Bolulu İzzet Mehmet Paşa

[*MeleK*]

Rum Mehmet Paşa ahfadından Hüseyin Bey adında birinin oğlu olup Zonguldak nahiyelerinden Çarşamba'nın Beylik köyündendir. 1136 H. - 1723 M.'tde köyünde doğmuştur.

İstanbul'a gelip yirmi yaşını geçkin bir yaşta iken I. Mahmut zamanında Darüssaade ağası maktul Hafız Beşir ağa'nın himayesiyle eski saray baltacıları ocağına alınmış

okuyup yazması sebebiyle kapı hasekisi (Babı âli ile saray arasındaki muhabere memuru) olmuştur. Daha sonra Darüssaade ağası yazıcısı halifesi olan ve III. Mustafa'nın cülusunda kendisine Bey Halife denilen İzzet Mehmet Efendi

ağa yazıcısı olmuştur (1171 Safer sonu - 1757 Kasım).

Bey Halife

bu hizmette iken sadrâzam Koca Ragıb Paşa tarafından hizmeti beğenilmediğinden tayininden birkaç ay sonra

yani 15 Receb 1171 - 25 Mart 1758'de azlolunarak bir müddet açıkta kalmış ve mensup olduğu baltacı ocağı lâğvedildikten başka evinin de yanması üzerine çok fena bir duruma düştüğünden

vaziyete vakıf olan III. Mustafa tarafından kendisine yedi bin beş yüz kuruş ihsan olunmak suretiyle gönlü alınmıştır.

İzzet Mehmet Efendi'ye bu sırada Hâcegân rütbesi verilip sakal salıvermiş ve beş sene kadar mazul olarak kalmıştır. 3 Ramazan 1176 - 18 Mart 1763'te Darüssaade ağası yazıcısı olan Ahmed efendi

kayın pederi gümrük emini İshak ağa'nın yerine gümrük emini olduğundan

ondan açılan yazıcılığa sakalını kestirmek suretiyle eski ağa yazıcısı İzzet Mehmet Efendi ikinci defa tayin edildi.

İzzet Mehmet Efendi

1179 Şevval - 1766 Mart'ta Raif İsmail Efendi yerine darphane emini ve 1187 sonlarında (1774 Şubat) şehremini ve 26 Rebiulâhır 1188 - 6 Temmuz 1774 senesinde de Boşnak Abdullah Paşa'nın yerine vezirlikle rikâb-ı hümâyun kaymakamı olmuştur.

Kaynarca antlaşmasını ve ocakların avdetini müteakip 2 Cemaziyelevvel 1188 - 11 Temmuz 1774 te sadrâzam tayin edilmiştir. İzzet Mehmet Paşa

faal bir zat olmayıp bütün işleri kayın biraderinin eline bırakmıştı. Bu kusuruyla beraber namuskarlığı sebebiyle kendisine müsamaha edilmekte idi. 1189 Cemaziyelevvel - 1775 Temmuzda donanmanın denize çıkması ve bu sırada Kırım'dan gelmiş olan Tatar heyetine Dolmabahçe'de ziyafet çekilip görüşmeden sonraki istirahat esnasında sadrâzam ile şeyhulislâm İvaz Paşazade İbrahim Bey arasında bir münakaşa çıkmıştı. Şeyhulislâm

babası zamanından kalma Selim adında bir adamı için bir sene evvelki rayici üzerinden bir mukataa rica etmiş. Bu söze karşı sadrâzam "istenilen mukataanın otuz kese zammıyla talibi var" diye cevap vermiş. Bu mukabeleden müteessir olan şeyhülislâm efendi

orada bulunanların ve hususiyle Tatar heyetinin yanında gazabla söylenerek papuçlarını giymeden çadırdan çıkıp kayığına atlayarak gitmiştir.

Bu çirkin hal üzerine şeyhülislâmın azli icab ederken onun adamlarının tesiriyle kayın biraderine fazla müsamaha göstermesinden bahsedilerek

hâdisenin ertesi günü İzzet Mehmet Paşa azlolunmuştur (8 Cemaziyelevvel 1189 - 7 Temmuz 1775).

İzzet Mehmet Paşa'nın azli maslahat icabı olduğundan

pâdişâh tarafından hakkındaki teveccühün devamı nedeniyle kendisini Gelibolu'ya götürmek üzere oğlu Mehmet Said Bey mübaşir tayin edilmiş1 ve hemen arkasından Aydın muhasallığına tayin edildiği bir fermanla kendisine bildirilmiştir.

İzzet Mehmet Paşa'nın yerine sadaret kethüdası Derviş Mehmet Ağa sadrazam olmuş ve şeyhülislâm İbrahim bey hakkında halk arasında dedikodu olduğundan

o da yirmi iki gün sonra azledilerek yerine Hindi Molla denilen Salihzâde Mehmet Emin Efendi getirilmiştir. İzzet Mehmet Paşa Aydınca vardıktan az sonra 1189 Ramazan ortalarında (1775 Kasım) Mısır valiliğine tayin edilip kendisini İzmir'den alıp götürmek üzere kaptan-ı derya Gazi Hasan Paşa'ya emir verilmiştir. İzzet Mehmet Paşa'ya

1192 Şevval-1778 Ekim tayinlerinde İçel sancağı verilmiş ise de

oraya gitmeden evvel Sivas valiliğine naklolunmuş ve 1193 H. - 1779 sonlarında Erzurum valisi olmuş ve 25 Safer 1195-20 Ocak 1781 de Karavezir diye meşhur Silâhtar Seyyid Mehmet Paşa'nın vefatı üzerine ikinci defa sadarete getirilmiştir. İzzet Mehmet Paşa bu defaki sadaretinde de evvelki gibi ağrı hareketi ve işleri yine kayın biraderinin eline bırakması ve onun da yolsuzlukları ve rüşvetçiliği yüzünden söz altında kalıp bu sırada İstanbul'da büyük bir yangının çıkması aleyhine olan dedikoduları arttırdığından ve bu da rehavetine yüklendiğinden

Birinci sadareti bir seneden yirmi beş gün noksan

ikincisi bir buçuk seneden ziyade idi. Son derece ağır

haddinden fazla derecede halim düşünceli fakat iş göremeyecek derecede tembel bir şahsiyet olup bu hali devlette ıslahat yapmak isteyen I. Abdülhamit'in hoşuna gitmemişti. Birinci defaki sadaretinde birdenbire azli pâdişâhı müteessir etmiş olup evvelki hatayı düzeltmek için ikinci defa sadrâzam yapmıştı daha evvelden sadarete davet edilen Yeğen Mehmet Paşa'nın gelmesi üzerine mühr-i hümâyun kendisinden alınıp emeklilikle Filibe'de oturması emredilmiştir (15 Ramazan 1196 - 24 Ağustos 1782). İzzet Mehmet Paşa dört buçuk ay Filibe'de oturmuş ve 1197 Safer - 1783 Ocak'ta vezirliği devam ettirilerek Semendire sancağıyla Belgrad muhafızlığına gönderilmiş ve 1198 Rebiulevvel - 1784 Ocak veya Şubat'ta burada ansızın vefat etmiştir.