Kiriklar

[suskun_gız]

Yüksekten düşen, üzerine bir cisim düşen, trafik kazası geçiren kazazedelerde kırık, çıkık ve burkulmalara sıklıkla rastlanır. Kırıklar, büyük kemik kırıklarında görülebilen iç kanamalar dışında, hayatı do rudan tehdit etmeyen olaylardır. Bununla birlikte, hatalı yaklaşımlar sonucu bir boyun ya da omurga kırı ı olan kazazede felç kalabilir, kol yada bacak kemi i kırık bir kazazedede kol ve bacak damarları ve sinirleri kesilip durum a ırlaşabilir, yerine takma çabası içine girilen omuz çıkı ı ameliyatla dahi düzelemeyecek hale gelebilir.
Kırık, çıkık, burkulma gibi kemik ve eklemi ilgilendiren olaylarda ilkyardımcının temel hedefi, sorunlu vücut uzantısı ya da bölümünü hareketsiz hale getirerek, kazazedenin durumunun kötüleşmesini önlemek, a rısız ve güvenli bir şekilde naklini sa lamaktır.
Kemik bütünlü ünün çarpma ya da düşme sonucu ortadan kalkmasına kırık denir. Kırık kemik parçaları cildi delerek dışarıya çıkmış ise buna açık kırık, cilt sa lam ise kapalı kırık olarak tanımlanır.
Aşa ıdaki maddelerin birkaçının varlı ında kırıktan şüphelenmek gerekir.

• Düşme, üzerine düşme, çarpma tarif edilmesi
• Sorunlu bölgede hareketle ya da temasla çok şiddetlenen a rı
• İlgili vücut bölümünde şekil bozuklu u, simetrinin kaybolması
• Kırılma sırası ya da sonrasında kırık sürtünme sesinin duyulmuş olması
• Kırık bölgesinde şişlik, morarma ,
• Kol ya da bacakta kısalma
• Eklem olmayan bir yerde, eklem varmış gibi açılaşma olması
• Deriyi parçalamış kırık kemik ucunun dışarıdan görülmesi
• Hareket kısıtlılı ı ya da hiç hareket ettirememe
• İlgili bölgede hissetmede azalma, uyuşma, karıncalanma
• Dolaşımda aksama sonucu so uma

Kırı ı olan, ya da kırık şüpheli kazazedeye ilkyardım uygularken, aşa ıdaki ilkelere uymak gerekir:

• Kırık olmadı ına kanaat getirilmiş bir kazazede kesinlikle yerinden oynatılmamalıdır. Kırık bölgenin hareket ettirilmesi sonucu kırık parçanın keskin kenarı etrafındaki bir damar ya da siniri kesebilir, kas dokusunu zedeleyebilir.
• Kazazedenin oturması ya da sa a sola kımıldamasına izin verilmez, kırık şüpheli bölge hareketsizleştirilmeden taşıma yapılmaz.
• Kaza ortamında hayatı tehdit eden bir zararlı etkenin bulunmadı ı her durumda kırı a müdahale bulundu u ortamda yapılır.
• Kırık açık kırık şeklinde ve kopuk kemik parçaları görünüyorsa parçalara dokunulmaz.
• Kırıklı uzvun bile inden nabız ve bölgede kanama olup olmadı ı kontrol edilmelidir.
• Açık kırıklarda görünen kemik parçasını içeri sokmaya, kemik uçlarım birleştirmeye, kol ya da bacakta bozulmuş şekli düzeltmeye çalışmamak gerekir.
• Kırıkla beraber kanama-şok belirtileri varsa öncelikle bunlara müdahale edilir.
• Boyun kırıklarında hatalı taşıma ve gereksiz hareketler omurilik zedelenmesi sonucu tüm vücutta felçle sonuçlanabilir. Boynun desteklenmesi ve hareketsizleştirme hayati önem taşır.
• Başa gelen darbeden sonra burun ve kulaktan su gelmesi; gözlük şeklinde morarma, bayılma, uyku hali, nabız ve solunum zayıflaması, gözbebeklerinde büyüklük farkı, püskürür tarz kusma, kafa kemiklerinde çökme şeklinde şekil bozuklu u varsa; kafatasında kırıkla beraber beyinde de sıkıntı var denektir. Acilen kazazedenin nakli gerekir.
• Sorunlu bölgenin hareketsizleştirilmesi, yani tespit edilmesi a rıyı azaltacak, kırık uçlarının çevre dokuları zedelemesini önleyerek, kırık uçların birbirinden ayrılması ya da deriden dışarı çıkmasına engel olacaktır. Böylece iyileşme de daha kolay olacaktır.
• Tespit işlemi, kırık kemikleri ilgilendiren iki eklemin sert-uzun bir cismin yardımıyla hareketsiz hale getirilmesidir. Bu amaçla kullanılacak standart malzemenin bulunmadı ı yerlerde ilkyardımcı pratik çözümler aramalıdır. Bir dal parçası, katlanmış gazeteler, karton kutular, baston ya da şemsiye atelle tespitte, kazak-ceket gömlek vb. eşyalar askı ile tespitte, kemer, kravat, gömlek kolu gibi eşyalar sargı olarak kullanılabilir. Hiçbir malzeme bulunamaz ise kazazedenin sa lam baca ı kırık baca a atel olabilir