Kalp ve Damar Hatalıklarında Beslenme

*GüMüŞ*

Yeni Üye
Üye
Kalp ve Damar Hatalıklarında Beslenme
kolesterol yükselince ne olur
Kalp ve Damar hastalıklarında Beslenme
Kalbimiz günde yaklaşık 100 bin kez ,dakikada 60 ile 80 kez arasında atmakta ve bunu her saat ,her gün ,her yıl sürdürmektedir.
Bir saat gibi düzenli çalışıp , günlük stres, vb olumsuzluklardan korunmaya çalışmaktadır.


Kalp ve damar hastalıkları nasıl oluşur?

İster çocuk ister, yetişkin olsun her bireyde kan damarlar içinde serbestçe akıp dokulara ve organlara besin ve oksijen taşıma görevini yerine getirir.
Damarların içi sağlıklı bir yapıya sahip olduğunda kaslı ve pürüzsüzdür.Kan basıncındaki özellikle yükselmelere ve diğer değişmelere karşı koyabilecek esnekliğe sahiptir.
Damarlar çeşitli nedenlerle :yüksek kolesterol ,sigara ,tansiyon,gibi ,kişinin beslenmesi, genleri ,alışkanlıkları ,çevresinde ki diğer faktörlerin etkisiyle zedelenir yıpranır.
Zarar gören bölgede kolesterol , yağ dokusu ,kalsiyum ,makrofajlar ve ölü kan hücrelerinin birikmesiyle plak adı verilen bir tabaka oluşur.
Bu plaklar damarların esnekliğini azaltır , kanın ,geçiş yolunu daraltır ve kanın akışını engeller.
Damar çeperlerinden kopan bir pıhtı kalbe giden bir atardamara yada daha küçük bir damara doğru ilerleyip damarı tıkayabilir.
Bu da anjina adı verilen ve kalp kasına yeterli oksijen gitmemesinden kaynaklanan göğüs ağrısına neden olur ve sonuçta kalp krizine yol açabilir.

Zaman içinde kan damarlarının sertleşip tıkanmasına atheroskleroz denilmektedir.
Atherosklerozun en korkutucu yönlerinden biri sessiz bir hastalık olmasıdır.

Kalp ve damar hastalıklarında rol oynayan etmenler. Tüm uzmanların görüş birliğine vardığı nokta:

•Fazlı yağlı ve kolesterollü diyet
•Kalıtsal yatkınlık(ailede görülmesi)
•Sigara kullanımı
•Aşırı stres
•Hareketsizlik

Kalp hastalığında rol oynayan risk faktörleri

1- Yüksek kan kolesterolü
Kolesterollü gıdaların fazla tüketilmesi ve yüksek kan kolesterolü ile kalp hastalıkları arsında doğrudan ilişki bulunmuştur.
Araştırmalar kalp hastalığı riskini gıdalarla aldığımız kolesterolden çok ,katı yağ miktarının ve kandaki kötü kolestrolün oksitlenmesinin arttırdığını ortaya çıkarmıştır.
Kandaki toplam kolesterol miktarının yeni çalışmalara göre160 daha önceki verilere göre 200 mg/dl’yi geçmemesi gerekir.

- İyi kolesterol (HDL)
Yüksek yoğunluklu lipoproteinler(HDL) çok az kolesterol içerir ve kolesterolü kandan karaciğere taşırlar .
Vücuttaki fazla kolesterolü temizleme işini üstlenmiş olduklarından ,kandaki miktarlarının yüksek olması kalp hastalığı riskini azaltır. O nedenle ,halk arasında iyi kolesterol diye bilinirler HDL’nin (iyi kolesterol)35-40 mg/dl’ nin üzerinde olmalı

- Kötü kolesterol(LDL)
Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL)hemen hemen yarısını oluşturan kolesterolü karaciğerden vücudun diğer hücrelerine taşır ve damarların ve damarların çeperlerine biriktirir.
Bu nedenle kalp hastalığı riskini arttıran bu lipoproteine halk arasında kötü kolesterol denir.
LDL ‘nin (kötü kolesterol )100 mg/dl’yi geçmemesi

Risk belirleme de hangi kriterler değerlendirilir?
Risk belirlemesi yapılırken toplam kolesterol miktarı /HDL miktarına
bölünmektedir.
Toplam kolesterol/HDL oranının 4.0‘ten düşük olması arzu edilir.

"Kolesterolümüzü yükseltmemek için hangi gıdaları yiyelim"

Kolesterolün yükselmesinde hangi gıdalar etkililidir?

• Yağlı veya yağda kızarmış etler,sakatat etleri,salam,sosis,sucuk gibi yağlı et ürünleri
• Yağlı pastalar,kurabiyeler,yumurta ( önerilenden fazla kullanılması)
• Karides,midye,vb deniz ürünleri
• Tereyağı,yağlı süt ve peynir,kaymak ,krema.sert margarinler


Bazı gıdaların kolesterol ve doymuş yağ miktarları

GıdaPorsiyonKolesterol(mg)Doymuş yağ(mg)Karaciğer 90 g 3311,6Böbrek 90 g3290,9Yumurta1 adet2121,6Karides90 g1660,3Dondurma1 kap kaymaklı15313,5Dana Eti90 g1151,6Kuzu Pirzola90 g812,9Izgara Tavuk90 g730,9Yağsız Kıyma90 g715,5Alabalık90 g620,7Hindi Göğüs90 g590,9Salam90 g557,7Midye90 g480,7Süt1 bardak355,6Pasta1 dilim332,8Tere Yağı2 yemek kaşığı214,8Kaşar Peyniri1 kibrit kutusu162,8Yoğurt1 bardak142,3Yağsız Süt1 bardak40,3Margarin2 yemek kaşığı01,5



















2- SİGARA VE KALP HASTALIKLARI


Sigara kalbe çeşitli zararlar vermektedir

-Bunlardan biri damarlar içinde yağlı maddelerin yağlı maddenin birikmesine yardımcı olmasıdır.Buda göğüste ağrıya ve kalp krizine neden olabilir.
• Nikotin kalpte ritim bozukluğuna v kalbe giden (koroner arter) damarlarda büzüşmeye yol açar..Bu da kalbe giden kanı azaltırve göğüs ağrıları hissedilir
• Sigaranın iyi kolesterol(HDL) düzeyini de düşürdüğü görülmüştür.Sigara içenler ,diyetlerindeki yağ miktarını azalttıkları zaman bile HDL yükselmemekte ,ancak bırakıldıktan sonra yükselmeye başlamaktadır.

Sigara bırakınca neden şişmanlarız

• Birincisi ,sigara içmeyince gıdaların kokusu ve lezzeti dha iyi hissedildiği için iştah açar.
• İkincisi ,sigarayı bırakmanın verdiği psikolojik boşluğu doldurmak için enerji yoğunluğu yüksek olan çerez türü gıdalar daha çok yenmeye başlanır
• Üçüncüsü ,nikotin metabolizmayı etkilerve dolayısıtla sigara içenler daha çok enerji harcar

3 - ŞİŞMANLIK

• Kalp damar hastalıkları açısından en önemli risk faktörlerinden biri olan şişmanlık vücutta yağ birikmesi sonucu ideal vücut ağırlığından %20 daha kilolu olmak biçiminde tanımlanmaktadır
• Ağır vücudun taşınması ve hareketinin sağlanması tüm organlara olduğu kadar kalbe de aşırı yük bindirmektedir.Bu nedenle ,şişman kişiler de yüksek tansiyon ve kalp –damar hastalıkları daha sık görülmemektedir.
• Yalnızca 2 ile 5 kilo arasında zayıflamanın bile tansiyono düşürdüğü ,kan lipitlerini normal düzeye getirdiği ,insülin salgısını düzenlediği ve kalbei koruduğu gösterilmiştir


4- ŞEKER HASTALIĞI
• Diyabet ya da şeker hastalığı ,şeker ve nişastayı enerji olarak kullanmakiçin gerekli insülin hormonunun yeterli olmamasından kaynaklaır.
• Şeker hastalarında genellikle tansiyona ,kalp krizine ve felce yatkınlık daha fazladır.Kalp hastalıkları da diyabetlilerde sağlıklı insanlardan 2-3 kat daha sık görülür
• Kandaki şeker düzeyi yükselince kan yavaş akmaya başlar ve dokulara daha az oksijen ve besin gider


TRANS YAĞ ASİTLERİ
• Margarin ya da diğer bazı katı yağları elde etmek için bitkisel sıvı yağların hidrojenle doyurulması sırasında bu yağ asitleri ortaya çıkmaktadır
• Trans yağ asitleri tüketiminin kalp hastalıkları ile doğrudan ilişkisi olduğu ve margarin ,kek ,kuru pasta ,kraker, ve parmak patates gibi trans yağları fazla içeren gıdaların bu hastalıkların riskini %50 arttırdığı bildirilmektedir
• Sert margarinkeri ve yağları diyetimizden tamamen kaldırsak bile kolesterolümüzde düşme olmayabilir.Çünkü ,bazı kişiler kalıtsal olarak yüksek kolesterole eğilimlidir. Bu kişilerin kolesterollerini düşürmek için daha çok çaba göstermeleri gerekir.

Kalp saglıgını korumak icin genel öneriler

• Meyve ve sebze gibi antioksidan etkisi bulunan gıdaların tüketimini arttırın .
Haftada birkaç kez et yememeyi deneyin .
Kırmızı et yerine balık,tavuk ,ve hindiyi tercih edin .Yumurtayı haftada 1-2 kez yiyin.Kuru baklagil ve tahıl ya da sebze kombinasyonlarından da yeterli protein alınabilinir.
• Toplam yağ tüketiminizi azaltın .Katı yağlar yerine sıvı yağları ,özellikle zeytinyağı kullanın.
• Diyet lifi tüketiminizi arttırın .Kuru baklagiller ,tahıllar,meyve ve sebzeler iyi lif kaynağıdır.
• Sigara içiyorsanız bırakmaya , alkol kullanıyorsanız azaltmaya çalışın
• Kilo almamaya ,kiloluysanız vermeye çaba gösterin .Hareketinizi artırın ,haftada en az 3-4 kez
yarım saat egzersiz yapın
• Azar azar ,sık sık yiyin .Bir öğünde aşırı yerseniz daha çok insüilin salgılanır,bu da hem yağın vücutta depolanmasına ,hem de karaciğerde kolesterol yapımının artmasına neden olur.
• Stresli bir yaşamınız varsa azaltmaya ve kontrol altına almaya çalışın.
• Kan şekerinize ,tansiyonunuza ve kolesterol ile trigliserid düzeyinize belirl aralıklarla baktırın
• Ailenizde kalp hastalığından erken ölümler varsa ,gençseiz bile ğöğüs ağrılarını gözardı etmeyin ,zaman zaman doktor kontrolünden geçin


KOLESTEROLÜ DÜŞÜRMEK VE KALP SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN BUNLARI YAPIN :

- Günlük toplam yağ tüketiminizi azaltın.Ancak, bitkisel sıvı yağlardan zengin bir tablo ile sağlar
Zeytinyağı :Zeytinyağı içerdiği yağ asitleri açısından oldukça yararlıdır. ve yer fıstığı yağındaki tekli doymamış yağ asidi olan oleik asit kötü kolesterolü düşürürken iyi kolesterolü yükseltir.

- Haftada 3 gün kırmızı et 4 gün beyaz et tüketin .Ancak et miktarlarına ve pişirme şekline mutlak dikkat edin.

• Balık :Omega yağ asitlerinin 1980 li yıllarda balıkta bulunuşu ve keşfi ile yapılan çalişmalar kalp hastalıklarının, olduğu kadar romatizma gibi başka hastalıkların da bu yağ asitleriyle tedavisi yoluna gidilmiştir.
Sonuç olarak balık yağı ayrıca ,iyi kolesterolü yükseltirken ,kötü kolesterolün ön maddesi olan trigliseridleri düşürmektedir. Balıktaki yağlar kalpteki ritim bozukluklarını önlemekte ,kan hücrelerinin birbirine yapışmasını ve pıhtılaşmada rol oynayan fibrinojen adlı maddeyi
azaltmaktadır.

  • Günlük peynir süt.yoğurt tüketiminize mutlaka dikkat edin.Peynir süt ve yoğurdu az yağlı olan gıdalardan seçin.
  • Yumurtayı haftada 1-2 kez yiyin.Pişirme şekli olarak haşlama ,yağsız tavada omlet olarak belirleyin.
  • Meyve ve sebze gibi antioksidanlar yönünden zengin besinleri bol tüketin .Bu meyve ve sebzeleri kabukları ile yenilenleri mutlaka kabuklu olarak tüketin(Bu ürünleri pestisitlerden arındırmak amacıyla mutlaka iyi yıkamak gerekir.)
Sarımsak bolmiktarda potasyum ,fosfor,selenyum ,Ave C vitaminleri ile 75 farklı kükürtlü madde içerir.Kan damarlarını genişletmekte ve kanın pıhtılaşma yeteneğini azaltmakta ,böylece damar tıkanmasını önlemektedir.
- İyi bir bitkisel protein ve lif kaynağı olan kurubaklagilleri bol tüketin Kurufasulye, nohut, mercimek, börülce ve barbunya hem çok besleyicidir, hemde kalp hastalıkları ve kanserden koruyucu maddeler içermektedir.
Bu koruyucu maddelerden biri diyet lifidir.Diyet lifinin yüksek tansiyonu v e kötü kolesterolü düşürdüğü ,kan şekerinin yükselmesini ,kabızlığı ve kalın bağırsak kanserini önlediği belirlenmiştir.

Baklagillerin başka bir yararı folik asitin çok iyi kaynağı olmalarıdır.Folik asit kalp hastalığında risk faktörlerinden biri olan homosisteini kontrol altında tutar.
Ayrıca yemek yapar ve menü oluştururken tahıl grubu bir gıda ile birlikte tüketim yeterli protein alımını destekleyecektir

- Kuruyemişler özellikle kalp hastalıklarının önlenmesinde önmeli etkilere sahip besin maddeleridir.
Daha önceleri yağlı oldukları için kalbe zararlı sanılanyerfıstığı, ceviz, badem, fındık, fıstık, ay ve kabak çekirdekleri gibi çerezlerin yapılan çalışmalarla kalbi koruyucu maddeler içerdikleri bulunmuştur.
Kuru yemişlerde bulunan tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri ve bitkisel steroller kolesterolü düşürür .
Kuru yemişlerde bol miktarda bulunan arginin amino asitinin ,magnezyum mineralinin ve E vitaminin de kalbe yararı vardır.
Ceviz içerisinde aynen balıkta bulunan kalbi koruyucu omega-3 yağ asitlerini içermektedir.kilo problemi olmayan veya kilo problemi olan bireylerde ölçülü miktarda ceviz tükettiklerinde kalp sağlığı açısından olumlu etkileri elde etmiş olurlar.

- Günlük şeker ve şekerli gıda tüketiminizi kontrol altında tutun.Fazla miktarda tüketilen şeker, reçel, bal vb besinler kan kolesterolünüzün artmasına sebep olacaktır.

- Posa bir diğer adıyla diyet lifi tüketiminizi arttırın (Kuru baklagiller, tahıllar, meyve ve sebzeleriyi lif kaynağıdır.) Günlük 25-30 gr civarında lif tüketimi hem kolesterolün düşmesine hem kan şekeri kontrolünü,hem de kilo kontrolüne yardımcı olacaktır.

- Tam tahılların kalp ,şeker,yüksek tansiyon , bazı kalınbağırsak hastalıklarında korunmada özellikle içerdikleri lif ,foli asit, niasin, selenyum, lesitin, magnezyum, kalsiyum, fosfor, potasyum ve demirden kaynaklanmaktadır.Yulaf kepeği, içerdiği bet –glukan adlı madde nedeniyle safra asitlerinin bağırsaklardan emilimini önleyerek kolesterolü düşürdüğü bulunmuştur.
Buğday ve pirinç kepeğinin de kolesterol ve tansiyon düşürücü etkisi yine yapılan çalışmalarla tespit edilmiştir.

Kalp damar hastalıklarıyla savaşımda etkili besin ögeleri
VİTAMİNLER
C vitamini :
Antioksidan bir vitamin olan C vitamini özellikle kötü kolesterolün (LDL) oksijenden zarar görmesini önlemektedir.
Aynı zamanda iyi kolesterolü (HDL) yükseltmekte ve toplam kolesterolü düşürmektedir.Günde 1 gram C vitaminini günlük beslenme ile alan bireylerde damarlarda aterom plaklarının oluşmasını engeller.
C vitamini yetersiz alındığı zaman damarların çatlaması kolaylaşmakta ,yüksek tansiyonla da bir araya gelirse kanamalara ve felce yol açabilmektedir.
Bol sebze ve meyve tüketimi felci önlemekte ve bu bilim adamlarınca meyve sebzelerin zengin Cvitamini ve potasyum kaynağı olmasına bağlanmaktadır
E vitamini :
Günde 400 ünite E vitamini ,kan pıhtılaşmasında görevli hücrelerin bir araya toplanıp birbirine yapışmasını önlemektedir.
Bunun iki katı E vitamini ise LDL oksidasyonunu yarı yarıya azaltmaktadır Kalp kasına yeterli oksijen gitmediği için oluşan ğöğüs ağrısı (anjina) da E vitaminiyle yeteri beslenme ile azaltılabilmektedir.


MİNERALLER

Kalsiyum :
Hem kan basıncının ayarlanmasında hem de kolesterolün düşürülmesinde etkilidir.
Kalsiyumun kalp hastalıklarında korunmada başka bir etkisi de vücutta nitrik oksit adlı bir maddenin üretimini arttırmasından kaynaklanmaktadır.
Nitrik oksit,tüm organların işlev görmesinde rol oynadığı gibi kan damarlarının açılmasını sağlar ve böylece kan basıncını düşürür.
Magnezyum :
Magnezyum özellikle kandaki yağlar ve bu yağların makrofaj hücreleri tarafından sindirilmesini kontrol ederek kalbi korur.
Günlük beslenmeleriyle ve sert sularla daha çok magnezyum alan toplumlarda kalp-damar hastalıkları riskinin daha düşük olduğu yapılan çalışmalarla belirlenmiştir.
Krom :
İnsülin hormonuna yardım ederek vücuttaki yağın yakılmasını ve kolesterol kullanımını kontrol eden bir mineraldir.
Krom kandaki kolesterol hücrelere girmesine yardımcı olur.Aksi halde kolesterol kanda dolaşarak oksitlenme dolayısıyla damarlara zarar verme riski artar.
Günlük beslenme de kromdan zengin beslenme ve günlük diyete ilave ile damarlarda biriken kolesterolün azaldığı gösterilmektedir.
Demir :
Hemoglobin adı verilen kan proteini demir içerir ve oksijenin taşınmasında görev alır.
Kalbe yeterli oksijen bu kanalla ulaşır. Demir yetersizliğinde damar tıkanması daha sık olarak ortaya çıkabilmektedir.
Demir yetersizliği hem oksijenlenmeyi azaltır hem de kalp damarlarının tıkanmasına yardımcı olur.
Bakır :
Birçok enzimin önemli bir kısmını oluşturan bakır ,vücuttaki serbest radikallerin atılmasına yardımcı olur .Ayrıca , bakır tansiyon ve kolesterolün yükselmesinin engellenmesinde önemli etkiler sağlar.
Manganez:
LDL ve HDL ‘nin düzenli görev yapmasında ve kolesterol yapımında rol oynar.Manganez yetersizliğinin damar tıkanmasına neden olduğu bildirilmiştir

DİĞER BESİN ÖĞELERİ:

Lesitin :
Lesitin emülsifiyer yani hem suda ,hem de yağda çözülme özelliğinden dolayı ,damarlardaki yağlı maddelerin ve kolesterolün çözünmesini sağlar.
Tüm hücrelerde ,en çok da beyin ,kalp,karaciğer ve böbreklerde bulunan doğal bir antioksidandır.
Lesitin ayrıca yumurta ,soya ve mısırdan elde edilebilmektedir.
Koenzim Q :
İnsan vücudunda ve gıdalarımızda ,özellikle de balıkta(uskumru ve sardalya) bulunan vitamine benzer bir maddedir .Koenzim Q içeren diğer gıdalar arasında soya ve susam yağları ,ıspanak,brokoli,ve buğday embriyosu sayılır.




kaynak:kilodiyet.com
 
Geri
Üst