Uzman SühaN
Administrator
Erkek kısırlığında Hormonal değerlendirme
erkek kısırlığı nedir,erkek kısırlığının nedenleri,erkek kısırlığının tedavisi,erkek kısırlığında hormonal değerlendirme,erkek kısırlığı hakkında bilgiler
Erkeklerde saptanan problemlerin bir kısmı düzeltilebilir faktörler iken (hormonal bozukluklar, sperm kanallarında tıkanıklık vs.), çoğu zaman da geçirilmiş kabakulak enfeksiyonuna bağlı olarak testis fonksiyonlarında körelme gibi düzeltilemeyen faktörlerdir.
Erkeğin değerlendirilmesi sırasında amaçlanan:
—Düzeltilebilir durumların saptanması
—Düzeltilemeyen durumların varlığında ve ağır sperm problemi durumunda tüp bebek teknikleri kullanmak
—Yaşamı tehdit eden ve ışın tedavisi ya da kemoterapi gibi sperm üretimini olumsuz etkileyecek tedavi yöntemlerinden önce, hastanın ilerde üreme fonksiyonun devamı için sperminin dondurularak saklanmasını sağlamak
—Genetik anomali saptananlarda, doğacak çocukların kromozomal anomaliler yönünden taranmasını sağlamak için mikroenjeksiyon (ICSI) ve preimplantasyon genetik tanı (PGT) yöntemlerinin uygulanmasını sağlamaktır.
Erkek değerlendirilirken ilk yapılması gereken hastanın detaylı öyküsünün alınması ve 1 ay ara ile 2 kez semen analizi yapılmasıdır. Öyküde özellikle cinsel ilişki sıklığı, zamanlaması, çocuklukta ya da sonraki yaşlarda geçirilen hastalıklar, sistemik hastalıklar (şeker hastalığı, akciğer hastalığı vs) , geçirilmiş cerrahiler, cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü ve toksik ilaç kullanımı sorgulanmalıdır. Semen analizi 3 ya da 4 günlük cinsel perhiz sonrası alınan semen örneğinin incelenmesi ile yapılır. Bu değerlendirme sırasında semen miktarı, sperm hareketliliği ve sayısı kaydedilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) önerisi dahilinde normal değerler aşağıdaki gibidir:
Miktar : 1.5 - 5 ml
Sperm konsantrasyonu: > 15 milyon/ml
Total hareketlilik : > %40
İleri (progresif) hareketlilik: > %32
Vitalite (canlı sperm): > %58
Sperm morfolojisi: > %4
pH: >7.2
Bu değerlendirmeler ve semen analizi sonucunda anomali saptanan erkeklerde ek olarak;
— Detaylı fizik muayene; testislerin büyüklüğü, sperm kanallarında tıkanıklık ya da genişleme varlığı, testislerde kızarıklık ya da kitle varlığı açısından
- Hormonal değerlendirme; hormonal yetersizliğe bağlı sperm anomalileri sık görülmezler. O nedenle özellikle sperm sayısı <10 milyon/ml olanlara, seksüel fonksiyon bozukluğu olanlara ve bazı özel endokrinolojik bozukluklara işaret eden bulgular varlığında hormonal değerlendirme yapılması düşünülebilir. Öncelikli hormonal değerlendirme serum FSH ve testosteron ölçümüdür. Eğer testosteron düşük saptanırsa serbest ve total testosteron, LH ve prolaktin değerlerine bakılmalıdır.
a) Beyinde hormon salgılanmasında eksiklik olan hastalarda FSH ve LH seviyesi düşük, testosteron seviyesi de düşüktür.
b) Testislerde sperm yapımında problem olan hastalarda FSH ve LH normal ya da yüksek, testosteron seviyesi normaldir.
— Ejekülasyon Sonrası İdrar İncelemesi: Ejekülat (meni) miktarı az ya da hiç olmayan hastalarda semenin (meni) idrar torbasına geri akışı (Retrograt ejekülasyon) söz konusu olabilir. Özellikle kanal tıkanıklığı, şeker hastalığı ya da bazı ilaçların etkisi ile görülebilir. Bu durumda ejekülasyon (boşalma) sonrası idrar örneği alınarak sperm varlığı açısından değerlendirilebilir.
— Ultrasonografi: Fizik muayenede şüphe uyandıran bulguların varlığında (azospermik hastada palpabl vas deferens varlığı olup testis büyüklüğü normal olan, ejekülat (meni) hacmi az olanlarda sperm kanallarında tıkanıklık açısından) transrektal yada genital bölgeye ultrasonografi yapılabilir.
— Genetik Tarama: Erkekte ağır oligospermi ya da azospermi varlığında genetik test yapılmalıdır. Genetik faktör erkek infertilitesi ile ilişkili olmaktadır.
1- Kistik fibrozis gen mutasyonu; çift taraflı vas deferans yokluğu ile ilişkilidir.
2- Testis Fonksiyonunda Bozukluğa Yol Açan Kromozomal Anomaliler; Kısır erkeklerin %7’sinde kromozomal anomali saptanmaktadır. Bu oran azospermisi olanlarda %10–15, sperm sayısında düşüklük olanlarda ise %5 oranındadır.
Erkeklerde saptanan problemlerin bir kısmı düzeltilebilir faktörler iken (hormonal bozukluklar, sperm kanallarında tıkanıklık vs.), çoğu zaman da geçirilmiş kabakulak enfeksiyonuna bağlı olarak testis fonksiyonlarında körelme gibi düzeltilemeyen faktörlerdir.
Erkeğin değerlendirilmesi sırasında amaçlanan:
—Düzeltilebilir durumların saptanması
—Düzeltilemeyen durumların varlığında ve ağır sperm problemi durumunda tüp bebek teknikleri kullanmak
—Yaşamı tehdit eden ve ışın tedavisi ya da kemoterapi gibi sperm üretimini olumsuz etkileyecek tedavi yöntemlerinden önce, hastanın ilerde üreme fonksiyonun devamı için sperminin dondurularak saklanmasını sağlamak
—Genetik anomali saptananlarda, doğacak çocukların kromozomal anomaliler yönünden taranmasını sağlamak için mikroenjeksiyon (ICSI) ve preimplantasyon genetik tanı (PGT) yöntemlerinin uygulanmasını sağlamaktır.
Erkek değerlendirilirken ilk yapılması gereken hastanın detaylı öyküsünün alınması ve 1 ay ara ile 2 kez semen analizi yapılmasıdır. Öyküde özellikle cinsel ilişki sıklığı, zamanlaması, çocuklukta ya da sonraki yaşlarda geçirilen hastalıklar, sistemik hastalıklar (şeker hastalığı, akciğer hastalığı vs) , geçirilmiş cerrahiler, cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü ve toksik ilaç kullanımı sorgulanmalıdır. Semen analizi 3 ya da 4 günlük cinsel perhiz sonrası alınan semen örneğinin incelenmesi ile yapılır. Bu değerlendirme sırasında semen miktarı, sperm hareketliliği ve sayısı kaydedilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) önerisi dahilinde normal değerler aşağıdaki gibidir:
Miktar : 1.5 - 5 ml
Sperm konsantrasyonu: > 15 milyon/ml
Total hareketlilik : > %40
İleri (progresif) hareketlilik: > %32
Vitalite (canlı sperm): > %58
Sperm morfolojisi: > %4
pH: >7.2
Bu değerlendirmeler ve semen analizi sonucunda anomali saptanan erkeklerde ek olarak;
— Detaylı fizik muayene; testislerin büyüklüğü, sperm kanallarında tıkanıklık ya da genişleme varlığı, testislerde kızarıklık ya da kitle varlığı açısından
- Hormonal değerlendirme; hormonal yetersizliğe bağlı sperm anomalileri sık görülmezler. O nedenle özellikle sperm sayısı <10 milyon/ml olanlara, seksüel fonksiyon bozukluğu olanlara ve bazı özel endokrinolojik bozukluklara işaret eden bulgular varlığında hormonal değerlendirme yapılması düşünülebilir. Öncelikli hormonal değerlendirme serum FSH ve testosteron ölçümüdür. Eğer testosteron düşük saptanırsa serbest ve total testosteron, LH ve prolaktin değerlerine bakılmalıdır.
a) Beyinde hormon salgılanmasında eksiklik olan hastalarda FSH ve LH seviyesi düşük, testosteron seviyesi de düşüktür.
b) Testislerde sperm yapımında problem olan hastalarda FSH ve LH normal ya da yüksek, testosteron seviyesi normaldir.
— Ejekülasyon Sonrası İdrar İncelemesi: Ejekülat (meni) miktarı az ya da hiç olmayan hastalarda semenin (meni) idrar torbasına geri akışı (Retrograt ejekülasyon) söz konusu olabilir. Özellikle kanal tıkanıklığı, şeker hastalığı ya da bazı ilaçların etkisi ile görülebilir. Bu durumda ejekülasyon (boşalma) sonrası idrar örneği alınarak sperm varlığı açısından değerlendirilebilir.
— Ultrasonografi: Fizik muayenede şüphe uyandıran bulguların varlığında (azospermik hastada palpabl vas deferens varlığı olup testis büyüklüğü normal olan, ejekülat (meni) hacmi az olanlarda sperm kanallarında tıkanıklık açısından) transrektal yada genital bölgeye ultrasonografi yapılabilir.
— Genetik Tarama: Erkekte ağır oligospermi ya da azospermi varlığında genetik test yapılmalıdır. Genetik faktör erkek infertilitesi ile ilişkili olmaktadır.
1- Kistik fibrozis gen mutasyonu; çift taraflı vas deferans yokluğu ile ilişkilidir.
2- Testis Fonksiyonunda Bozukluğa Yol Açan Kromozomal Anomaliler; Kısır erkeklerin %7’sinde kromozomal anomali saptanmaktadır. Bu oran azospermisi olanlarda %10–15, sperm sayısında düşüklük olanlarda ise %5 oranındadır.
