Uzman SühaN
Administrator
Vertigoya Sebep Olan Hastalıklar
Vertigo, Latince ‘dönmek’ fiilinden türemiş, kabaca baş dönmesi ve hareket duygusunun yitirilmesi anlamına gelmektedir. Vertigo başlı başına bir hastalık değil, başka bir hastalığın belirtisidir. Toplumda sıklıkla görülen bu problem hafif baş dönmesi ve dengesizlik hissinden, çok şiddetli, hastayı yataktan kalkamaz hale getirebilecek kadar çok geniş bir klinik görüntüsü olabilir. Hasta sersemlik hissi duyabilir, sabit duramama ve bayılma hissine kapılabilir. Bu problemler hastada çaresizliğe, uzun vadede korku ve depresyona neden olur. Vertigo önem verilmesi gereken bir durumdur. Acil bir şekilde hekime başvurulması gerekir.
Vücudun dengesinin sağlanmasında aşağıdaki üç sistem rol oynar:
İç kulaktaki denge sistemi
Görmeyle sağlanan denge
Kas-İskelet sistemiyle sağlanan denge
İç kulaktaki denge sistemi:
İç kulakta bulunan üç adet yarım daire kanalları ve bunların uçlarında bulunan iki küçük torbadan oluşur. Yarım daire kanallarının içinde de bir sıvı bulunur. Başımızın en ufak bir hareketiyle bile bu yarım daire kanalları da hareket eder. Hızla giden ve hızla yön değiştiren bir aracın içindeki ters yöne savrulan yolcu misali bu kanalların içindeki sıvı da tam tersi yönde hareket eder. Buradaki duyu hücreleri bu hareketle değişen sıvı basıncını algılar ve sinirsel bir uyarı oluşturur. Bu uyarılar beyne ve beyinciğe gider. Buradaki bir takım işlevden sonra da denge sağlanır.
Görmeyle sağlanan denge:
Gözden başlayıp beyindeki görme merkezine kadar uzanan ve aralardaki bir dizi sinirsel yoldan oluşan, görme yoluyla dengenin sağlanmasına yardımcı olan sistemdir.
Kas-iskelet sistemiyle sağlanan denge:
Kas, eklem ve tendonlarda bulunan özelleşmiş reseptörler ve bu reseptörlerin oluşturduğu sinirsel uyarıyı merkezi sinir sistemine ileten sinir yollarından oluşur. Bu reseptörler vücudun uzaydaki konumunu algılar. Dengenin sağlanabilmesi için hangi kasın ne kadar kasılması ve hangi eklemin hangi hareketi yapması gerektiğini belirler.
Bu üç sistemden herhangi birinin bozulması sebebiyle vertigo görülebilir.
Vertigoya Sebep Olan Hastalıklar
Baş Pozisyonuna Bağlı Vertigo:
Belli baş pozisyonlarında kendini gösteren ani baş dönmesi durumudur. Toplumda yüz binde on yedi oranında görülür. Baş dönmesi çok kısa sürer. Baş dönmesiyle birlikte anormal göz hareketleri görülür. Göz küreleri istemsiz bir şekilde hareket eder. Bu hareket ritmik bir harekettir. İşitme normaldir, çınlama ve ek şikâyet bulunmaz. Tedavisinde yüzde doksanlara varan başarı oranına sahip Epley manevrası yapılır. Epley manevrası vestibular rehabilitasyondaki en önemli uygulamalardan biridir. Fizyoterapist tarafından bu manevra birer hafta arayla uygulanır ve her seans sonrasında hastaya başını 48 saat boyunca öne ve arkaya eğmesi kesinlikle yasaklanır. Atakların tekrarlaması halinde bu manevra tekrar uygulanır.
İç Kulak Tansiyonu (Menier Hastalığı):
Daha önce yukarıda belirttiğimiz yarım daire kanallarının içindeki sıvının artışına bağlı iç kulak tansiyonudur. Nedeni kesin olarak bilinememektedir. Ancak aşırı tuz tüketimi, stres,gebelik ve menopoz gibi çeşitli tetikleyici faktörler saptanmıştır. Herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Ancak en sık 40-60 yaş arası kişilerde görülür. Hastalık genelde tek kulakta olur. Ancak dört hastadan birinde çift taraflı görülür. Sıklıkla kusmanın eşlik ettiği baş dönmeleri ve genellikle baş dönmesinden önce başlayan kulakta çınlama, kulakta dolgunluk hissi, işitme kaybı bu hastalığının en önemli belirti ve bulgularıdır. Tanısı hastanın şikâyetlerine, işitme testi ve denge testleriyle koyulur. Bu hastalığın kesin, tam iyileşme sağlayan tedavisi yoktur. Atakları sayısını azaltmak veya daha hafif seyretmesini sağlamak amaçlı tetikleyici faktörler ortadan kaldırılabilir. Buna ek olarak ilaç tedavisi ve iyileşmeyen olgularda cerrahi tedavi düşünülebilir.
Kalp-Damar Hastalıkları (örn: yüksek tansiyon)
Santral Sinir Sistemi Hastalıkları
İç kulaktan Başın Pozisyonunu Beyne İleten Sinirin İltihabı
Orta kulak ve iç kulak arasındaki anormal bağlantılar
Orta Kulak İltihabı
İç kulaktan Başın Pozisyonunu Beyne İleten Sinirde Tümör: Genelde iyi huylu olurlar.
Kulağa toksik ilaçlar
Yaşlılığa Bağlı Vertigo
Migren İlişkili Vertigo
Boyun Kireçlenmeleri ve Boyun Fıtığı
Psikiyatrik Nedenler
Tanısı
Vertigo tanısında, hastalık öyküsü çok önemlidir. Vertigo; bir hastalık değil, hastalık belirtisi olduğundan doktorunuz yaşadığınız baş dönmesinin özelliğine göre size tanı koyacaktır.
Vertigo tanısı için:
Nedeni ortaya koymaya yönelik muayene ve gerekirse tetkiklere ihtiyaç vardır.
Öncelikle KBB ve Nöroloji uzmanları tarafından muayene edilmeli, daha sonra da göz, dahiliye ve fizik tedavi uzmanları tarafından desteklenmelidir.
Denge sistemimiz, birkaç farklı sistem tarafından denetlendiğinden ayrıntılı bir muayene gerektirir.
Rahatsızlığa teşhis koymada izlenecek yöntemler çeşitlilik gösterebilmektedir. Doktorunuz, baş dönmenizi tarif etmenizi isteyecektir. Bunun bir göz kararması mı yoksa bir hareket hissi mi olduğunu, ne kadar sürdüğünü, işitme kaybı, mide bulantısı olup olmadığını soracaktır. Hangi durumların baş dönmesi oluşturduğu da sorulabilir. Genel durumunuz, ilaç alıp almadığınız, kafa travması, son zamanlarda geçirilmiş bir enfeksiyon ile kulağınız ve sinir sisteminizle ilgili birçok soruya cevap vermek durumunda olabilirsiniz. Doktorunuz, ayrıntılı muayenenizi gerçekleştirdikten sonra sinir sistemiyle ilgili bazı testler yapacaktır.
İç kulak, hem işitme hem de dengeyle ilgili olduğu için dengedeki bir problem, işitmeyi olumsuz yönde etkileyebilir ya da işitmedeki bir rahatsızlık denge problemlerine yol açabilir. Bu nedenle doktorunuz, işitme testinin yapılmasını talep edebilir.
Bazı durumlarda kafatasınızın röntgenini, tomografisini veya manyetik rezonans ile görüntülenmesini veya iç kulağınızı uyarmak için kullanılan sıcak veya soğuk sudan sonra göz hareketlerinizi izleyecek bir test (elektronistagmografi – ENG) isteyebilir. Bazı durumlarda da kalbinizin değerlendirilmesini veya bazı kan testlerini önerebilir. Her hasta için her test gerekmemektedir. Doktorunuzun kararı hangi testlerin gerekli olduğunu belirleyecektir. Benzer olarak önerilen tedavi de konulan teşhis ile ilişkili olacaktır.
Vücudun dengesinin sağlanmasında aşağıdaki üç sistem rol oynar:
İç kulaktaki denge sistemi
Görmeyle sağlanan denge
Kas-İskelet sistemiyle sağlanan denge
İç kulaktaki denge sistemi:
İç kulakta bulunan üç adet yarım daire kanalları ve bunların uçlarında bulunan iki küçük torbadan oluşur. Yarım daire kanallarının içinde de bir sıvı bulunur. Başımızın en ufak bir hareketiyle bile bu yarım daire kanalları da hareket eder. Hızla giden ve hızla yön değiştiren bir aracın içindeki ters yöne savrulan yolcu misali bu kanalların içindeki sıvı da tam tersi yönde hareket eder. Buradaki duyu hücreleri bu hareketle değişen sıvı basıncını algılar ve sinirsel bir uyarı oluşturur. Bu uyarılar beyne ve beyinciğe gider. Buradaki bir takım işlevden sonra da denge sağlanır.
Görmeyle sağlanan denge:
Gözden başlayıp beyindeki görme merkezine kadar uzanan ve aralardaki bir dizi sinirsel yoldan oluşan, görme yoluyla dengenin sağlanmasına yardımcı olan sistemdir.
Kas-iskelet sistemiyle sağlanan denge:
Kas, eklem ve tendonlarda bulunan özelleşmiş reseptörler ve bu reseptörlerin oluşturduğu sinirsel uyarıyı merkezi sinir sistemine ileten sinir yollarından oluşur. Bu reseptörler vücudun uzaydaki konumunu algılar. Dengenin sağlanabilmesi için hangi kasın ne kadar kasılması ve hangi eklemin hangi hareketi yapması gerektiğini belirler.
Bu üç sistemden herhangi birinin bozulması sebebiyle vertigo görülebilir.
Vertigoya Sebep Olan Hastalıklar
Baş Pozisyonuna Bağlı Vertigo:
Belli baş pozisyonlarında kendini gösteren ani baş dönmesi durumudur. Toplumda yüz binde on yedi oranında görülür. Baş dönmesi çok kısa sürer. Baş dönmesiyle birlikte anormal göz hareketleri görülür. Göz küreleri istemsiz bir şekilde hareket eder. Bu hareket ritmik bir harekettir. İşitme normaldir, çınlama ve ek şikâyet bulunmaz. Tedavisinde yüzde doksanlara varan başarı oranına sahip Epley manevrası yapılır. Epley manevrası vestibular rehabilitasyondaki en önemli uygulamalardan biridir. Fizyoterapist tarafından bu manevra birer hafta arayla uygulanır ve her seans sonrasında hastaya başını 48 saat boyunca öne ve arkaya eğmesi kesinlikle yasaklanır. Atakların tekrarlaması halinde bu manevra tekrar uygulanır.
İç Kulak Tansiyonu (Menier Hastalığı):
Daha önce yukarıda belirttiğimiz yarım daire kanallarının içindeki sıvının artışına bağlı iç kulak tansiyonudur. Nedeni kesin olarak bilinememektedir. Ancak aşırı tuz tüketimi, stres,gebelik ve menopoz gibi çeşitli tetikleyici faktörler saptanmıştır. Herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Ancak en sık 40-60 yaş arası kişilerde görülür. Hastalık genelde tek kulakta olur. Ancak dört hastadan birinde çift taraflı görülür. Sıklıkla kusmanın eşlik ettiği baş dönmeleri ve genellikle baş dönmesinden önce başlayan kulakta çınlama, kulakta dolgunluk hissi, işitme kaybı bu hastalığının en önemli belirti ve bulgularıdır. Tanısı hastanın şikâyetlerine, işitme testi ve denge testleriyle koyulur. Bu hastalığın kesin, tam iyileşme sağlayan tedavisi yoktur. Atakları sayısını azaltmak veya daha hafif seyretmesini sağlamak amaçlı tetikleyici faktörler ortadan kaldırılabilir. Buna ek olarak ilaç tedavisi ve iyileşmeyen olgularda cerrahi tedavi düşünülebilir.
Kalp-Damar Hastalıkları (örn: yüksek tansiyon)
Santral Sinir Sistemi Hastalıkları
İç kulaktan Başın Pozisyonunu Beyne İleten Sinirin İltihabı
Orta kulak ve iç kulak arasındaki anormal bağlantılar
Orta Kulak İltihabı
İç kulaktan Başın Pozisyonunu Beyne İleten Sinirde Tümör: Genelde iyi huylu olurlar.
Kulağa toksik ilaçlar
Yaşlılığa Bağlı Vertigo
Migren İlişkili Vertigo
Boyun Kireçlenmeleri ve Boyun Fıtığı
Psikiyatrik Nedenler
Tanısı
Vertigo tanısında, hastalık öyküsü çok önemlidir. Vertigo; bir hastalık değil, hastalık belirtisi olduğundan doktorunuz yaşadığınız baş dönmesinin özelliğine göre size tanı koyacaktır.
Vertigo tanısı için:
Nedeni ortaya koymaya yönelik muayene ve gerekirse tetkiklere ihtiyaç vardır.
Öncelikle KBB ve Nöroloji uzmanları tarafından muayene edilmeli, daha sonra da göz, dahiliye ve fizik tedavi uzmanları tarafından desteklenmelidir.
Denge sistemimiz, birkaç farklı sistem tarafından denetlendiğinden ayrıntılı bir muayene gerektirir.
Rahatsızlığa teşhis koymada izlenecek yöntemler çeşitlilik gösterebilmektedir. Doktorunuz, baş dönmenizi tarif etmenizi isteyecektir. Bunun bir göz kararması mı yoksa bir hareket hissi mi olduğunu, ne kadar sürdüğünü, işitme kaybı, mide bulantısı olup olmadığını soracaktır. Hangi durumların baş dönmesi oluşturduğu da sorulabilir. Genel durumunuz, ilaç alıp almadığınız, kafa travması, son zamanlarda geçirilmiş bir enfeksiyon ile kulağınız ve sinir sisteminizle ilgili birçok soruya cevap vermek durumunda olabilirsiniz. Doktorunuz, ayrıntılı muayenenizi gerçekleştirdikten sonra sinir sistemiyle ilgili bazı testler yapacaktır.
İç kulak, hem işitme hem de dengeyle ilgili olduğu için dengedeki bir problem, işitmeyi olumsuz yönde etkileyebilir ya da işitmedeki bir rahatsızlık denge problemlerine yol açabilir. Bu nedenle doktorunuz, işitme testinin yapılmasını talep edebilir.
Bazı durumlarda kafatasınızın röntgenini, tomografisini veya manyetik rezonans ile görüntülenmesini veya iç kulağınızı uyarmak için kullanılan sıcak veya soğuk sudan sonra göz hareketlerinizi izleyecek bir test (elektronistagmografi – ENG) isteyebilir. Bazı durumlarda da kalbinizin değerlendirilmesini veya bazı kan testlerini önerebilir. Her hasta için her test gerekmemektedir. Doktorunuzun kararı hangi testlerin gerekli olduğunu belirleyecektir. Benzer olarak önerilen tedavi de konulan teşhis ile ilişkili olacaktır.
