İnsanın ulviyeti tefekküre dayanmalıvarlığımızın kesinlikle doldurmaya yetmeyeceği zaman ve mekâna değil.
İnsan yalnızca bir kamıştır, tabiatın sinesindeki en zayıf kamışama düşünen bir kamış. Demek ki bizim bütün izzet ve şerefimiz, tefekkürdedir.
İster şu kadar yaşayalım, ister bu kadar; hepimizin hayat süresi, ezeliyet karşısında eşit derecede sonsuz küçük konumunda değil mi?
Sınırlı bir varlığı, etrafını kuşatan ve durmaksızın kendisinden kaçan iki sonsuzluk arasında, hangi şey sabit bir noktada tutabilir ki!
İfrat dereceyi bulan her nitelik bizi rencide eder.
Haddimizi bilelim: bir şeyiz gerçi, ama herşey değiliz. Cismimiz tüm kâinatın eriştiği alan içinde ne kadar küçük bir yer işgal ediyorsa, idrak düzleminde de zekâmız işte o kadar küçük bir yer tutuyor.
İnsana ilim verildiği iddiası doğru değilse, insanda hiçbir hakikat yok demektir. Yok eğer bu iddia doğruysa, insanın elinde, zelil bir halde olduğunu derkedip tevazuyu kuşanması için iyi bir sebep var demektir. Velhasıl, öyle de olsa, böyle de olsa, insan mütevazi olmakla yükümlüdür.
İnsanın şu kâinattaki durumu, uykuda iken tam bir çöl hükmündeki dehşet verici bir adaya nakledilmiş olan, asıl yurdunu yitirmiş bir halde uyanan ve bu dehşetli yerden kaçmasını sağlayacak hiçbir vesile bulamayan bir adamın durumunu andırıyor. Sonra bu kadar biçare, bu derece aciz bir durumda bulunan şu insanların hiç aldırış etmeden yaşayıp gitmesine şaşıyorum.
İnsanın ne boş işlerle uğraştığını anlamak için, yaşanan aşkların sebep ve sonuçlarını ele almaktan daha iyi bir yol yoktur. Zira, bir aşkın sebebi veya sonucu olan şey, tüm dünyanın gidişatını değiştirebiliyor. Kleopatranın burnu daha kısa olsaydı, bugün bütün dünyanın çehresi başka türlü olurdu.
Herşeye ilişkin bazı şeyler bilmek, bazı şeyler hakkında herşeyi bilmekten çok daha iyidir.
Kendi acziyetimizi bilmeden Allahı bilmek bizi gurura sevkeder. Allahı bilmeden kendi acziyetimizi bilmek bizi ümitsizliğe düşürür.
Allahı bir resulün aracılığıyla bilenler, kendilerinin acizliğini de bilirler.
Allahı kendi acziyetini tanımadan tanımış olanlar, Allahı değil, kendilerini yüceltirler.
Tabiat içindeki o kadar çok şey aklın kavrayışının ötesinde iken, tabiatüstü şeyler için ne buyurulur?
Aklın atacağı son adım onun kavrayış kapasitesini aşan sonsuz sayıda şeyin varlığını kabul etmektir. Doğrusu, bunu idrak etme düzeyine gelemeyen bir akıl, kelimenin tam anlamıyla zavallı bir akıldır.
İman elbette bize duyguların yapmadığı şeyi anlatırama, duyguların gördüklerinin zıddını değil. İman duyguların üstündedir; karşısında değil.
İki aşırılık: aklı safdışı bırakmak, akıldan başka hiçbir şeyi kabul etmemek.
Mutlak aklın reddi kadar akla uygun hiçbir şey yoktur.
Herşeyi aklın eline bırakmaya kalkarsak, dinimizin gizemli ve olağanüstü hiçbir tarafı da kalmayacaktır. Öte yandan aklın prensiplerini ihlal etmeye kalkışırsak, o zaman da dinimiz saçma ve gülünç olacaktır.
Lütfu ve keremiyle bütün eşyayı düzene koyup herşeye kendisi için en uygun vaziyeti veren Allahın yolu, dini zihinlerimize aklın kabul ve tasdik ettiği delillerle, kalblerimize ise inayetiyle adım adım yerleştirmektir. Dini kalblere ve zihinlere kuvvet ve tehdit yoluyla yerleştirme teşebbüsü ise, esasında adım adım dini değil, terörü yerleştirmek anlamına gelir.
Önüne kendisini görmemize engel olacak bir perde gerdikten sonra, gamsız ve kasavetsiz, var gücümüzle uçuruma doğru koşuyoruz.
Ruhun ölümlü mü, ölümsüz mü olduğunu bilmek tüm hayatımızı etkiliyor.
Allahın varlığını isbat eden şey yalnızca arayanların Ona sıkı sıkıya sarılması değildir. Aramayanların körlüğü de varlığını isbatlar Onun.
İnançsızların huzurunu kaçırmanıza hiç gerek yok; kendileri bunu gayet iyi beceriyorlar.
İnançsızlara muhatap olurken, onlara merhamet ederek başlayın işe. Zira, içinde bulundukları durum onları yeterince mutsuz kılıyor.
Arayış içinde olan ateistlere acı, çünkü yeterince mutsuz bir vaziyetteler. Ateizmleriyle övünenlere karşı da sözünü hiç sakınma.
