Başarısızlık korkusu ve performans
iş hayatında başarısızlık performans korkusu iş korkusu
İşimiz, hayatımızın büyük ve önemli bir parçasını oluşturuyor. Hayatımıza yön veren ve yaşam standartlarımızda belirliyici bir rol oynayan iş yaşamımızın, maddi ve manevi tatminimizi belirleyen önemli faktörlerden biri olduğu da yadsınamaz bir gerçek…
İşte bu nedenle iş yaşamındaki çoğu kimse için, başarılı olmak ve yüksek performans göstermek, hem kişisel yeteneklerin ve kapasitenin ortaya koyulabilmesi hem de maddi geri dönüşler içermesi bakımından son derece önemli. Bu noktada, zaman zaman kişinin başarı kaygısı, beraberinde başarısızlık korkusunu da getirebiliyor.
Aslında iş yaşamında, belirli bir işi yaparken hissedilen performans kaygısı ve başarısızlık korkusu, yapılan işin getirdiği zorlukların yanı sıra bireyin kendisine ilişkin algı ve tutumlarından da kaynaklanabiliyor.
Bu açıdan bakıldığında, sadece iş yaşamında değil gündelik yaşamın birçok alanında belirli bir sonuca ulaşma konusunda duyulan performans kaygısının ve başarısızlık korkusunun insanların kendileri hakkındaki düşüncelerinin (kendilik), kendilerine duydukları saygının (kendilik saygısı) ve kendilerini belirli bir işi yapmakta/başarılı olmakta ne derece yetkin/yeterli hissettiklerinin (kendilik yeterliliği) bir sonucu olduğunu vurgulamak gerekiyor.
Kendilik ya da benlik, kısaca, insanın “ben kimim” sorusuna verdiği yanıtları kapsıyor. Kendilik saygısı ise, bireyin, sahip olduğu bu özellikleri nasıl gördüğünü ve değerlendirdiğini ifade ediyor. Kendilik saygısının, iki temel boyuttaki deneyimlere dayandığı söylenebilir:
Bireyin, özellikle yaşamının ilk yıllarında edindiği tüm deneyimler (Özellikle ailesi ve sosyal çevresi tarafından ne oranda onaylanıp onaylanmadığı, kabul görüp görmediği, değer verilip verilmediği ya da desteklenip desteklenmediğine ilişkin yaşadığı tüm olaylar).
Bireyin o ana kadarki elde ettiği statü ve pozisyonunu da kapsayacak biçimde yaşadığı tüm başarı ya da başarısızlıklar.
Kendiliksaygısı, bir anlamda, kendiliğin duygusal olarak değerlendirmesidir. “Olduğunuzu düşündüğünüz insanı beğeniyor musunuz?” sorusuna verilen yanıt, o bireyin kendisine duyduğu saygıyı; başka bir deyişle düşük ya da yüksek saygıya sahip olmasını ifade ediyor.
Belirli bir iş için harcanan çaba akabinde elde edilen sonuçlar beklentileri karşılamadığı zaman kişinin kendini engellenmiş, cesaretsiz, moralsiz hissetmesi ve “Zaten başarısız olacaksam, bunca çabaya ne gerek var?” gibi bir tutuma girmesi olasıdır.
Bu noktada engellenme ve başarısızlık arasında çok büyük bir fark olduğunu düşünmek gerekir. Esas başarısızlık, değişmeyi reddetmekle yaşanacaktır. Kişi değişmek istediği zaman, başarısızlıkla karıştırılan engellenme yüzünden, çoğunlukla bu isteğinden vazgeçer. Değişmenin zaman alacağını anladığındaysa sabırsızlık gösterip mücadeleyi çok çabuk bırakır.
Aslında yapılması gereken bu denli duygusal saptamayı kenara bırakılarak ortaya konulan çaba ve elde edilen başarısızlığın rasyonel bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu durum analizinden sonra ortaya çıkan sonuçlar kişinin kendi eksikleri ve yanlışlıklarını daha objektif olarak görmesini ve bunları düzeltmesini sağlayacaktır. Var olan yanlışların düzeltilmesi de, kişinin kendine olan güvenini artırarak, başarıya giden yolda ilk adımı atmasını sağlayacaktır.
İşimiz, hayatımızın büyük ve önemli bir parçasını oluşturuyor. Hayatımıza yön veren ve yaşam standartlarımızda belirliyici bir rol oynayan iş yaşamımızın, maddi ve manevi tatminimizi belirleyen önemli faktörlerden biri olduğu da yadsınamaz bir gerçek…
İşte bu nedenle iş yaşamındaki çoğu kimse için, başarılı olmak ve yüksek performans göstermek, hem kişisel yeteneklerin ve kapasitenin ortaya koyulabilmesi hem de maddi geri dönüşler içermesi bakımından son derece önemli. Bu noktada, zaman zaman kişinin başarı kaygısı, beraberinde başarısızlık korkusunu da getirebiliyor.
Aslında iş yaşamında, belirli bir işi yaparken hissedilen performans kaygısı ve başarısızlık korkusu, yapılan işin getirdiği zorlukların yanı sıra bireyin kendisine ilişkin algı ve tutumlarından da kaynaklanabiliyor.
Bu açıdan bakıldığında, sadece iş yaşamında değil gündelik yaşamın birçok alanında belirli bir sonuca ulaşma konusunda duyulan performans kaygısının ve başarısızlık korkusunun insanların kendileri hakkındaki düşüncelerinin (kendilik), kendilerine duydukları saygının (kendilik saygısı) ve kendilerini belirli bir işi yapmakta/başarılı olmakta ne derece yetkin/yeterli hissettiklerinin (kendilik yeterliliği) bir sonucu olduğunu vurgulamak gerekiyor.
Kendilik ya da benlik, kısaca, insanın “ben kimim” sorusuna verdiği yanıtları kapsıyor. Kendilik saygısı ise, bireyin, sahip olduğu bu özellikleri nasıl gördüğünü ve değerlendirdiğini ifade ediyor. Kendilik saygısının, iki temel boyuttaki deneyimlere dayandığı söylenebilir:
Bireyin, özellikle yaşamının ilk yıllarında edindiği tüm deneyimler (Özellikle ailesi ve sosyal çevresi tarafından ne oranda onaylanıp onaylanmadığı, kabul görüp görmediği, değer verilip verilmediği ya da desteklenip desteklenmediğine ilişkin yaşadığı tüm olaylar).
Bireyin o ana kadarki elde ettiği statü ve pozisyonunu da kapsayacak biçimde yaşadığı tüm başarı ya da başarısızlıklar.
Kendiliksaygısı, bir anlamda, kendiliğin duygusal olarak değerlendirmesidir. “Olduğunuzu düşündüğünüz insanı beğeniyor musunuz?” sorusuna verilen yanıt, o bireyin kendisine duyduğu saygıyı; başka bir deyişle düşük ya da yüksek saygıya sahip olmasını ifade ediyor.
Belirli bir iş için harcanan çaba akabinde elde edilen sonuçlar beklentileri karşılamadığı zaman kişinin kendini engellenmiş, cesaretsiz, moralsiz hissetmesi ve “Zaten başarısız olacaksam, bunca çabaya ne gerek var?” gibi bir tutuma girmesi olasıdır.
Bu noktada engellenme ve başarısızlık arasında çok büyük bir fark olduğunu düşünmek gerekir. Esas başarısızlık, değişmeyi reddetmekle yaşanacaktır. Kişi değişmek istediği zaman, başarısızlıkla karıştırılan engellenme yüzünden, çoğunlukla bu isteğinden vazgeçer. Değişmenin zaman alacağını anladığındaysa sabırsızlık gösterip mücadeleyi çok çabuk bırakır.
Aslında yapılması gereken bu denli duygusal saptamayı kenara bırakılarak ortaya konulan çaba ve elde edilen başarısızlığın rasyonel bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu durum analizinden sonra ortaya çıkan sonuçlar kişinin kendi eksikleri ve yanlışlıklarını daha objektif olarak görmesini ve bunları düzeltmesini sağlayacaktır. Var olan yanlışların düzeltilmesi de, kişinin kendine olan güvenini artırarak, başarıya giden yolda ilk adımı atmasını sağlayacaktır.
