Ailede Kuralların Konulması ve Uygulanması
ailede kurallar ailemizin kuralları ailedeki kurallar
Hangimiz kuralsız bir toplumda yaşamak isteriz ki !... Bu kurallar her ne kadar sevimsiz görülseler de, yaşantılarımızı güvenli ve tutarlı hale getirdiklerinden süphesiz. Toplum kurallarının ilk öğretimi de toplumların çekirdeği Aile’de başlıyor.
Sorgusuz Uyum isteyen Tipte Kurallar:
(Örnekler sadece konuya açıklık getirmek amaçlı verilmiştir, kuralların her ailenin özeline göre değişecekleri mutlaktır)
Sağlık : "Sokakta yalınayak koşamazsın” “Kışın çorapsız sokağa çıkamazsın!"
Güvenlik : "Arabanın kapısıyla oynayamazsın!"
Kanun : "Kimsenin malını izinsiz alamazsın!"
Ahlaki : "Küfür edemezsin!"
Din / İnanç : Aç insanın yanında paylaşmayacağı ekmeği yiyemezsin!"
Aile Töreleri : "Aileye özel günleri ailecek kutlarız"
Toplum : "Bu ülkede yaşadığımız sürece karma okullarda okuyamazsın"
Bu kurallar, özellikle yaşıtlarının kurallarının farklılığından her gelişim çağında, cocuklar tarafından sorgulanmaya tabi tutulabilir.
Çocuk : "Ama….. A…’nin evinde bunlara izin var !…
Veli : " A…’nın ailesi ve biz farklı aileleriz. Farklı aileler farklı kurallar uygularlar. Onlarınkine de saygımız var ama bizim ailemizin kuralları bize özel."
**********
Kuralları Etkileyen Şartlar
Para : "Para durumumuza göre istediğin bisikleti alıp alamayacağımızı değerlendiririz…"
Karne Notları : "Yapabileceklerinin en iyisini yaptığını gösteren bir karne getirdiğinde…"
Uygulama Kolay Olduğunda : "Hava güzel olursa pikniğe gideriz"
Çocuğa Düşen Görevler Tamamlandığında : "Odanı topladıktan sonra oynamaya gidebilirsin"
Yetenek Seviyesi : "Kaydıraktan kendin kayabilmek için önce merdivenlerinden kendin çıkabilmesin"
Olgunluk Seviyesi : "Sessizlik kurallarına saygı göstermek kaydıyla kütüphaneye benimle gelebilirsin"
Sosyal Davranış : "Başka çocuklarla oyuncak paylaşabilirsen ve iyi geçinirsen oyun gurubuna katılabiliriz"
Şartlar çocuk tarafından uyum gösterildikçe kuralları uygulamaya devam edilebilir, ama çocuk tarafından tepki ve isyanla karşılanıyorsa ya koyulan kural çok katıdır yada çocuğun yetenek ve çağının çok üzerinde olabilir. Çocuğunuzun gelişim çağı, yaşı ve yetenekleri göz önünde tutularak yeniden incelemeniz gerekebilir.
**********
Kuralların Tutarlı Uygulanabilmeleri İçin:
Kurallar konusunda açıklamalar kesin ve kısa olmalıdır.
Simdiki zamana uygulanmalıdır. Gecmis ve gelecekle konuyu ekleyerek çocuğun aklı karıştırmamalıdır.
“Ben çocukken…” yada “Başka çocuklar… türünden nutuklar yapılmamalıdır.
Özne olarak "Ben" kullanımına dikkat edilmeli (örn. "BEN yalınayal sokakta dolaşılmasını sağlıklı bulmuyorum" şeklinde kuralın kaynağı size bağlanmalıdır. Böylece çocuk kuralın sırf kendine bir yasak olsun diye değil velinin düşüncesiyle ilgili oldugu anlayışını kazansın. "Annem, sokakta yalınayak dolaşırsak, ayağımıza birşey batar ve Tetanoz oluruz diye düşünüyor. O yüzden dışarı çıkarken ayakkabımı giymeliyim" şeklinde algılayabilirse kuralı aklına yerleştirmekte zorluk çekmez.).
Dürüst olunmalı.
Ayrıntılar üzerinde tartışılMAmalı.
Kimseye suç atılmamalıdır (Örn. "Aslında ben de inanmıyorum bu kurala ama baban böyle olmasını istediği için yasak koyuyoruz" gibi. Çocuk, sizin de gerekliliğine inamadığınızı bildiğinden, kuraldan kaçmak için elinden geleni yapacaktir).
Aile içinde, kuralın olmaması gerekçesiyle ilgili fikirleri de, dinlemeye ve değerlendirmeye özen gösterilmeli.
Konular / olaylar teker teker ele alınmalı. Başka kurallarla karıştırılmamalıdır
Kuralların Kalıcı ve Tutarlı olabilmesi için haklı çıkmak iddiası ile değil çözüm aramak amacıyla davranılmalı.
**********
Deney:
Bir kağıdı üç kısıma ayırın. İlk kısmına dilediğinizce karalama yapın. İkinci kısmının ortasına küçük bir kare çizin. Son kısıma da olabildiğince geniş bir oval çizin.
Tamamladıktan sonra bunları yaparken neler hissettiğinizi düşünün.
Örn: karalama yapmak ……. hissettirdi,
Kare çizmek …… hissettirdi.
Oval çizmek ….. hissettirdi gibi.
Ve bu düşüncelerinizi hiç olmazsa kendiniz icin yazıya döküp bakın.
Tahmin ettiginiz gibi; "karalama" kuralsız ve karmaşık bir dünyanın içinde olan veli/cocuk’u temsil ediyor. uzmanlar bu tür velilere "Kararsız" ve tutarlı olmamak anlamına 'omurgasız veli' gibi adlar veriyor...
Dar ve ufak "kare" otoriter ve kısıtlayıcı, yasak dolu veli / çocuk tanımına giriyor.
Geniş oval ise sürekli gelişmeye hazır ve özenle uğraşarak ve takım ruhuyla kurulmus kuralların tutarlılığı içindeki anne / veli ilişkisini işaretliyor. Bu velilere kimi uzmanlar "omurgalı veli" tanımını kullanıyorlar.
Oval çizmek eylemde bile en cok emek ve özeni isteyeni. Omurgalı veli tanımına girmek, kuralları mantık ve gerçeklilik çerçevesinde kurup zaman zaman analiz edebilmek oldukca emek isteyen bir iş ama sonucu sembolize ettiği yumurta gibi de en besleyeni olanı. Hem veliyi hem de çocuğu… Ve aileyi anlayış ve sevgi çemberi içinde birleştireni…
Sorgusuz Uyum isteyen Tipte Kurallar:
(Örnekler sadece konuya açıklık getirmek amaçlı verilmiştir, kuralların her ailenin özeline göre değişecekleri mutlaktır)
Sağlık : "Sokakta yalınayak koşamazsın” “Kışın çorapsız sokağa çıkamazsın!"
Güvenlik : "Arabanın kapısıyla oynayamazsın!"
Kanun : "Kimsenin malını izinsiz alamazsın!"
Ahlaki : "Küfür edemezsin!"
Din / İnanç : Aç insanın yanında paylaşmayacağı ekmeği yiyemezsin!"
Aile Töreleri : "Aileye özel günleri ailecek kutlarız"
Toplum : "Bu ülkede yaşadığımız sürece karma okullarda okuyamazsın"
Bu kurallar, özellikle yaşıtlarının kurallarının farklılığından her gelişim çağında, cocuklar tarafından sorgulanmaya tabi tutulabilir.
Çocuk : "Ama….. A…’nin evinde bunlara izin var !…
Veli : " A…’nın ailesi ve biz farklı aileleriz. Farklı aileler farklı kurallar uygularlar. Onlarınkine de saygımız var ama bizim ailemizin kuralları bize özel."
**********
Kuralları Etkileyen Şartlar
Para : "Para durumumuza göre istediğin bisikleti alıp alamayacağımızı değerlendiririz…"
Karne Notları : "Yapabileceklerinin en iyisini yaptığını gösteren bir karne getirdiğinde…"
Uygulama Kolay Olduğunda : "Hava güzel olursa pikniğe gideriz"
Çocuğa Düşen Görevler Tamamlandığında : "Odanı topladıktan sonra oynamaya gidebilirsin"
Yetenek Seviyesi : "Kaydıraktan kendin kayabilmek için önce merdivenlerinden kendin çıkabilmesin"
Olgunluk Seviyesi : "Sessizlik kurallarına saygı göstermek kaydıyla kütüphaneye benimle gelebilirsin"
Sosyal Davranış : "Başka çocuklarla oyuncak paylaşabilirsen ve iyi geçinirsen oyun gurubuna katılabiliriz"
Şartlar çocuk tarafından uyum gösterildikçe kuralları uygulamaya devam edilebilir, ama çocuk tarafından tepki ve isyanla karşılanıyorsa ya koyulan kural çok katıdır yada çocuğun yetenek ve çağının çok üzerinde olabilir. Çocuğunuzun gelişim çağı, yaşı ve yetenekleri göz önünde tutularak yeniden incelemeniz gerekebilir.
**********
Kuralların Tutarlı Uygulanabilmeleri İçin:
Kurallar konusunda açıklamalar kesin ve kısa olmalıdır.
Simdiki zamana uygulanmalıdır. Gecmis ve gelecekle konuyu ekleyerek çocuğun aklı karıştırmamalıdır.
“Ben çocukken…” yada “Başka çocuklar… türünden nutuklar yapılmamalıdır.
Özne olarak "Ben" kullanımına dikkat edilmeli (örn. "BEN yalınayal sokakta dolaşılmasını sağlıklı bulmuyorum" şeklinde kuralın kaynağı size bağlanmalıdır. Böylece çocuk kuralın sırf kendine bir yasak olsun diye değil velinin düşüncesiyle ilgili oldugu anlayışını kazansın. "Annem, sokakta yalınayak dolaşırsak, ayağımıza birşey batar ve Tetanoz oluruz diye düşünüyor. O yüzden dışarı çıkarken ayakkabımı giymeliyim" şeklinde algılayabilirse kuralı aklına yerleştirmekte zorluk çekmez.).
Dürüst olunmalı.
Ayrıntılar üzerinde tartışılMAmalı.
Kimseye suç atılmamalıdır (Örn. "Aslında ben de inanmıyorum bu kurala ama baban böyle olmasını istediği için yasak koyuyoruz" gibi. Çocuk, sizin de gerekliliğine inamadığınızı bildiğinden, kuraldan kaçmak için elinden geleni yapacaktir).
Aile içinde, kuralın olmaması gerekçesiyle ilgili fikirleri de, dinlemeye ve değerlendirmeye özen gösterilmeli.
Konular / olaylar teker teker ele alınmalı. Başka kurallarla karıştırılmamalıdır
Kuralların Kalıcı ve Tutarlı olabilmesi için haklı çıkmak iddiası ile değil çözüm aramak amacıyla davranılmalı.
**********
Deney:
Bir kağıdı üç kısıma ayırın. İlk kısmına dilediğinizce karalama yapın. İkinci kısmının ortasına küçük bir kare çizin. Son kısıma da olabildiğince geniş bir oval çizin.
Tamamladıktan sonra bunları yaparken neler hissettiğinizi düşünün.
Örn: karalama yapmak ……. hissettirdi,
Kare çizmek …… hissettirdi.
Oval çizmek ….. hissettirdi gibi.
Ve bu düşüncelerinizi hiç olmazsa kendiniz icin yazıya döküp bakın.
Tahmin ettiginiz gibi; "karalama" kuralsız ve karmaşık bir dünyanın içinde olan veli/cocuk’u temsil ediyor. uzmanlar bu tür velilere "Kararsız" ve tutarlı olmamak anlamına 'omurgasız veli' gibi adlar veriyor...
Dar ve ufak "kare" otoriter ve kısıtlayıcı, yasak dolu veli / çocuk tanımına giriyor.
Geniş oval ise sürekli gelişmeye hazır ve özenle uğraşarak ve takım ruhuyla kurulmus kuralların tutarlılığı içindeki anne / veli ilişkisini işaretliyor. Bu velilere kimi uzmanlar "omurgalı veli" tanımını kullanıyorlar.
Oval çizmek eylemde bile en cok emek ve özeni isteyeni. Omurgalı veli tanımına girmek, kuralları mantık ve gerçeklilik çerçevesinde kurup zaman zaman analiz edebilmek oldukca emek isteyen bir iş ama sonucu sembolize ettiği yumurta gibi de en besleyeni olanı. Hem veliyi hem de çocuğu… Ve aileyi anlayış ve sevgi çemberi içinde birleştireni…
