*MeleK*
♥Ben Aşık Olduğum Adamın Aşık Olduğu Kadınım♥
askerlik kanunu
Kanun Numarası : 1111
Kabul Tarihi : 21/6/1927
Yayımlandığı R.Gazete Tarih : 12 - 17/7/1927 Sayı : 631 - 635
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 3 Cilt: 8 Sayfa: 866
*
* *
Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren
yönetmelikler için, "Yönetmelikler Külliyatı" nın kanunlara göre
düzenlenen nümerik fihristine bakınız.
*
* *
Madde 1 - Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, işbu kanun mucibince
askerlik yapmağa mecburdur.
(Son fıkra mülga: 4/1/1961 - 211/119 md.)
Madde 2 - (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
(Değişik: 16/4/1987 - 3358/5 md.) Askerlik çağı her erkeğin esas nüfus kü-
tüğünde yazılı olan yaşına göredir ve yirmi yaşına girdiği sene Ocak ayının bi-
rinci gününden başlayarak 41 yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününde
bitmek üzere en çok
---------------------------
(1) (a) Kanunun adı Askerlik Mükellefiyeti Kanunu iken, 20/11/1935 tarih ve
2850 sayılı Kanunun 1. maddesi ile Askerlik Kanunu olarak değiştirilmiştir.
(b) Bu Kanunun, 10/4/1944 tarih ve 4541 sayılı Kanunda yazılı muhtarlığa
ait vazifelerle ilgili hükümleri mezkür kanunun 24. maddesi ile ilga edil-
miştir.
(c) Bu Kanunda geçen "erat" tabiri, 4/1/1961 tarih ve 211 sayılı Kanunun
118. maddesi ile "erbaş ve er" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(d) Bu Kanunun muhtelif maddelerinde yer alan "artık erat" "ruhsatlı erat"
ibarelerinin, bu ibareleri, ihtiva eden maddelerden çıkarıldığı, 27/7/1970
tarih ve 1315 sayılı Kanunun 3. maddesinde belirtilmiş olup, hükmün gereği
yerine getirilmiştir.
(e) Bu Kanunun, 16/6/1927 tarih ve 1076 sayılı Kanunda ek ve değişiklik
yapan 27/7/1970 tarih ve 1316 sayılı Kanuna aykırı hükümleri, anılan Ka-
nunun 3.maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
(f) Bu Kanunda geçen "ihtiyat zabit ve ihtiyat askeri memurlar" ibareleri
29/11/1983 tarih ve 2962 sayılı Kanunun 2. maddesi ile "yedek subay ve ye-
dek askeri memurlar" şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (EK - 13)
Yirmibir sene sürer. Bu süre, Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum, Milli
Savunma Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 yıla kadar uzatıla-
bilir veya kısaltılabilir. Yerli nüfus kütüklerinin birinde yazılı olmayan
kimselerin yabancı kütükleri yerli kütükleri gibi sayılır.
Muhacirlerin askerlik çağlarının başlangıcı, geldikleri yılda nüfus kütük-
lerine geçen yaşlarına ve bu esasa göre hesab olunur. Nüfus doğum kağıdlarında
doğumlarının ay ve günü yazılı olmıyanların doğum günleri yılın Temmuzunun bi-
rinci günü sayılır.
Geldikleri yıl ikinci kanun birinde 22 yaşını bitirmiş olanlar muvazzaf
hizmete tabi tutulmayıp yaşıtları erbaş ve er arasına yedeğe geçirilirler. Bu
gibilerin her ne sebeble olursa olsun nüfus kütüğüne yazılmalarının gecikmiş
olması, geldikleri zaman yaşlarına göre başlıyacak olan askerlik çağlarını ge-
ciktirmez. Bunlar nüfus kütüğüne yazıldıkları tarihten başlayarak iki yıl geç-
medikçe talim, manevra ve başka iş için silah altına çağrılmazlar.
(Dördüncü fıkra mülga: 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Hükümetçe iskan edilmiyenler veya Hükümetin gösterdiği yerde yurd tutmak
istemiyenler yalnız iki yıllık geciktirme hakkından istifade ederler.
Memleketlerinde tahsilleri yedek subay yetişecek derecede olupta, geldik-
leri tarihte 22 yaşını bitirmiş olanlarla memleketlerinde askerlik yapmış ve
fakat 22 yaşını bitirmemiş bulunanlardan yedek subay olmak istiyenler ve geldik-
leri tarihte 22 yaşını bitirmemiş ve memleketlerinde askerlik etmemiş olanlar
iki yıl geciktirme müddetinden sonra 1076 sayılı Kanun hükümlerine tabi tutulur-
lar.
Muhacirler arasında önce tabi oldukları Hükümet ordusunda yedek veya mu-
vazzaf subay olanlardan lazım olan evsafı taşıyanlar staja tabi tutularak, ye-
dek subaylığa geçirilirler.
Umumi seferberlikte muafiyet yoktur.
Ancak nüfus kütüğüne kayıd olundukları tarihten başlayarak üç ay geçmemiş
olanların silah altına alınmaları üç ayın sonuna bırakılır. Bir yıl içinde nü-
fus kütüğüne kayıdlarını yaptırmıyanlar yukarıdaki muafiyetten istifade edemez-
ler.
Eski memleketlerinde askerlik ettiklerini veya bunun yerine bedel verdik-
lerini tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi tutulmayıp yaşıtları yerli
erbaş ve er ile yedeğe geçirilirler. Türkiye içinde bir iskan mıntıkasından di-
ğer bir iskan mıntıkasına Hükümetçe naklolunarak yerleştirilen vatandaşlardan
mavazzaf hizmete tabi olupta bunu henüz yapmamış olanların bu hizmetleri, yerle-
şecekleri yere vardıkları tarihten başlayarak iki yıl geciktirilir. (Son cümle
mülga : 27/7/1970 - 1315/3 Md.)
Kanunen muhacir tanınmıyan mülteciler ve ecnebilerden Türk vatandaşlığına
girenler vatandaşlığa alındıkları tarihte hangi yaşta iseler o yaştaki yerli
erbaş ve er gibi askerliklerini yaparlar.
(Ek fıkra : 25/4/1938 - 3370/1 md.; mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
(Ek : 6/11/1981 - 2550/1 md.) Türk vatandaşlarından, Kıbrıs Türk Federe
Devletinde askerlik yaptıklarını tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi
tutulmazlar.
(Ek: 21/5/1992 - 3802/1 md.) Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek esas-
lara göre; yurt dışında doğan ve ikamet edenler ile kanuni rüşt yaşına kadar
yabancı bir ülkeye gitmiş olanlardan bulundukları ülke vatandaşlığını da kazanan
Türk vatandaşları, talepleri halinde, durumlarına uyan ve Kanunun öngördüğü as-
kerlik statülerinden biri içerisinde askerlik mükellefiyetlerini 38 yaşını ta-
mamladıkları yılın sonuna kadar yerine getirebilirler veya tabiiyetinde bulun-
dukları diğer ülkede askerlik yapmış olduklarını belgelemek kaydıyla mükellefi-
yetlerini yerine getirmiş sayılırlar. Bunların 38 yaş sonuna kadar askerlikleri
ertelenmiş kabul edilir.
Madde 3 - Askerlik çağı, yoklama devri, muvazzaflık ve yedek olmak üzere
üç devreye ayrılır.
Madde 4 - (Değişik: 11/8/1941 - 4102/1 md.)
Yoklama devri, askerlik çağının başlangıcından kıtaya duhule kadardır.
Yoklama devrinde bulunup 8 inci madde mucibince askere istenmesi zamanı
gelmemiş olanlarla 19 yaşında bulunanlar, seferberlik zamanlarında veya fevka-
lade hallerde Milli Müdafaa Vekaletinin istemesi ve İcra Vekilleri Heyetinin
kabul ve Reisicumhurun tasdik eylemesile askere alınabilirler.
Bu takdirde bunlardan yoklamaları yapılmış olanlar sevkolunurlar. Yok-
lamaları yapılmamış olanlar için Milli Müdafaa Vekaletinin tayin eyliyeceği her
hangi bir zamanda askerlik meclisleri derhal toplanarak bunların yoklamalarını
yaparlar ve askerliğine karar verilenler askere alınırlar.
Bu suretle askere alınanların kanunen alınmaları lazımgelen güne kadar
yapacakları askerliği muvazzaf hizmetlerine mahsup edilir.
Madde 5 - (Değişik: 25/1/1984 -2973/1 md.)
(Değişik: 20/2/1992 - 3775/1 md.) Erbaş ve erler için muvazzaflık hizmet
süresi; Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel Komutanlığında onsekiz
aydır. Bu sürenin, barışta, önce onbeş aya ve bilahare oniki aya kadar indiril-
mesine, Silahlı Kuvvetlerin de ihtiyacı dikkate alınarak, Bakanlar Kurulunca ka-
rar verilebilir. Ancak,1076 sayılı Kanun hükmüne tabi yükümlülerden; bu yüküm-
lülüklerini istekleriyle veya seçim sonucu yedek subay adayı olmadıkları için
erbaş - er olarak yerine getirecekler ile makbul bir özürü olmaksızın seçime
katılamayanların hizmet süresi aynı celbe tabi olup, yedek subay adayı olarak
ayrılanların hizmet süresinin yarısı kadardır. (1)
Bu hizmetler askerlik şubesinden sevk tarihinden başlar. Belirtilen
sürelerden fazla askerlik yapanların fazla hizmetleri, askerlik çağının sonun-
dan iki kat olarak düşülür.
Bu Kanunun tespit ettiği esaslar dışında veya muvazzaflık hizmetini yapma-
dıkça hiç bir fert askerlik çağından çıkarılamaz.
Madde 6 - (Mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Madde 7 - Muvazzaflık devrinin hitamından askerlik çağının nihayetine
kadar olan kısım yedek devridir.
Bahriyede askerlik yapıp yedeğe geçenlerin bahriyeye alınmıyacak olanları
kara ordusu yedeği sayılır.
Madde 8 - Her sene yoklamaları yapılarak numara çeken veya numarasız
asker edilenler ihtiyaca göre Müdafaai Milliye Vekaletinden verilecek emir üze-
rine 21 yaşına girdikleri sene Mayısının veya Teşrinisanisinin birinci günlerin-
de kıtaata girmiş bulunmak üzere bir veya iki defa çağırılırlar.
Madde 9 - İhtiyaç halinde askerin toplanması ve terhis zamanları Erkanı
Harbiyei Umumiyenin göstereceği lüzum ve Heyeti Vekilenin kararı üzerine Müda-
faai Milliye Vekaletince kısmen veya kamilen değiştirilir.
Madde 10 - (Değişik:20/11/1984 - 3081/1 md.)
Askerlik yükümlülüğüne tabi tutulma ve bu yükümlülüğün nasıl yerine getiril-
miş sayılacağına dair esaslar aşağıda gösterilmiştir.
1. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.)
Her celp yılından evvel o yıl silah altına alınacak miktar, kaynak ola-
rak Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilerek Genelkurmay Başkanlığına bildi-
rilir. Genelkurmay Başkanlığı da Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç miktarını
tespit ederek Milli Savunma Bakanlığına bildirir.
------------------------
(1) 11/7/1992 tarih ve 92/3272 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla Erbaş ve erler
için muvazzaflık hizmet süresi; 10/9/1992 tarihinden geçerli olmak üzere,
Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel Komutanlığı'nda onbeş aya
indirilmiştir.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
2 - (Değişik: 21/5/1992 - 3802/2 md.) O yıl askere alınacakların tamamı,
mevcut celp sistemine uygun olarak temel askerlik eğitimine tabi tutulur. Her
celp döneminde eğitim merkezlerine sevk edilen miktar Genelkurmay Başkanlığınca
belirlenenden fazla ise; ihtiyaç fazlası olan yükümlüler, temel askerlik eğiti-
mini müteakip, o yılın 1 Ocak tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları
esas alınarak, dövizle askerlik için tespit edilen miktarın yarısının karşılığı
Türk Lirası bedel ödemek veya istekte bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında görev
yapmak suretiyle askerlik hizmetlerini yerine getirmiş sayılırlar.
Saklı, yoklama kaçağı veya bakaya durumunda bulunanlar ihtiyaç fazlası kap-
samına alınmazlar.
3 . (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Genelkurmay Başkanlığınca Silahlı
Kuvvetlerin ihtiyacı olarak belirlenen yükümlüler askerlik hizmetini bu Kanun
hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
Bedel ödemek isteğinde bulunanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarında görev-
lendirileceklerin miktarı, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası miktarından
az ise; geri kalan ihtiyaç fazlası yükümlüler kalan askerlik hizmetini, bu Kanun
hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
4. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) İhtiyaç fazlası yükümlülerle ilgili
işlemler aşağıda belirtilmiştir.
A) Bedel ödemeye istekli olanlar ile ilgili işlemler:
a) Temel askerlik eğitimini müteakip, her celp döneminde, bedel ödeyecek
yükümlü miktarı;Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası ve kamu kurum ve kuru-
luşları tarafından istenen yükümlü miktarı dikkate alınarak Genelkurmay Başkan-
lığınca tespit edilir.
b) Askerlik yükümlülüklerini bedel ödeyerek yerine getirecekler istekle
tespit edilir.
c) İstekli miktarı Genelkurmay Başkanlığınca tesbit edilen miktardan faz-
la olduğu takdirde; bedel ödeyecekler, bedel ödemeye istekli olanların tamamı-
nın iştirak ettirileceği kura ile tespit edilir.
d) İstekli miktarı, Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilen miktara eşit
veya az ise;kuraya başvurulmaz ve bunların tamamı bedel ödeyerek askerlik yü-
kümlülüklerini yerine getirmiş sayılırlar.
e) Bedel ödemekten vazgeçen veya ödeme yükümlülüklerini vaktinde yerine
getirmeyen yükümlüler, kalan askerlik sürelerini Türk Silahlı Kuvvetlerinde
erbaş veya er olarak tamamlarlar.
f) Bedel ödeme esasları ve yükümlüler için uygulanacak işlemler ile bedel
verecek yükümlülerin tespiti işlemi Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir.
B) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlülerle ilgili
işlemler:
a) Yükümlü istihdam etmek isteyen kamu kurum ve kuruluşları, ihtiyaç mik-
tarını her celp döneminden iki ay önce bağlı veya ilgili bulundukları Bakanlık
kanalı ile Milli Savunma Bakanlığına bildirirler.
b) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlüler, bedel ödemek
isteyenler dışında kalan yükümlüler arasından, Genelkurmay Başkanlığınca belir-
lenecek miktar ve esaslara göre, kura çekmek suretiyle tespit edilir ve ayrı-
lır. Genelkurmay Başkanlığınca Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyacı olarak önceden
belirlenen tahsil ve meslek gruplarında bulunan yükümlüler bu kuraya iştirak
ettirilmezler.
c) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilen yükümlülerin istihdam şe-
killeri ile tabi olacakları esas ve usuller Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit
edilir.
d) İhtiyaç fazlası olarak kamu kurum ve kuruluşları emrine verilen yüküm-
lüler hakkında firar, hava değişimi ve izin tecavüzü, kısa süreli firar ve izin
tecavüzü suçlarından dolayı Askeri Ceza,Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargıla-
ma Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun ve Askeri Mahkemeler Kuru-
luşu ve Yargılama Usulü Kanunu hükümleri
uygulanır. Bu konularda yükümlünün görev yerine en yakın askeri mahkeme veya
disiplin mahkemesi yetkilidir.
e) Bu yükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştıkları süre içe-
risinde askerliğe elverişli olmadıkları yolundaki müracaatları askeri hastane-
ler sağlık kurullarınca incelenerek, askerliğe elverişli olmadığı tespit edilen-
ler hakkında "Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği" hükümleri
uygulanır.
f) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilecek yükümlülerin muayene
ve tedavileri ile her türlü sağlık işlemleri görevlendirildikleri kamu kurum ve
kuruluşlarınca yapılır.
g) Yükümlülerin Silahlı Kuvvetlerdeki erbaş ve erler gibi iaşe edilme-
leri, giydirilmeleri, barındırılmaları ve diğer istihkakları Bakanlar Kurulunca
belirlenecek esaslara göre bağlı bulundukları kamu kurum ve kuruluşlarınca
karşılanır.
h) Yükümlüler diğer hususlarda verildikleri kamu kurum ve kuruluşları-
nın statüsüne tabidir.
5. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Yükümlülerin çalıştırılacakları kamu
kurum ve kuruluşlarının Milli Savunma Bakanlığı ile ilişkileri, terhis işlemle-
ri, kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili diğer hususlar Bakanlar Kurulu Kararı
ile tespit edilir.
6. Yükümlülüklerini kamu kurum ve kuruluşlarında çalışarak veya para
ödeyerek yerine getirenler terhis edilerek yedeğe alınırlar. Bunların tamamı
veya bir kısmı, eğitim, tatbikat, asayiş, olağanüstü hal, sıkıyönetim veya
savaş hallerinde Bakanlar Kurulu Kararıyla göreve çağırılabilirler.
7. (Değişik: 16/4/1987-3358/6 md.) Seferberlik ve savaş hallerinde, bu
maddenin askerlik yükümlülüğünün bedel ödeyerek veya kamu kurum ve kuruluş-
larında çalışılarak yerine getirilmesi ile ilgili hükümleri uygulanmaz.
8. Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre bedeni
kabiliyeti askerliğe elverişli olmayanlar askerlik hizmetinden muaf tutulurlar.
9. Bir baba veya dul ananın oğullarından birisi, barışta veya savaşta
askerlik hizmetini yerine getirmekte iken ölmüş veya görev sırasında ve kendi-
lerine 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre maluliyet aylığı
bağlanmasını gerektirecek biçimde malul olmuş veyahut savaşta akibeti meçhul
kalmış veya hakkında gaiplik kararı alınmışsa, ondan sonra gelen ilk oğlu,
istekli olmadıkça silah altına alınmaz.
10. Türkiye'ye girdikleri tarihte yirmiiki yaşını doldurmuş veya geldik-
leri memlekette askerlik yapmış oldukları anlaşılan, Türkiye Cumhuriyeti uyru-
ğuna girmiş göçmenler asker edilmezler.
11. Barışta, sıkıyönetim, olağanüstü hal veya seferberlik hallerinde
veya savaşta, askerliğini henüz yapmadan, Genelkurmay Başkanlığının göstereceği
lüzum üzerine Bakanlar Kurulunun gerekli gördüğü sahalarda özel olarak görev-
lendirilen gönüllüler, Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen şartlara uydukları
takdirde askerlik hizmetinden muaf tutulur.
12. Mülteciler ve Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda olmayanlar asker edil-
mezler.(1)
13. (Ek: 16/4/1987.;Değişik: 21/5/1992-3802/2 md.) Harp Okulları ile Gülhane
Askeri Tıp Akademisinden (GATA) veya Türk Silahlı Kuvvetleri adına okudukları
üniversite veya yüksek okullardan ilişiği kesilenlerin, bu okullarda ay olarak
okudukları sürenin üçte biri muvazzaflık hizmetinden sayılır. Fakat bu yükümlü-
ler mutlaka temel askerlik eğitimini yaparlar. Harp Okullarında geçen sürenin
muvazzaf askerlik hizmet süresini karşılaması halinde bunlar temel askerlik
eğitimine tabi tutulmadan yedeğe geçirilirler.
--------------------
(1) Bu maddenin uygulanmasında ek 1,2 ve 3 üncü maddelere bakınız.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
Madde 11 - (Değişik: 20/11/1935-2850/1 md.)
Gönüllü asker, ancak deniz ve jandarma sınıflarile gedikli küçük zabit-
lik için alınır. Gönüllü için asgari kabul haddi on sekiz yaşını ikmaldir.
Madde 12 - Son yoklamada bulunmıyan ve bulunamadıklarına dair bu kanunda
yazılı bir mazeret gösterememiş olanlara (Yoklama kaçağı), son yoklamada bulu-
narak numara ile veya numarasız asker edildikleri halde istenildikleri sırada
gelmeyenlere veya gelipte askerlik yapacakları kıtalara gitmeksizin toplandık-
ları yerlerden veya yollardan savuşanlara (bakaya), askere girdikten sonra izin
almaksızın savuşanlara (firar), askerde iken işleri için veya hastalanarak izin
veya tebdilihava aldıkları halde izin veya tebdilihava gününü geçirenlere de
(izinsiz), yirmi yaşlarına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus ve ahziasker
kütüğüne geçirmemiş bulunanlara da (saklı) denir. Alelümum altı ay ve daha
fazla talim görmüş erbaş ve ere (usta asker), altı aydan daha az talim görmüş
veya hiç talim görmemiş erbaş ve ere (acemi asker) denir.
Askerlik daireleri
Madde 13 - Asker almak işlerinde Türkiye Cumhuriyeti kolordu mıntakala-
rına ve kolordu mıntakaları askerlik dairelerine, askerlik daireleri askerlik
şubelerine ayrılmıştır. Şubeler dairelere, daireler fırka veya kolordulara ve
kolordular Müdafaai Milliye Vekaletine bağlıdır.
Yoklama
Madde 14 - (Değişik: 4/4/1929-1413/1 md.)
Askerlik çağına girenlerin asker kütüğüne yazılanları ve sağlık ve sağ-
lamlıklariyle okuyup yazmaları ve tahsil dereceleri sanatları ve nerelerde
bulundukları hakkında yapılacak tetkikata (Yoklama) denir. Askerlik çağına
girenlerden yoklama devresinde bulunanlar, biri yirmi yaşlarına girdikleri
senenin İkincikanununun birinci gününden başlayarak Haziran sonunda bitmek
üzere (İlk yoklama), diğeri her askerlik dairesi dahilinde Temmuzun birinci
gününden Teşrinievvelin sonuna kadar devam eden müddet içinde bitmek üzere (Son
yoklama) adlı iki yoklamaya tabi tutulurlar. Bu yoklamalar yapılırken yedeklerin
de yoklamaları yapılır.
Madde 15.16 - (Mülga: 27/7/1970-1315/3 md.)
Askerlik çağına girenlerin yoklamalarının nasıl yapılacağı
İlk yoklama
Madde 17 - (Değişik: 27/7/1970-1315/1 md.)
Her yıl askerlik çağına giren yükümlülerin nüfus kayıtlarına göre tespit
edilen künyeleri askerlik şubelerince, yükümlülerin nüfusa kayıtlı olduğu yer
askerlik şubeleri ile köy muhtarlıklarında 1 Nisandan 30 Nisana kadar askıya
asılmak suretiyle ilan edilir. Bu ilan yükümlülere tebliğ mahiyetindedir.
O yıl askerlik çağına girdiği halde her ne sebeple olursa olsun köy ve
mahalle muhtarlıklarında asılan listelerde ismi olmayan veya sehven yazılan
vatandaşlar 15 Mayısa kadar nüfus idarelerine müracaat ederek gerekli düzelt-
meyi yaptırmaya mecburdurlar. Süresi içinde müracaat etmiyenler, ilk yoklama
kaçağı addedilerek 83 üncü maddeye tabi tutulurlar.
Askerlik çağına girenlerin ilk yoklamaları ile yedeklerin yoklamalarının
nasıl yapılacağı ve bu yoklamalarla ilgili diğer hususlar yönetmelikle düzen-
lenir.
Madde 18 - 19 - (Mülga: 27/7/1970-1315/3 md.)
Son yoklama
Madde 20 - Her sene Temmuzun birinci gününden başlamak üzere askerlik
meclislerince o sene ilk yoklama cetveline yazılmış olanlarla geçen sene
askerlik meclislerince yapılan son yoklama üzerine ertesi seneye bırakılmış
bulunanların son yoklamalarına başlanır.
Madde 21 - (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Askerlik meclisleri aşağıda gösterilen kimselerden mürekkebdir:
1 - Mahallin en büyük mülkiye memuru (veya yerine göndereceği zat);
2 - Askerlik şubesi reisi veya vekili;
3 - Nüfus müdürü veya memuru;
4 - Mahalli idare heyetinden ve belediyesinden birer zat;
5 - İki hekim (birisi sivil olabilir).
Bunlardan en büyük mülkiye memuru (veya yerine göndereceği zat vali mua-
vini ise) meclise reis ve şube reisi veya vekili muavin olur.
Şubedeki diğer subaylar ile köy ihtiyar meclisi ve mahalle mümessilleri,
sorulacak işlere dair malümat vermek ve rey sahibi olmamak üzere mecliste bulu-
nurlar.
Askerlik meclisi kararile asker edilenlerden yedek subay yetişecek dere-
cede tahsili olanlar yoklamayı müteakıb ve yüksek mekteblerde askeri ders göre-
cekler ilk ders senesi başında doğrudan doğruya Milli Müdafaa Vekaletince ve
diğerleri aşağıda yazılı encümence muhtelif sınıflara ayrılırlar.
1 - Şube reisi veya vekili (reis),
2 - Meclis hekimleri (aza),
3 - Jandarma subayı (aza) (Yalnız jandarmaya ayrılacak erbaş ve er hak-
kında rey sahibidir),
4 - Deniz subayı (aza) denize erbaş ve er verecek sahil şubelerinde bulu-
nur. Yalnız deniz erbaş ve eri hakkında rey sahibidir.
İdare heyeti kararile numarasız asker edilenlerin sınıflarının tayini,
mıntakasında bulundukları kolorduya aiddir.
Madde 22 - Bu ayrılma keyfiyeti kabiliyeti bedeniye cetveline ve talima-
tına ve Müdafaai Milliye Vekaletinin tertibatına müsteniden kolordularca bildi-
rilecek ihtiyaca göre tesbit edilir. Askerlik meclis ve encümenlerince verile-
cek kararlar reylerin çokluğuna göre kabul edilir. Reyleri musavi ise reisin
bulunduğu tarafın reyi kabul olunur. Reyleri kabul olunmıyanlar reylerini yok-
lama cetveline yazabilirler. Bunlar ve işbu kanun haricinde yapıldığı anlaşılan
muameleler hakkında herhangi bir kimse tarafından verilecek arzuhaller icabında
askerlik daireleriyle Kolordu ve Müdafaai Milliyece sorularak düzeltilir. Buna
da kanaat etmiyenler Şürayı Devlete müracaat edebilirler.
Madde 23 - (Değişik: 20/11/1935-2850/1 md.)
Kolordu kumandanları, askerlik meclislerinde bulunması lazımgelen askeri
hekimleri vaktinde tayin ederler ve eksik kalacak olanları Milli Müdafaa
Vekaletine bildirirler. Milli Müdafaa Vekaleti, Sıhhat ve İçtimai Muavenet
Vekaletile muhabere ederek hekim noksanlarını sivil hekimlerden tamamlar ve sa-
hil şubelerinde bulunacak deniz subaylarını da tayin eyler.
Madde 24 - Askerlik şubeleri mahalli en yüksek rütbeli mülkiye memuriyle ha-
berleşerek askerlik meclisinin işbu kanun ile kararlaştırılmış olan günde top-
lanması ve o sene askerlik çağına girmiş olanlarla geçen seneden bu seneye bıra-
kılanların kararlaştırılan günde gelmeleri için lazım gelen davet pusulalarını
hazırlar ve mahallin en büyük mülkiye memuru vasıtasiyle köy ve mahalle ihtiyar
meclis veya heyetlerine gönderir ve alındığına dair imza kağıdı ister.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
Kanun Numarası : 1111
Kabul Tarihi : 21/6/1927
Yayımlandığı R.Gazete Tarih : 12 - 17/7/1927 Sayı : 631 - 635
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 3 Cilt: 8 Sayfa: 866
*
* *
Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren
yönetmelikler için, "Yönetmelikler Külliyatı" nın kanunlara göre
düzenlenen nümerik fihristine bakınız.
*
* *
Madde 1 - Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, işbu kanun mucibince
askerlik yapmağa mecburdur.
(Son fıkra mülga: 4/1/1961 - 211/119 md.)
Madde 2 - (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
(Değişik: 16/4/1987 - 3358/5 md.) Askerlik çağı her erkeğin esas nüfus kü-
tüğünde yazılı olan yaşına göredir ve yirmi yaşına girdiği sene Ocak ayının bi-
rinci gününden başlayarak 41 yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününde
bitmek üzere en çok
---------------------------
(1) (a) Kanunun adı Askerlik Mükellefiyeti Kanunu iken, 20/11/1935 tarih ve
2850 sayılı Kanunun 1. maddesi ile Askerlik Kanunu olarak değiştirilmiştir.
(b) Bu Kanunun, 10/4/1944 tarih ve 4541 sayılı Kanunda yazılı muhtarlığa
ait vazifelerle ilgili hükümleri mezkür kanunun 24. maddesi ile ilga edil-
miştir.
(c) Bu Kanunda geçen "erat" tabiri, 4/1/1961 tarih ve 211 sayılı Kanunun
118. maddesi ile "erbaş ve er" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(d) Bu Kanunun muhtelif maddelerinde yer alan "artık erat" "ruhsatlı erat"
ibarelerinin, bu ibareleri, ihtiva eden maddelerden çıkarıldığı, 27/7/1970
tarih ve 1315 sayılı Kanunun 3. maddesinde belirtilmiş olup, hükmün gereği
yerine getirilmiştir.
(e) Bu Kanunun, 16/6/1927 tarih ve 1076 sayılı Kanunda ek ve değişiklik
yapan 27/7/1970 tarih ve 1316 sayılı Kanuna aykırı hükümleri, anılan Ka-
nunun 3.maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
(f) Bu Kanunda geçen "ihtiyat zabit ve ihtiyat askeri memurlar" ibareleri
29/11/1983 tarih ve 2962 sayılı Kanunun 2. maddesi ile "yedek subay ve ye-
dek askeri memurlar" şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (EK - 13)
Yirmibir sene sürer. Bu süre, Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum, Milli
Savunma Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 yıla kadar uzatıla-
bilir veya kısaltılabilir. Yerli nüfus kütüklerinin birinde yazılı olmayan
kimselerin yabancı kütükleri yerli kütükleri gibi sayılır.
Muhacirlerin askerlik çağlarının başlangıcı, geldikleri yılda nüfus kütük-
lerine geçen yaşlarına ve bu esasa göre hesab olunur. Nüfus doğum kağıdlarında
doğumlarının ay ve günü yazılı olmıyanların doğum günleri yılın Temmuzunun bi-
rinci günü sayılır.
Geldikleri yıl ikinci kanun birinde 22 yaşını bitirmiş olanlar muvazzaf
hizmete tabi tutulmayıp yaşıtları erbaş ve er arasına yedeğe geçirilirler. Bu
gibilerin her ne sebeble olursa olsun nüfus kütüğüne yazılmalarının gecikmiş
olması, geldikleri zaman yaşlarına göre başlıyacak olan askerlik çağlarını ge-
ciktirmez. Bunlar nüfus kütüğüne yazıldıkları tarihten başlayarak iki yıl geç-
medikçe talim, manevra ve başka iş için silah altına çağrılmazlar.
(Dördüncü fıkra mülga: 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Hükümetçe iskan edilmiyenler veya Hükümetin gösterdiği yerde yurd tutmak
istemiyenler yalnız iki yıllık geciktirme hakkından istifade ederler.
Memleketlerinde tahsilleri yedek subay yetişecek derecede olupta, geldik-
leri tarihte 22 yaşını bitirmiş olanlarla memleketlerinde askerlik yapmış ve
fakat 22 yaşını bitirmemiş bulunanlardan yedek subay olmak istiyenler ve geldik-
leri tarihte 22 yaşını bitirmemiş ve memleketlerinde askerlik etmemiş olanlar
iki yıl geciktirme müddetinden sonra 1076 sayılı Kanun hükümlerine tabi tutulur-
lar.
Muhacirler arasında önce tabi oldukları Hükümet ordusunda yedek veya mu-
vazzaf subay olanlardan lazım olan evsafı taşıyanlar staja tabi tutularak, ye-
dek subaylığa geçirilirler.
Umumi seferberlikte muafiyet yoktur.
Ancak nüfus kütüğüne kayıd olundukları tarihten başlayarak üç ay geçmemiş
olanların silah altına alınmaları üç ayın sonuna bırakılır. Bir yıl içinde nü-
fus kütüğüne kayıdlarını yaptırmıyanlar yukarıdaki muafiyetten istifade edemez-
ler.
Eski memleketlerinde askerlik ettiklerini veya bunun yerine bedel verdik-
lerini tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi tutulmayıp yaşıtları yerli
erbaş ve er ile yedeğe geçirilirler. Türkiye içinde bir iskan mıntıkasından di-
ğer bir iskan mıntıkasına Hükümetçe naklolunarak yerleştirilen vatandaşlardan
mavazzaf hizmete tabi olupta bunu henüz yapmamış olanların bu hizmetleri, yerle-
şecekleri yere vardıkları tarihten başlayarak iki yıl geciktirilir. (Son cümle
mülga : 27/7/1970 - 1315/3 Md.)
Kanunen muhacir tanınmıyan mülteciler ve ecnebilerden Türk vatandaşlığına
girenler vatandaşlığa alındıkları tarihte hangi yaşta iseler o yaştaki yerli
erbaş ve er gibi askerliklerini yaparlar.
(Ek fıkra : 25/4/1938 - 3370/1 md.; mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
(Ek : 6/11/1981 - 2550/1 md.) Türk vatandaşlarından, Kıbrıs Türk Federe
Devletinde askerlik yaptıklarını tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi
tutulmazlar.
(Ek: 21/5/1992 - 3802/1 md.) Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek esas-
lara göre; yurt dışında doğan ve ikamet edenler ile kanuni rüşt yaşına kadar
yabancı bir ülkeye gitmiş olanlardan bulundukları ülke vatandaşlığını da kazanan
Türk vatandaşları, talepleri halinde, durumlarına uyan ve Kanunun öngördüğü as-
kerlik statülerinden biri içerisinde askerlik mükellefiyetlerini 38 yaşını ta-
mamladıkları yılın sonuna kadar yerine getirebilirler veya tabiiyetinde bulun-
dukları diğer ülkede askerlik yapmış olduklarını belgelemek kaydıyla mükellefi-
yetlerini yerine getirmiş sayılırlar. Bunların 38 yaş sonuna kadar askerlikleri
ertelenmiş kabul edilir.
Madde 3 - Askerlik çağı, yoklama devri, muvazzaflık ve yedek olmak üzere
üç devreye ayrılır.
Madde 4 - (Değişik: 11/8/1941 - 4102/1 md.)
Yoklama devri, askerlik çağının başlangıcından kıtaya duhule kadardır.
Yoklama devrinde bulunup 8 inci madde mucibince askere istenmesi zamanı
gelmemiş olanlarla 19 yaşında bulunanlar, seferberlik zamanlarında veya fevka-
lade hallerde Milli Müdafaa Vekaletinin istemesi ve İcra Vekilleri Heyetinin
kabul ve Reisicumhurun tasdik eylemesile askere alınabilirler.
Bu takdirde bunlardan yoklamaları yapılmış olanlar sevkolunurlar. Yok-
lamaları yapılmamış olanlar için Milli Müdafaa Vekaletinin tayin eyliyeceği her
hangi bir zamanda askerlik meclisleri derhal toplanarak bunların yoklamalarını
yaparlar ve askerliğine karar verilenler askere alınırlar.
Bu suretle askere alınanların kanunen alınmaları lazımgelen güne kadar
yapacakları askerliği muvazzaf hizmetlerine mahsup edilir.
Madde 5 - (Değişik: 25/1/1984 -2973/1 md.)
(Değişik: 20/2/1992 - 3775/1 md.) Erbaş ve erler için muvazzaflık hizmet
süresi; Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel Komutanlığında onsekiz
aydır. Bu sürenin, barışta, önce onbeş aya ve bilahare oniki aya kadar indiril-
mesine, Silahlı Kuvvetlerin de ihtiyacı dikkate alınarak, Bakanlar Kurulunca ka-
rar verilebilir. Ancak,1076 sayılı Kanun hükmüne tabi yükümlülerden; bu yüküm-
lülüklerini istekleriyle veya seçim sonucu yedek subay adayı olmadıkları için
erbaş - er olarak yerine getirecekler ile makbul bir özürü olmaksızın seçime
katılamayanların hizmet süresi aynı celbe tabi olup, yedek subay adayı olarak
ayrılanların hizmet süresinin yarısı kadardır. (1)
Bu hizmetler askerlik şubesinden sevk tarihinden başlar. Belirtilen
sürelerden fazla askerlik yapanların fazla hizmetleri, askerlik çağının sonun-
dan iki kat olarak düşülür.
Bu Kanunun tespit ettiği esaslar dışında veya muvazzaflık hizmetini yapma-
dıkça hiç bir fert askerlik çağından çıkarılamaz.
Madde 6 - (Mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Madde 7 - Muvazzaflık devrinin hitamından askerlik çağının nihayetine
kadar olan kısım yedek devridir.
Bahriyede askerlik yapıp yedeğe geçenlerin bahriyeye alınmıyacak olanları
kara ordusu yedeği sayılır.
Madde 8 - Her sene yoklamaları yapılarak numara çeken veya numarasız
asker edilenler ihtiyaca göre Müdafaai Milliye Vekaletinden verilecek emir üze-
rine 21 yaşına girdikleri sene Mayısının veya Teşrinisanisinin birinci günlerin-
de kıtaata girmiş bulunmak üzere bir veya iki defa çağırılırlar.
Madde 9 - İhtiyaç halinde askerin toplanması ve terhis zamanları Erkanı
Harbiyei Umumiyenin göstereceği lüzum ve Heyeti Vekilenin kararı üzerine Müda-
faai Milliye Vekaletince kısmen veya kamilen değiştirilir.
Madde 10 - (Değişik:20/11/1984 - 3081/1 md.)
Askerlik yükümlülüğüne tabi tutulma ve bu yükümlülüğün nasıl yerine getiril-
miş sayılacağına dair esaslar aşağıda gösterilmiştir.
1. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.)
Her celp yılından evvel o yıl silah altına alınacak miktar, kaynak ola-
rak Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilerek Genelkurmay Başkanlığına bildi-
rilir. Genelkurmay Başkanlığı da Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç miktarını
tespit ederek Milli Savunma Bakanlığına bildirir.
------------------------
(1) 11/7/1992 tarih ve 92/3272 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla Erbaş ve erler
için muvazzaflık hizmet süresi; 10/9/1992 tarihinden geçerli olmak üzere,
Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel Komutanlığı'nda onbeş aya
indirilmiştir.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
2 - (Değişik: 21/5/1992 - 3802/2 md.) O yıl askere alınacakların tamamı,
mevcut celp sistemine uygun olarak temel askerlik eğitimine tabi tutulur. Her
celp döneminde eğitim merkezlerine sevk edilen miktar Genelkurmay Başkanlığınca
belirlenenden fazla ise; ihtiyaç fazlası olan yükümlüler, temel askerlik eğiti-
mini müteakip, o yılın 1 Ocak tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları
esas alınarak, dövizle askerlik için tespit edilen miktarın yarısının karşılığı
Türk Lirası bedel ödemek veya istekte bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında görev
yapmak suretiyle askerlik hizmetlerini yerine getirmiş sayılırlar.
Saklı, yoklama kaçağı veya bakaya durumunda bulunanlar ihtiyaç fazlası kap-
samına alınmazlar.
3 . (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Genelkurmay Başkanlığınca Silahlı
Kuvvetlerin ihtiyacı olarak belirlenen yükümlüler askerlik hizmetini bu Kanun
hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
Bedel ödemek isteğinde bulunanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarında görev-
lendirileceklerin miktarı, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası miktarından
az ise; geri kalan ihtiyaç fazlası yükümlüler kalan askerlik hizmetini, bu Kanun
hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
4. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) İhtiyaç fazlası yükümlülerle ilgili
işlemler aşağıda belirtilmiştir.
A) Bedel ödemeye istekli olanlar ile ilgili işlemler:
a) Temel askerlik eğitimini müteakip, her celp döneminde, bedel ödeyecek
yükümlü miktarı;Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası ve kamu kurum ve kuru-
luşları tarafından istenen yükümlü miktarı dikkate alınarak Genelkurmay Başkan-
lığınca tespit edilir.
b) Askerlik yükümlülüklerini bedel ödeyerek yerine getirecekler istekle
tespit edilir.
c) İstekli miktarı Genelkurmay Başkanlığınca tesbit edilen miktardan faz-
la olduğu takdirde; bedel ödeyecekler, bedel ödemeye istekli olanların tamamı-
nın iştirak ettirileceği kura ile tespit edilir.
d) İstekli miktarı, Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilen miktara eşit
veya az ise;kuraya başvurulmaz ve bunların tamamı bedel ödeyerek askerlik yü-
kümlülüklerini yerine getirmiş sayılırlar.
e) Bedel ödemekten vazgeçen veya ödeme yükümlülüklerini vaktinde yerine
getirmeyen yükümlüler, kalan askerlik sürelerini Türk Silahlı Kuvvetlerinde
erbaş veya er olarak tamamlarlar.
f) Bedel ödeme esasları ve yükümlüler için uygulanacak işlemler ile bedel
verecek yükümlülerin tespiti işlemi Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir.
B) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlülerle ilgili
işlemler:
a) Yükümlü istihdam etmek isteyen kamu kurum ve kuruluşları, ihtiyaç mik-
tarını her celp döneminden iki ay önce bağlı veya ilgili bulundukları Bakanlık
kanalı ile Milli Savunma Bakanlığına bildirirler.
b) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlüler, bedel ödemek
isteyenler dışında kalan yükümlüler arasından, Genelkurmay Başkanlığınca belir-
lenecek miktar ve esaslara göre, kura çekmek suretiyle tespit edilir ve ayrı-
lır. Genelkurmay Başkanlığınca Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyacı olarak önceden
belirlenen tahsil ve meslek gruplarında bulunan yükümlüler bu kuraya iştirak
ettirilmezler.
c) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilen yükümlülerin istihdam şe-
killeri ile tabi olacakları esas ve usuller Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit
edilir.
d) İhtiyaç fazlası olarak kamu kurum ve kuruluşları emrine verilen yüküm-
lüler hakkında firar, hava değişimi ve izin tecavüzü, kısa süreli firar ve izin
tecavüzü suçlarından dolayı Askeri Ceza,Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargıla-
ma Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun ve Askeri Mahkemeler Kuru-
luşu ve Yargılama Usulü Kanunu hükümleri
uygulanır. Bu konularda yükümlünün görev yerine en yakın askeri mahkeme veya
disiplin mahkemesi yetkilidir.
e) Bu yükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştıkları süre içe-
risinde askerliğe elverişli olmadıkları yolundaki müracaatları askeri hastane-
ler sağlık kurullarınca incelenerek, askerliğe elverişli olmadığı tespit edilen-
ler hakkında "Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği" hükümleri
uygulanır.
f) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilecek yükümlülerin muayene
ve tedavileri ile her türlü sağlık işlemleri görevlendirildikleri kamu kurum ve
kuruluşlarınca yapılır.
g) Yükümlülerin Silahlı Kuvvetlerdeki erbaş ve erler gibi iaşe edilme-
leri, giydirilmeleri, barındırılmaları ve diğer istihkakları Bakanlar Kurulunca
belirlenecek esaslara göre bağlı bulundukları kamu kurum ve kuruluşlarınca
karşılanır.
h) Yükümlüler diğer hususlarda verildikleri kamu kurum ve kuruluşları-
nın statüsüne tabidir.
5. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Yükümlülerin çalıştırılacakları kamu
kurum ve kuruluşlarının Milli Savunma Bakanlığı ile ilişkileri, terhis işlemle-
ri, kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili diğer hususlar Bakanlar Kurulu Kararı
ile tespit edilir.
6. Yükümlülüklerini kamu kurum ve kuruluşlarında çalışarak veya para
ödeyerek yerine getirenler terhis edilerek yedeğe alınırlar. Bunların tamamı
veya bir kısmı, eğitim, tatbikat, asayiş, olağanüstü hal, sıkıyönetim veya
savaş hallerinde Bakanlar Kurulu Kararıyla göreve çağırılabilirler.
7. (Değişik: 16/4/1987-3358/6 md.) Seferberlik ve savaş hallerinde, bu
maddenin askerlik yükümlülüğünün bedel ödeyerek veya kamu kurum ve kuruluş-
larında çalışılarak yerine getirilmesi ile ilgili hükümleri uygulanmaz.
8. Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre bedeni
kabiliyeti askerliğe elverişli olmayanlar askerlik hizmetinden muaf tutulurlar.
9. Bir baba veya dul ananın oğullarından birisi, barışta veya savaşta
askerlik hizmetini yerine getirmekte iken ölmüş veya görev sırasında ve kendi-
lerine 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre maluliyet aylığı
bağlanmasını gerektirecek biçimde malul olmuş veyahut savaşta akibeti meçhul
kalmış veya hakkında gaiplik kararı alınmışsa, ondan sonra gelen ilk oğlu,
istekli olmadıkça silah altına alınmaz.
10. Türkiye'ye girdikleri tarihte yirmiiki yaşını doldurmuş veya geldik-
leri memlekette askerlik yapmış oldukları anlaşılan, Türkiye Cumhuriyeti uyru-
ğuna girmiş göçmenler asker edilmezler.
11. Barışta, sıkıyönetim, olağanüstü hal veya seferberlik hallerinde
veya savaşta, askerliğini henüz yapmadan, Genelkurmay Başkanlığının göstereceği
lüzum üzerine Bakanlar Kurulunun gerekli gördüğü sahalarda özel olarak görev-
lendirilen gönüllüler, Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen şartlara uydukları
takdirde askerlik hizmetinden muaf tutulur.
12. Mülteciler ve Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda olmayanlar asker edil-
mezler.(1)
13. (Ek: 16/4/1987.;Değişik: 21/5/1992-3802/2 md.) Harp Okulları ile Gülhane
Askeri Tıp Akademisinden (GATA) veya Türk Silahlı Kuvvetleri adına okudukları
üniversite veya yüksek okullardan ilişiği kesilenlerin, bu okullarda ay olarak
okudukları sürenin üçte biri muvazzaflık hizmetinden sayılır. Fakat bu yükümlü-
ler mutlaka temel askerlik eğitimini yaparlar. Harp Okullarında geçen sürenin
muvazzaf askerlik hizmet süresini karşılaması halinde bunlar temel askerlik
eğitimine tabi tutulmadan yedeğe geçirilirler.
--------------------
(1) Bu maddenin uygulanmasında ek 1,2 ve 3 üncü maddelere bakınız.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
Madde 11 - (Değişik: 20/11/1935-2850/1 md.)
Gönüllü asker, ancak deniz ve jandarma sınıflarile gedikli küçük zabit-
lik için alınır. Gönüllü için asgari kabul haddi on sekiz yaşını ikmaldir.
Madde 12 - Son yoklamada bulunmıyan ve bulunamadıklarına dair bu kanunda
yazılı bir mazeret gösterememiş olanlara (Yoklama kaçağı), son yoklamada bulu-
narak numara ile veya numarasız asker edildikleri halde istenildikleri sırada
gelmeyenlere veya gelipte askerlik yapacakları kıtalara gitmeksizin toplandık-
ları yerlerden veya yollardan savuşanlara (bakaya), askere girdikten sonra izin
almaksızın savuşanlara (firar), askerde iken işleri için veya hastalanarak izin
veya tebdilihava aldıkları halde izin veya tebdilihava gününü geçirenlere de
(izinsiz), yirmi yaşlarına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus ve ahziasker
kütüğüne geçirmemiş bulunanlara da (saklı) denir. Alelümum altı ay ve daha
fazla talim görmüş erbaş ve ere (usta asker), altı aydan daha az talim görmüş
veya hiç talim görmemiş erbaş ve ere (acemi asker) denir.
Askerlik daireleri
Madde 13 - Asker almak işlerinde Türkiye Cumhuriyeti kolordu mıntakala-
rına ve kolordu mıntakaları askerlik dairelerine, askerlik daireleri askerlik
şubelerine ayrılmıştır. Şubeler dairelere, daireler fırka veya kolordulara ve
kolordular Müdafaai Milliye Vekaletine bağlıdır.
Yoklama
Madde 14 - (Değişik: 4/4/1929-1413/1 md.)
Askerlik çağına girenlerin asker kütüğüne yazılanları ve sağlık ve sağ-
lamlıklariyle okuyup yazmaları ve tahsil dereceleri sanatları ve nerelerde
bulundukları hakkında yapılacak tetkikata (Yoklama) denir. Askerlik çağına
girenlerden yoklama devresinde bulunanlar, biri yirmi yaşlarına girdikleri
senenin İkincikanununun birinci gününden başlayarak Haziran sonunda bitmek
üzere (İlk yoklama), diğeri her askerlik dairesi dahilinde Temmuzun birinci
gününden Teşrinievvelin sonuna kadar devam eden müddet içinde bitmek üzere (Son
yoklama) adlı iki yoklamaya tabi tutulurlar. Bu yoklamalar yapılırken yedeklerin
de yoklamaları yapılır.
Madde 15.16 - (Mülga: 27/7/1970-1315/3 md.)
Askerlik çağına girenlerin yoklamalarının nasıl yapılacağı
İlk yoklama
Madde 17 - (Değişik: 27/7/1970-1315/1 md.)
Her yıl askerlik çağına giren yükümlülerin nüfus kayıtlarına göre tespit
edilen künyeleri askerlik şubelerince, yükümlülerin nüfusa kayıtlı olduğu yer
askerlik şubeleri ile köy muhtarlıklarında 1 Nisandan 30 Nisana kadar askıya
asılmak suretiyle ilan edilir. Bu ilan yükümlülere tebliğ mahiyetindedir.
O yıl askerlik çağına girdiği halde her ne sebeple olursa olsun köy ve
mahalle muhtarlıklarında asılan listelerde ismi olmayan veya sehven yazılan
vatandaşlar 15 Mayısa kadar nüfus idarelerine müracaat ederek gerekli düzelt-
meyi yaptırmaya mecburdurlar. Süresi içinde müracaat etmiyenler, ilk yoklama
kaçağı addedilerek 83 üncü maddeye tabi tutulurlar.
Askerlik çağına girenlerin ilk yoklamaları ile yedeklerin yoklamalarının
nasıl yapılacağı ve bu yoklamalarla ilgili diğer hususlar yönetmelikle düzen-
lenir.
Madde 18 - 19 - (Mülga: 27/7/1970-1315/3 md.)
Son yoklama
Madde 20 - Her sene Temmuzun birinci gününden başlamak üzere askerlik
meclislerince o sene ilk yoklama cetveline yazılmış olanlarla geçen sene
askerlik meclislerince yapılan son yoklama üzerine ertesi seneye bırakılmış
bulunanların son yoklamalarına başlanır.
Madde 21 - (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Askerlik meclisleri aşağıda gösterilen kimselerden mürekkebdir:
1 - Mahallin en büyük mülkiye memuru (veya yerine göndereceği zat);
2 - Askerlik şubesi reisi veya vekili;
3 - Nüfus müdürü veya memuru;
4 - Mahalli idare heyetinden ve belediyesinden birer zat;
5 - İki hekim (birisi sivil olabilir).
Bunlardan en büyük mülkiye memuru (veya yerine göndereceği zat vali mua-
vini ise) meclise reis ve şube reisi veya vekili muavin olur.
Şubedeki diğer subaylar ile köy ihtiyar meclisi ve mahalle mümessilleri,
sorulacak işlere dair malümat vermek ve rey sahibi olmamak üzere mecliste bulu-
nurlar.
Askerlik meclisi kararile asker edilenlerden yedek subay yetişecek dere-
cede tahsili olanlar yoklamayı müteakıb ve yüksek mekteblerde askeri ders göre-
cekler ilk ders senesi başında doğrudan doğruya Milli Müdafaa Vekaletince ve
diğerleri aşağıda yazılı encümence muhtelif sınıflara ayrılırlar.
1 - Şube reisi veya vekili (reis),
2 - Meclis hekimleri (aza),
3 - Jandarma subayı (aza) (Yalnız jandarmaya ayrılacak erbaş ve er hak-
kında rey sahibidir),
4 - Deniz subayı (aza) denize erbaş ve er verecek sahil şubelerinde bulu-
nur. Yalnız deniz erbaş ve eri hakkında rey sahibidir.
İdare heyeti kararile numarasız asker edilenlerin sınıflarının tayini,
mıntakasında bulundukları kolorduya aiddir.
Madde 22 - Bu ayrılma keyfiyeti kabiliyeti bedeniye cetveline ve talima-
tına ve Müdafaai Milliye Vekaletinin tertibatına müsteniden kolordularca bildi-
rilecek ihtiyaca göre tesbit edilir. Askerlik meclis ve encümenlerince verile-
cek kararlar reylerin çokluğuna göre kabul edilir. Reyleri musavi ise reisin
bulunduğu tarafın reyi kabul olunur. Reyleri kabul olunmıyanlar reylerini yok-
lama cetveline yazabilirler. Bunlar ve işbu kanun haricinde yapıldığı anlaşılan
muameleler hakkında herhangi bir kimse tarafından verilecek arzuhaller icabında
askerlik daireleriyle Kolordu ve Müdafaai Milliyece sorularak düzeltilir. Buna
da kanaat etmiyenler Şürayı Devlete müracaat edebilirler.
Madde 23 - (Değişik: 20/11/1935-2850/1 md.)
Kolordu kumandanları, askerlik meclislerinde bulunması lazımgelen askeri
hekimleri vaktinde tayin ederler ve eksik kalacak olanları Milli Müdafaa
Vekaletine bildirirler. Milli Müdafaa Vekaleti, Sıhhat ve İçtimai Muavenet
Vekaletile muhabere ederek hekim noksanlarını sivil hekimlerden tamamlar ve sa-
hil şubelerinde bulunacak deniz subaylarını da tayin eyler.
Madde 24 - Askerlik şubeleri mahalli en yüksek rütbeli mülkiye memuriyle ha-
berleşerek askerlik meclisinin işbu kanun ile kararlaştırılmış olan günde top-
lanması ve o sene askerlik çağına girmiş olanlarla geçen seneden bu seneye bıra-
kılanların kararlaştırılan günde gelmeleri için lazım gelen davet pusulalarını
hazırlar ve mahallin en büyük mülkiye memuru vasıtasiyle köy ve mahalle ihtiyar
meclis veya heyetlerine gönderir ve alındığına dair imza kağıdı ister.
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
