Türkiyede Kadın Hakları SIFIR...
Belediye Başkanı
Türkiye Yerel Yönetimlerde Kadın Temsili Açısından Dünya’da Son Sıralarda
78 Yıl önce bugün çıkarılan Belediye Kanunu ile kadınların yerel seçimlerde seçme ve seçilme hakkını kazandığı Türkiye, son derece düşük olan kadın temsili oranıyla, Dünya ve Avrupa ortalamasının çok altında.
Bu nedenle olsa gerek ki, Türkiye’de kimse “3 Nisan” tarihini hatırlamayı/hatırlatmayı düşünmüyor! 3 NİSAN’I UNUTMAYALIM !
3 Nisan 1930’da kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanıyan Belediye Kanunu’nun çıkarıldığı gün! Aradan tam 78 sene geçti ama Türkiye’de yerel yönetimlerde kadınların temsili yok denecek kadar az.
KADIN SAYISITOPLAM SAYI
KADIN ORANI (%)
2004 seçimleri
Belediye Başkanı
18
3225
0,56
Belediye Meclis Üyesi817
34477
2,37
İl Genel Meclisi Üyesi57
3208
1,78
1999 seçimleri
Belediye Başkanı18
3215
0,56
Belediye Meclis Üyesi541
34084
1,59
İl Genel Meclisi Üyesi44
3122
1,41
Kaynak: Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2007)
Kadınların siyasete katılımlarının ilk basamağını oluşturan muhtarlık ve ihtiyar heyetlerinde kadın oranları konusunda ise verilere ulaşılamamaktadır. 18 Şubat 2008 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu’ndan, bilgi edinme kanunu kapsamında talep ettiğimiz Türkiye’deki toplam muhtar sayıları ve kadın muhtarların sayılarına dair bilgi, yasal süre aşıldığı halde henüz elimize ulaşmamıştır! Bu konuda cinsiyet temelli veri üretilmesi gerekliliği ve seçimlerde aday olanların cinsiyetlerinin de adaylık sırasında belirtilmesine dair uzun yıllardır yaptığımız talepler ne yazık ki gerçekleştirilmemiştir.
Belediye Başkanı olan kadınların il, ilçe ve belde düzeyindeki sayı ve oranları şöyledir:
BELEDİYE
KADIN SAYISI ( % )
KADIN ORANI ( % )
İl Belediye Başkanlığı1
1,23
İlçe Belediye Başkanlığı9
1,06
Belde Belediye Başkanlığı8
0,35
Birleşik Kentler ve Yerel Yönetimler (United Cities and Local Governments) istatistiklerine göre Dünya’da kadınların yerel yönetimlerde temsil oranı şöyle:
BÖLGE
YEREL MECLİSLERDE KADIN ORANI ( % )
BELEDİYE BAŞKANI KADIN ORANI ( % )
Dünya ortalaması (67 ülke)20,9
9
Avrupa (30 ülke)23,9
10,5
Latin Amerika (9 ülke)26,1
5,5
Afrika (4 ülke)30,1
12,2
Asya-Pasifik (12 ülke)17,5
5,6
Orta Amerika (8 ülke) 24,1
4,8
Orta Doğu ve Akdeniz (8 ülke)
2,1
0,8
Türkiye2,32
0,56
Kaynak: “World Cities and Local Governments” web sitesi www.cities-localgovernments.org
Görüldüğü üzere, Türkiye’de kadın belediye başkanı oranı, bölgesel olarak en düşük olan Orta Doğu ve Akdeniz ülkeleri ortalamasının bile altındadır.
Aynı örgütün çeşitli ülkeler bazında derlemiş olduğu kimi istatistikler de şöyledir:
ÜLKE
YEREL MECLİSLERDE KADIN ORANI ( % )
BELEDİYE BAŞKANI KADIN ORANI ( % )
Hindistan38
Finlandiya34,4
10
Fransa33
10,9
Uganda33,3
2,5
İsveç29,4
16,7
Güney Afrika29,1
15,5
Danimarka27
9,2
Pakistan25,2
0,8
Belçika22,5
7,1
Arjantin
7,1
Çek Cumhuriyeti22,7
Tunus20,5
1,6
İspanya20,2
11
Bulgaristan20
9,5
Ürdün18,8
1
Kıbrıs Rum Kesimi18,6
3
Meksika15,9
3,5
Macaristan14,5
12,3
Malta14,5
8,1
Filipinler14,2
18
Estonya14
9,5
Brezilya12
5
Malezya8,9
0,7
Türkiye2,32
0,56
Lübnan1,8
0,4
Demokrasinin ve siyasi yaşamın ilk adımı sayılabilecek yerel yönetimlerde kadınların bu derece düşük temsili Türkiye açısından utanç vericidir.
Yerel nüfusun yarısını oluşturan kadınların yerel meclislerde eşit ve bu eşitlik sağlanıncaya kadar en az %30 oranında temsil edilmeleri zorunludur. Zira en azından, uluslararası kadın hareketince geliştirilip BM’in uluslararası hedefleri arasına da girmiş ve resmi kabul görmüş bulunan %30’luk “asgari temsil eşiği”ne ulaşmadan, kadınların kendi cinslerinin sorun ve gereksinimlerini temsil etmeleri olanaklı görülmemektedir. Bu oranın güvence altına alınması, başta anayasa olmak üzere, siyasal partiler ve seçim yasalarında özel önlemler getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Belçika, Fransa, Hindistan, Brezilya, Arjantin ve Uganda gibi birçok ülkede kota uygulamasına yönelik yasal önlemler alınmıştır.
Bu utanç verici tabloyu değiştirmek için önümüzde altın bir fırsat var: Mart 2009 Yerel Seçimleri. KA-DER’in 11 yıldır sürdürdüğü geçici özel önlemler (kota) talepleri bugüne kadar hiçbir hükümet ve ana muhalefet partisi tarafından ciddiyetle ele alınmamış ve anayasa, siyasi partiler ve seçim yasalarında kadınlar lehine geçici özel önlemler alınmasına dair değişiklikler maalesef hala yapılmamıştır. Önümüzdeki yerel seçimlere, mevcut anti-demokratik ve cinsiyetçi yasa düzenlemeleriyle gideceğimiz ortadadır. Bu durumda, başta iktidar partisi olmak üzere, tüm siyasi partilere önemli bir görev ve sorumluluk düşmektedir. 2009 seçimlerinde listelerinde daha çok sayıda ve seçilebilir yerlerde kadının yer almasını sağlamaları gerekmektedir. Siyasi parti liderlerinin ve karar organlarının bilmesi gereken şey, 2009 yerel seçimlerinde ortaya çıkacak olan tablo tamamen onların sorumluluğunda olacaktır. Tüm siyasi parti liderlerini ve karar organlarını bu önemli talebin ve sorumluluğun gereğini yerine getirmeye çağırıyoruz.
KA-DER olarak, 2009 seçimlerinde aday olmak isteyen kadınlara destek vermek amacıyla bir dizi faaliyet ve proje hayata geçireceğiz. Bunların başında Nisan 2008’de başlayacak olan Kadınlar için Siyaset Okulları gelmektedir. 9 ilde yaklaşık 250 kadına yönelik olarak gerçekleşecek okullarımız 5’er gün sürecektir.
Türkiye’de fiili kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve demokrasinin tam anlamıyla yerleşmesi için, anayasa, siyasi partiler ve seçim yasalarının bir an önce değiştirilmesi ve kadınların atamayla ve seçimle gelinen tüm karar alma pozisyonlarında EŞİT temsili için, kota uygulamalarının yasalarda yer almasını bir kez daha talep ediyoruz!