Mizaç
mizaç çeşitleri tipleri türleri
Mizaç bir kimsenin emosyonel yahut orektik yapısının karakteristik özellikleri anlamına gelir: Yani ruhsal durumunda önde gelen nitelik ve denge kararsızlığı, emosyonel tepkilerinin çabukluğu ve yoğunluğu. Kişiliğin (bkz.) mizaç yönünü, genellikle yapının belirlediği ve temelinin genetik olduğu kabul edilmektedir. M.S. 2 inci yüzyılda Galen, Hippokrat'ın görüşlerini genişleterek dört mizaç tipi ileri sürmüştür: Melankolik, kolerik, iyimser ve flegmatik. Bu mizaç tipleri vücuttaki belli «hümörlerin» oranına göre belirleniyordu. Daha yeni teoriler arasında, psikiyatri alanında en etkili olan Kretschmer'inki (bkz.) olmuştur. Kretschmer iki karşıt beden yapısı tipi tanımlamıştır: Piknik (tıknaz ve yuvarlak hatlı) ve leptosomatik (bkz.) ya da astenik (ince kemikli, uzun ve zayıf yapılı) tipler. Ayrıca, bu iki tipin arasında yer alan bir «atletik» tipten sözetmiştir. Kretschmer piknik tiplerde ruhsal durumun değişkenlik gösterdiği, siklotimik (bkz.) bir kişiliğin geliştiğini ve bu tiplerin aslında girişken ve iyi huylu olmakla birlikte, manikdepressif psikoza yatkın olduklarını ileri sürmüştür. Öte yandan, leptosom ise şizotimik (yani içine kapanık, utangaç ve eksantrik) ve şizofreni gelişimine yatkındır. Şizofreniyle bu mizaç tipi arasında birtakım korelasyonların bulunduğuna ilişkin bazı ampirik dayanaklar vardır. Kişileri, üç temel beden yapısına doğru olan eğilimleri bakımından somatotiplere (bkz.) ayıran Sheldon (bkz.) da buna benzer, ama daha geniş kapsamlı bir teori ileri sürmüştür. Bu somatotipler- ektomorf (bkz.), mesomorf (bkz.) ve endomorf (bkz.)-daha ziyade Kretschmer'in tiplerine benzemekte ve karakteristik mizaçlarda yansıdıkları düşünülmektedir. Bkz. Yapı
Mizaç bir kimsenin emosyonel yahut orektik yapısının karakteristik özellikleri anlamına gelir: Yani ruhsal durumunda önde gelen nitelik ve denge kararsızlığı, emosyonel tepkilerinin çabukluğu ve yoğunluğu. Kişiliğin (bkz.) mizaç yönünü, genellikle yapının belirlediği ve temelinin genetik olduğu kabul edilmektedir. M.S. 2 inci yüzyılda Galen, Hippokrat'ın görüşlerini genişleterek dört mizaç tipi ileri sürmüştür: Melankolik, kolerik, iyimser ve flegmatik. Bu mizaç tipleri vücuttaki belli «hümörlerin» oranına göre belirleniyordu. Daha yeni teoriler arasında, psikiyatri alanında en etkili olan Kretschmer'inki (bkz.) olmuştur. Kretschmer iki karşıt beden yapısı tipi tanımlamıştır: Piknik (tıknaz ve yuvarlak hatlı) ve leptosomatik (bkz.) ya da astenik (ince kemikli, uzun ve zayıf yapılı) tipler. Ayrıca, bu iki tipin arasında yer alan bir «atletik» tipten sözetmiştir. Kretschmer piknik tiplerde ruhsal durumun değişkenlik gösterdiği, siklotimik (bkz.) bir kişiliğin geliştiğini ve bu tiplerin aslında girişken ve iyi huylu olmakla birlikte, manikdepressif psikoza yatkın olduklarını ileri sürmüştür. Öte yandan, leptosom ise şizotimik (yani içine kapanık, utangaç ve eksantrik) ve şizofreni gelişimine yatkındır. Şizofreniyle bu mizaç tipi arasında birtakım korelasyonların bulunduğuna ilişkin bazı ampirik dayanaklar vardır. Kişileri, üç temel beden yapısına doğru olan eğilimleri bakımından somatotiplere (bkz.) ayıran Sheldon (bkz.) da buna benzer, ama daha geniş kapsamlı bir teori ileri sürmüştür. Bu somatotipler- ektomorf (bkz.), mesomorf (bkz.) ve endomorf (bkz.)-daha ziyade Kretschmer'in tiplerine benzemekte ve karakteristik mizaçlarda yansıdıkları düşünülmektedir. Bkz. Yapı
