Depresyonun Klinik Görünümü

[*MeleK*]

Fiziksel hastalıklarda ortaya çıkan depresyon;

Fiziksel hastalıklarda depresyon tanısı koymak için çeşitli görüşler geliştirilmiştir. Major depresyon tanısı koyabilmek için dört ana yaklaşım biçimi tanımlanmıştır.


Kapsayıcı (inclusive) yaklaşım
Etyolojiye yönelik yaklaşım
Yerine koyucu (substituve) yaklaşım
Hariçte tutan (exclusive) yaklaşım
Bu yaklaşım biçimlerinden geliştirilen substitusyon yaklaşımında vejetatif semptomların yerine somatik olmayan semptomlar konulmuştur :

İştahsızlık veya belirgin kilo kaybı yerine yüzde ve vücut postüründe depresif görünüm.

İnsomnia veya hipersomnia yerine sosyal çekilme veya konuşmada azalma.

Enerji kaybı, yorgunluk yerine kendine acıma veya pessimism.

Düşünme ve konsantrasyon kapasitesinde azalma yerine çevredeki olaylara yanıtsızlık

Fiziksel hastalıklarda depresyon tanısında en yaygın kullanılan ölçek Cavanaugh’un geliştirdiği ölçektir.

Tıbbi hastada major depresif hastalık tanısında Cavanaugh kriterleri:

Aşağıdakilerden en az beşinin 2 haftadan fazla devam ediyor olması (semptomlardan en az biri veya ikisi olmalı)
(Fiziksel hastalıkla ilişkili somatik belirtileri dikkate alma)

1- Yaygın ve sürekli depresif duygu durumu

2- Hemen hergün ve yaklaşık gün boyu devam eden ilgi alanları ve etkinliklere dönük yaygın ilgi ve zevk duygusu azalması (özellikle insanlar arası ilişkide ilgi azalması)

3- Değersizlik duyguları (kişi durumu hakkında değil, kendisi hakkında kötü hissetmektedir) veya uygunsuz suçluluk duyguları (hastalığı işlediği yanlışlıklar için ceza gibi algılama).

4- Tekrarlayıcı ölüm düşünceleri (ölüm korkusu değil), belli bir planı içermeyen intihar düşünceleri veya intihar girişimi.

5- Organik mental bozukluk, hastalık ve tedavi yöntemlerine bağlı açıklanamayan düşünce ve dikkatli odaklaştırmada azalma, kararsızlık.

6- Hemen hergün psikomotor retardasyon veya ajitasyon (sadece huzursuzluk veya yavaşlama değil)

7- Hasta, yeterli olmasına rağmen tedaviye katılmıyor, tıbbi durum düzelmesine rağmen kendini iyi hissetmiyor veya tıbbi durumun el verdiğinden daha alt düzeyde işlevsellik gösteriyorsa. Afektif ve kognitif belirtilerle ilişkili ve orantılı olarak.

8- Kilo kaybı veya kilo artması (% 5)

9- İnsomni veya hipersomni (hemen hergün)

10- Yorgunluk veya enerji kaybı (fiziksel hastalık veya tedavilere bağlı olmayan bu kriter yatan yada terminal hastalarda kullanılmamalıdır).
Depresyon tanısında esas alınabilecek çekirdek afektif ve kognitif belirtiler şöyledir:

Başarısızlık duyguları
İlgi kaybı
Cezalandırma hissi
İntihar düşünceleri
Karar verme güçlüğü
Ağlama hali
Haz yetisinin kaybı (anhedonia)
Fiziksel hastalıklarda depresyon yaygın olmakla birlikte çoğunlukla tanınmaz, geç tanınır, ya da uygun tedavi edilmez. Tanınmamasında rol oynayan faktörler:

Hekime ilişkin faktörler;
1- Eğitim ve bilgi eksikliği
2- Psikiyatriye ilişkin stigma
3- Hastanın emosyonel durumunu yeterince dikkate almama
4- Somatik semptomların hepsinin fiziksel hastalıkla bağlantılı yorumlama
5- Depresyon gelişimini beklenir algılayıp, tedavi gereksinim ve potansiyelini dikkate almama.
6- Hastalıklara ve tedaviye ilişkin psikososyal faktörleri yeterince değerlendirmeme.

Hastaya ilişkin faktörler:

1- Somatizasyonun yaygın kullanımı
2- Aleksitimi ve afektif farkında oluşluğun azalması
3- Ruhsal hastalıklara ilişkin stigma ve etiketlenme korkusu



e.psikoloji