M
Misafir
Forum Okuru
Konuşmada ve dilin Gelişiminde Önemli Noktalar
OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİNDE DÖNÜM NOKTALARI
0-6 AY
Kuğuldamak ve babıldamak
Sesten haberdarlık (sese dönme, konuşma,ağlamayı kesme)
Gözlerini ilgilendiği şeye işaret etmek için dikme
Yenidoğan eğer çevredeki seslere ve konuşmalara karşı ilgisiz ise işitme testi önerilir.
Çeşitli tonlamalar ve kısa basit bir dil kullanılmalı. Yemek yerken, içerken sırayla konuşun, anne konuşur- bebek yer.(karşılıklı konuşmanın temeli budur.) Ce-e gibi basit dil oyunları oynayın. Annenin şarkı söyleyerek çocuğuyla konuşması ilgi-dikkatini çekmesi için mükemmel bir yoldur. Bu, çocuğun insan lisanının farkında oluşunu arttırır ve erken dönem sosyal ilişkilerini cesaretlendirir.
7-12 AY
İlk insan ve isim kelimeleri belirir
Aynı hece tekrarlanır- baba/dede gibi
Günlük rutinleri anlama düzeyi yükselir, bunu ispatlar
Kelime çıkarma teşebbüslerine karşılık verin. (baba dediğinde, evet aba işe gitti..)
Günlük rutinlerinizden sık sık basit bir dil ile bahsedin- 2-3 kelime ile. Bu, onun alıcı dil becerisini inşa etmesine yardımcı olur. Rutinli şarkılarla oynayın. Ve onun da tepki vermesi için aralarda bekleyin (gülüş, ses, hareket, tepki olabilir).
12 AY
3-5 kelime söyler
Adını bilir
Basit yönergeleri anlar
Benzer kelimeleri, jestleri ve sesleri başlatır, gösterir
Ortak obje ve hareketleri anlar(kek, yemek, meyve suyu)
Her maddeyi sık sık adlandırın. İlgilendiği, aldığı obje veya hareketi, 1-2 kelimeyle hemen adlandırın. Bir şey verirken adını söyleyin. Şarkılar, ninniler, renkli kitaplar, ce-e oyunları önerilir.
18 AY
İsimlerle birlikte 10- 20 civarında kelime kullanır
Yakın insan ve objelerin resimlerini anlar
2 kelimeli kombinasyonlar çıkarır
İhtiyaçları basitçe ağzından dökülür
Jestlere, basit komutlara dikkat eder, basit hareketleri taklit eder, mırıldanır veya şarkı söyler
Resimle gerçeği ayırt eder
Çocuğunuza sık sık şarkı söyleyin. Benzer besteleri günlük aktiviteler içinde üst üste kullanın, söyleyin. Şarkı sözleri duruma uygun düşerse daha faydalı olur. Basit, duru-temiz bir dil kullanın. Hareket ve seslerini sk sık taklit edin ve doğru dil için örnek olun. Çocuğunuzu düzeltmek zorunda değilsiniz, sadece yerinde bir cevapla model olun. Çocuğunuzla gün içinde ne hissettiği, duyduğu va yaptığı ile ilgili olarak sohbet edin, tartışın. Onun iletişim kurma çabalarını da övmeyi unutmayın.
24 AY- 2 YAŞ
Basit soruları ve yönergeleri anlar
Resimlerdeki benzer hareket ve aktiviteleri ifade eder (yiyor, uyuyor)
“Açık-kapalı-içinde” gibi yönlendirmeleri takip eder
Cümle uzunluğu 3 kelimeye çıkar
Kendinden ismiyle bahseder
Resimleri adlandırır
Olumsuzları kullanmaya başlar ”gitme”
Çoğul ekleri kullanır
1 yıl içinde söz haznesi 300 kelimeye çıkar! Aslında 2 ile 4 yaş arası çocuklar söz haznelerini her gün 2 kelime ile arttırırlar
Bir aktivite ile 6-7 dakika oyalanabilir.
Yeni kelimeleri sık sık tekrarlayın. Önemli bilgileri aktarırken jest ve tonlama kullanın. Yapığız şey hakkında konuşun ve bununla ilgili basit bir diyalog sürdürün.Daha fazla düşünmesini ve ifade etmesini teşvik için, sorular sorabilirsiniz ancak limiti ayarlamak gerekir. Çok soru sormak, eğer çocuk yanıtlamakta zorlanıyorsa, ısrarcılık ve hayal kırıklığına neden olabilir. Çocuğunuza cevaplaması için zaman verin. Bir cevap için 10 saniye beklemek çoğunlukla gereklidir. Basit ve tekrarlayan dili olan renkli kitaplar okuyun. Dinleme becerisini geliştirmek için dinlemeyi ve takip etmeyi gerektiren oyunlar (“Simon der ki” oyunu gibi) oynayın. Direktiflerinizin basit olduğuna emin olun (Simon der ki “burnuna dokun”).
30 AY- 2,5 YAŞ
Yaklaşık 450 kelimesi vardır.
Adını sorduğunuzda söyleyebilir.
Geçmiş zamanı, çoğul eklerini, isim ve fiil kombinasyonlarını kullanır.
İşlevi ve parçalarına göre objeleri gruplamaya başlar.
Basit sıfatları kullanır.
“Hayır, değil” i kullanır, nerede? sorusunu cevaplar.
Kısa ifadelerde zamirleri (ben, sen, o) kullanması için örnek olun. Benzer ve/veya tekrarlayan hikayeleri okuyun ve devamında ne olacağını anlatması için yüreklendirin; ya da hikaye ile ilgili basit soruları cevaplamasını sağlayın. Benzer şarkıları dinlemeye ve söylemeye devam edin(arabada teyp dinlemek şeklinde olabilir).
3 YAŞ
En az bir rengi adlandırır.
Genelde oynarken ve ya yalnızken konuşur.
Temel bir hikayeyi veya fikri aktarabilir.
3-4 kelimeli cümleler kurabilir.
“Değil”i anlamaya başlar.
Benzer kategori veya gruptaki kavramları ifade edebilir (bana hayvanı göster)
1000 kelimeye kadar artmış sözcük haznesine sahip olabilir.
Adını ve yaşadığı semti söyleyebilir.
Sözcük haznesi gelişimini destekleyin. Günlük hayatta yaptığınız işleri adlandırmayı sürdürün. Çocuğunuzla 4-5 kelimeli basit cümlelerle konuşun. Ne, nerede gibi soruları cevaplamasını sağlayın. Çocuğunuzla çocukmuşsunuz gibi oynayın. (oyuncak bebeklerle konuşma ve benzer rutinleri yaptırma; arabalarla markete gitme, süt alıp sonra eve dönme, alınanları yerleştirip yemeği hazırlama gibi oyunlar..) . Çocuklar yaparmış gibi yapma oyunlarını oynarlarken, sosyal düzeni de kavramış olurlar. Diğer çocuklarla oynamak da aynı şekilde sosyal ve dil becerilerinin gelişmesi için iyi bir yoldur. Bir çocuk bütün sesleri duyamaz belki ama, 3 yaş civarında daha dikkatli ve akıllı olabilir. Bir gecikmeden şüphelenilirse, bir uzmana dil elişimi değerlendirilmesi için akıl danışın.
4 YAŞ
2 adımlı yönergeleri alır.
Kim ve Neden de dahil olmak üzere pek çok soru sorar.
4-5 kelimeli cümle kurar.
Uzamsal kavramları anlar ve kullanır (üstünde,altında, yanında).
Geçmiş zamanı doğru şekilde konuşur.
Nesneleri büyü kategoriler şeklinde sınıflandırmaya başlayın. (hayvanlar, giyecekler, yiyecekler gibi) Hayvanat bahçesine gitmek iyi bir fikir olabilir. Akşam yemeğinde ne yiyeceğinizi kararlaştırabilirsiniz. Çocuğunuzla uzun cümleler kurarak konuşabilir, ona uzun hikayeler okuyabilirsiniz. Birbirinize uydurulmuş yada varolan hikayeleri anlatabilirsiniz. Telaffuz henüz mükemmel değildir, doğru sesler için örnek olabilirsiniz.
5 YAŞ
Objeleri işlevlerine göre tanımlar,
Uzamsal kavramları kullanır.(üstünde, arkasında)
5-6 kelimeli cümle kurar.
Bir çok zıt kavramı anlar.
Farklı zamanları ve çeşitli cümle kalıplarını kullanabilir. (gelecek zaman, şimdiki zaman, geçmiş zaman gibi)
Sizinle konuştuğunda onu dinleyin ve duygularını, fikir ve düşüncelerini sizinle tartışması için onu cesaretlendirin. Diyaloğu sürdürmesi için teşvik edin. Yetişkin dili kullanabilirsiniz, genellikle söyleyebildiklerinden daha çok şey anlar.
6-7 YAŞ
Fonetik (ses/harf) farkındalık becerileri gelişir.
Kreatif düşünceler oluşturur.
Zaman/uzay kavramlarını anlar(önce-sonra; birinci-ikinci-sonuncu)
Fonetik çalışmalara başlayın. Harflere bakıp nasıl bir ses olabileceklerini tartışın. kelimelerin yazılışı ile ilgili tartışın ve kelimelerdeki her harfi seslendirin. Büyük kelimeleri ana parçalara bölün (sonek- önek). 1.,2.,3. sonuncu sesleri ve bölümleri tartışın.
Çocuklar aynı gelişim çizgisinde ilerleseler de, her çocuk farklı ve tektir. Eğer bir gecikmeden şüpheleniyorsanız, bir uzmanla görüşün.
0-6 AY
Kuğuldamak ve babıldamak
Sesten haberdarlık (sese dönme, konuşma,ağlamayı kesme)
Gözlerini ilgilendiği şeye işaret etmek için dikme
Yenidoğan eğer çevredeki seslere ve konuşmalara karşı ilgisiz ise işitme testi önerilir.
Çeşitli tonlamalar ve kısa basit bir dil kullanılmalı. Yemek yerken, içerken sırayla konuşun, anne konuşur- bebek yer.(karşılıklı konuşmanın temeli budur.) Ce-e gibi basit dil oyunları oynayın. Annenin şarkı söyleyerek çocuğuyla konuşması ilgi-dikkatini çekmesi için mükemmel bir yoldur. Bu, çocuğun insan lisanının farkında oluşunu arttırır ve erken dönem sosyal ilişkilerini cesaretlendirir.
7-12 AY
İlk insan ve isim kelimeleri belirir
Aynı hece tekrarlanır- baba/dede gibi
Günlük rutinleri anlama düzeyi yükselir, bunu ispatlar
Kelime çıkarma teşebbüslerine karşılık verin. (baba dediğinde, evet aba işe gitti..)
Günlük rutinlerinizden sık sık basit bir dil ile bahsedin- 2-3 kelime ile. Bu, onun alıcı dil becerisini inşa etmesine yardımcı olur. Rutinli şarkılarla oynayın. Ve onun da tepki vermesi için aralarda bekleyin (gülüş, ses, hareket, tepki olabilir).
12 AY
3-5 kelime söyler
Adını bilir
Basit yönergeleri anlar
Benzer kelimeleri, jestleri ve sesleri başlatır, gösterir
Ortak obje ve hareketleri anlar(kek, yemek, meyve suyu)
Her maddeyi sık sık adlandırın. İlgilendiği, aldığı obje veya hareketi, 1-2 kelimeyle hemen adlandırın. Bir şey verirken adını söyleyin. Şarkılar, ninniler, renkli kitaplar, ce-e oyunları önerilir.
18 AY
İsimlerle birlikte 10- 20 civarında kelime kullanır
Yakın insan ve objelerin resimlerini anlar
2 kelimeli kombinasyonlar çıkarır
İhtiyaçları basitçe ağzından dökülür
Jestlere, basit komutlara dikkat eder, basit hareketleri taklit eder, mırıldanır veya şarkı söyler
Resimle gerçeği ayırt eder
Çocuğunuza sık sık şarkı söyleyin. Benzer besteleri günlük aktiviteler içinde üst üste kullanın, söyleyin. Şarkı sözleri duruma uygun düşerse daha faydalı olur. Basit, duru-temiz bir dil kullanın. Hareket ve seslerini sk sık taklit edin ve doğru dil için örnek olun. Çocuğunuzu düzeltmek zorunda değilsiniz, sadece yerinde bir cevapla model olun. Çocuğunuzla gün içinde ne hissettiği, duyduğu va yaptığı ile ilgili olarak sohbet edin, tartışın. Onun iletişim kurma çabalarını da övmeyi unutmayın.
24 AY- 2 YAŞ
Basit soruları ve yönergeleri anlar
Resimlerdeki benzer hareket ve aktiviteleri ifade eder (yiyor, uyuyor)
“Açık-kapalı-içinde” gibi yönlendirmeleri takip eder
Cümle uzunluğu 3 kelimeye çıkar
Kendinden ismiyle bahseder
Resimleri adlandırır
Olumsuzları kullanmaya başlar ”gitme”
Çoğul ekleri kullanır
1 yıl içinde söz haznesi 300 kelimeye çıkar! Aslında 2 ile 4 yaş arası çocuklar söz haznelerini her gün 2 kelime ile arttırırlar
Bir aktivite ile 6-7 dakika oyalanabilir.
Yeni kelimeleri sık sık tekrarlayın. Önemli bilgileri aktarırken jest ve tonlama kullanın. Yapığız şey hakkında konuşun ve bununla ilgili basit bir diyalog sürdürün.Daha fazla düşünmesini ve ifade etmesini teşvik için, sorular sorabilirsiniz ancak limiti ayarlamak gerekir. Çok soru sormak, eğer çocuk yanıtlamakta zorlanıyorsa, ısrarcılık ve hayal kırıklığına neden olabilir. Çocuğunuza cevaplaması için zaman verin. Bir cevap için 10 saniye beklemek çoğunlukla gereklidir. Basit ve tekrarlayan dili olan renkli kitaplar okuyun. Dinleme becerisini geliştirmek için dinlemeyi ve takip etmeyi gerektiren oyunlar (“Simon der ki” oyunu gibi) oynayın. Direktiflerinizin basit olduğuna emin olun (Simon der ki “burnuna dokun”).
30 AY- 2,5 YAŞ
Yaklaşık 450 kelimesi vardır.
Adını sorduğunuzda söyleyebilir.
Geçmiş zamanı, çoğul eklerini, isim ve fiil kombinasyonlarını kullanır.
İşlevi ve parçalarına göre objeleri gruplamaya başlar.
Basit sıfatları kullanır.
“Hayır, değil” i kullanır, nerede? sorusunu cevaplar.
Kısa ifadelerde zamirleri (ben, sen, o) kullanması için örnek olun. Benzer ve/veya tekrarlayan hikayeleri okuyun ve devamında ne olacağını anlatması için yüreklendirin; ya da hikaye ile ilgili basit soruları cevaplamasını sağlayın. Benzer şarkıları dinlemeye ve söylemeye devam edin(arabada teyp dinlemek şeklinde olabilir).
3 YAŞ
En az bir rengi adlandırır.
Genelde oynarken ve ya yalnızken konuşur.
Temel bir hikayeyi veya fikri aktarabilir.
3-4 kelimeli cümleler kurabilir.
“Değil”i anlamaya başlar.
Benzer kategori veya gruptaki kavramları ifade edebilir (bana hayvanı göster)
1000 kelimeye kadar artmış sözcük haznesine sahip olabilir.
Adını ve yaşadığı semti söyleyebilir.
Sözcük haznesi gelişimini destekleyin. Günlük hayatta yaptığınız işleri adlandırmayı sürdürün. Çocuğunuzla 4-5 kelimeli basit cümlelerle konuşun. Ne, nerede gibi soruları cevaplamasını sağlayın. Çocuğunuzla çocukmuşsunuz gibi oynayın. (oyuncak bebeklerle konuşma ve benzer rutinleri yaptırma; arabalarla markete gitme, süt alıp sonra eve dönme, alınanları yerleştirip yemeği hazırlama gibi oyunlar..) . Çocuklar yaparmış gibi yapma oyunlarını oynarlarken, sosyal düzeni de kavramış olurlar. Diğer çocuklarla oynamak da aynı şekilde sosyal ve dil becerilerinin gelişmesi için iyi bir yoldur. Bir çocuk bütün sesleri duyamaz belki ama, 3 yaş civarında daha dikkatli ve akıllı olabilir. Bir gecikmeden şüphelenilirse, bir uzmana dil elişimi değerlendirilmesi için akıl danışın.
4 YAŞ
2 adımlı yönergeleri alır.
Kim ve Neden de dahil olmak üzere pek çok soru sorar.
4-5 kelimeli cümle kurar.
Uzamsal kavramları anlar ve kullanır (üstünde,altında, yanında).
Geçmiş zamanı doğru şekilde konuşur.
Nesneleri büyü kategoriler şeklinde sınıflandırmaya başlayın. (hayvanlar, giyecekler, yiyecekler gibi) Hayvanat bahçesine gitmek iyi bir fikir olabilir. Akşam yemeğinde ne yiyeceğinizi kararlaştırabilirsiniz. Çocuğunuzla uzun cümleler kurarak konuşabilir, ona uzun hikayeler okuyabilirsiniz. Birbirinize uydurulmuş yada varolan hikayeleri anlatabilirsiniz. Telaffuz henüz mükemmel değildir, doğru sesler için örnek olabilirsiniz.
5 YAŞ
Objeleri işlevlerine göre tanımlar,
Uzamsal kavramları kullanır.(üstünde, arkasında)
5-6 kelimeli cümle kurar.
Bir çok zıt kavramı anlar.
Farklı zamanları ve çeşitli cümle kalıplarını kullanabilir. (gelecek zaman, şimdiki zaman, geçmiş zaman gibi)
Sizinle konuştuğunda onu dinleyin ve duygularını, fikir ve düşüncelerini sizinle tartışması için onu cesaretlendirin. Diyaloğu sürdürmesi için teşvik edin. Yetişkin dili kullanabilirsiniz, genellikle söyleyebildiklerinden daha çok şey anlar.
6-7 YAŞ
Fonetik (ses/harf) farkındalık becerileri gelişir.
Kreatif düşünceler oluşturur.
Zaman/uzay kavramlarını anlar(önce-sonra; birinci-ikinci-sonuncu)
Fonetik çalışmalara başlayın. Harflere bakıp nasıl bir ses olabileceklerini tartışın. kelimelerin yazılışı ile ilgili tartışın ve kelimelerdeki her harfi seslendirin. Büyük kelimeleri ana parçalara bölün (sonek- önek). 1.,2.,3. sonuncu sesleri ve bölümleri tartışın.
Çocuklar aynı gelişim çizgisinde ilerleseler de, her çocuk farklı ve tektir. Eğer bir gecikmeden şüpheleniyorsanız, bir uzmanla görüşün.
