Termofil Savaşı

[*MeleK*]

Termofil Savaşı (Yunanca Θερμοπύλαι, Termopile) M.Ö. 480 yılında Yunan kent devletlerinden oluşan bir ittifakın Mora yarım adasını Balkanlar'a bağlayan Termofil dağ geçidinde kendisinden çok daha kalabalık istilacı Pers ordusuyla yaptığı savaştır. Tarihteki en ünlü direnişlerden biridir. Termofil geçidi Antik Yunandan itibaren savaşlarada sahne olmuştur.

M.Ö. 480 yılında Pers kralı Serhas (Kserkses) babası Darius un Atinalılara yenilmesinin öcünü almak için Çanakkale'yi geçerek, Yunanistan'ı istila etmek üzere yola çıktı. Herodot'un belirttiğine göre iki yüz elli binden savaşçıdan oluşan Pers ordusunun vatanları üzerine yürüdüğü haberi bütün Yunanistan'ı dehşete düşürdü. Yunanistan o tarihten aralarında siyasal birlik oluşturamamış ve birbirleri ile sürekli çatışan şehir devletlerinden oluşuyordu. Ancak Yunanistanın topyekün istilası tehdidi şehir devletlerinin bir ittifak oluşturmasını sağlamıştır. En büyük şehir olan Atina'nın en zayıf günlerini yaşıyor olması Antik Yunanistandaki bütün ümitlerin, Dor savaşçı özelliklerini taşıyan Spartalılara bağlanmasına sebep oldu. İki yüz elli bin kişilik ordunun başka türlü durdurulamayacağına inanan Sparta'nın eş iki kralından biri olan Leonidas tek çarenin Termofil Geçidi'nin tutulması olduğuna karar verdi. Kalabalık orduların hareket alanını kısıtlayan ve askeri manevralara izin vermeyen kayalık geçit ancak göğüs göğüse mücadele ile ele geçirilebirdi.


Leonidas Termofil'de, Jaques-Louis David(1814)

Spartada Karnia Festivalinin başlaması Sparta'nın üst düzey yargıçlardan oluşan yönetim kurulu Eforların Sparta Ordusunun yola çıkmasına izin vermemelerine neden oldu. 5 gün süren festivalin bitmesini beklemenin geçidin tutulması için geç kalınmasına yol açacağına karar veren Leonidas, 300 kişilik muhafız birliğini alarak geçidi tutmak ve yardım gelene kadar Pers ordusunu oyalamak için yola çıktı. Spartalılar müttefik de toplayarak MÖ 486 yılında Termofil geçidinde Perslerle karşı karşıya geldi. Persleri burada olabildiğince oyalayarak geride kalanlara ordu hazırlamaları için süre kazandırmış olacaklardı. 7 gün boyunca 300 Spartalı ve 700 Tespialıdan oluşan küçük Yunan birliği iki yüz elli bin Pers askerini geçitlerin öte tarafında tutmayı başardı. Ancak beklenen yardım gelmedi.

7. günün sonunda Pers generali Hidasnes, bir grup askeri Malisli Efialtes adında bir hainin gösterdiği bir dağ patikası üzerinden Yunanlılar'ın arkasına çıkartınca Persler geçidi arkadan sarabildiler. Bunun üzerine Sparta kralı Leonidas Tespialı askerlere geri çekilme emri verdi. Kendisi ise 300 askeriyle ülkesinin kanunları gereğince burada savaşarak ölecekti. Son muharebenin bitimine doğru ölen Leonidas'ın cesedini korumak için kalan son Spartalıların tırnak ve dişleriyle mücadele ettiği Herodot'un kayıtlarında belirtiliyor. Burada kahramanca ölen askerler sayesinde güç toplayan Yunan kentleri bu savaşın ardından Persleri Salamis ve Plateade mağlub ederek tarihin ilk demokratik düzenini korumuşlardır.



Pers ordusunun hareketi

Pers ordusunun buradaki ağır kayıplar Serhas'ı o kadar korkutmuştur ki daha sonra Pers donanması Salamis'te yenilgiye uğradığında istilayı tamamlamak üzere ordusunun sadece çok küçük bir kısmını geride bırakarak Yunanistan'dan çekildi. Kalan bu ordu ise Platea Savaşı'nda yenilir. Termofil'deki Yunan savunmacıların başarısı, bir ordunun manevi gücünü yükseltmek için eğitimin, donanımın ve savaş alanın taktik kullanımındaki avantajları vurgulamak ve aynı zamanda bunaltıcı üstünlüğe karşı gösterilen cesaretin örneği olarak gösterilebilir. Spartalı ve Tespialılar'ın kahramanca fedakarlığı çağlar boyunca birçoklarını etkilemiştir.

Tüm Spartalı ve Tespialı askerler cesurca savaşmışlarsa da, hepsinin en cesuru olarak Spartalı Diekenes gösterilir. Savaş arifesinde bir Trakya yerlisi Pers okçularının sayısını anlatmak için, Perslerin attığı okların güneşin yüzünü örttüğünü söylemiştir. Diekenes ise buna yanıt olarak gülmüş ve şöyle cevap vermiştir: "Öyleyse biz de gölgede savaşırız"


Termofil anıtı

Bugün Termofil'de iki anıt kalmıştır. Sonradan yapılan anıtta Kral Leonidas'ın kendisinden silahlarını isteyen Serhas'a söylediği sözler yazılıdır:"MOLON LABE" - "GEL VE KENDİN AL" ikincisinde ise Şair Simonidesin sözleri vardır. Bu sözler tüm savaş yazıtlarının en ünlülerindendir: "Git, Spartalılar'a söyle, buradan geçen yabancı, burada, kanunlarına itaat eden bizler, yatıyoruz."

 

[Kayıtsız Üye]

Yirmi Beş Silvanlı

Bir Silvan söylencesi "25 Silvanlı".
Söylenceye göre, Yıl Milattan önce 480; Yer Armenia, Shopene, Gordyene sınırlarının tamda birleşim noktası ( Eski Farqin). Silvanlı Daxes olduça güçlü bir savaşçıydı. Sırt sırta savaş meydanlarında birlikte hareket ettiği yörenin seçkin savaşçılarını yönlendiriyordu. Onun gönlünde Xerxes’in yeri apayrıdı. Bu gece arkadaşlarına bir ziyafet verecekti. Daxes, babası Tirvan’ın 10 yıl önce Elbat’ın nadide üzümlerinden hazırladığı şarabı kuyudan çıkardı.

En son geçen yıl bir araya gelmişlerdi. Bir zamanlar kırkın üzerindeydiler. Pers kralı Kyres;70 yıl önce Med kralı Keyaksares’in oğlu Astiyag’ı bir ayak oyunuyla kalleş yeğen Kiros sayesinde yıkmıştı. Silvanlı Daxes, Xerxes ve arkadaşları 70 yıl sonra, Geçen yıl, Pers Kralı Darius’a karşı cengaverce savaşmıştı... Bu savaşta kala kala 18 kişi kalmışlardı ve Tanrı Marduk adına yemin etmişlerdi. “ Her kim Perslerle savaşırsa, bizlerde onların yanında Perslerle savaşacağız. Taaki Perslerin adı yeryüzünden silininceye kadar. Ünlerini Spartada, Kapadokyada, Shopenede, Gordyenede, Armeniada, duymayan kalmamıştı. Söylenceye göre Pers kralı Serhas bir gece rüyasında onlarla savaş meydanında milyonluk ordusuyla savaşırken görmüştü kendisini. O gece ölüp ölüp dirilmişti.

Pers kralı Serhas babasının yenilgisini hazmedemediğinden Sparta’ya bir sefer yapmayı planladığı kulaktan kulağa bütün coğrafyaya yayılmıştı. Pers generale yeryüzünün gelmiş geçmiş en büyük ordularından biriyle, yeryüzünün gelmiş geçmiş en çetin savaşına hazırlanmalarını emretti.

Silvanlı savaşçılar; Sparta Kralı Leonidasın, Pers ordusu karşısında zor duruma düşecekleri hesabıyla onlara yardıma gitmeye karar verirler.

Bu arada Spartada Karnia festivali var ve bu festival 5 gün sürmektedir. Bu dönem Yunan halkı için adeta Dünyadan tamamen soyutlanma bayramı olarak kabul edilirdi. Pers ordusu Termofil geçidine yakın gelmelerine rağmen Eforlar ( Sparta üst düzey yargıçlar kurulu) savaş hazırlıklarının Karnia dan sonraya bırakılması kararına varmışlardı. Sparta Kralı Leonidas adeta eli, kolu bağlanmış durumdaydı.

Dienekes, Stelios, Astines yanlarına 280 civarında arkadaşlarını alarak Termofil geçidini ölüm pahasına tutmaya karar vererek yola çıkarlar. Öte yandan 700 civarında Tespialı ve 25 civarında olduğu tahmin edilen Silvanlı savaşçı Termofile vardılar.

Nihayet Pers ordusu görünmeye başladı. ( İkiyüz kırk bin kişi oldukları tahmin ediliyor). Termofilde, Pers ordusunun savaşçılarından toprak görünmüyordu. Pers komutanı Hidanes mükemmel bir savaş düzeni kurmuştu. Ve nihayet saldırmaya başladılar. İlk olarak okçular yaylarını gerdiler. Okların atılmasıyla birden yeryüzü geceye döndü. Atılan ok ayısı o kadar fazlaydı ki bir bulut gibi Termofili karanlığa boğmuştu. Silvanlı Xerxes o kadar güçlüydü ki kendisine atılan mızrakları ok niyetine yayda gererek Perslere geri atıyordu.

Buna rağmen kendilerinden 240 kat fazla olan orduya karşı tam 7 gün direndiler. Bu sürede Pers ölülerinden adeta duvarlar örülmüştü. 7. günün sonunda bir hain bir Yunanlı nın arkalarına dolanacak vadi yolunu göstermesi Persler, arkadan dolaşılarak Spartalıların zayıf noktasını tamamen tuttu. Bu durumda Leonidas, Tespiyalılara kaçıp canlarını kurtarma talimatı verdi.

Daxes bir ara dostu Xerxesin vücuduna isabet etmiş tam beş okla savaşmaya devam ettiğini gördü. Arkasında yaklaşan bir Persli kılıcını Xerxesin sırtına sapladı. Tüm hızıyla koşan Daxes arkadaşının yere yığılışıyla çılgına döndü. Dünyası kararmıştı. En iyi arkadaşını kaybetmişti.

Ve nihayet kaçınılmaz sona gelinmişti. Pers ordusuna karşı son Spartalı ve Silvanlı kalıncaya kadar kahramanca savaştılar. Persler hem sayıca azalmış hem bitap düşmüştü. Pers kralı Serhas ın gözü çok korkmuştu. Spartalı ve diğer Yunanlı gruplar, kalan Persleri bozguna uğratmayı başardılar.

2485 yıl sonra bu tarihi olayın filmi yapıldı. Pers kralının ismi persçe:"Khashayarsha"dir. Yunalılarca yazılışı:"Xšayāršā" olduğundan asıl savaşçılardan Xerxes ile ismi benzerlik gösterdiği görülmüştü. Tarihi kaynaklarda Pers ordusunun bu savaşta sayısı 120 bin ile 2 milyon arasında belirtildiği çelişkileri göze çarpmaktadır.