Vakiflar TÜzÜĞÜ
VAKIFLAR TÜZÜĞÜ
Madde 1 – Vakıfların idare ve temsili ve vakıf malların ve mimari veya tarihi değeri olup idaresi vakfa ait olan eserlerin muhafaza ve imarı ve vakfa ait müesseselerin gayelerine göre yaşatılması ve vakıf paraların nemalandırılması ve mütevellilerin tâyin ve icabında azilleri hususunda Vakıflar Umum Müdürlüğüne kanunla verilen vazifeler bu Nizamname hükümleri dairesinde ve idare meclisinin kontrolü altında görülür.
BİRİNCİ BÖLÜM
Vakıflar İdare Meclisi Vazife ve Murakabe Salâhiyeti
Madde 2 – İdare meclisi bir başkan ve üç üyeden mürekkeptir. Evkaf Umum Müdürü müzakere ve reye iştirak hakkına sahip olmak üzere bu meclisin tabii üyesidir. Umum müdür merkezde bulunmadığı veya hasta veya mezun olduğu zaman umum müdür muavini umum müdür yerine idare meclisi müzakerelerine iştirak eder. Müzakere nisabı üçtür; şu kadar ki müzakerede üç rey bir noktada toplanmadıkça karar verilemez.
Madde 3 – İdare meclisi kararların katidir. Ancak umum müdür meclisin kontrol salâhiyetine müsteniden vereceği kararlardan kendisinin muhalefetiyle çoğunlukla verilmiş olanların tatbikinde mahzur gördüklerini, kararın umum müdürlüğe tevdi tarihinden itibaren on beş gün zarfında Başvekâlete bildirir. Çoğunluk veya azınlık reylerinden birinin tercihi Şûrayı Devletin mütalâası alınmak üzere Başvekile aittir. Muhalif kalan üyelerin reyleri kararda gösterilir.
Madde 4 – İdare meclisi reisi içtimalarda bulunmadığı takdirde üyelerden en kıdemlisi ve üyelik kıdeminde birlik halinde Devlet hizmeti itibariyle en kıdemlisi ve bunda da birlik halinde üyelerin en yaşlısı reislik yapar.
Madde 5 – İdare meclisi başkan ve üyelerinin izinleri içtimaları sektedar etmemek üzere meclisçe karar verilecek şekilde tatbik olunur.
Madde 6 – İdare meclisi, Vakıflar Kanuniyle diğer kanun ve nizamların kendisine verdiği işleri tetkik ve karara bağlıyacağı gibi umum müdürlükten lüzum gösterilecek işler hakkında da karar verir.
Madde 7 – İdare meclisi, Vakıflar Kanununun verdiği kontrol salâhiyetini aşağıdaki esaslar dairesinde yapar:
A - Bir iş hakkında arzuhal ile vâki olacak şikayetleri tetkik eder, karara bağlar.
B - Gerek muamelâtın iyi yürümesi ve gerek varidatın artırılması ve masrafın azaltılması hakkında gerekli gördüğü tedbirlerin alınmasına re'sen karar verir.
C - Lüzum gördüğü hususat hakkında icap eden malûmatı umum müdürlük makamından isteyerek verilecek evrak üzerinden tetkikat yapar ve gereğine göre karar verir. İdare meclisi lüzum gördüğü takdirde içlerinden birini tetkikat icrası için bir yere gönderebilir.
D - İdare meclisi umum müdürlükten varidat tahsilâtına dair her ay ve bütçe masarifatı için hesap tetkikatına müstenit olmak üzere her üç ayda bir verilecek cetvel ve raporlar üze-rine bütçe tatbikatını ve mali gidişi kontrol eder ve alınmasını lüzumlu göreceği tedbirleri kararlaştırır.
E - Her sene bütçesine göre yapılacak taşra evkaf idareleri kadrolarını tetkik eder ve sene içinde yeniden teşkil olunacak veya lâğvedilecek vakıflar müdür ve memurlukları hakkında karar verir.
F – Talimatnameleri tetkik eder veya yapar.
G - Satış bedelinden yapılacak yeni inşaat veya alınacak geyrimenkullere ve tamirata ait evrakı ve taviz bedellerinin istismarına ait muamelâtı ve on bin liradan fazla taahhüdatı müstelzim ukuda mütaallik mukavelename ve taahhütnameleri tetkik eyler ve karara bağlar.
H - Vakıf paralar müdürlüğünün idare meclisi vazifesini yapar.
İ - Bütçe ve hesabıkati tetkikatını, umum müdürlükten verilecek hesap cetvelleri üzerinden yapar ve gereğine göre değiştirir ve tamamlar. Bütçelerin Şubat ayı başında, hesabıkatilerin müddetinden en az bir ay evvel umum müdürlükçe hazırlanarak idare meclisine verilmesi lâzımdır. İdare meclisi on beş gün içinde tetkikatını bitirerek iade eder.
J - Vakıf mahsullerin ne suretle satılacağı hakkındaki 19 Mayıs 1934 tarihli Nizamnamenin 14 üncü maddesi mucibince emaneten idare hususunda gösterilen lüzum üze-rine mahalli idare heyetlerince verilecek kararların nihai derecede tetkikiyle kabul veya reddi idare meclisinin salâhiyeti dâhilindedir. Emaneten idareye karar verildiği taktirde esas ve şartlar idare meclisince karara bağlanır.
K - Mahlûllerden lüzum görülenlerin akar olarak kullanılması hakkındaki teklifleri tetkik ile icabına göre karar verir.
L - Umum müdürlüğe mevdu vazifelerin umumi hatlariyle bunların ifasınca ehemiyetlerine göre gözetilecek derecelerine ve evkafça ittihaz edilecek esaslı tedbirlere ait umum müdürlükçe hazırlanacak programlar idare meclisince tetkik ve kararlara rapdolunur.
Madde 8 – İdare meclisinin verdiği kararlara ait tebligatı umum müdürlük yapar.
Madde 9 – İdare meclisinin yazı işlerini görmek üzere ayrı bir kalem teşkil edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Vakıfların İdare ve Temsil Şekli
Madde 10 – Mazbut Vakıflar Evkaf Umum Müdürlüğünce idare ve temsili olunacakları gibi her ne suretle olursa olsun tevliyeti boş kalan mülhak vakıfların işlerine de yeni mütevelli tâyin olununcaya kadar umum müdürlükçe bakılır. Umum müdürlüğün idare ve temsil vazifelerini görmek üzere icap eden vilâyet ve kaza merkezlerinde umum müdürlüğe bağlı müdür veya müstakil memurlarla bunlara tabi memurlar bulunur. Bunların maiyetlerinde lüzumu kadar kâtip, veznedar, tahsildar ve müstahdemler vardır. Bu müdür ve memurlar vazifelerini kanun ve nizamnamelerin ve talimatnamelerin verdiği salâhiyet ve umum müdürlüğün emirleri dairesinde görürler.
Madde 11 – Vilayet evkaf müdür veya müstakil memurlariyle kaza memurları mahkemelerde ve sair heyet ve makamlarda umum müdürlüğü temsil edecekleri gibi bu sıfatla başkalarını da tevkil edebilirler. İnşa, tamir, kiralama, kiraya verme, alım, satım ve ihale işlerinde ve mütevellileri murakabe hususlarında aynı suretle umum müdürlük namına hareket ederler.
Madde 12 – Gelirleri teşkilât icrasına müsait olmayan yerlerde yakınlarındaki vakıflar idaresine bağlı olmak ve o idare müdür veya memuruna izafetle iş görmek üzere ücret ile ve tahsil edecekleri gelirden başkaca yüzde iki aidat verilmek suretiyle vakıflar memur vekili istihdamı da caizdir.
Madde 13 – Müdür ve memurların vazifelerini nasıl görecekleri ve tutulacak defterlerle hesap usullerinin Muhasebei Umumiye Kanunu icaplarına göre nasıl yürütüleceği talimatname ile tâyin olunur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Vakıf Malların Korunması ve Gayelerine Göre Yaşatılması
Madde 14 – Evkaf müdür ve memurları, memuriyetleri dahilindeki vakıf binaların ve mimari veya tarihi değeri olup idaresi vakfa ait olan eserlerin her sene memuriyetleri bakımından bulundukları durumları ve tamire ihtiyaçları derecesini gösterir izahlı birer cetvel hazırlarlar. Mühendis, mimar veya fen memuru bulunan mahallerde alınacak raporlar dahi bu cetvellere iliştirilir. Kaza memurları bu cetvelleri merbut oldukları vilâyet evkaf müdür veya memurluklarına gönderirler. Orada birleştirilen bu cetveller vilâyet müdür veya memurunun mütalâası ile birlikte umum müdürlüğe gönderilir. Tamirleri için her yıl bütçesine kâfi tahsisat konulabilmek üzere bu cetvellerin Kânunuevvel ayı içinde umum müdürlükte bulundurulması lâzımdır.
Madde 15 – Vakfa ait binalar başlıca iki kısımdır:
A - Doğrudan doğruya hayrattan olanlar;
B - Bu hayratın ve sair vakıf işlerinin masraflarını karşılayan gelir kaynağı mahiyetinde bulunanlar.
Madde 16 – İbadethane, hastane ve aşhane gibi doğrudan doğruya hayratı teşkil eden müesseselerin gayelerini milli ve mahalli ihtiyaç ile en uygun bir şekilde temin ve tanzim etmek, gayenin tebdiline ihtiyaç halinde Vakıflar Kanununun 10 uncu ve 17 nci maddeleri hükmünü tatbik için bu hayratın milli ve mahalli ihtiyaç ile tevafuk ve ahenk halinde bulunup bulunmadığını daima göz önünde tutmak ve kıymettar abidattan olan hayratın ayrı ayrı dosyalarını yaparak bunların vakfiye ve fotoğraflarını ve icap eden vesikaları toplamak suretiyle bu dosyaları tekemmül ettirmek vakıflar teşkilatının başlıca vazifelerindendir. Bu maksatla vakıflar idareleri; senelik raporlarında bu cihetleri umum müdürlüğe bildirmekle mükelleftirler.
Madde 17 – Ev, mağaza, dükkân, apartman, han, bostan, orman, hamam, değirmen, zeytinlik, incirlik, fındıklık gibi akar mahiyetindeki gayrimenkulleri vakfa en faydalı şekilde kiralamak veya işletmek, tecdit, tamir ve ilâve yolundaki ihtiyaçlarını zamanında yerine getirmek ve Vakıflar Kanununun 12 nci maddesi mucibince satılmaları veya değiştirilmeleri lâzım gelenler hakkında merkeze malûmat vermek vakıflar teşkilâtının vazifeleri cümlesindendir. Müstacel haller müstesna olmak üzere senelik raporlarda bu cihetlerin vakıflar idarelerinin mütalâlariyle birlikte birer birer gösterilmeleri gerekir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Vakıf Paraların Nemalandırılması
Madde 18 – Vakıf paralar, umum müdürlük şuabatından İstanbul'da bir müdürlük vasıtasiyle idare ve tenmiye olunur. Vakıf paralar ziyadeleştikçe umum müdürlüğün teklifi ve idare meclisinin kararı ile masrafı için gereken tahsisat bütçeye konulmak suretiyle mühim diğer vilâyet merkezlerinde de şubeler açılır.
Madde 19 – Vakıf paralar müdürlüğünün asıl sermayesi bütün Türkiye dahilinde faizlendirilmek için vakfedilmiş olan paralardan ibarettir. Kanunu Medeninin mer'iyetinden sonra tahsis edilmiş olan paraların tesis senetlerindeki şartlara göre bunların vakıf paralar idaresine tevdi lâzım ise bu kısımlar da aynı şekilde tenmiye olunur.
Madde 20 – Vakıf paralar müdürlüğü para olarak vakfedilenlerden başka aşağıda yazılı paraları da tenmiye eder:
1 - Vakıflar Kanununun 10 uncu maddesi mucibince para ile değiştirilen hayrat bedelleri (Bunlar diğer hayrata sarf edilinceye kadar);
2 - Vakıflar Kanununun 12 nci maddesi mucibince satılacak akar ve arsa bedelleri (Bu madde mucibince diğer akarlara tahsis edilinceye kadar);
3 - Vakıflar Kanunununun 32 nci maddesi mucibince icarei müeccele ve mukataa taviz bedelleri;
4 - Mülhak vakıfların mahlûl muaccelerinden vakıflara irat kaydı icap eden paraların ihtiyat olarak ayrılacak nısıfları ile mahalli sarfları olmayan varidat fazlaları ve imarı hayrat ve tebdili akara meşrut paralar;
5 - Vakıflar Kanununun 15 inci maddesi mucibince evkaf bütçesinden verilecek sigorta karşılığı;
6 - 3124 numaralı Kefalet Nizamnamesinin 10 uncu maddesi mucibince Evkaf Kefalet Sandığına sermaya tutulan paralar;
7 - Vakıflar varidatından tenmiye edilmek üzere gönderilecek diğer paralar;
8 - Sair kanun, nizam ve kararlarla alınacak paralar;
Madde 21 – Vakıf paraların kazanç kaynakları şunlardır:
1 - İkrazat faizleri;
2 - İkrazat komisyonları;
3 - Banka hesabı cari faizleri;
4 - İdarenin memzuç sermayesiyle alınan gayrimenkullerin kiraları.
Bunların her sene sonundaki yekûnu gayrisâfi temettü teşkil eder ve bu gayrisâfi temettün vakıflar sermayesine ve diğer tenmiye edilen paralara ait faizi cüzi miktarları her sene temettüün tutarına göre umum müdürlüğün teklifi üzerine idare meclisince tâyin olunur.
Madde 22 – Nemanın mazbutaya ait kısmı bütçeye irat kaydolunur. Mülhakaya ait kısmı usulü dairesinde ve vakıflarının diğer varidatı gibi meşrutünlehlerine aittir.
Madde 23 – (Değişik: 5.6.1943 - 2/20039 K.) Vakıf Paralar Müdürlükleri, aşağıda yazlı mallar mukabilinde ve tesbit olunan esaslar dahilinde ödünç para verir:
A - Birinci derecede başkasına merhun olmayıp yalnız idare lehine birinci derecede ipotek tesis edilmiş bulunan gayrimenkul mallar üzerine,
(Bunlardan 24 üncü maddeye göre verilecek ödünç paraya esas tutulan ikraz miktarı müsait olan gayrimenkuller üzerine, bu miktar doluncaya kadar tekrar ödünç para verilebilir. Bu takdirde evvelce idare lehine tesis edilmiş olan birinci (ipotek derecesinden itibaren derecelerin teakup ettirilmesi ve yukarı derecedeki borçlar ödendikçe sonradan gelen derecedeki alacakları serbest dereceden istifade hakkının temin edilmesi şarttır.)
B - İstanbul borsasında kote edilmiş milli esham ve tahvilât üzerine,
C - Kıymetli mücevher ve altın ve gümüş paralarla külçe şeyler üzerine,
(B) ve (C) fıkraları uyarınca ödünç para verilmesi, vakıf paralar müdürlüklerinin elindeki paraların miktarına göre idare meclisinden salâhiyet almağa bağlıdır.
Madde 24 – (Değişik: 5.6.1943 - 2/20039 K.) Yukarıdaki maddeye göre ipotek tesisi mukabilinde verilecek ödünç para miktarı, vakıf paralar idarelerince yapılacak ekspertiz sonucunda bulunacak kira ve satış kıymetlerinden hangisi az ise, onun yarısını geçmez. İnşaatı bitmemiş binaların tamamlanması için istenilecek ödünç para taksitlerinin miktar ve sayılariyle nispetlerinin ve binasız arsalarla üstü başkasının altı başkasının olan yerler ve hisseli gayrimenkuller karşılığında ödünç para verilmesi lâzım gelip gelmiyeceğinin, ve genel olarak ödünç para vermenin şekillerine ve ödeme müddetlerine ve bulunacak kira kıymetinin hesabına ait genel esasların, tesbiti idare meclisine aittir.
Madde 25 – Muhamminlerin, satış kıymetlerinin takdirinde riayet edecekleri noktalar idare meclisince bir talimatname ile tesbit olunacaktır. Menkul rehinlerinden İstanbul Borsasında kote edilmiş milli esham ve tahvilât ukabilinde ikrazatta; bunların o günkü İstanbul Borsa kıymetleri ve kıymetli mücevher ve altın ve gümüş meskûkât ve külçe eşyada, bunların o günkü rayice müstenit muhammen kıymetleri esas tutulur. Bunlar mukabilinde ikraz edilecek para borsada mukayyet tahvilât ve esham ile altın ve gümüş eşya ve meskûlâtta %75'i ve mücevheratta % 50 yi geçemez.
Madde 26 – Her ipotek ve rehin mukabilinde ikraz edilecek paranın son derecesini ve ikrazatta kullanılacak paraların miktar ve kıymetleri ve faizi cüz'i ve komisyonlara ait hatleri ve Bütçe Kanunu ile müdüriyeti umumiyece alınacak salâhiyetlere müstenit olarak vakıf pa-ralar müdüriyetince açılacak avans ve hesabı carilere ait miktarlarla faizleri idare meclisince tâyin olunur.
Madde 27 – Borcunu vermiyenlerin merhunatı hakkında yapılacak muamele umumi ahkâma tabidir.
Madde 28 – Vakıf paralar müdüriyetinin her seneki temettü gayrisâfisinden o dairece yapılan idare masraflarının tenzilinden sonra mütebaki sâfi kâr yukarda yazılı vakıf paralarla diğer tenmiye edilen paraların nevi ve mahiyetine göre her birine verilecek faizi cüzi miktarı idare meclisince tâyin olunur.
Madde 29 – Her mali sene sonunda vakıf paralar müdürlüğünün tekmil muamelâtı, evrakı müspiteleri üzerinden idare meclisinin kendisine niyabeten münasip göreceği vakıflar memurlarından teşkil edeceği üç kişiden mürekkep bir komisyon tarafından tetkik edilerek yazılacak rapor o senenin bilânçosu ile beraber idare meclisince incelenerek gereği yapılır.
Madde 30 – Yukarıdaki maddelerde gösterilen ahkâm ve esasların sureti tatbiki hakkında yeni bir talimatname yapılır. Bu talimatname yapılıncaya kadar mevcut olan talimat muteberdir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Vakfiyelerin ve Vakıflarla Mallarının Kütüğe Kaydı
Madde 31 – Şimdiye kadar vakıf kütüğüne kaydedilmiş olan vakfiyelerle buna benzer vesikalar veya vakfiye makamına kaim olarak sonradan mahkemelerce verilmiş olan ilâmlar, mütevellilerin veya alâklılardan her hangi birinin müracaat ve talebi üzerine idare meclisince gerekli inceleme yapıldıktan sonra vakıf kayıtlar idaresince tescil olunur. İdarenin her ne suretle olursa olsun re'sen muttali olduğu vakfiyeler ile vesikalar veya vakfiye makamına kaim ilâmlar dahi bu suretle sicille geçirilir.
Madde 32 – Tescil, bu iş için hazırlanmış olan defterlere vakfiyenin tekmil meşruhat ve tasdikleriyle beraber aynen yazılması suretiyle olur. Asıl vakfiyelerde hâkimin mührünün musaddak bulunması, değilse tatbik ettirilmesi ve suretlerde de bir mahkeme tarafından tasdikli olması veyahut mahkemenin sicilinde mukayyet olduğu resmi mühürle teyit edilmiş bulunması iktiza eder. Bu suretle tevsikine imkân olmayan vakfiyelerden en az on beş sene tatbik suretiyle şartlarının icrası teamül halini almış olanlar tescil olunabilirler. Alâkadarlar münhasıran kendilerine ait fıkraların suretini istiyebilirler. Vakfiyeyi deftere yazan, mukabele eden memurlarla kayıt dairesinin müdürü işbu tescilin aslına uygun olduğunu imzalarıyle tasdik ederler. Başka dilerde yazılmış olan vakfiyeler Türkçeye çevrilir.
Madde 33 – Vakıf kayıtlar kütüğünde mukayyet bulunmadığı gibi vakfiyeleri de olmayan vakıflar mülhakadan olduğu halde mütevellisi, mazbutadan bulunduğu takdirde ait bulunduğu evkaf dairesi tarafından vakıf kütüğüne kaydedilmek üzere bir beyanname yapılarak umum müdürlüğe gönderilir. Bu beyannamede bu vakıfların ismi, şöhreti, hayratı ve bunların idaresine tasis edilmiş olan malların cinsi ve nevileri ve mahalleri ve yıllık gelir ve giderleri ve teamülen tatbik şartları gösterilir ve altları mütevellileri veya evkaf idareleri tarafından imza ve tasdik kılınır.
Bu suretle umum müdürlüğe gelecek beyannamelerde muharrer vakıfların, vakıf kayıtlar kütüğünde esasen mukayyet olmadığı incelenerek anlaşıldıktan sonra gönderilen beyannameler esas tutularak idare meclisi karariyle bu vakıfların esas kütüğe geçirilmesi muamelesi yapılır.
Madde 34 – Şimdiye kadar umum müdürlük ve mahalli evkaf idareleri emvali gayrimenkule kütüğüne kaydedilmemiş olan vakıf mallar aşağıda yazıldığı şekilde kütüğe kaydolunur.
A - Mülhak vakıflardan olup mütevellileri marifetiyle idare olunan ve emvali gayrimenkulle kuyudunda kayıtları bulunmadığı anlaşılan tapulu veyahut Vakıflar Kanununun 44 üncü maddesi mucibince en az on beş seneden beri vakfın tasarrufunda olan tapusuz vakıf malların kaydı için evvelemirde mütevellisi tarafından bir defteri yapılır ve bu defterde vakfın isim ve şöhreti ve malların cinsi ve nev'i ve bu vakıfların mahalleri ve tapusu olup olmadığı ve herhangi hayrata mevkuf oldukları ve bunlar hakkında tatbik edilmiş vakıf şartları, yıllık gelir ve giderleri gösterilecek mütevelli tarafından imza ve tasdik olunur ve bağlı oldukları vakıflar idaresine verilir. Bu defterin üzerinde tetkikat yapılarak ait olduğu vakıflar idaresince altı resmen tasdik kılınıp umum müdürlüğe gönderilir.
Bunların kütüğe kaydı hakkındaki tetkikatın bitirilmesinden sonra idare meclisince ittihaz olunacak karar ile emvali gayrimenkule kuyudatına kayıt ve tescil olunur. Musaddak bir sureti mahallerince tutulmakta olan defterlerine geçirilmek üzere mahallerine iade olunur.
B - Mazbut vakıflardan olup da yukarda yazılı olduğu üzere emvali gayrimenkule kütüğüne geçmemiş olan malların aynı şekilde defterleri ait olduğu vakıflar idaresince tan-zim ve tasdik kılındıktan sonra umum müdürlüğe gönderilir ve mezkûr maddedeki tetkikat ve merasim dairesinde emvali gayrimenkule kuyudatına geçirilir ve birer sureti de mahalleri emvali gayrimenkule defterlerine yazılmak üzere gönderilir.
Madde 35 – Yukarda 34 üncü maddede muharrer olup vakıf emlâk kütüğüne kaydedi-lerek emlâktan henüz tapusu olmayıp Vakıflar Kanununun 44 üncü maddesinde gösterilen vesaik ve kuyudatla en az on beş seneden beri vakfın tasarrufunda olanlar mezkûr madde hükmünce tapuca kayıtlarına işaret ve ilân edilmek üzere ayrıca tapuya da bild irilir ve kanuni müddeti sonunda vakıf namına kati tescilleri yaptırılır.
Madde 36 – Vakfiyelerle vakıfların ve vakıf malların vakıf kayıtlar ve emlâk kütüklerine kayıt ve tescilinde veya bunların suret veya bir kısım fıkralarının verilmesinde hiç bir harc alınmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Tevliyette Aranılacak Şartlar ve Tâyin Usulü
Madde 37 – Mütevelli tâyin olunacak şahıstan şu şartlar aranır:
A - Türk vatandaşı olmak,
B - Haysiyet ve şerefi bozan ve suçla veya alelıtlak ağır hapis veya altı aydan fazla hapis ile mahkum bulunmak,
C - En az ilk mektebi bitirmiş olmak,
D - Mütevellilik işlerini gereğiyle yapabileceğine dair imtihanda muvaffak olmak,
E - Her suretle emin ve en iyi ahlâk sahibi bulunmak,
F - Tevliyet işini bizzat görmiyecek derecede aklî ve bedenî malûliyeti olmamak.
Madde 38 – (Değişik: 10.11.1950 - 3/12090 K.)
A - Vakfiye şartlarına ve 2762 sayılı kanun hükümlerine göre, mütevelli olması lâzım gelen kimse, merkezde Vakıflar Genel Müdürlüğüne ve taşrada buunduğu mahallin vakıflar idaresine dilekçe ile müracaat ve o vakıf mütevelliğininin meşrutunlehi bulunduğuna dair olan mahkeme ilâmını veya bu mahiyette bulunan sair belgeleri ibraz eder.
B) Taşra Vakıflar İdareleri bu vesikaları dilek sahibinin 37 nci maddede sayılan vasıfları haiz olduğuna dair ibraz edeceği diğer vesikalarla birlikte Vakıflar Genel Mdürlüğüne gönderilir.
Merkede Genel Müdürlüğe verilen dilekçe ve vesikalarla taşaradan gönderilen evrak ve vesikalar Genel Müdürlük Hukuk Müşavirliğinin Başkanlığı altında, Muhasebe, Muamelât ve Mülhak ve mülhak Vakıflar ve Zat İşleri Müdürlerinden teşekkül edecek (Tevcih Komisyonu) na verilir.
C – Komisyonca bu evrak üzerinde gereken inceleme yapılır. Noksan görülmediği takdirde komisyonca imtihan soruları hazırlanarak mühürlü bir zarf içine konulur. Bu zarf merkeze ait işlerde (Ç) fıkrasında yazılı komisyona verilir.
Taşraya ait işlerde ilgili vakıflar idaresine gönderilir.
Ç – Merkezde Muamelât ve Mülhak Vakıflar Müdür veya muavininin, İstanbul, Beyoğlu, Kadıköy Vakıflar Müdürlüklerinde, müdürlerin başkanlığı altında Genel Müdürlük teşkilatı ar asında bu müdürlüklerce seçilecek ikişer zatın ve diğer il merkezlerinde vakıflar müdür veya memurununun başkanlığı altında valiler tarafından birisi millî eğitim teşkilatından olmak üzere seçilecek keza iki zatın iştirakiyle kurulacak (imtihan heyetleri) ne tevdi olunacak mühürlü zarf dilekçi hazır olduğu halde bu heyet huzurunda açılacak sorular imtihanı yapılacak kimseye yazdırılır.
Yazılı cevapları alındıktan sonra imtihan evrakı altına imtihanın komisyonun huzurunda yapıldığına dair yazılacak şerh heyet tarafından imza edilerek başkaca hiç bir işleme tabi tutulmadan bir zarfa konur. Bu zarf heyet huzurunda yine mühürenerek Genel Müdürlüğe gönderilir.
D) Evrak, Genel Müdürlük tarafından (B) fıkrasındaki komisyona tevdi edilir.
Bu komisyon mühürlü zarfı açar ve sorulara verilen cevapları inceliyerek her soru için ayrı bir numara koyar. Numara derecelerine göre, ilgili, yapılan imtihanda kazanmış ise, tevcih işlemini karar altına alır ve kararı Genel Müdürlüğe verir. Tevcih, Genel Müdürlüğün tasdikiyle tekemmül eder.
Genel Müdürlük, değiştirilmesini gerektiren kesin sebepler gördüğü takdirde bunları göstererek evrakı tekrar müzakere etmek üzere bir defa iade etmek hakkına haizdir.
Kesinleşen tevcih işlemleri merkezde Muamelât ve Mülhak Vakıflar Müdürlüğü ve taşrada mahallî vakıflar müdür veya memuru tarafından yazılı ile istekliye tebliğ olunur.
Mütevellilik isteğinde bulunanlardan yüksek tahsil görmüş olanlarla lise veya muadili okullardan mezun bulunanlar tevliyet için aranılacak diğer vasıfları haiz oldukları takdirde imtihana tabi tutulmıyacaklardır.
Madde 39 – Tevcihte aranacak teamülün kanuna ve nizamname hükümlerine mugayir olmaması şarttır.
Tevliyet, müşterek veya hisseli olarak tevcih edilemez.
Madde 40 – İsteklinin lâzım gelen şartları haiz bulunmadığına veya imtihanda muvaffak olmadığına dair tevcih komisyonunun vereceği karar merkezce uygun görülürse veya tevcih lüzumuna dair verilen karar merkezce kabul olunmıyarak reddedilirse keyfiyet aynı suretle yazı ile tâlibe tebliğ olunur. Şûrayı Devlete müracaat hakkı bu tebliğ tarihinden başlar.
Madde 41 – Mütevelliler Vakıflar Kanunu ile bu Nizamname hükümlerinden ve vakfiyelerinin tatbiki cihetlerinden ve rüyeti muhasebeye ait talimatname hükümlerinden ve vakıf defterler inin sureti tanzim ve istimalinden olmak üzere tertip olunacak en aşağı on sorgu üzerine imtihan vermeğe mecburdurlar.
YEDİNCİ BÖLÜM
Mütevellilerin Vekil ve Kaymakamarı
Madde 42 – Mütevellilerin 2762 sayılı kanunun 23 üncü maddesinde sayılan vazifeleri diğer vakıf memurları gibi bizzat yapması ve bu işleri lâyikiyle yerine getirebilmesi lâzımdır. Akar ve hayratı muhtelif yerlerde olan vakıf mütevellileri nerede oturacaklarını alâkalı vakıflar idaresine yazı ile bildirirler. İkametgâhın başka bir şehre daimi olarak naklinde evvelki vakıflar idaresinde mevcut dosya takımiyle yeni ikametgâhını vakıflar idaresine gönderilir.
Hayrat ve gelirleri böyle muhtelif mahallerde bulunan vakıflarla hayrat ve akarı aynı yerde olan vakıflarda mütevellilerin bunları dolaşmak suretiyle doğrudan doğruya idaresi imkânsız veya çok masraflı olursa veyahut hastalık ve sair makbul bir mazeret yüzünden vakfının bulunduğu mahalden ayrılması icap ederse veya mütevelli böyle uzun sürecek bir hastalığa tutulursa bu gibi hallerde vakıf işlerin kısmen veya tamamen bir vekil varifetiyle görülebilir. İyileşmesi imkânı olmayan bir hastalığa tutulan veya suç yüzünden tevkif edimiş bulunan mütevellilere vekil tâyin edilemez. Böyle vakıflar alâkadar vakıflar idaresince emaneten idare olunur ve mütevellinin ve diğer evlâdın vakfın şartına göre hakları kendile-rine verilir.
Madde 43 – Vakfa mütevelli tarafından tâyin olunacak vekilin tam bir ehliyeti haiz olmas ı ve tâyininden alâkalı vakıflar idaresinin yazı ile haberdar edilmesi şarttır. Vekilin fena idaresi mütevelliyi mesul olmaktan kurtaramaz. Vekillerin fena hareketlerine ıttıla hâsıl eden alâkadar vakıflar idaresi ve evvelemirde mütevelliye, vekilin azlini istilzam eden sebepleri gösterilmek şartiyle 15 gün müddetle tebliğat icra ederek vekilin azlini istiyebilir. Mütevelli tarafından bu müddet zarfında vekil azledilmediği veya azli müstelzim sebepler vârit görülmiyerek tahriren itiraz kılındığı takdirde keyfiyet umum müdürlükçe tetkik edilerek itiraz gayrivârit görüldüğü takdirde vekili azletmesi katîyetle tebliğ ve yine temerrüdü halinde kendisinin azline ait muameleye tevessül olunur.
Madde 44 – Mütevelliler vekil tâyin ettikleri surette bunları altı ayda bir kere yerlerinde murakabe ile mükelleftir. Bu murakabe neticesinde vekilin vakıftaki muameleleri uygun görülmeyip de vekâletten çıkarıldığı takdirde yerine başka vekil tâyin ederek ismini yazı ile vekilin bulunduğu mahaldeki evkaf idaresine bildirmeğe mecburdur. Vekiller hakkında murakebeyi yoliyle ve vakit ve zamanında yapmıyan mütevelliler hakkında 58 ini madde mucibince muamele yapılır.
Madde 45 – 2762 sayılı kanun hükümleri yürümeğe başlamazdan evvel tâyin edilip halen vazife görmekte olan mütevelli kaymakamları mütevelli hükmündedirler.
Madde 46 – Vakfın leh ve aleyhinde açılmış veya açılacak dâvalarda işin mahiyetine göre mütevellinin malûmat ve iktidarı vakfın hukukunu müdafaaya müsait ise mütevelli bizzat vakfı temsil edebilir.
Vakfının hukukunu muhafaza için dâva açmağa lüzum gören veya vakfı aleyhine dâva açılan mütevelli avukat tutmayı gerekli görüyorsa bu ciheti bulunduğu vakıflar idaresine yazı ile bildirmeğe mecburdur. Vakıflar idaresi dâvanın mahiyetine göre avukat kullanmayı faydalı görürse mütevelliye yazı ile izin verir, görmezse mucip sebeplerini göstererek on beş gün içinde kendisine yazı ile cevap verir. Mütevelli bu cevapları vakfın menfaatine uygun görmediği takdirde yine yazı ile vakıflar idaresine müracaat eder. Vakıflar idaresi vakit geçmeksizin işi umum müdüre bildirdikten sonra alacağı cevabı mütevelliye yazı ile tebliğ eder. Mütevelli bu tebliğe göre harekete mecburdur. Mütevellinin avukat tutmayı faydalı görmediği dâvalarda vakıflar idaresi aksi mütalâada bulunursa, dâvanın mahiyetini izah ederek keyfiyeti umum müdürlüğe yazar ve alınacak cevaba göre hareket olunur.
Muhasebe rüyeti sırasında veya başka bir suretle vakfın her hangi bir hakkının temini için dâva açılmasına lüzum gören vakıflar idaresi mütevelliye yazı ile lüzumu tebliğ eder, mütevelli ile mutabık kalınmadığı hallerde keyfiyet umum müdürlüğe bildirilerek alınacak cevaba göre hareket olunur.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Mütevellilerin Vazife ve Mesuliyetleri
Madde 47 – Mütevelliler, Vakıflar Kanununun, 23 üncü maddesinde sayılan vazifeleri ifadan tam bir basiretle hareket ederler. Bu cümleden olarak:
A - Vakfın hayrat ve akarlarını sık sık muayene ve icabında muayyen usullerle tamirlerine tevessül,
B - Vakfın akarlarını resmî kontratlarla ve senenin rayicine uygun bedellerle isteklilere doğrudan doğruya icar ve bedellerini muntazaman tahsil (Üç seneden fazla kiralama işleri için vakıf yerlerin nasıl kiraya verileceği hakkındaki nizamname dairesinde muamele yapılmak üzere mütevellilerin vakıflar idaresine müracaatları mecburidir.)
C - Vakfa borçlu olanlar veya vakıf mallara müdahale ve tecavüz edenler hakkında zaman geçirmeden kanuni yollara müracaat,
D- Vakıfta alâkalı şahısların muayyen ücretlerini zamanında tediye,
E - Aldıkları ve verdikleri bütün paraları muntazaman ve günü gününe vakıflar müdürlüğünden bedeli mukabilinde alacakları mühürlü ve sahife numaralı kasa defterine kayıt ve gerekli vesaiki itina ile muhafaza,
F - Vakfının şartlarına göre sarf mahalli kalmayan paralar için sarf mahalli tâyini için müracaat ve takip,
G - Bulunduğu mahallin vakıflar müdür veya memuriyle sık sık temas ederek gerekli işlerde talimat almak suretiyle vakfa ait muamelelerde keyfi hareketten içtinap ederler.
Madde 48 – (Değişik: 30.7.1987 - 87/12047 K.)
Mütevelliler, yapım ve onarım için belgelendirmek şartıyla izin almadan 200.000 liraya (200.000 lira dahil) kadar harcama yapabilirler. 200.000 liralık sınır Vakıflar Meclisi kararı ile artırılabilir.
Harcama belgeleri düzenli bir şekilde saklanır ve yetkililerce istenmesi halinde kendilerine gösterilir.
Mütevelliler, 200.000 lirayı aşan yapım ve onarım işlerinde birinci keşif evrakını bağlı bulundukları mahalli müdürlük vasıtasıyla, önceden, merkeze göndererek Genel Müdürlükten izin almak zorundadırlar.
Madde 49 – Mütevelliler, vakıfların gelir fazlasından sarf mahalleri bulunmayan paralarla akar satın almağa veya hayratı imar etmeğe meşrut paraları muhafaza ve tenmiye edilmek üzere vakıf paralar idaresine göndermeğe mecburdurlar. Vakıflar namına açılacak birer (Cari hesap) a kaydedilecek olan bu paralar için mütevellilere birer cüzdan verilir ve mukabilinde umum müdürlük idare meclisinin her sene kabul ve tâyin edeceği bir faiz yürütülür. Bu paraların geri alınması alakalı vakıflar müdür veya memurunun resmi iş'arı ve umum müdürlük idare meclisinin tasvibiyle teeyyüt edecek olan bir ihtiyacın vücuduna mütevakkıftır. Bu suretle kısmen veya tamamen geri alınacak paraların yerinde kullanılmamasından mütevelli ile birlikte mahallinin vakıflar müdür veya memuru da mesuldür.
Madde 50 – Yukarki maddede yazılı paraları zamanında Vakıf Paralar İdaresine göndermedikleri anlaşılacak olan mütevelliler vakfı izrar etmiş sayılır ve haklarında 2762 sayılı kanunun 33 üncü maddesinin (G) fıkrası hükmüne tevfikan azil muamelesi tatbik olunur.
Madde 51 – Mülhak vakıfların masarifi mukannelerinin değiştirilmesini gerekli gören mütevelliler keyfiyeti vakıflarının bulunduğu evkaf idarelerine yazı ile bildirirler. Gerek bu suretle mütevellilerinin müracaat eylemesi ve gerek vazife sahibi hademenin doğrudan doğruya vakıflar idaresine müracaatı üzerine varidatlarının derecesine ve vakfiyede muhtelif hizmetler için gözetilen tahsis ve mertebeler nazarı dikkate alınmak suretiyle bu masrafların çoğaltılması veya azaltılması idare meclisi kararı üzerine Başvekilin tasdikına bağlıdır. Münferit müracaatlarda diğer hizmet sahiplerinin de derece veya vazifelerini gözetmek lâzımdır. Niyabeten idare olunan evkafı mülhaka hakkında da aynı ahkâm caridir.
Madde 52 – Şimdiye kadar mülhak vakıflara varidatlarının sabit ve muayyen olmamasından dolayı evkaf bütçesi dâhilinde tesviye edilmekte bulunan bütün masraflar eskisi gibi tediye edilerek vakıflarına masraf yazılır ve gelirlerinin yetiştiğinde takas ve mahsubu yapılır ve bilâhare mütevellilerinin muhasebelerinde nazarı itibara alınır.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Bütçe ve Katî Hesap
Madde 53 – Her malî yıl başından bir ay önce mütevelliler, o yıl için vakıfları namına yapacakları her türlü sarfiyatın ve tahmin ettikleri gelirlerin miktarlarını gösterir bir bütçe ile hayrat ve akaratın zaruri tamirlerini ve tezyidi varidat için düşündükleri çareleri mübeyin bir rapor tanzim ederek bulundukları mahallin vakıflar idaresine verirler. Bu nizamnamenin neşrinden sonra ilk verilecek rapor:
A - Vakıfların vakfiyelerinin veya bu mahiyetteki vesikalarının suretleriyle vakfının varidat kaynaklarının ve hayratının cinsi vasfı ve mahalleri ve tapuları hakkında bir izah name raptedilecektir.
B- Fazla varidatın meşrutünlehi evlât ise, mevcut olan evlat isimleri -vakfiyede batnı evvel gibi bazı şartlarla fazla, bir kısım evlâda ait ise buna ait malûmat ile birlikte- gösterecektir.
C - Varidattan bir kısmı veya tamamı imarı hayrat veya tebdil ve tezyidi akara meşruat ise bu baptaki malûmat ve mütalâa.
D - Tevliyetin ne gibi vesika müsteniden yapılmakta olduğu.
Mütevelliler yıllık icraatında bir raporun haricine çıkamazlar. Bütçe ve raporların tasdiki ile mütevellilere iadesi lâzımdır. Bu suretle iki ay zarfında tasdik veya iade edilmeyen bütçe ve raporların yalnız mukannen kısımları musaddak addolunarak ve mütevellilerin bunlara müsteniden vuku bulacak sarfiyatı her sene sonundaki muhasebelerinde kabul olunur. Gayri mukannen sarfiyat için gereken muamelenin yapılması zımnında mahallî evkaf idarelerine resmen yazı ile müracaat ederler. Evkaf idareleri bu müracaat üzerine iki ay zarfında icabını tâyin ve tebliğe mecburdur. Büyük tamir işleriyle akar tezyidi hakkındaki projeler umum müdürlük idare meclisince incelenir ve verecekleri karar mütevellilere tebliğ olunur.
Madde 54 – Mütevelliler, her malî yılın en çok altınca ayı sonuna kadar geçmiş yıla ait gelir ve masraf miktarlarını, idareden bedeli mukabilinde alacakları matbu cetvellere iki nüsha doldurup oturdukları mahallin vakıflar müdür veya memuruna verirler. Varidat ve masrafların muteber vesikalarını da ayrı bir zarf içinde iliştirirler. Bu cetvellerin, tutacakları kasa defterlerine uygun olması şarttır. Gelirlerinden ne miktarının ne gibi mâkul sebeplerden dolayı tahsil olunmadığını ve bunlara karşı ne gibi kanuni yollara müracaat ettiklerini ve bu müracaatların ne safhada bulunduğunu gösteren ayrı bir izahnameyi de bu hesap cetvellerine raptederler.
Gelir ve masrafa ait vesikaların neler olacağı 13 üncü maddeye göre yapılacak talimatname ile tâyin olunur.
Madde 55 – Vakıflar idaresi bu cetvelleri ve vesikaları verildiğinden en çok üç ay içinde tetkik etmekte mükelleftir. İçindekilerini uygun görürlerse tasdikli örneğini mütevelliye iade ve aslını da yine tasdikli olarak -vesikalarıyla birlikte -o vakfa ait idare dosyasında muhafaza ederler. Hesap cetvellerini ve bağlı vesikalarını uygun ve kâfi görmedikleri takdirde mütevelliden izahat isterler. Alacakları izahata göre cetvellerde gerekli tadilleri yaparlar. Mütevellinin vereceği izahat kendilerini tatmin etmediği veya işte fena niyet ve hareketler sezildiği surette mütevelli hakkında (58) inci maddede beyan olunan şekilde tahkikat icra edilerek gerekli muamelenin tatbiki için kâğıtlarını umum müdürlüğe gönderirler.
Madde 56 – Vakfında bu cetvelleri vermeyen mütevellilere yazı ile on beş gün müddetli bir tebliğ yapılır. Bu müddetin hitamında yine hesap vermedikleri veya verdikleri hesap bu nizamname ile talimatnamesine uygun olmadığı surette, yolunda hesap verilmediği takdirde haklarında kanuni takibat yapılacağını gösterir yine on beş gün müddetle bir ihtarname gönderilir. Bu ihtarnameye rağmen yine yoluna hesap verilmediği veya ihtarname kabul olunmadığı takdirde haklarında (58) inci madde veçhile tahkikat yapılır ve evrakı umum müdürlüğe gönderilir.
Madde 57 – Mütevellileri tarafından idare olunan bütün vakıflarının gelirlerinin aslından vakfın hesabını gören vakıflar idaresince her sene % 5 kontrol hakkı alınarak irat kaydolunur.
ONUNCU BÖLÜM
Mütevellilerin Azli
Madde 58 – Mütevellilerin 2762 sayılı kanunun 33 üncü maddesinde sayılan yolsuzluk hareketlerden birini yaptığı sezilir veya haber verilirse alâkadar vakıflar idaresince; isnat olunan madde hakkında önceden alâkadarların yazı ile ifadeleri alınmak suretiyle inceden inceye tahkikat yapılır ve bu isnada karşı ne diyeceği mütevelliden sorulur. İnceleme sonunda azlini haklı göstererek sebepler bulunduğu anlaşılırsa fezlekesi yapılır ve dosyası takımiyle umum müdürlüğe gönderilir. Umum müdürlükte 38 inci maddede yazılı encümen fezleke münderecatını sabit görür ve umum müdürlükçe de tasdik olunursa azil keyfiyeti yazı ile mütevelliye tebliğ edilmek üzere mahallindeki vakıflar müdür veya memurluğuna bildirilir.
Bu muameleye karşı tebliğ tarihinden itibaren (15) gün içinde mütevellinin istida ile idare meclisine itiraz hakkı vardır.
Madde 59 – İtiraz istidası, mukabilinde makbuz alınmak suretiyle mahallindeki vakıflar idaresine verilir. İtirazını müspit vesaik varsa bunlar da istidaya iliştirilir. İdare meclisi işi incelendikten sonra itiraz sebeplerini vâridat görürse evvelki kararı kaldırır, aksi takdirde itirazı reddeder. Mütevellinin ileri sürdüğü itiraz sebeplerinin vârit olmadığı hakkında ki karar hem mütevelliye tebliğ edilmek hem de vakfa hemen vazıyed olunmak için mahalli vakıflar idaresine bildirilir. Devlet Şûrasına itiraz müddeti bu kararın mütevelliye tebliğinin ertesi gününden başlar.
Madde 60 – Azledilen mütevellinin vakıf mallar üzerindeki tasarruf salahiyeti kararın kendisine tebliğ ile hemen ortadan kalkar. Vekili veya kaymakamı varsa onların sıfatları da zail olur. Gerek mütevellinin gerek kaymakam veya vekillerinin yedlerinde bulunan vakıf malların ve paraların hemen mahallindeki vakıflar idaresine tevdii lâzımdır. Aksi takdirde Vakıflar Kanununun 35 inci maddesi delâletiyle haklarında Ceza Kanunu hükümleri tatbik olunur.
Madde 61 – Mütevellinin vakfı zarara sokan hareketi idarenin yapacağı ilk tahkikat ile sabit olur ve azlinin katileşeceği zamana kadar vakıfta tasarrufuna müsaade edilmesi yeni yeni zararlar doğuracağı kestirilirse, tahkikat evrakı hemen umum müdürlüğe gönderilmek suretiyle mahallindeki vakıflar idaresi mütevellinin umum müdürlükten izin aldıktan sonra muvakkaten elini işten çekmeğe ve vakfa vazıyed etmeğe salâhiyetlidir. Hesap vermekte temerrüt eden mütevelliler hakkında da aynı suretle muamele yapılır. 2762 sayılı kanunun 33 üncü maddesinin (F) fıkrasındaki suçlardan biriyle mütevellinin sureti katiyede mahkumiyeti halinde de bu baptaki mahkeme kararı örneği gönderilmek suretiyle, yine aynı şekilde hareket olunur.
ONBİRİNCİ BÖLÜM
Emanet Yoluyla İdare
Madde 62 – Mütevellinin azli hakkındaki karar Şûrayı Devletçe ref olununcaya veya yerine başkası tâyin edilinceye kadar mülhak vakıflar işleri emanet yoluyla vakıflar idaresi tarafından görülür. Bu suretle emaneten idare müddetinin devamınca bu vakıflar tahsilâtından % 10 u (İdare masrafı) olmak üzere alınarak vakıflar idaresince irat kaydolunur.
Madde 63 – Orman, zeytinlik gibi fenni idareye muhtaç olmalarından veya başkaca hususiyeti haiz bulunmalarından dolayı şimdiye kadar mahallerindeki vakıflar idaresinin mânevi şahsiyeti tarafından idare edilmekte bulunan ve bundan sonra da Vakıflar Kanununun 19 uncu maddesinin ikinci fıkrasına göre niyabetle idare olunacak olan vakıflar tahsilâtından daha yukarki maddede yazılı % 10 idare masrafı alınarak aynı suretle irat kaydolunur.
Madde 64 – 19 Cemaziyelâhir 1280 tarihli evkaf ve 8 Zilkade 1286 ve 23 Temmuz 329 tarihli Tevcihi Cihat Nizamnameleriyle tevcihat ve ilâmat ve vesaik hakkındaki Harc Kararnamesi ve bunların zeyilleri mülgadır.
Madde 65 – 2762 sayılı kanuna göre yapılmış ve Şûrayı Devletçe görülmüş olan işbu Nizamname hükümleri Resmi Gazete'de basıldığı günden yürümeğe başlar.
Madde 66 – Bu Nizamnamenin hükümlerini Başvekil yürütür
__________________
Madde 1 – Vakıfların idare ve temsili ve vakıf malların ve mimari veya tarihi değeri olup idaresi vakfa ait olan eserlerin muhafaza ve imarı ve vakfa ait müesseselerin gayelerine göre yaşatılması ve vakıf paraların nemalandırılması ve mütevellilerin tâyin ve icabında azilleri hususunda Vakıflar Umum Müdürlüğüne kanunla verilen vazifeler bu Nizamname hükümleri dairesinde ve idare meclisinin kontrolü altında görülür.
BİRİNCİ BÖLÜM
Vakıflar İdare Meclisi Vazife ve Murakabe Salâhiyeti
Madde 2 – İdare meclisi bir başkan ve üç üyeden mürekkeptir. Evkaf Umum Müdürü müzakere ve reye iştirak hakkına sahip olmak üzere bu meclisin tabii üyesidir. Umum müdür merkezde bulunmadığı veya hasta veya mezun olduğu zaman umum müdür muavini umum müdür yerine idare meclisi müzakerelerine iştirak eder. Müzakere nisabı üçtür; şu kadar ki müzakerede üç rey bir noktada toplanmadıkça karar verilemez.
Madde 3 – İdare meclisi kararların katidir. Ancak umum müdür meclisin kontrol salâhiyetine müsteniden vereceği kararlardan kendisinin muhalefetiyle çoğunlukla verilmiş olanların tatbikinde mahzur gördüklerini, kararın umum müdürlüğe tevdi tarihinden itibaren on beş gün zarfında Başvekâlete bildirir. Çoğunluk veya azınlık reylerinden birinin tercihi Şûrayı Devletin mütalâası alınmak üzere Başvekile aittir. Muhalif kalan üyelerin reyleri kararda gösterilir.
Madde 4 – İdare meclisi reisi içtimalarda bulunmadığı takdirde üyelerden en kıdemlisi ve üyelik kıdeminde birlik halinde Devlet hizmeti itibariyle en kıdemlisi ve bunda da birlik halinde üyelerin en yaşlısı reislik yapar.
Madde 5 – İdare meclisi başkan ve üyelerinin izinleri içtimaları sektedar etmemek üzere meclisçe karar verilecek şekilde tatbik olunur.
Madde 6 – İdare meclisi, Vakıflar Kanuniyle diğer kanun ve nizamların kendisine verdiği işleri tetkik ve karara bağlıyacağı gibi umum müdürlükten lüzum gösterilecek işler hakkında da karar verir.
Madde 7 – İdare meclisi, Vakıflar Kanununun verdiği kontrol salâhiyetini aşağıdaki esaslar dairesinde yapar:
A - Bir iş hakkında arzuhal ile vâki olacak şikayetleri tetkik eder, karara bağlar.
B - Gerek muamelâtın iyi yürümesi ve gerek varidatın artırılması ve masrafın azaltılması hakkında gerekli gördüğü tedbirlerin alınmasına re'sen karar verir.
C - Lüzum gördüğü hususat hakkında icap eden malûmatı umum müdürlük makamından isteyerek verilecek evrak üzerinden tetkikat yapar ve gereğine göre karar verir. İdare meclisi lüzum gördüğü takdirde içlerinden birini tetkikat icrası için bir yere gönderebilir.
D - İdare meclisi umum müdürlükten varidat tahsilâtına dair her ay ve bütçe masarifatı için hesap tetkikatına müstenit olmak üzere her üç ayda bir verilecek cetvel ve raporlar üze-rine bütçe tatbikatını ve mali gidişi kontrol eder ve alınmasını lüzumlu göreceği tedbirleri kararlaştırır.
E - Her sene bütçesine göre yapılacak taşra evkaf idareleri kadrolarını tetkik eder ve sene içinde yeniden teşkil olunacak veya lâğvedilecek vakıflar müdür ve memurlukları hakkında karar verir.
F – Talimatnameleri tetkik eder veya yapar.
G - Satış bedelinden yapılacak yeni inşaat veya alınacak geyrimenkullere ve tamirata ait evrakı ve taviz bedellerinin istismarına ait muamelâtı ve on bin liradan fazla taahhüdatı müstelzim ukuda mütaallik mukavelename ve taahhütnameleri tetkik eyler ve karara bağlar.
H - Vakıf paralar müdürlüğünün idare meclisi vazifesini yapar.
İ - Bütçe ve hesabıkati tetkikatını, umum müdürlükten verilecek hesap cetvelleri üzerinden yapar ve gereğine göre değiştirir ve tamamlar. Bütçelerin Şubat ayı başında, hesabıkatilerin müddetinden en az bir ay evvel umum müdürlükçe hazırlanarak idare meclisine verilmesi lâzımdır. İdare meclisi on beş gün içinde tetkikatını bitirerek iade eder.
J - Vakıf mahsullerin ne suretle satılacağı hakkındaki 19 Mayıs 1934 tarihli Nizamnamenin 14 üncü maddesi mucibince emaneten idare hususunda gösterilen lüzum üze-rine mahalli idare heyetlerince verilecek kararların nihai derecede tetkikiyle kabul veya reddi idare meclisinin salâhiyeti dâhilindedir. Emaneten idareye karar verildiği taktirde esas ve şartlar idare meclisince karara bağlanır.
K - Mahlûllerden lüzum görülenlerin akar olarak kullanılması hakkındaki teklifleri tetkik ile icabına göre karar verir.
L - Umum müdürlüğe mevdu vazifelerin umumi hatlariyle bunların ifasınca ehemiyetlerine göre gözetilecek derecelerine ve evkafça ittihaz edilecek esaslı tedbirlere ait umum müdürlükçe hazırlanacak programlar idare meclisince tetkik ve kararlara rapdolunur.
Madde 8 – İdare meclisinin verdiği kararlara ait tebligatı umum müdürlük yapar.
Madde 9 – İdare meclisinin yazı işlerini görmek üzere ayrı bir kalem teşkil edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Vakıfların İdare ve Temsil Şekli
Madde 10 – Mazbut Vakıflar Evkaf Umum Müdürlüğünce idare ve temsili olunacakları gibi her ne suretle olursa olsun tevliyeti boş kalan mülhak vakıfların işlerine de yeni mütevelli tâyin olununcaya kadar umum müdürlükçe bakılır. Umum müdürlüğün idare ve temsil vazifelerini görmek üzere icap eden vilâyet ve kaza merkezlerinde umum müdürlüğe bağlı müdür veya müstakil memurlarla bunlara tabi memurlar bulunur. Bunların maiyetlerinde lüzumu kadar kâtip, veznedar, tahsildar ve müstahdemler vardır. Bu müdür ve memurlar vazifelerini kanun ve nizamnamelerin ve talimatnamelerin verdiği salâhiyet ve umum müdürlüğün emirleri dairesinde görürler.
Madde 11 – Vilayet evkaf müdür veya müstakil memurlariyle kaza memurları mahkemelerde ve sair heyet ve makamlarda umum müdürlüğü temsil edecekleri gibi bu sıfatla başkalarını da tevkil edebilirler. İnşa, tamir, kiralama, kiraya verme, alım, satım ve ihale işlerinde ve mütevellileri murakabe hususlarında aynı suretle umum müdürlük namına hareket ederler.
Madde 12 – Gelirleri teşkilât icrasına müsait olmayan yerlerde yakınlarındaki vakıflar idaresine bağlı olmak ve o idare müdür veya memuruna izafetle iş görmek üzere ücret ile ve tahsil edecekleri gelirden başkaca yüzde iki aidat verilmek suretiyle vakıflar memur vekili istihdamı da caizdir.
Madde 13 – Müdür ve memurların vazifelerini nasıl görecekleri ve tutulacak defterlerle hesap usullerinin Muhasebei Umumiye Kanunu icaplarına göre nasıl yürütüleceği talimatname ile tâyin olunur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Vakıf Malların Korunması ve Gayelerine Göre Yaşatılması
Madde 14 – Evkaf müdür ve memurları, memuriyetleri dahilindeki vakıf binaların ve mimari veya tarihi değeri olup idaresi vakfa ait olan eserlerin her sene memuriyetleri bakımından bulundukları durumları ve tamire ihtiyaçları derecesini gösterir izahlı birer cetvel hazırlarlar. Mühendis, mimar veya fen memuru bulunan mahallerde alınacak raporlar dahi bu cetvellere iliştirilir. Kaza memurları bu cetvelleri merbut oldukları vilâyet evkaf müdür veya memurluklarına gönderirler. Orada birleştirilen bu cetveller vilâyet müdür veya memurunun mütalâası ile birlikte umum müdürlüğe gönderilir. Tamirleri için her yıl bütçesine kâfi tahsisat konulabilmek üzere bu cetvellerin Kânunuevvel ayı içinde umum müdürlükte bulundurulması lâzımdır.
Madde 15 – Vakfa ait binalar başlıca iki kısımdır:
A - Doğrudan doğruya hayrattan olanlar;
B - Bu hayratın ve sair vakıf işlerinin masraflarını karşılayan gelir kaynağı mahiyetinde bulunanlar.
Madde 16 – İbadethane, hastane ve aşhane gibi doğrudan doğruya hayratı teşkil eden müesseselerin gayelerini milli ve mahalli ihtiyaç ile en uygun bir şekilde temin ve tanzim etmek, gayenin tebdiline ihtiyaç halinde Vakıflar Kanununun 10 uncu ve 17 nci maddeleri hükmünü tatbik için bu hayratın milli ve mahalli ihtiyaç ile tevafuk ve ahenk halinde bulunup bulunmadığını daima göz önünde tutmak ve kıymettar abidattan olan hayratın ayrı ayrı dosyalarını yaparak bunların vakfiye ve fotoğraflarını ve icap eden vesikaları toplamak suretiyle bu dosyaları tekemmül ettirmek vakıflar teşkilatının başlıca vazifelerindendir. Bu maksatla vakıflar idareleri; senelik raporlarında bu cihetleri umum müdürlüğe bildirmekle mükelleftirler.
Madde 17 – Ev, mağaza, dükkân, apartman, han, bostan, orman, hamam, değirmen, zeytinlik, incirlik, fındıklık gibi akar mahiyetindeki gayrimenkulleri vakfa en faydalı şekilde kiralamak veya işletmek, tecdit, tamir ve ilâve yolundaki ihtiyaçlarını zamanında yerine getirmek ve Vakıflar Kanununun 12 nci maddesi mucibince satılmaları veya değiştirilmeleri lâzım gelenler hakkında merkeze malûmat vermek vakıflar teşkilâtının vazifeleri cümlesindendir. Müstacel haller müstesna olmak üzere senelik raporlarda bu cihetlerin vakıflar idarelerinin mütalâlariyle birlikte birer birer gösterilmeleri gerekir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Vakıf Paraların Nemalandırılması
Madde 18 – Vakıf paralar, umum müdürlük şuabatından İstanbul'da bir müdürlük vasıtasiyle idare ve tenmiye olunur. Vakıf paralar ziyadeleştikçe umum müdürlüğün teklifi ve idare meclisinin kararı ile masrafı için gereken tahsisat bütçeye konulmak suretiyle mühim diğer vilâyet merkezlerinde de şubeler açılır.
Madde 19 – Vakıf paralar müdürlüğünün asıl sermayesi bütün Türkiye dahilinde faizlendirilmek için vakfedilmiş olan paralardan ibarettir. Kanunu Medeninin mer'iyetinden sonra tahsis edilmiş olan paraların tesis senetlerindeki şartlara göre bunların vakıf paralar idaresine tevdi lâzım ise bu kısımlar da aynı şekilde tenmiye olunur.
Madde 20 – Vakıf paralar müdürlüğü para olarak vakfedilenlerden başka aşağıda yazılı paraları da tenmiye eder:
1 - Vakıflar Kanununun 10 uncu maddesi mucibince para ile değiştirilen hayrat bedelleri (Bunlar diğer hayrata sarf edilinceye kadar);
2 - Vakıflar Kanununun 12 nci maddesi mucibince satılacak akar ve arsa bedelleri (Bu madde mucibince diğer akarlara tahsis edilinceye kadar);
3 - Vakıflar Kanunununun 32 nci maddesi mucibince icarei müeccele ve mukataa taviz bedelleri;
4 - Mülhak vakıfların mahlûl muaccelerinden vakıflara irat kaydı icap eden paraların ihtiyat olarak ayrılacak nısıfları ile mahalli sarfları olmayan varidat fazlaları ve imarı hayrat ve tebdili akara meşrut paralar;
5 - Vakıflar Kanununun 15 inci maddesi mucibince evkaf bütçesinden verilecek sigorta karşılığı;
6 - 3124 numaralı Kefalet Nizamnamesinin 10 uncu maddesi mucibince Evkaf Kefalet Sandığına sermaya tutulan paralar;
7 - Vakıflar varidatından tenmiye edilmek üzere gönderilecek diğer paralar;
8 - Sair kanun, nizam ve kararlarla alınacak paralar;
Madde 21 – Vakıf paraların kazanç kaynakları şunlardır:
1 - İkrazat faizleri;
2 - İkrazat komisyonları;
3 - Banka hesabı cari faizleri;
4 - İdarenin memzuç sermayesiyle alınan gayrimenkullerin kiraları.
Bunların her sene sonundaki yekûnu gayrisâfi temettü teşkil eder ve bu gayrisâfi temettün vakıflar sermayesine ve diğer tenmiye edilen paralara ait faizi cüzi miktarları her sene temettüün tutarına göre umum müdürlüğün teklifi üzerine idare meclisince tâyin olunur.
Madde 22 – Nemanın mazbutaya ait kısmı bütçeye irat kaydolunur. Mülhakaya ait kısmı usulü dairesinde ve vakıflarının diğer varidatı gibi meşrutünlehlerine aittir.
Madde 23 – (Değişik: 5.6.1943 - 2/20039 K.) Vakıf Paralar Müdürlükleri, aşağıda yazlı mallar mukabilinde ve tesbit olunan esaslar dahilinde ödünç para verir:
A - Birinci derecede başkasına merhun olmayıp yalnız idare lehine birinci derecede ipotek tesis edilmiş bulunan gayrimenkul mallar üzerine,
(Bunlardan 24 üncü maddeye göre verilecek ödünç paraya esas tutulan ikraz miktarı müsait olan gayrimenkuller üzerine, bu miktar doluncaya kadar tekrar ödünç para verilebilir. Bu takdirde evvelce idare lehine tesis edilmiş olan birinci (ipotek derecesinden itibaren derecelerin teakup ettirilmesi ve yukarı derecedeki borçlar ödendikçe sonradan gelen derecedeki alacakları serbest dereceden istifade hakkının temin edilmesi şarttır.)
B - İstanbul borsasında kote edilmiş milli esham ve tahvilât üzerine,
C - Kıymetli mücevher ve altın ve gümüş paralarla külçe şeyler üzerine,
(B) ve (C) fıkraları uyarınca ödünç para verilmesi, vakıf paralar müdürlüklerinin elindeki paraların miktarına göre idare meclisinden salâhiyet almağa bağlıdır.
Madde 24 – (Değişik: 5.6.1943 - 2/20039 K.) Yukarıdaki maddeye göre ipotek tesisi mukabilinde verilecek ödünç para miktarı, vakıf paralar idarelerince yapılacak ekspertiz sonucunda bulunacak kira ve satış kıymetlerinden hangisi az ise, onun yarısını geçmez. İnşaatı bitmemiş binaların tamamlanması için istenilecek ödünç para taksitlerinin miktar ve sayılariyle nispetlerinin ve binasız arsalarla üstü başkasının altı başkasının olan yerler ve hisseli gayrimenkuller karşılığında ödünç para verilmesi lâzım gelip gelmiyeceğinin, ve genel olarak ödünç para vermenin şekillerine ve ödeme müddetlerine ve bulunacak kira kıymetinin hesabına ait genel esasların, tesbiti idare meclisine aittir.
Madde 25 – Muhamminlerin, satış kıymetlerinin takdirinde riayet edecekleri noktalar idare meclisince bir talimatname ile tesbit olunacaktır. Menkul rehinlerinden İstanbul Borsasında kote edilmiş milli esham ve tahvilât ukabilinde ikrazatta; bunların o günkü İstanbul Borsa kıymetleri ve kıymetli mücevher ve altın ve gümüş meskûkât ve külçe eşyada, bunların o günkü rayice müstenit muhammen kıymetleri esas tutulur. Bunlar mukabilinde ikraz edilecek para borsada mukayyet tahvilât ve esham ile altın ve gümüş eşya ve meskûlâtta %75'i ve mücevheratta % 50 yi geçemez.
Madde 26 – Her ipotek ve rehin mukabilinde ikraz edilecek paranın son derecesini ve ikrazatta kullanılacak paraların miktar ve kıymetleri ve faizi cüz'i ve komisyonlara ait hatleri ve Bütçe Kanunu ile müdüriyeti umumiyece alınacak salâhiyetlere müstenit olarak vakıf pa-ralar müdüriyetince açılacak avans ve hesabı carilere ait miktarlarla faizleri idare meclisince tâyin olunur.
Madde 27 – Borcunu vermiyenlerin merhunatı hakkında yapılacak muamele umumi ahkâma tabidir.
Madde 28 – Vakıf paralar müdüriyetinin her seneki temettü gayrisâfisinden o dairece yapılan idare masraflarının tenzilinden sonra mütebaki sâfi kâr yukarda yazılı vakıf paralarla diğer tenmiye edilen paraların nevi ve mahiyetine göre her birine verilecek faizi cüzi miktarı idare meclisince tâyin olunur.
Madde 29 – Her mali sene sonunda vakıf paralar müdürlüğünün tekmil muamelâtı, evrakı müspiteleri üzerinden idare meclisinin kendisine niyabeten münasip göreceği vakıflar memurlarından teşkil edeceği üç kişiden mürekkep bir komisyon tarafından tetkik edilerek yazılacak rapor o senenin bilânçosu ile beraber idare meclisince incelenerek gereği yapılır.
Madde 30 – Yukarıdaki maddelerde gösterilen ahkâm ve esasların sureti tatbiki hakkında yeni bir talimatname yapılır. Bu talimatname yapılıncaya kadar mevcut olan talimat muteberdir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Vakfiyelerin ve Vakıflarla Mallarının Kütüğe Kaydı
Madde 31 – Şimdiye kadar vakıf kütüğüne kaydedilmiş olan vakfiyelerle buna benzer vesikalar veya vakfiye makamına kaim olarak sonradan mahkemelerce verilmiş olan ilâmlar, mütevellilerin veya alâklılardan her hangi birinin müracaat ve talebi üzerine idare meclisince gerekli inceleme yapıldıktan sonra vakıf kayıtlar idaresince tescil olunur. İdarenin her ne suretle olursa olsun re'sen muttali olduğu vakfiyeler ile vesikalar veya vakfiye makamına kaim ilâmlar dahi bu suretle sicille geçirilir.
Madde 32 – Tescil, bu iş için hazırlanmış olan defterlere vakfiyenin tekmil meşruhat ve tasdikleriyle beraber aynen yazılması suretiyle olur. Asıl vakfiyelerde hâkimin mührünün musaddak bulunması, değilse tatbik ettirilmesi ve suretlerde de bir mahkeme tarafından tasdikli olması veyahut mahkemenin sicilinde mukayyet olduğu resmi mühürle teyit edilmiş bulunması iktiza eder. Bu suretle tevsikine imkân olmayan vakfiyelerden en az on beş sene tatbik suretiyle şartlarının icrası teamül halini almış olanlar tescil olunabilirler. Alâkadarlar münhasıran kendilerine ait fıkraların suretini istiyebilirler. Vakfiyeyi deftere yazan, mukabele eden memurlarla kayıt dairesinin müdürü işbu tescilin aslına uygun olduğunu imzalarıyle tasdik ederler. Başka dilerde yazılmış olan vakfiyeler Türkçeye çevrilir.
Madde 33 – Vakıf kayıtlar kütüğünde mukayyet bulunmadığı gibi vakfiyeleri de olmayan vakıflar mülhakadan olduğu halde mütevellisi, mazbutadan bulunduğu takdirde ait bulunduğu evkaf dairesi tarafından vakıf kütüğüne kaydedilmek üzere bir beyanname yapılarak umum müdürlüğe gönderilir. Bu beyannamede bu vakıfların ismi, şöhreti, hayratı ve bunların idaresine tasis edilmiş olan malların cinsi ve nevileri ve mahalleri ve yıllık gelir ve giderleri ve teamülen tatbik şartları gösterilir ve altları mütevellileri veya evkaf idareleri tarafından imza ve tasdik kılınır.
Bu suretle umum müdürlüğe gelecek beyannamelerde muharrer vakıfların, vakıf kayıtlar kütüğünde esasen mukayyet olmadığı incelenerek anlaşıldıktan sonra gönderilen beyannameler esas tutularak idare meclisi karariyle bu vakıfların esas kütüğe geçirilmesi muamelesi yapılır.
Madde 34 – Şimdiye kadar umum müdürlük ve mahalli evkaf idareleri emvali gayrimenkule kütüğüne kaydedilmemiş olan vakıf mallar aşağıda yazıldığı şekilde kütüğe kaydolunur.
A - Mülhak vakıflardan olup mütevellileri marifetiyle idare olunan ve emvali gayrimenkulle kuyudunda kayıtları bulunmadığı anlaşılan tapulu veyahut Vakıflar Kanununun 44 üncü maddesi mucibince en az on beş seneden beri vakfın tasarrufunda olan tapusuz vakıf malların kaydı için evvelemirde mütevellisi tarafından bir defteri yapılır ve bu defterde vakfın isim ve şöhreti ve malların cinsi ve nev'i ve bu vakıfların mahalleri ve tapusu olup olmadığı ve herhangi hayrata mevkuf oldukları ve bunlar hakkında tatbik edilmiş vakıf şartları, yıllık gelir ve giderleri gösterilecek mütevelli tarafından imza ve tasdik olunur ve bağlı oldukları vakıflar idaresine verilir. Bu defterin üzerinde tetkikat yapılarak ait olduğu vakıflar idaresince altı resmen tasdik kılınıp umum müdürlüğe gönderilir.
Bunların kütüğe kaydı hakkındaki tetkikatın bitirilmesinden sonra idare meclisince ittihaz olunacak karar ile emvali gayrimenkule kuyudatına kayıt ve tescil olunur. Musaddak bir sureti mahallerince tutulmakta olan defterlerine geçirilmek üzere mahallerine iade olunur.
B - Mazbut vakıflardan olup da yukarda yazılı olduğu üzere emvali gayrimenkule kütüğüne geçmemiş olan malların aynı şekilde defterleri ait olduğu vakıflar idaresince tan-zim ve tasdik kılındıktan sonra umum müdürlüğe gönderilir ve mezkûr maddedeki tetkikat ve merasim dairesinde emvali gayrimenkule kuyudatına geçirilir ve birer sureti de mahalleri emvali gayrimenkule defterlerine yazılmak üzere gönderilir.
Madde 35 – Yukarda 34 üncü maddede muharrer olup vakıf emlâk kütüğüne kaydedi-lerek emlâktan henüz tapusu olmayıp Vakıflar Kanununun 44 üncü maddesinde gösterilen vesaik ve kuyudatla en az on beş seneden beri vakfın tasarrufunda olanlar mezkûr madde hükmünce tapuca kayıtlarına işaret ve ilân edilmek üzere ayrıca tapuya da bild irilir ve kanuni müddeti sonunda vakıf namına kati tescilleri yaptırılır.
Madde 36 – Vakfiyelerle vakıfların ve vakıf malların vakıf kayıtlar ve emlâk kütüklerine kayıt ve tescilinde veya bunların suret veya bir kısım fıkralarının verilmesinde hiç bir harc alınmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Tevliyette Aranılacak Şartlar ve Tâyin Usulü
Madde 37 – Mütevelli tâyin olunacak şahıstan şu şartlar aranır:
A - Türk vatandaşı olmak,
B - Haysiyet ve şerefi bozan ve suçla veya alelıtlak ağır hapis veya altı aydan fazla hapis ile mahkum bulunmak,
C - En az ilk mektebi bitirmiş olmak,
D - Mütevellilik işlerini gereğiyle yapabileceğine dair imtihanda muvaffak olmak,
E - Her suretle emin ve en iyi ahlâk sahibi bulunmak,
F - Tevliyet işini bizzat görmiyecek derecede aklî ve bedenî malûliyeti olmamak.
Madde 38 – (Değişik: 10.11.1950 - 3/12090 K.)
A - Vakfiye şartlarına ve 2762 sayılı kanun hükümlerine göre, mütevelli olması lâzım gelen kimse, merkezde Vakıflar Genel Müdürlüğüne ve taşrada buunduğu mahallin vakıflar idaresine dilekçe ile müracaat ve o vakıf mütevelliğininin meşrutunlehi bulunduğuna dair olan mahkeme ilâmını veya bu mahiyette bulunan sair belgeleri ibraz eder.
B) Taşra Vakıflar İdareleri bu vesikaları dilek sahibinin 37 nci maddede sayılan vasıfları haiz olduğuna dair ibraz edeceği diğer vesikalarla birlikte Vakıflar Genel Mdürlüğüne gönderilir.
Merkede Genel Müdürlüğe verilen dilekçe ve vesikalarla taşaradan gönderilen evrak ve vesikalar Genel Müdürlük Hukuk Müşavirliğinin Başkanlığı altında, Muhasebe, Muamelât ve Mülhak ve mülhak Vakıflar ve Zat İşleri Müdürlerinden teşekkül edecek (Tevcih Komisyonu) na verilir.
C – Komisyonca bu evrak üzerinde gereken inceleme yapılır. Noksan görülmediği takdirde komisyonca imtihan soruları hazırlanarak mühürlü bir zarf içine konulur. Bu zarf merkeze ait işlerde (Ç) fıkrasında yazılı komisyona verilir.
Taşraya ait işlerde ilgili vakıflar idaresine gönderilir.
Ç – Merkezde Muamelât ve Mülhak Vakıflar Müdür veya muavininin, İstanbul, Beyoğlu, Kadıköy Vakıflar Müdürlüklerinde, müdürlerin başkanlığı altında Genel Müdürlük teşkilatı ar asında bu müdürlüklerce seçilecek ikişer zatın ve diğer il merkezlerinde vakıflar müdür veya memurununun başkanlığı altında valiler tarafından birisi millî eğitim teşkilatından olmak üzere seçilecek keza iki zatın iştirakiyle kurulacak (imtihan heyetleri) ne tevdi olunacak mühürlü zarf dilekçi hazır olduğu halde bu heyet huzurunda açılacak sorular imtihanı yapılacak kimseye yazdırılır.
Yazılı cevapları alındıktan sonra imtihan evrakı altına imtihanın komisyonun huzurunda yapıldığına dair yazılacak şerh heyet tarafından imza edilerek başkaca hiç bir işleme tabi tutulmadan bir zarfa konur. Bu zarf heyet huzurunda yine mühürenerek Genel Müdürlüğe gönderilir.
D) Evrak, Genel Müdürlük tarafından (B) fıkrasındaki komisyona tevdi edilir.
Bu komisyon mühürlü zarfı açar ve sorulara verilen cevapları inceliyerek her soru için ayrı bir numara koyar. Numara derecelerine göre, ilgili, yapılan imtihanda kazanmış ise, tevcih işlemini karar altına alır ve kararı Genel Müdürlüğe verir. Tevcih, Genel Müdürlüğün tasdikiyle tekemmül eder.
Genel Müdürlük, değiştirilmesini gerektiren kesin sebepler gördüğü takdirde bunları göstererek evrakı tekrar müzakere etmek üzere bir defa iade etmek hakkına haizdir.
Kesinleşen tevcih işlemleri merkezde Muamelât ve Mülhak Vakıflar Müdürlüğü ve taşrada mahallî vakıflar müdür veya memuru tarafından yazılı ile istekliye tebliğ olunur.
Mütevellilik isteğinde bulunanlardan yüksek tahsil görmüş olanlarla lise veya muadili okullardan mezun bulunanlar tevliyet için aranılacak diğer vasıfları haiz oldukları takdirde imtihana tabi tutulmıyacaklardır.
Madde 39 – Tevcihte aranacak teamülün kanuna ve nizamname hükümlerine mugayir olmaması şarttır.
Tevliyet, müşterek veya hisseli olarak tevcih edilemez.
Madde 40 – İsteklinin lâzım gelen şartları haiz bulunmadığına veya imtihanda muvaffak olmadığına dair tevcih komisyonunun vereceği karar merkezce uygun görülürse veya tevcih lüzumuna dair verilen karar merkezce kabul olunmıyarak reddedilirse keyfiyet aynı suretle yazı ile tâlibe tebliğ olunur. Şûrayı Devlete müracaat hakkı bu tebliğ tarihinden başlar.
Madde 41 – Mütevelliler Vakıflar Kanunu ile bu Nizamname hükümlerinden ve vakfiyelerinin tatbiki cihetlerinden ve rüyeti muhasebeye ait talimatname hükümlerinden ve vakıf defterler inin sureti tanzim ve istimalinden olmak üzere tertip olunacak en aşağı on sorgu üzerine imtihan vermeğe mecburdurlar.
YEDİNCİ BÖLÜM
Mütevellilerin Vekil ve Kaymakamarı
Madde 42 – Mütevellilerin 2762 sayılı kanunun 23 üncü maddesinde sayılan vazifeleri diğer vakıf memurları gibi bizzat yapması ve bu işleri lâyikiyle yerine getirebilmesi lâzımdır. Akar ve hayratı muhtelif yerlerde olan vakıf mütevellileri nerede oturacaklarını alâkalı vakıflar idaresine yazı ile bildirirler. İkametgâhın başka bir şehre daimi olarak naklinde evvelki vakıflar idaresinde mevcut dosya takımiyle yeni ikametgâhını vakıflar idaresine gönderilir.
Hayrat ve gelirleri böyle muhtelif mahallerde bulunan vakıflarla hayrat ve akarı aynı yerde olan vakıflarda mütevellilerin bunları dolaşmak suretiyle doğrudan doğruya idaresi imkânsız veya çok masraflı olursa veyahut hastalık ve sair makbul bir mazeret yüzünden vakfının bulunduğu mahalden ayrılması icap ederse veya mütevelli böyle uzun sürecek bir hastalığa tutulursa bu gibi hallerde vakıf işlerin kısmen veya tamamen bir vekil varifetiyle görülebilir. İyileşmesi imkânı olmayan bir hastalığa tutulan veya suç yüzünden tevkif edimiş bulunan mütevellilere vekil tâyin edilemez. Böyle vakıflar alâkadar vakıflar idaresince emaneten idare olunur ve mütevellinin ve diğer evlâdın vakfın şartına göre hakları kendile-rine verilir.
Madde 43 – Vakfa mütevelli tarafından tâyin olunacak vekilin tam bir ehliyeti haiz olmas ı ve tâyininden alâkalı vakıflar idaresinin yazı ile haberdar edilmesi şarttır. Vekilin fena idaresi mütevelliyi mesul olmaktan kurtaramaz. Vekillerin fena hareketlerine ıttıla hâsıl eden alâkadar vakıflar idaresi ve evvelemirde mütevelliye, vekilin azlini istilzam eden sebepleri gösterilmek şartiyle 15 gün müddetle tebliğat icra ederek vekilin azlini istiyebilir. Mütevelli tarafından bu müddet zarfında vekil azledilmediği veya azli müstelzim sebepler vârit görülmiyerek tahriren itiraz kılındığı takdirde keyfiyet umum müdürlükçe tetkik edilerek itiraz gayrivârit görüldüğü takdirde vekili azletmesi katîyetle tebliğ ve yine temerrüdü halinde kendisinin azline ait muameleye tevessül olunur.
Madde 44 – Mütevelliler vekil tâyin ettikleri surette bunları altı ayda bir kere yerlerinde murakabe ile mükelleftir. Bu murakabe neticesinde vekilin vakıftaki muameleleri uygun görülmeyip de vekâletten çıkarıldığı takdirde yerine başka vekil tâyin ederek ismini yazı ile vekilin bulunduğu mahaldeki evkaf idaresine bildirmeğe mecburdur. Vekiller hakkında murakebeyi yoliyle ve vakit ve zamanında yapmıyan mütevelliler hakkında 58 ini madde mucibince muamele yapılır.
Madde 45 – 2762 sayılı kanun hükümleri yürümeğe başlamazdan evvel tâyin edilip halen vazife görmekte olan mütevelli kaymakamları mütevelli hükmündedirler.
Madde 46 – Vakfın leh ve aleyhinde açılmış veya açılacak dâvalarda işin mahiyetine göre mütevellinin malûmat ve iktidarı vakfın hukukunu müdafaaya müsait ise mütevelli bizzat vakfı temsil edebilir.
Vakfının hukukunu muhafaza için dâva açmağa lüzum gören veya vakfı aleyhine dâva açılan mütevelli avukat tutmayı gerekli görüyorsa bu ciheti bulunduğu vakıflar idaresine yazı ile bildirmeğe mecburdur. Vakıflar idaresi dâvanın mahiyetine göre avukat kullanmayı faydalı görürse mütevelliye yazı ile izin verir, görmezse mucip sebeplerini göstererek on beş gün içinde kendisine yazı ile cevap verir. Mütevelli bu cevapları vakfın menfaatine uygun görmediği takdirde yine yazı ile vakıflar idaresine müracaat eder. Vakıflar idaresi vakit geçmeksizin işi umum müdüre bildirdikten sonra alacağı cevabı mütevelliye yazı ile tebliğ eder. Mütevelli bu tebliğe göre harekete mecburdur. Mütevellinin avukat tutmayı faydalı görmediği dâvalarda vakıflar idaresi aksi mütalâada bulunursa, dâvanın mahiyetini izah ederek keyfiyeti umum müdürlüğe yazar ve alınacak cevaba göre hareket olunur.
Muhasebe rüyeti sırasında veya başka bir suretle vakfın her hangi bir hakkının temini için dâva açılmasına lüzum gören vakıflar idaresi mütevelliye yazı ile lüzumu tebliğ eder, mütevelli ile mutabık kalınmadığı hallerde keyfiyet umum müdürlüğe bildirilerek alınacak cevaba göre hareket olunur.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Mütevellilerin Vazife ve Mesuliyetleri
Madde 47 – Mütevelliler, Vakıflar Kanununun, 23 üncü maddesinde sayılan vazifeleri ifadan tam bir basiretle hareket ederler. Bu cümleden olarak:
A - Vakfın hayrat ve akarlarını sık sık muayene ve icabında muayyen usullerle tamirlerine tevessül,
B - Vakfın akarlarını resmî kontratlarla ve senenin rayicine uygun bedellerle isteklilere doğrudan doğruya icar ve bedellerini muntazaman tahsil (Üç seneden fazla kiralama işleri için vakıf yerlerin nasıl kiraya verileceği hakkındaki nizamname dairesinde muamele yapılmak üzere mütevellilerin vakıflar idaresine müracaatları mecburidir.)
C - Vakfa borçlu olanlar veya vakıf mallara müdahale ve tecavüz edenler hakkında zaman geçirmeden kanuni yollara müracaat,
D- Vakıfta alâkalı şahısların muayyen ücretlerini zamanında tediye,
E - Aldıkları ve verdikleri bütün paraları muntazaman ve günü gününe vakıflar müdürlüğünden bedeli mukabilinde alacakları mühürlü ve sahife numaralı kasa defterine kayıt ve gerekli vesaiki itina ile muhafaza,
F - Vakfının şartlarına göre sarf mahalli kalmayan paralar için sarf mahalli tâyini için müracaat ve takip,
G - Bulunduğu mahallin vakıflar müdür veya memuriyle sık sık temas ederek gerekli işlerde talimat almak suretiyle vakfa ait muamelelerde keyfi hareketten içtinap ederler.
Madde 48 – (Değişik: 30.7.1987 - 87/12047 K.)
Mütevelliler, yapım ve onarım için belgelendirmek şartıyla izin almadan 200.000 liraya (200.000 lira dahil) kadar harcama yapabilirler. 200.000 liralık sınır Vakıflar Meclisi kararı ile artırılabilir.
Harcama belgeleri düzenli bir şekilde saklanır ve yetkililerce istenmesi halinde kendilerine gösterilir.
Mütevelliler, 200.000 lirayı aşan yapım ve onarım işlerinde birinci keşif evrakını bağlı bulundukları mahalli müdürlük vasıtasıyla, önceden, merkeze göndererek Genel Müdürlükten izin almak zorundadırlar.
Madde 49 – Mütevelliler, vakıfların gelir fazlasından sarf mahalleri bulunmayan paralarla akar satın almağa veya hayratı imar etmeğe meşrut paraları muhafaza ve tenmiye edilmek üzere vakıf paralar idaresine göndermeğe mecburdurlar. Vakıflar namına açılacak birer (Cari hesap) a kaydedilecek olan bu paralar için mütevellilere birer cüzdan verilir ve mukabilinde umum müdürlük idare meclisinin her sene kabul ve tâyin edeceği bir faiz yürütülür. Bu paraların geri alınması alakalı vakıflar müdür veya memurunun resmi iş'arı ve umum müdürlük idare meclisinin tasvibiyle teeyyüt edecek olan bir ihtiyacın vücuduna mütevakkıftır. Bu suretle kısmen veya tamamen geri alınacak paraların yerinde kullanılmamasından mütevelli ile birlikte mahallinin vakıflar müdür veya memuru da mesuldür.
Madde 50 – Yukarki maddede yazılı paraları zamanında Vakıf Paralar İdaresine göndermedikleri anlaşılacak olan mütevelliler vakfı izrar etmiş sayılır ve haklarında 2762 sayılı kanunun 33 üncü maddesinin (G) fıkrası hükmüne tevfikan azil muamelesi tatbik olunur.
Madde 51 – Mülhak vakıfların masarifi mukannelerinin değiştirilmesini gerekli gören mütevelliler keyfiyeti vakıflarının bulunduğu evkaf idarelerine yazı ile bildirirler. Gerek bu suretle mütevellilerinin müracaat eylemesi ve gerek vazife sahibi hademenin doğrudan doğruya vakıflar idaresine müracaatı üzerine varidatlarının derecesine ve vakfiyede muhtelif hizmetler için gözetilen tahsis ve mertebeler nazarı dikkate alınmak suretiyle bu masrafların çoğaltılması veya azaltılması idare meclisi kararı üzerine Başvekilin tasdikına bağlıdır. Münferit müracaatlarda diğer hizmet sahiplerinin de derece veya vazifelerini gözetmek lâzımdır. Niyabeten idare olunan evkafı mülhaka hakkında da aynı ahkâm caridir.
Madde 52 – Şimdiye kadar mülhak vakıflara varidatlarının sabit ve muayyen olmamasından dolayı evkaf bütçesi dâhilinde tesviye edilmekte bulunan bütün masraflar eskisi gibi tediye edilerek vakıflarına masraf yazılır ve gelirlerinin yetiştiğinde takas ve mahsubu yapılır ve bilâhare mütevellilerinin muhasebelerinde nazarı itibara alınır.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Bütçe ve Katî Hesap
Madde 53 – Her malî yıl başından bir ay önce mütevelliler, o yıl için vakıfları namına yapacakları her türlü sarfiyatın ve tahmin ettikleri gelirlerin miktarlarını gösterir bir bütçe ile hayrat ve akaratın zaruri tamirlerini ve tezyidi varidat için düşündükleri çareleri mübeyin bir rapor tanzim ederek bulundukları mahallin vakıflar idaresine verirler. Bu nizamnamenin neşrinden sonra ilk verilecek rapor:
A - Vakıfların vakfiyelerinin veya bu mahiyetteki vesikalarının suretleriyle vakfının varidat kaynaklarının ve hayratının cinsi vasfı ve mahalleri ve tapuları hakkında bir izah name raptedilecektir.
B- Fazla varidatın meşrutünlehi evlât ise, mevcut olan evlat isimleri -vakfiyede batnı evvel gibi bazı şartlarla fazla, bir kısım evlâda ait ise buna ait malûmat ile birlikte- gösterecektir.
C - Varidattan bir kısmı veya tamamı imarı hayrat veya tebdil ve tezyidi akara meşruat ise bu baptaki malûmat ve mütalâa.
D - Tevliyetin ne gibi vesika müsteniden yapılmakta olduğu.
Mütevelliler yıllık icraatında bir raporun haricine çıkamazlar. Bütçe ve raporların tasdiki ile mütevellilere iadesi lâzımdır. Bu suretle iki ay zarfında tasdik veya iade edilmeyen bütçe ve raporların yalnız mukannen kısımları musaddak addolunarak ve mütevellilerin bunlara müsteniden vuku bulacak sarfiyatı her sene sonundaki muhasebelerinde kabul olunur. Gayri mukannen sarfiyat için gereken muamelenin yapılması zımnında mahallî evkaf idarelerine resmen yazı ile müracaat ederler. Evkaf idareleri bu müracaat üzerine iki ay zarfında icabını tâyin ve tebliğe mecburdur. Büyük tamir işleriyle akar tezyidi hakkındaki projeler umum müdürlük idare meclisince incelenir ve verecekleri karar mütevellilere tebliğ olunur.
Madde 54 – Mütevelliler, her malî yılın en çok altınca ayı sonuna kadar geçmiş yıla ait gelir ve masraf miktarlarını, idareden bedeli mukabilinde alacakları matbu cetvellere iki nüsha doldurup oturdukları mahallin vakıflar müdür veya memuruna verirler. Varidat ve masrafların muteber vesikalarını da ayrı bir zarf içinde iliştirirler. Bu cetvellerin, tutacakları kasa defterlerine uygun olması şarttır. Gelirlerinden ne miktarının ne gibi mâkul sebeplerden dolayı tahsil olunmadığını ve bunlara karşı ne gibi kanuni yollara müracaat ettiklerini ve bu müracaatların ne safhada bulunduğunu gösteren ayrı bir izahnameyi de bu hesap cetvellerine raptederler.
Gelir ve masrafa ait vesikaların neler olacağı 13 üncü maddeye göre yapılacak talimatname ile tâyin olunur.
Madde 55 – Vakıflar idaresi bu cetvelleri ve vesikaları verildiğinden en çok üç ay içinde tetkik etmekte mükelleftir. İçindekilerini uygun görürlerse tasdikli örneğini mütevelliye iade ve aslını da yine tasdikli olarak -vesikalarıyla birlikte -o vakfa ait idare dosyasında muhafaza ederler. Hesap cetvellerini ve bağlı vesikalarını uygun ve kâfi görmedikleri takdirde mütevelliden izahat isterler. Alacakları izahata göre cetvellerde gerekli tadilleri yaparlar. Mütevellinin vereceği izahat kendilerini tatmin etmediği veya işte fena niyet ve hareketler sezildiği surette mütevelli hakkında (58) inci maddede beyan olunan şekilde tahkikat icra edilerek gerekli muamelenin tatbiki için kâğıtlarını umum müdürlüğe gönderirler.
Madde 56 – Vakfında bu cetvelleri vermeyen mütevellilere yazı ile on beş gün müddetli bir tebliğ yapılır. Bu müddetin hitamında yine hesap vermedikleri veya verdikleri hesap bu nizamname ile talimatnamesine uygun olmadığı surette, yolunda hesap verilmediği takdirde haklarında kanuni takibat yapılacağını gösterir yine on beş gün müddetle bir ihtarname gönderilir. Bu ihtarnameye rağmen yine yoluna hesap verilmediği veya ihtarname kabul olunmadığı takdirde haklarında (58) inci madde veçhile tahkikat yapılır ve evrakı umum müdürlüğe gönderilir.
Madde 57 – Mütevellileri tarafından idare olunan bütün vakıflarının gelirlerinin aslından vakfın hesabını gören vakıflar idaresince her sene % 5 kontrol hakkı alınarak irat kaydolunur.
ONUNCU BÖLÜM
Mütevellilerin Azli
Madde 58 – Mütevellilerin 2762 sayılı kanunun 33 üncü maddesinde sayılan yolsuzluk hareketlerden birini yaptığı sezilir veya haber verilirse alâkadar vakıflar idaresince; isnat olunan madde hakkında önceden alâkadarların yazı ile ifadeleri alınmak suretiyle inceden inceye tahkikat yapılır ve bu isnada karşı ne diyeceği mütevelliden sorulur. İnceleme sonunda azlini haklı göstererek sebepler bulunduğu anlaşılırsa fezlekesi yapılır ve dosyası takımiyle umum müdürlüğe gönderilir. Umum müdürlükte 38 inci maddede yazılı encümen fezleke münderecatını sabit görür ve umum müdürlükçe de tasdik olunursa azil keyfiyeti yazı ile mütevelliye tebliğ edilmek üzere mahallindeki vakıflar müdür veya memurluğuna bildirilir.
Bu muameleye karşı tebliğ tarihinden itibaren (15) gün içinde mütevellinin istida ile idare meclisine itiraz hakkı vardır.
Madde 59 – İtiraz istidası, mukabilinde makbuz alınmak suretiyle mahallindeki vakıflar idaresine verilir. İtirazını müspit vesaik varsa bunlar da istidaya iliştirilir. İdare meclisi işi incelendikten sonra itiraz sebeplerini vâridat görürse evvelki kararı kaldırır, aksi takdirde itirazı reddeder. Mütevellinin ileri sürdüğü itiraz sebeplerinin vârit olmadığı hakkında ki karar hem mütevelliye tebliğ edilmek hem de vakfa hemen vazıyed olunmak için mahalli vakıflar idaresine bildirilir. Devlet Şûrasına itiraz müddeti bu kararın mütevelliye tebliğinin ertesi gününden başlar.
Madde 60 – Azledilen mütevellinin vakıf mallar üzerindeki tasarruf salahiyeti kararın kendisine tebliğ ile hemen ortadan kalkar. Vekili veya kaymakamı varsa onların sıfatları da zail olur. Gerek mütevellinin gerek kaymakam veya vekillerinin yedlerinde bulunan vakıf malların ve paraların hemen mahallindeki vakıflar idaresine tevdii lâzımdır. Aksi takdirde Vakıflar Kanununun 35 inci maddesi delâletiyle haklarında Ceza Kanunu hükümleri tatbik olunur.
Madde 61 – Mütevellinin vakfı zarara sokan hareketi idarenin yapacağı ilk tahkikat ile sabit olur ve azlinin katileşeceği zamana kadar vakıfta tasarrufuna müsaade edilmesi yeni yeni zararlar doğuracağı kestirilirse, tahkikat evrakı hemen umum müdürlüğe gönderilmek suretiyle mahallindeki vakıflar idaresi mütevellinin umum müdürlükten izin aldıktan sonra muvakkaten elini işten çekmeğe ve vakfa vazıyed etmeğe salâhiyetlidir. Hesap vermekte temerrüt eden mütevelliler hakkında da aynı suretle muamele yapılır. 2762 sayılı kanunun 33 üncü maddesinin (F) fıkrasındaki suçlardan biriyle mütevellinin sureti katiyede mahkumiyeti halinde de bu baptaki mahkeme kararı örneği gönderilmek suretiyle, yine aynı şekilde hareket olunur.
ONBİRİNCİ BÖLÜM
Emanet Yoluyla İdare
Madde 62 – Mütevellinin azli hakkındaki karar Şûrayı Devletçe ref olununcaya veya yerine başkası tâyin edilinceye kadar mülhak vakıflar işleri emanet yoluyla vakıflar idaresi tarafından görülür. Bu suretle emaneten idare müddetinin devamınca bu vakıflar tahsilâtından % 10 u (İdare masrafı) olmak üzere alınarak vakıflar idaresince irat kaydolunur.
Madde 63 – Orman, zeytinlik gibi fenni idareye muhtaç olmalarından veya başkaca hususiyeti haiz bulunmalarından dolayı şimdiye kadar mahallerindeki vakıflar idaresinin mânevi şahsiyeti tarafından idare edilmekte bulunan ve bundan sonra da Vakıflar Kanununun 19 uncu maddesinin ikinci fıkrasına göre niyabetle idare olunacak olan vakıflar tahsilâtından daha yukarki maddede yazılı % 10 idare masrafı alınarak aynı suretle irat kaydolunur.
Madde 64 – 19 Cemaziyelâhir 1280 tarihli evkaf ve 8 Zilkade 1286 ve 23 Temmuz 329 tarihli Tevcihi Cihat Nizamnameleriyle tevcihat ve ilâmat ve vesaik hakkındaki Harc Kararnamesi ve bunların zeyilleri mülgadır.
Madde 65 – 2762 sayılı kanuna göre yapılmış ve Şûrayı Devletçe görülmüş olan işbu Nizamname hükümleri Resmi Gazete'de basıldığı günden yürümeğe başlar.
Madde 66 – Bu Nizamnamenin hükümlerini Başvekil yürütür
__________________
