2 Mahmutun Yaptığı Yenilikler
A-)ALENDAR MUSTAFA PAŞA OLAYI(1808)
IIMahmut kendine Alendar Mustafa Paşa’yı sadrazam seçtiAlendar yönetime egemen oldu ve şu işleri yaptı:
1-)Nizam-ı Cedid taraflarını işbaşına getirerek yenilik hareketlarini başlattı
2-)IIISelimin ölümünde etkili olan kişileri cezalandırdı
3-)İstanbul’da asayişi sağladı
4-)Alendar ,Niazam-ı Cedid yerine Sekban-ı Cedid adında bir ocak kurdu
5-)Ulufe alımı ve satımı yasaklandı
6-)Ayanlar(Valiler) ile Sened-i İttifak yaptı
SENED-İ İTTİFAK:
XIXyy’ın başında Anadolu ve Rumeli’de ayanlar türemişti(derebeylik)Alendar, sarsılan düzeni yeniden kurmak amacı ile bütün ayanları İstanbul’da topladıYapılan görüşmeler sonunda hükümet ile ayanlar arsında Sened-i İttifak imzalandı(1808)Buna göre;
1-)Devlet ayanların varlığını kabul etti
2-)Ayanlar devlet otoritesini kabul edecek,verilen emirlere uyacaklardı
3-)Ayanlar yapılan ıslahatlara bağlı kalacaklardı
4-)Ayanlar kendi bölgelerindeki halka adaletli davranacaklardı
5-)İstanbul’da isyan çıkarsa İstanbul’a gelip isyanı bastıracaklardı
ÖNEMİ:
1-)Bu belge Osmanlı’nın ayanlara söz geçiremeyecek kadar zayıf duruma geldiğini gösterir
2-)Osmanlı tarihinde padişahın yetkileri ilk defa sınırlandırılmıştır(Padişah kendi otoritesi dışında bir güç olarak ayanları kabul etmiştir)
NOT:
1-)Bu yönü ile İngilizler’in 1215’deki Magna Carta’ya benzemektedirAncak Magna Carta krala zorla imzalatılmasına karşın ittifakta böyle bir zorlama yoktur,padişahın iradesiyle imzalanmıştır
2-)Yeniçerilerin isyan etmesi üzerine II Mahmut Sekban-ı Cedidi kaldırdı,isyan sona erdi
B-)YÖNETİM ALANINDAKİ YENİLİKLER
II Mahmut Osmanlı buyruğunda olan herkese tam bir din ve vicdan özgürlüğü vermiştirBunu şu sözleri ile belirtmiştir:”Tekbandan(halk), müslümanları camide,hristiyanları kilisede,Musevileri havrada görmek isterim”
Şu yenilikleri yapmıştır:
1-)Divan teşkilat kaldırıldı,nazırlık(bakanlık) kuruldu
2-)Tımar sistemi kaldırıldı,devlet memurları maaşa bağlandı
3-)Müsadere üsulu kaldırıldı(Devletin ölen şahısların malına el koymasıdır)
4-)Devlet memuru yetiştirmek için (mekteb-i maarif) eğitim okulları açıldı
5-)İlk defa genel anlamda nüfus sayımı yapıldıSayım askeri amaçlı olduğu için sadece erkekler sayıldı
6-)Askeri işleri düzenlemek amacı ile askeri şura oluşturuldu
7-)Pasta teşkilatı kuruldu
Polis teşkilatının temelleri atıldı
9-)Reyaül-ü Kütlap kaldırıldıDış işleri nezareti kuruldu
10-)İlk kez karantina teşkilatı kuruldu
11-)Dar-üş Şura’yı Bab-ı Ali kuruldu(Devlet memurlarının terfi ve yargı işleridir)
NOT:Bu mahkeme bugünkü danıştayın ilk örgütlenmesidir
12-)İlk yönetim değiştirildi(Merkezi otoriteyi sağlamak için iller merkeze bağlandı)
C-)KÜLTÜREL ALANDAKİ YENİLİKLER
1-)Medreselerin yanı sıra pek çok Avrupa tarzı okul açıldı
NOT:Böylece eğitim alanında ikilik ortaya çıktıKültür çatışmaları oluştu
2-)İlk öğretim mecbur hale getirildi
3-)Avrupa’yı yakından tanımak amacı ile ilk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi
4-)Avrupa tarzında müzik serbest bırakıldı
5-)Takvim-i Vakayı adında ilk gazete çıkarıldı
6-)Kılık kıyafette ilk değişikliğe gidildiIIMahmut devlet dairelerine resmini astırdı
7-)Yurt dışına çıkışta pasaport uygulaması başlatıldı
Enderun kaldırıldı,yerine devlet memurları yetiştirilen okullar kuruldu
D-)ASKERİ ALANDAKİ GELİŞMELER
1-)Sekban-ı Cedid ocağı kuruldu
2-)1825’te Eşkinci ocağı kuruldu(Yeniçeri ocağına bağlı olarak)
3-)Yeniçeri ocağı kaldırıldı(Vaka-i Hayriye1826)
SONUÇLARI:
a-)Islahat süreci hızlandı
b-)Padişahlar yeniden yönetime egemen oldu
c-)Yeniçeri ocağının yerine Asakiri Mansure-i Muhammediye adı verilen Avrupa tarzında yeni bir ordu kuruldu
EKONOMİK ALANDAKİ YENİLİKLER:
1-)Yerli malların kullanılmasına teşvik edildi
2-)Osmanlı tüccarlarının Avrupa mallarıyla rekabet edebilmesini sağlamak amacı ile gümrük kolaylıkları getirildi
3-)1838’te İngiltere Baha Limanı antlaşması ile çok geniş yetkiler kazandı
NOT:
a-)II Mahmut’un yapmış olduğu yenilikler Atatürk’ün yapmış olduğu yenilikler arasında büyük benzerlik vardır
b-)Çeşitli baskılardan dolayı başarılı olunamamıştır
