Uzman SühaN
Administrator
Adet sancısı için doktora gitmelimiyim?
Dismenore” ya da “adet sancısı” olarak da adlandırılan menstürel kramplar, alt karında zonklama ya da donuk bir ağrı şeklinde kendini gösterir. Birçok kadın sadece adet dönemleri öncesi ve sırasında menstrüel kramplar yaşar. Kramplar bazı kadınlar için sadece biraz rahatsız edici olurken, bazılarında ise her ay birkaç gün boyunca günlük faaliyetleri engelleyebilecek kadar şiddetli olabilmektedir.
Primer ve sekonder olmak üzere iki çeşit menstrüel kramp vardır. Primer kramp, ilk adet görüldükten yaklaşık bir iki yıl sonrasında görülmeye başlar ve 25 yaşından sonra ya da ilk çocuk doğduktan sonra azalmaya başlar. Sekonder kramplar ise, altta yatan bazı jinekolojik hastalıklardan kaynaklanır.
Sekonder kramplara neden olabilen jinekolojik etkenlere Endometriozis ve rahim içi miyomları örnek verilebilir. Altta yatan nedenin bulunmadığı primer kramplarda ise herhangi bir tedavi gerekmeden, belli bir yaşa geldikten ya da doğum yaptıktan sonra adet sancıları kendiliğinden kaybolmaktadır.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Menstrüel krampa ait belirtiler şunlardır:
• Karnınızın alt kısmında donuk zonklama veya kramp şeklinde ağrı,
• Alt sırt ve uyluklara yayılan ağrılar
Bazı kadınlarda ayrıca şu belirtiler de görülebilir:
• Bulantı ve kusma
• Dışkı kaçırma
• Terleme
• Baş dönmesi
Ne zaman doktora görünmelidir?
Eğer adet görmeye son birkaç yıl içinde başladıysanız ve buna paralel olarak kramplar yaşıyorsanız, endişelenmenize gerek yoktur. Ancak eğer kramplar şiddetli karın ağrıları yaşamanıza neden oluyor ve birkaç gün ya da bir ay gibi bir süre boyunca devam ediyorsa, günlük yaşamınızı olumsuz şekilde etkileyeceği için bir doktora görünmeniz gerekir.
NEDENLERİ NELERDİR?
Hamilelik gerçekleşmediğinde “endometrium” adı verilen rahmin iç tabakası dökülmeye başlar ve “Prostoglandin” adındaki hormon benzeri maddeler salınır. Bu maddeler rahimdeki kasların kasılmasına ve endometriumun adet kanaması ile dökülmesine neden olur. Rahimdeki kasların kasılması sırasında şiddetli kramplar yaşanabilir.
Bazı kadınlarda Prostoglandin maddesinin düzeyi çok yükselir, bu da ağrıların çok şiddetli olmasına neden olur. Rahim ile serviks (rahim ağzı) arasındaki kanalın çok dar olduğu kadınlarda yaşanan kramplar daha şiddetli olmaktadır. Stres yaşanması da krampları arttırabilir. Oluşan ağrılar ve iltihaplar da rahimdeki kas kasılmalarını ve krampları tetikleyebilir. Birçok uzman, şiddetli kasılmaların rahmi besleyen kan damarlarında büzülmelere neden olduğunu savunmaktadır.
Menstrüel kramplara aşağıdaki faktörler de neden olabilir:
• Endometriozis. Bu durumda, rahim yüzeyindeki dokular rahim dışına doğru, bazen fallop tüpleri, yumurtalıklar ya da Pelvis astarına doğru gelişmiştir.
• Rahim içi miyomlar. Rahim duvarındaki kanserli olmayan bu tip büyümeler nadiren de olsa ağrıya neden olabilirler.
• Adenomiyoz. Rahim astarını oluşturan dokular kaslara doğru büyür.
• Pelvik Enflamatuar Hastalığı (PID). Kadınlarda görülen bu enfeksiyon hastalığı genellikle cinsel yolla bulaşır ve üreme organlarını etkiler.
• Servikal stenoz. Bazı kadınlarda, rahim ağız açıklığı çok dar olduğu için adet kanaması rahimde basınç artışına ve şiddetli ağrılara neden olur.
RİSK FAKTÖRLERİ
Adet sancısı ile ilişkili risk faktörleri şunlardır:
• 20 yaşından küçük olmak,
• Erken ergenlik dönemlerinde (11 yaşında veya daha genç) olunması,
• Adet dönemlerinde aşırı kanama olması (menoraji),
• Düzensiz adet kanaması görülmesi (metrorrhagia),
• Hiç bebek doğurmamış olma,
• Menstrüel ağrı ile ilişkili aile öyküsü,
• Sigara içilmesi
KOMPLİKASYONLAR
Menstrüel krampların kendisi genellikle komplikasyonlara neden olmazlar ancak okul, iş ve diğer sosyal ortamlardaki faaliyetlerde sorun yaşanmasına neden olabilirler.
Menstrüel kramp ile ilişkili hastalıklar ve durumlar da bazen komplikasyonlara neden olabilir. Örneğin, Endometriozis kısırlık problemlerine neden olabilir. Pelvik iltihap hastalığı fallop tüplerinde olumsuz değişikliklerde bulunarak, yumurtaların rahim yerine tüplerde döllenmesine (dış gebelik) neden olur.
TESTLER VE TEŞHİS
Doktorunuz tıbbi geçmişinizi gözden geçirecek ve jinekolojik muayene yapacaktır. Jinekolojik muayene sırasında üreme organlarında herhangi bir anormallik olup olmadığı kontrol edilecek ve enfeksiyon belirtileri aranacaktır.
Doktorunuz menstrüel krampa neden olabilecek altta yatan herhangi bir hastalık olup olmadığını belirlemek için aşağıdaki testleri isteyebilir:
• Ultrason. Ağrısız geçen bu testte iç organları görselleştirmek için ses dalgalarını kullanılır. Genellikle rahim, rahim ağzı ve fallop tüplerindeki anormallikleri kontrol etmek için kullanılır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT). BT testinde vücuttaki kemik, organ ve diğer yumuşak dokuların kesitsel görüntülerini üretmek için birçok açılardan çekilmiş röntgen görüntüleri birleştirilir. BT diğer testler göre daha ayrıntılı bilgiler edinilmesini sağlayabilir.
• Manyetik rezonans (MR). MR vücut içyapılarının ayrıntılı görüntülerini elde etmek için radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanır. Bu test de ağrısızdır ve tümörler veya Endometriozis belirtilerini kontrol etmek için kullanılabilir.
• Histeroskopi. Rahim içine vajina ve rahim ağzından ulaşılır. İşlem sırasında ince, ışıklı ve ucunda kamera olan bir tüp kullanılır. Histeroskopi ile doktorunuz miyom veya polip gibi şeyleri tespit etmeye çalışır.
• Laparoskopi. Bu ayaktan cerrahi işlem testinde doktorunuz karın bölgesinden küçük kesiler yaparak karın boşluğunu görür. Küçük bir kameranın takılı olduğu fiber optik tüp ile görüntüler elde edilir. Laparoskopi ile Endometriozis, yapışıklıklar, miyomlar, yumurtalık kistleri ve dış gebelik gibi durumlar kontrol edilir.
Primer ve sekonder olmak üzere iki çeşit menstrüel kramp vardır. Primer kramp, ilk adet görüldükten yaklaşık bir iki yıl sonrasında görülmeye başlar ve 25 yaşından sonra ya da ilk çocuk doğduktan sonra azalmaya başlar. Sekonder kramplar ise, altta yatan bazı jinekolojik hastalıklardan kaynaklanır.
Sekonder kramplara neden olabilen jinekolojik etkenlere Endometriozis ve rahim içi miyomları örnek verilebilir. Altta yatan nedenin bulunmadığı primer kramplarda ise herhangi bir tedavi gerekmeden, belli bir yaşa geldikten ya da doğum yaptıktan sonra adet sancıları kendiliğinden kaybolmaktadır.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Menstrüel krampa ait belirtiler şunlardır:
• Karnınızın alt kısmında donuk zonklama veya kramp şeklinde ağrı,
• Alt sırt ve uyluklara yayılan ağrılar
Bazı kadınlarda ayrıca şu belirtiler de görülebilir:
• Bulantı ve kusma
• Dışkı kaçırma
• Terleme
• Baş dönmesi
Ne zaman doktora görünmelidir?
Eğer adet görmeye son birkaç yıl içinde başladıysanız ve buna paralel olarak kramplar yaşıyorsanız, endişelenmenize gerek yoktur. Ancak eğer kramplar şiddetli karın ağrıları yaşamanıza neden oluyor ve birkaç gün ya da bir ay gibi bir süre boyunca devam ediyorsa, günlük yaşamınızı olumsuz şekilde etkileyeceği için bir doktora görünmeniz gerekir.
NEDENLERİ NELERDİR?
Hamilelik gerçekleşmediğinde “endometrium” adı verilen rahmin iç tabakası dökülmeye başlar ve “Prostoglandin” adındaki hormon benzeri maddeler salınır. Bu maddeler rahimdeki kasların kasılmasına ve endometriumun adet kanaması ile dökülmesine neden olur. Rahimdeki kasların kasılması sırasında şiddetli kramplar yaşanabilir.
Bazı kadınlarda Prostoglandin maddesinin düzeyi çok yükselir, bu da ağrıların çok şiddetli olmasına neden olur. Rahim ile serviks (rahim ağzı) arasındaki kanalın çok dar olduğu kadınlarda yaşanan kramplar daha şiddetli olmaktadır. Stres yaşanması da krampları arttırabilir. Oluşan ağrılar ve iltihaplar da rahimdeki kas kasılmalarını ve krampları tetikleyebilir. Birçok uzman, şiddetli kasılmaların rahmi besleyen kan damarlarında büzülmelere neden olduğunu savunmaktadır.
Menstrüel kramplara aşağıdaki faktörler de neden olabilir:
• Endometriozis. Bu durumda, rahim yüzeyindeki dokular rahim dışına doğru, bazen fallop tüpleri, yumurtalıklar ya da Pelvis astarına doğru gelişmiştir.
• Rahim içi miyomlar. Rahim duvarındaki kanserli olmayan bu tip büyümeler nadiren de olsa ağrıya neden olabilirler.
• Adenomiyoz. Rahim astarını oluşturan dokular kaslara doğru büyür.
• Pelvik Enflamatuar Hastalığı (PID). Kadınlarda görülen bu enfeksiyon hastalığı genellikle cinsel yolla bulaşır ve üreme organlarını etkiler.
• Servikal stenoz. Bazı kadınlarda, rahim ağız açıklığı çok dar olduğu için adet kanaması rahimde basınç artışına ve şiddetli ağrılara neden olur.
RİSK FAKTÖRLERİ
Adet sancısı ile ilişkili risk faktörleri şunlardır:
• 20 yaşından küçük olmak,
• Erken ergenlik dönemlerinde (11 yaşında veya daha genç) olunması,
• Adet dönemlerinde aşırı kanama olması (menoraji),
• Düzensiz adet kanaması görülmesi (metrorrhagia),
• Hiç bebek doğurmamış olma,
• Menstrüel ağrı ile ilişkili aile öyküsü,
• Sigara içilmesi
KOMPLİKASYONLAR
Menstrüel krampların kendisi genellikle komplikasyonlara neden olmazlar ancak okul, iş ve diğer sosyal ortamlardaki faaliyetlerde sorun yaşanmasına neden olabilirler.
Menstrüel kramp ile ilişkili hastalıklar ve durumlar da bazen komplikasyonlara neden olabilir. Örneğin, Endometriozis kısırlık problemlerine neden olabilir. Pelvik iltihap hastalığı fallop tüplerinde olumsuz değişikliklerde bulunarak, yumurtaların rahim yerine tüplerde döllenmesine (dış gebelik) neden olur.
TESTLER VE TEŞHİS
Doktorunuz tıbbi geçmişinizi gözden geçirecek ve jinekolojik muayene yapacaktır. Jinekolojik muayene sırasında üreme organlarında herhangi bir anormallik olup olmadığı kontrol edilecek ve enfeksiyon belirtileri aranacaktır.
Doktorunuz menstrüel krampa neden olabilecek altta yatan herhangi bir hastalık olup olmadığını belirlemek için aşağıdaki testleri isteyebilir:
• Ultrason. Ağrısız geçen bu testte iç organları görselleştirmek için ses dalgalarını kullanılır. Genellikle rahim, rahim ağzı ve fallop tüplerindeki anormallikleri kontrol etmek için kullanılır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT). BT testinde vücuttaki kemik, organ ve diğer yumuşak dokuların kesitsel görüntülerini üretmek için birçok açılardan çekilmiş röntgen görüntüleri birleştirilir. BT diğer testler göre daha ayrıntılı bilgiler edinilmesini sağlayabilir.
• Manyetik rezonans (MR). MR vücut içyapılarının ayrıntılı görüntülerini elde etmek için radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanır. Bu test de ağrısızdır ve tümörler veya Endometriozis belirtilerini kontrol etmek için kullanılabilir.
• Histeroskopi. Rahim içine vajina ve rahim ağzından ulaşılır. İşlem sırasında ince, ışıklı ve ucunda kamera olan bir tüp kullanılır. Histeroskopi ile doktorunuz miyom veya polip gibi şeyleri tespit etmeye çalışır.
• Laparoskopi. Bu ayaktan cerrahi işlem testinde doktorunuz karın bölgesinden küçük kesiler yaparak karın boşluğunu görür. Küçük bir kameranın takılı olduğu fiber optik tüp ile görüntüler elde edilir. Laparoskopi ile Endometriozis, yapışıklıklar, miyomlar, yumurtalık kistleri ve dış gebelik gibi durumlar kontrol edilir.
