıcaklığını 273 °K, kaynama sıcaklığını ise 373 °K alarak 100 eşit bölme yapmıştır.
Herhangi bir X termometresinde ise, suyun donma sıcaklığı – 10 °X, kaynama sıcaklığı ise 70 °X alınarak, 80 eşit bölme yapılmıştır.
Termometrelerdeki sıcaklık değerlerini birbirine dönüştürmek için,
eşitlikleri kullanılabilir.
Buradan çıkan sonuca göre, Celcius termometresindeki sıcaklık değeri 1 bölme yükselirse, Fahrenhait’te; 1,8 bölme, Kelvin’de 1 bölme; X termometresinde ise; 0,8 bölme yükselir.
Örneğin hava sıcaklığı 10 °C iken, Fahrenhait termometresi
F = 18 + 32 = 50 °F değerini gösterir.
Hava sıcaklığı neden gölgede ölçülür
Gölgede ölçülen sıcaklıklar ölçümün yapıldığı ortamın sıcaklığı hakkında daha sağlıklı bilgi verir. Çünkü direkt olarak güneş ışığı alan insan ve doğal ortamlar, giysi ve ortamın özelliğine bağlı olarak güneş ışınlarının farklı dalga boylarını emer. Bu nedenle sıcaklığı farklı hissederler. Ayrıca güneşli ortamlarda ısı birikimi daha fazla olacağından, sıcaklıklar daha yüksek hissedilir. Örneğin aynı ortamda bulunan açık renk giysiye sahip biri ile koyu renk giysiye sahip birinin sıcaklıkları hissetme durumları farklıdır. Bu nedenle sıcaklıkların güneş ışınlarını direkt almayan gölge ortamlarda ölçülmesi, bir yerin sıcaklığı hakkında daha doğru bilgi verir.
İki değişik madde birbiri ile temas halinde olduğu zaman bunların özelliklerinde hiç bir değişiklik meydana gelmezse bu iki cisim aynı sıcaklıkta denir.
Isı, iki sistem arasındaki sıcaklık farkından dolayı birbirinden diğerine geçen akım veya enerjidir. Hacminin değişmesi ile kendi sıcaklığı hakkında bilgi veren cisimlere termometre denir. Meteorolojik gayeler için aşağıdaki sıcaklık ölçümleri yapılır.
Yeryüzeyine yakın hava sıcaklığı : Yerden 1.25 m. ile 2 m. arasındaki havanın sıcaklığıdır.
Yüksek hava sıcaklığı (O hPa'a kadar ölçülen sıcaklık)
Muhtelif derinliklerdeki toprak sıcaklığı : Standart derinlikler, yerden 5, 10, 20, 50 ve 100 cm. dir.
Nehir, göl ve deniz yüzeyi sıcaklıkları
Meteorolojik gayeler için kullanılan termometreler, değişik maddelerin ısı karşısında gösterdikleri özelliklerden yararlanılarak yapılmışlardır. Yapılışları aşağıdaki özelliklerden birine dayanır.
Isı karşısında genleşme,
Su buharının sıcaklığa bağlı oluşu,
Isınma ile iletkenlerin dirençlerinin değişmesi,
Termoelektrik etki.
