Akciğer sönmesi nedir nasıl tedavi edilir?

[Uzman SühaN]

Akciğer çeşitli hastalıklardan dolayı faaliyetlerini yerine getirememesidir. Akciğerlerin içi hava ile dolu olur, dışındaki zar ile hava alışverişi yapılır. Akciğerlerimizde bulunan zarın hava giriş ve çıkışını kontrol etmektedir. Zarın tahrip olmasından, genelde delik açılmasından dolayı istem dışı olarak hava kaçırmaya başlar. Akciğerimizin bir kısmının hava giriş ve çıkışının kontrolünü kaybederiz. Göğsün alt kısmında hava birikmeye başlayarak basınçta artmaktadır. Hava değişiminden etkilenerek nefes alıp vermekte sıklık yaşanır. Akciğerin bir kısmında hava birikimi olduğunda ise akciğerin sönmesine neden olmaktadır.

Akciğer kendisini kaybederek içinin hava dolduğunu görürüz. Alınan hava ciğerlerde kalarak o bölgenin kullanılamaz hale gelmesine neden olur. Erken tedavi yöntemi ile akciğerlerindeki sönmelerin önüne geçilebilmektedir. Akciğer sönmesinin belirtilerinden birisi nefes darlığı, göğüste yanma ve ağrıların oluşmasıyla başlar. Belirtiler gözlemlendiği takdirde doktora gidilerek tedavilerin uygulanır. Akciğerlerde hava birikintisi o kısımdan alınarak oluşan tahribatın onarımına başlanır. Uzman hekimler tarafından daha çok tedavi uygulanabilmesi adına, şırınga kullanılarak akciğerlerdeki havaların alınması sağlanır. Gerekli durumlarda akciğer sönmesine yönelik tedavi endoskopik ameliyat ve açık ameliyat yöntemleri ile tedavisi yapılabilmektedir. Günümüzde tedavisi mümkün olan rahatsızlıklardandır.

1-) Pnömotoraks nedir?

• Akciğer ile göğüs duvarı arasında hava birikmesidir
• Daha önce var olan hava keseciklerinin (bül, bleb) patlaması sonrası görülür; akciğerin sönmesi için her zaman hava keseciği olmayabilir!

2-) Pnömotoraks NASIL meydana gelir?

a. Göğüs kafesinin yaralanması

• Düşme, çarpma, veya vurma sonrası; trafik kazası, darbe
• Ateşli veya delici silah yaralanması
• Akciğer biyopsisi sırasında veya sonrasında
• Kırık kaburganın akciğere batması
• Kalp masajı sırasında
• Bronkoskopi ile biyopsi yapılması sırasında (akciğerin endoskopisi)

b. Var olan akciğer hastalığının olması;

• Amfizem (alveollerin bozulması; en küçük hava kesecikleri)
• Pnomoni (zatürre)
• Verem (tüberküloz)
• Sarkoidoz
• Kistik fibroz
• Bül, bleb (hava kesecikleri)
• Akciğer kanseri

3-) ŞİKAYETLER?

• Ani başlayan nefes darlığı
• Göğüs ağrısı (kalp kriziyle karışabilir*)
• Nefes alamamak
• Sırt veya karın ağrısı
• Batma
• Bazen hiç şikayet yoktur!

4-) Kimler daha çok RİSK vardır?

• En sık 20 - 40 yaş aralığında; genç ve orta yaş yetişkin, erkeklerde görülür
• Uzun ve zayıf yapılılarda daha sıktır (astenik yapı)
• Altta yatan diğer akciğer hastalığının olması
• Bazılarında genetik yatkınlık var olabilir (Ör. Alfa-1 antitripsin eksikliği)
• Önceden geçirilen “pnömotoraks” varlığı sonraki 1-2 yılda tekrar olma olasılığını (aynı taraf veya diğer akcigerde) arttırır; ikinci ataktan sonra nüks etme olasılığı %80'lere yükselir!**.

5-) Diğer RİSK altında olanlar?

- Basınç değişikliklerine maruz kalanlar;

# Dalgıçlar
# Uçak yolculuğu yapanlar, pilotlar
# Dağ tırmanıcıları
# Suni solunum cihazina bağlı olanlar (Mekanik Ventilasyon)

6-) TANI nasıl konur?

• Hastanın şikayetleri; daha önceden var olan akciğer hastalığı, önceden geçirilmiş pnömotoraks hikayesi, vb.
• Fizik muayenede solunum seslerinin kaybolması, azalması ve/veya derinden duyulması
• Akciğer filmlerinde (düz grafi, Bilgisayarlı Tomografi) akciğerin kısmi veya tam söndüğünün tespit edilmesi.

7-) *ACİL durumlar?

• Akciğerin tam sönmesi
• Kalbi sıkıştırarak çalışmasını engellemesi; vücuda kan pompalama görevinin aksaması (Tansiyon Pnömotoraks); ÖNEMLİ NOT: Ölümcül bir durum olabilir. Uyanık olunmalı! -- Kalp durması nedeniyle "Kalp Masaji" gerektirebilir! Acilen hastaneye başvurulmalıdır!

TEDAVİ?

# Gözlem
# Kateter ile hava aspirasyonu
# Göğüs tüpü uygulaması
# Cerrahi - akciğerdeki hava keseciklerinin kapalı “VATS yöntemi”yle (torakoskopik cerrahi) stapler – zımba kullanılarak çıkarılması

9-) "GÖZLEM" tedavisi kimlere uygulanabilir?

# %10-15'lik sönme varsa ve ilk ataksa
# Belirgin hava keseciğinin veya bülün olmaması
# Mesleksel risk grubunda değilse

10-) "GÖĞÜS TÜPÜ tedavisi" kimlere uygulanabilir?

# Tansiyon pnömotoraksta, zaman kaybetmeden “acil tüp” uygulanmalıdır!; (her an acil cerrahi müdahale için hazır olunmalıdır!)
# İlk ataksa
# Belirgin hava keseciği veya bül tespit edilemediyse

11-) "Kapalı VATS - endoskopik stapler (zımba) tedavisi" kimlere uygulanır?

# %15'ten fazla sönme varsa
# Ikinci nüks ile gelen hastalarda
# Tespit edilmiş hava kesecikleri veya bül varsa
# Mesleksel risk grubunda olanlarda *“ilk atakta” yapılmalıdır.

12-) Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmelidir?

# *Sigara kesinlikle bir daha hiç kullanılmamalı
# Sigara içilen ortamda dahi durulmamalı (sigarada akciğerin ve diğer organların dahil elastin ve kollajen liflerini parçalayan maddeler hızla ciltten nüfuz ederek kana karışırlar)
# Verilen ilaçlar düzenli kullanılmalı
# Düzenli yürüyüş yapılmalı
# Kabız kalınmamalı
# Bol meyve ve sebze tüketilmeli
# Ağır yük kaldırılmamalı; en az 6 ay boyunca efor veya ıkınma gerektirecek fiziksel aktivitelerden ve sportif faaliyetlerden uzak durulmalı
# Aylık doktor kontrolleri ihmal edilmemeli.