Uzman SühaN
Administrator
Yemek borusu yırtığı nedenleri ve tedavisi
Özefagus ( Yemek Borusu ) Perforasyonları özellikle genel cerrahiyi ilgilendiren önemli acil hastalıklar arasında yer almaktadır. Özefagus’un delinmesine veya gıda maddelerinin geçişine engel olacak şekilde meydana gelen yaralanmalar hastanın ölümüne ( mortalite ), yada ciddi şekilde yaralanmasına ( morbidite ) sebep olurlar. Biz bu konu da Özefagus yaralanmalarını 2 kısım da toplayacağız: 1-) Kesici, delici ve künt şekilde oluşan mekanik özefagus yaralanmaları, 2-) Koroziv ( Yakıcı madde ) nedeniyle oluşan kimyasal özefagus yaralanmaları
1-) Kesici, Delici, Künt şekilde oluşan mekanik özefagus yaralanmaları nelerdir ? Bu tarz yaralanma durumların da tanı ve tedavi nasıldır ? Özellikle çocukluk yaşların da görülen yemek borusuna para, pil veya yabancı cisim kaçmasına bağlı olan durumlar bu konunun ana kısmını oluşturmaktadır. Ancak burada özellikle değinmemiz gereken husus bu tip yabancı cisim yutulmalarının büyük bir kısmı %80 ‘i herhangi bir cerrahi ve cerrahi dışı girişime gerek kalmadan spontan ( kendiliğinden ) sindirim sistemine dahil olarak vücuttan atılır. Geri kalan %10-20 Lik kısım ise ameliyat dışı yöntemler ile ( endoskopik yollarla ) tedavi edilir.
Yabancı cisimlerin %1 ise Ameliyatla çıkarılmaya neden olacak biçimde özefagusta tıkanma ve yaralanmaya sebep olur. Çocuklarda özellikle para, pil ve yabancı cisim yutulması özefagus mekanik yaralanmaları oluşturur. Erişkinlerde ise travma başta olmak üzere gıda maddeleri ve et tıkanmaları oluşturur. Yutulan sivri uçlu cisimlerin Özefagus ( Yemek Borusunu ) delme olasılığı %35 gibi yüksek bir orandadır.
Aynı zaman da yutulan narkotik ilaçlar da özefagus perforasyonuna ( delinmesine ) yola açabilir. Aynı zamanda hasta da endoskopi yaparken de travmaya uğramış özefagus perfore olabilmektedir %0.1. Tanı: Özefagus ( Yemek Borusu ) perforasyonlarında gögüs ve boyun ağrısı, soluk almada zorlanma ve ateş ile karakterizedir. Özefagus Perforasyonlarında ilk tanı metodu olarak PA akciğer grafi istenir. Grafi de görülen hava seviyesine göre şüpheli durumlar da Baryumlu Özefagus grafisi altın standart olarak kesin tanı da yerini alır. Eğer bir hastada boyun bölgesinde amfizem ve çıtırtı tarzı sesler duyuluyorsa bu özefagus yırtılması anlamına gelecek önemli bir bulgu olarak yorumlanmalıdır.
Endoskopi yöntemiyle de özefagus perforasyonuna hem tanı hem de tedavi uygulanbilir. Tedavi: Özefagus perforasyonlarında hızlı tanı ve tedavinin önemi büyüktür. Geç kalınması halinde hastada ciddi morbidite ( ölüm ) ve morbidite ( sakatlanma ) riski bulunmaktadır. Özellikle hastanın oral alımı kesilmelidir. Özefagus perforasyonlarında birincil amaç perforasyonun olduğu yerin dikilmesi ( suture edilmesi ), 2. amaç hastanın perforasyon nedeniyle oluşabilecek infeksiyon durumuna karşı korunmasıdır. Bu nedenle HASTAYA MUTLAKA GENİŞ SPEKTRUMLU ANTİBİYOTİK başlanmalıdır.
Antibiyotiğin başlanmadığı durumlarda ciddi ve ölümcül inektif tablolarla hasta sepsise girebilir. Unutulamamalıdır ki Özefagus Perforasyonu ( Yemek borusu Yırtılmaları ) ciddi MORTALİTE ( Ölüm ) riski içerebilen bir hastalıktır. Tedaviye ilk 24 saat içerisin de başlanırsa ölüm oranı %25, 24-48 Saat arasında başlanırsa ölüm oranı %65, 48 Saat ve daha geç başlanması halinde ölüm oranı %75-89′dur.
Bu yüzden tedavi hızlı olarak planlanmalı yırtığın yeri ve ciddiyetine göre tedavi planlanmalıdır. 2-Koroziv ( Yakıcı madde ) nedeniyle oluşan kimyasal özefagus yaralanmaları nelerdir ? Bu tarz yaralanma durumların da tanı ve tedavi nasıldır ? İntihar amaçlı koroziv madde ( asit, baz … ) içimi söz konusu olabilir burada içilen sıvının miktarı önemli rol oynamaktadır. Çocuklar da genellikle temizlik maddelerinin içimi gibi durumlar önemli bir oranı oluşturmaktadır. Eğer içilen sıvı yüksek miktarda ise ilk 24 Saat içerisinde mutlaka Endsokopi planlamalıdır. Aynı zamanda hastanın oral ( ağızdan alımı ) mutlaka kesilmeli.
Eğer sıvı verilecek ise bu mutlaka endoskopinin ardından yapılmalıdır. Koroziv madde içiminde HASTA KESİNLİKLE VE KESİNLİKLE KUSTURULMAMALIDIR. Halk arasında yaygın olan bir yanlış hastanın kusturularak içilen sıvının çıkartılması bu şekilde hastanın tedai olacağı düşüncesidir. Ancak bu düşünce kesinlikle yanlıştır çünkü, kusturulma sırasında asit veya baz içerikli koroziv madde tekrar yemek borusundan geçerek özefagusta ikinci bir yangıya sebep olur, hasta 2 kez o maddeyi içmiş gibi kuvvetli bir etki gösterir. Endoskopi ardından eğer özefagus perforasyonu olmamış ise hastaya nötral içerikli sıvı verilebilir. İlk 24 Saat içerisinde yapılan endoskopi sayesinde hastada oluşabilecek striktür ( özefagus darlıkları ) engellenmiş olur bu yüzden hastaya ilk 24 saat içerisinde mutlaka ENDOSKOPİ YAPILMALIDIR. Hastaya yine geniş spektrumlu antibiyotik i sıvı replasmanı ve PPI ( proten pomba inhibitörleri ) başlanmalıdır.
1-) Kesici, Delici, Künt şekilde oluşan mekanik özefagus yaralanmaları nelerdir ? Bu tarz yaralanma durumların da tanı ve tedavi nasıldır ? Özellikle çocukluk yaşların da görülen yemek borusuna para, pil veya yabancı cisim kaçmasına bağlı olan durumlar bu konunun ana kısmını oluşturmaktadır. Ancak burada özellikle değinmemiz gereken husus bu tip yabancı cisim yutulmalarının büyük bir kısmı %80 ‘i herhangi bir cerrahi ve cerrahi dışı girişime gerek kalmadan spontan ( kendiliğinden ) sindirim sistemine dahil olarak vücuttan atılır. Geri kalan %10-20 Lik kısım ise ameliyat dışı yöntemler ile ( endoskopik yollarla ) tedavi edilir.
Yabancı cisimlerin %1 ise Ameliyatla çıkarılmaya neden olacak biçimde özefagusta tıkanma ve yaralanmaya sebep olur. Çocuklarda özellikle para, pil ve yabancı cisim yutulması özefagus mekanik yaralanmaları oluşturur. Erişkinlerde ise travma başta olmak üzere gıda maddeleri ve et tıkanmaları oluşturur. Yutulan sivri uçlu cisimlerin Özefagus ( Yemek Borusunu ) delme olasılığı %35 gibi yüksek bir orandadır.
Aynı zaman da yutulan narkotik ilaçlar da özefagus perforasyonuna ( delinmesine ) yola açabilir. Aynı zamanda hasta da endoskopi yaparken de travmaya uğramış özefagus perfore olabilmektedir %0.1. Tanı: Özefagus ( Yemek Borusu ) perforasyonlarında gögüs ve boyun ağrısı, soluk almada zorlanma ve ateş ile karakterizedir. Özefagus Perforasyonlarında ilk tanı metodu olarak PA akciğer grafi istenir. Grafi de görülen hava seviyesine göre şüpheli durumlar da Baryumlu Özefagus grafisi altın standart olarak kesin tanı da yerini alır. Eğer bir hastada boyun bölgesinde amfizem ve çıtırtı tarzı sesler duyuluyorsa bu özefagus yırtılması anlamına gelecek önemli bir bulgu olarak yorumlanmalıdır.
Endoskopi yöntemiyle de özefagus perforasyonuna hem tanı hem de tedavi uygulanbilir. Tedavi: Özefagus perforasyonlarında hızlı tanı ve tedavinin önemi büyüktür. Geç kalınması halinde hastada ciddi morbidite ( ölüm ) ve morbidite ( sakatlanma ) riski bulunmaktadır. Özellikle hastanın oral alımı kesilmelidir. Özefagus perforasyonlarında birincil amaç perforasyonun olduğu yerin dikilmesi ( suture edilmesi ), 2. amaç hastanın perforasyon nedeniyle oluşabilecek infeksiyon durumuna karşı korunmasıdır. Bu nedenle HASTAYA MUTLAKA GENİŞ SPEKTRUMLU ANTİBİYOTİK başlanmalıdır.
Antibiyotiğin başlanmadığı durumlarda ciddi ve ölümcül inektif tablolarla hasta sepsise girebilir. Unutulamamalıdır ki Özefagus Perforasyonu ( Yemek borusu Yırtılmaları ) ciddi MORTALİTE ( Ölüm ) riski içerebilen bir hastalıktır. Tedaviye ilk 24 saat içerisin de başlanırsa ölüm oranı %25, 24-48 Saat arasında başlanırsa ölüm oranı %65, 48 Saat ve daha geç başlanması halinde ölüm oranı %75-89′dur.
Bu yüzden tedavi hızlı olarak planlanmalı yırtığın yeri ve ciddiyetine göre tedavi planlanmalıdır. 2-Koroziv ( Yakıcı madde ) nedeniyle oluşan kimyasal özefagus yaralanmaları nelerdir ? Bu tarz yaralanma durumların da tanı ve tedavi nasıldır ? İntihar amaçlı koroziv madde ( asit, baz … ) içimi söz konusu olabilir burada içilen sıvının miktarı önemli rol oynamaktadır. Çocuklar da genellikle temizlik maddelerinin içimi gibi durumlar önemli bir oranı oluşturmaktadır. Eğer içilen sıvı yüksek miktarda ise ilk 24 Saat içerisinde mutlaka Endsokopi planlamalıdır. Aynı zamanda hastanın oral ( ağızdan alımı ) mutlaka kesilmeli.
Eğer sıvı verilecek ise bu mutlaka endoskopinin ardından yapılmalıdır. Koroziv madde içiminde HASTA KESİNLİKLE VE KESİNLİKLE KUSTURULMAMALIDIR. Halk arasında yaygın olan bir yanlış hastanın kusturularak içilen sıvının çıkartılması bu şekilde hastanın tedai olacağı düşüncesidir. Ancak bu düşünce kesinlikle yanlıştır çünkü, kusturulma sırasında asit veya baz içerikli koroziv madde tekrar yemek borusundan geçerek özefagusta ikinci bir yangıya sebep olur, hasta 2 kez o maddeyi içmiş gibi kuvvetli bir etki gösterir. Endoskopi ardından eğer özefagus perforasyonu olmamış ise hastaya nötral içerikli sıvı verilebilir. İlk 24 Saat içerisinde yapılan endoskopi sayesinde hastada oluşabilecek striktür ( özefagus darlıkları ) engellenmiş olur bu yüzden hastaya ilk 24 saat içerisinde mutlaka ENDOSKOPİ YAPILMALIDIR. Hastaya yine geniş spektrumlu antibiyotik i sıvı replasmanı ve PPI ( proten pomba inhibitörleri ) başlanmalıdır.
