Çeşitli hastalıklar nabız vuruşları üzerinde etki yapar. Tifo dışındaki bütün ateşli hastalıklarda ateşle birlikte nabız da yükselir. Genellikle ateşin bir derece yükselmesine karşılık nabız dakikada 20 vuruş hızlanır. Bu bakımdan ateşli hastalıklarda, nabız vuruşları ile ateşin yüksekliği hakkında bir fikir edinilebilir.
Tifoda ateşin yükselmesine karşılık nabız normale yakın atar.
Bağırsak delinmesi olaylarında ise nabız hızlı atar ama buna karşılık ateş düşer. Bu durum hastalığın tehlikeli bir devreye girdiğini gösterir.
Kanama halinde, vücuttan dışarı çıkan kanın eksikliğini duyurmamak için kalp atışları hızlanır. Dokuları normal şeklinde besleyebilmek için kalbin bu süratli çalışması sonucu nabız atışları hızlanır. Ancak, nabız vuruşlarındaki dolgunluk hissi kaybolur ve atış zayıf bir şekilde hissedilir. Kanamanın devam etmesi ve vücuda kaybolan kan yerine yenisinin verilmemesi halinde nabız atışlarında giderek bir zayıflama olduğu ve bir devre sonra da nabzın el altından kaybolduğu görülür. Ayrıca nabız, guatr denilen, boyundaki kalkan bezi hastalığının artması ile de hızlanır. Bu hastalıktaki başlıca belirtilerden biri olan gözlerin yuvalarından dışarı çıkar gibi olması kalbin hızlı atışları ile meydana gelir.
Nabız, kalp yetmezliklerinde de hızlı bir vuruş gösterir. Böyle durumlarda nabızdaki atış sayısı dakikada 200′e yükselebilir.
Normalde nabız (kalp atım hızı/sayısı) erişkinde 60-90 kez/dk, çocukta 80-100 kez/dk, bebekte 100-120 kez/dakika civarındadır.
Nabız, kalbin 1 dakika içinde kaç kere kasıldığını yani kalbin hızını yansıtır. Kalp her kasılmasıyla bir miktar kanı atardamarlar içine fırlatır ve damarların esneme özelliğinden dolayı atardamarlarda buna bağlı bir genişleme olur ve ardından eski durumuna dönmek ister. İşte bu genişleme, damarların yüzeyel seyrettiği yerlerde (el bileği, dirsek içi, kasık, şakak, ayak bileği gibi) nabız dalgası olarak hissedilir.
Yukarıda söz ettiğim nabzın hissedilebileceği bölgelerde nabıza bakılabilir. Ama en sık olarak el bileğinin baş parmak tarafındaki radial artere bağlı radial nabız kullanılır.Nabız bölgelerinde birinci ve ikinci el parmak uçlarımızı yavaşça bastırarak nabız dalgasını aramalıyız. Nabızı hissettiğimiz zaman önce düzenli olup olmadığına bakalım. Normalde nabız dalgası eşit aralıklarla gelmelidir. Daha sonra da 1 dakika içindeki sayısını bulmalıyız. Bunun için de saatimizin saniye göstergesine bakarak 1 dakika içindeki sayısını sayabiliriz veya 15 saniye süreyle sayıp, bulduğumuz rakamı 4 ile çarpabiliriz
Bebeklerde nabız, dirsek çukurunun hemen yukarısından, kolun iç kısmından ( brakiyal arterden ) alınabilir .
Şah damarından canlı kişilerin nabzı alınmaz; 5 saniyeden uzun süre ve çift taraflı kesinlikle bastırılmaz aksi halde kalp zarar görür (bradikardi gelişir).Önceleri, solunumu durmuş ve nabzının da olmadığı varsayılan kişilerde nabız kontrolü için şah damarından bakılıyordu, ancak 2005 yönergelerine göre bu kaldırıldı..
Nabız alınırken, damarın üzerine çok hafif ya da fazla bastırılırsa, nabız hissedilmeyebilir.
Nabız neden yükselir
Çeşitli hastalıklar nabız vuruşları üzerinde etki yapar. Tifo dışındaki bütün ateşli hastalıklarda ateşle birlikte nabız da yükselir. Genellikle ateşin bir derece yükselmesine karşılık nabız dakikada 20 vuruş hızlanır. Bu bakımdan ateşli hastalıklarda, nabız vuruşları ile ateşin yüksekliği hakkında bir fikir edinilebilir.
Tifoda ateşin yükselmesine karşılık nabız normale yakın atar.Bağırsak delinmesi olaylarında ise nabız hızlı atar ama buna karşılık ateş düşer. Bu durum hastalığın tehlikeli bir devreye girdiğini gösterir.Kanama halinde, vücuttan dışarı çıkan kanın eksikliğini duyurmamak için kalp atışları hızlanır. Dokuları normal şeklinde besleyebilmek için kalbin bu süratli çalışması sonucu nabız atışları hızlanır. Ancak, nabız vuruşlarındaki dolgunluk hissi kaybolur ve atış zayıf bir şekilde hissedilir. Kanamanın devam etmesi ve vücuda kaybolan kan yerine yenisinin verilmemesi halinde nabız atışlarında giderek bir zayıflama olduğu ve bir devre sonra da nabzın el altından kaybolduğu görülür. Ayrıca nabız, guatr denilen, boyundaki kalkan bezi hastalığının artması ile de hızlanır. Bu hastalıktaki başlıca belirtilerden biri olan gözlerin yuvalarından dışarı çıkar gibi olması kalbin hızlı atışları ile meydana gelir.Nabız, kalp yetmezliklerinde de hızlı bir vuruş gösterir. Böyle durumlarda nabızdaki atış sayısı dakikada 200′e yükselebilir.
