akdeniz fokları
Akdeniz'in en önemli kültür mirası nedir diye sorsalar, aklınıza "Akdeniz foku demek" gelir mi? Oysa foklar Akdeniz besin ağının en tepesinde olmaları nedeniyle sağlıklı bir Akdeniz ekosisteminin simgeleri durumundalar. Bu nedenle onların korunması gerçekten çok önemli.
Foklar son 100 yıla kadar İtalya'dan Cezayir'e tüm Akdeniz kıyılarında yaşarken günümüzde yalnızca ülkemiz, Yunanistan kıyıları ve Afrika'nın kuzeybatı sahillerine sıkışmış vaziyetteler ve yok olma tehlikesi yaşıyorlar.
İşte bu yazıda yok olma nedenlerini bulacaksınız.
Bunlardan ilki ağır habitat kayıplarıdır. Doğal yapılarını korumuş sakin koylar Akdeniz foklarının habitatlarıdır. Türkiye'de bu tür yerlerin sayısı gittikçe azalıyor. Yol, yazlık ve turistik tesis yapımı yüzünden sahiller doğallıklarını ve sakinliklerini kaybediyor, Akdeniz fokları da buraları terk ediyor. Akdeniz fokları insan aktivitesinden uzakta yaşar. Kayalık ve dalgalı yerlerde kendilerine saklanacak bir yer bulurlar. Ve buraları kimsenin malı değildir, kamuya aittir. Fakat Türkiye'de bu tür yerler satılabildiği veya kiralanabildiği için, Akdeniz foklarının son ümitleri de bitiyor.
İkinci nedense yasak ve fazla avlanma. Foklar besinlerini tamamen denizden sağlarlar. Yıllardır süregelen yasak ve fazla avlanmaların (yasak şekillerde yapılan trol, trata, gırgır ve zaten yasak olan dinamitleme, zıpkınla/ışıkla avlanma) sonucunda balık stokları büyük bir gerileme gösteriyor.
Dolayısıyla bunun acısını hem foklar (ve besin zincirinin üstlerindeki diğer benzer hayvanlar) hem de küçük ölçekli balıkçılar çekiyor: Foklar aç kalıyor ve balıkçılar da geçimlerini sağlamakta zorlanıyorlar. Bu soruna bir çözüm getirilmezse, foklar (ve benzeri hayvanlar) yok olma tehlikesiyle karşı
karşıya kalacak ve bizler de balığı çok yüksek fiyattan bulabileceğiz. Balığın tükendiği zamanlar bile olacaktır. Bu da deniz ekosisteminin çöküşü anlamına gelir.
Üçüncü neden kasıtlı öldürmeler. Balık stoklarındaki azalma nedeniyle, aynı sularda avlanan foklarla balıkçılar arasındaki rekabet iyice şiddetleniyor ve gelirleri gayet düşük olan küçük ölçekli balıkçılar, fokların neden olduğu en küçük zarara bile büyük tepki gösteriyor. Sabırları tükenince de, balıkçılar fokları vurmakta tereddüt etmiyorlar. Bu durumda kimi suçlayabiliriz; balıkçıları mı, fokları mı? Hiç birini. Aslında bu sorunun altında yatan gerçek neden yasak ve fazla avlanma üzerindeki kontrol yetersizliğidir.
Fok mağaralarına turistik gezilerse dördüncü bir neden. Fokların yaşadıkları (yavrularını doğurdukları, dinlendikleri ve beslendikleri) yerler denizden girişi olan mağaralardır.
Son yıllarda fok mağaralarına turistik geziler düzenleniyor. Bazıları da dalgıçların yol açtığı rahatsızlıklar nedeniyle foklar tarafından terk ediliyor. Yasak olmasına karşın; Bodrum, Marmaris, Fethiye, Kaş ve Alanya'daki birçok dalış şirketi fok mağaralarına turlar düzenliyor.
Ve son neden de deniz ve sahil kirliliği. Denizlerin ve özellikle fok habitatlarının kirliliği nedeniyle foklar buraları ya çok az kullanıyor ya da tamamen terk ediyorlar. Bu sorun sularımızda pek yaygın olmamasına rağmen potansiyel bir tehdit. Bununla birlikte foklarda çok az miktarda "ağır metal birikimi" saptanmıştır. Yine de kirlilik, ilk üç sorun kadar önemli değildir.
İşte bu yazıda yok olma nedenlerini bulacaksınız.
Bunlardan ilki ağır habitat kayıplarıdır. Doğal yapılarını korumuş sakin koylar Akdeniz foklarının habitatlarıdır. Türkiye'de bu tür yerlerin sayısı gittikçe azalıyor. Yol, yazlık ve turistik tesis yapımı yüzünden sahiller doğallıklarını ve sakinliklerini kaybediyor, Akdeniz fokları da buraları terk ediyor. Akdeniz fokları insan aktivitesinden uzakta yaşar. Kayalık ve dalgalı yerlerde kendilerine saklanacak bir yer bulurlar. Ve buraları kimsenin malı değildir, kamuya aittir. Fakat Türkiye'de bu tür yerler satılabildiği veya kiralanabildiği için, Akdeniz foklarının son ümitleri de bitiyor.
İkinci nedense yasak ve fazla avlanma. Foklar besinlerini tamamen denizden sağlarlar. Yıllardır süregelen yasak ve fazla avlanmaların (yasak şekillerde yapılan trol, trata, gırgır ve zaten yasak olan dinamitleme, zıpkınla/ışıkla avlanma) sonucunda balık stokları büyük bir gerileme gösteriyor.
karşıya kalacak ve bizler de balığı çok yüksek fiyattan bulabileceğiz. Balığın tükendiği zamanlar bile olacaktır. Bu da deniz ekosisteminin çöküşü anlamına gelir.
Üçüncü neden kasıtlı öldürmeler. Balık stoklarındaki azalma nedeniyle, aynı sularda avlanan foklarla balıkçılar arasındaki rekabet iyice şiddetleniyor ve gelirleri gayet düşük olan küçük ölçekli balıkçılar, fokların neden olduğu en küçük zarara bile büyük tepki gösteriyor. Sabırları tükenince de, balıkçılar fokları vurmakta tereddüt etmiyorlar. Bu durumda kimi suçlayabiliriz; balıkçıları mı, fokları mı? Hiç birini. Aslında bu sorunun altında yatan gerçek neden yasak ve fazla avlanma üzerindeki kontrol yetersizliğidir.
Fok mağaralarına turistik gezilerse dördüncü bir neden. Fokların yaşadıkları (yavrularını doğurdukları, dinlendikleri ve beslendikleri) yerler denizden girişi olan mağaralardır.
Ve son neden de deniz ve sahil kirliliği. Denizlerin ve özellikle fok habitatlarının kirliliği nedeniyle foklar buraları ya çok az kullanıyor ya da tamamen terk ediyorlar. Bu sorun sularımızda pek yaygın olmamasına rağmen potansiyel bir tehdit. Bununla birlikte foklarda çok az miktarda "ağır metal birikimi" saptanmıştır. Yine de kirlilik, ilk üç sorun kadar önemli değildir.
