Gebeliğin fizyolojisi
Gebeli?in fizyolojisi için ppt haz?rlamak isterdim ama idare edin arkada?lar?m sizlere yaz? olarak bilgiler vermek istiyorum. Umar?m hamilelik sürecinde olan arkada?lar?m?za yararl? olur bu konu...
Gebelik, yaln?z uterus içinde de?il, kad?n?n bütün vücut yap?s?nda, organ fonksiyonlar?nda ve ruhsal ya?am?nda de?i?ikliklere sebep olan bir olayd?r.
Gebeli?in fizyolojisini anlamak için menstruasyonun fizyolojisini bilmek gereklidir. Menstruasyon, gebelik için periyodik bir haz?rlanmad?r. Menstruasyona her ay d??ar? at?lmas? gereken bir miktar kan gözü ile bakmamal?d?r. Her geçen gün bu olayla ilgilidir.
Bir ortalama menstruel dönem, bir periyodik kanaman?n ba?lang?c? ile bunu izleyecek ikinci periyodun ba?lang?c?na kadar geçen süre olup ço?unlukla 28 gündür.
Bu dönem 2 faza ayr?l?r ve yakla??k olarak her biri 1+ gündür. Birinci faz ilk kanama ile ba?lar ve ovülasyon ile sonlan?r. ?kinci faz ovülasyon ile ba?lar ve ikinci periyoda ait ilk kanama ile sonlan?r.
Genellikle periyodun ilk yar?s? uterus mukozas?n?n tamiri faz?d?r ki buna o nedenle "proliferatif faz" ad? verilir. ?kinci yar?da yeni yap?lan uterus mukozas? döllenmi? yumurtaya yatak olma?a haz?rd?r. Periyodun bu ikinci yar?s?na "sekretuar faz" ad? verilir. Bu iki faz sürekli olarak bir birini izler.
Yenido?an bir bebe?in overlerinde 200.000 kadar olgunla?mam?? yumurta hücresi (oosit) bulunur. Daha sonra bu hücrelerin baz?lar? geriler yok olur, puberte ça??nda say?ca 300-350'ye kadar inebilir. Bu ça?larda hormon aktiviteleri birden h?zlan?r.
Olgun bir over follikülünün teka interna hücrelerinde östrojen hormonu yap?lmaktad?r. Östrojenler ayr?ca olgun yumurtan?n at?lmas? sonucu olu?an korpusluteum ve Sürrenal Korteksinde imal edilmektedir. Östrojenler kanda ovulasyondan önce en yüksek düzeye ula??rlar. Kanda plazma proteinlerine ba?l? olarak bulunurlar. Sekretuar fazda tekrar bir miktar yükselme olur. Östrojenler iç genital organlar ve meme geli?imi için de yard?mc? olurlar.
Yumurtan?n olgunla??p at?lmas? sonucu bo?alan follikülde korpusluteum olarak adland?r?lan sar? bir cisim olu?ur ve pwgesteron ad? verilen di?er önemli bir hormonu salg?lamaya ba?lar.
Progesteron ayr?ca böbrek üstü bezleri, plasenta ve erkeklerde testislerden de salg?lan?r. Bu hormon uterus serviks mukozas?n?n kal?nla?mas?na, endometriumdaki periyodik de?i?ikliklere, vajina müksünün salg?lanmas?na, memelerde lobus ve alveol geli?imine yard?m eder.
Menstruel siklus santral sinir sistemi ve hipotalan?ustan kaynaklanan sinirsel etkenler ile idare edilmektedir. Bir menstruel periyodun proliferatif (folliküler) faz?nda östrojenlerin kandaki düzeyinin azalmas? hipofiz bezinden F.S.H. (follikülü uyaran hormon) salg?s?na yol açar. Folliküller olgunla??r, östrojen salg?lanmas? en yüksek düzeye ula??r.
Menstruel periyodun 13-14. günlerinde FSH ve LH (Lutein hormon) salg?lanmas? daha da artar. Olgunla?an ovum (yumurta hücresi) at?l?r. Ovulasyonu (yumurtlama) izleyen günlerde östrojen düzeyi yava? yava? dü?er. Ovum'un ayr?ld??? follikülde olu?an korpus luteum '(sar? cisim) progesteron salg?lamaya ba?lar. Daha sonra yeniden östrojen kanda yükselir. Döllenme gerçekle?memi?se yeni bir siklusa do?ru ay?n olaylar sürüp gider.
Bu hormonlar?n etkisi ile de?i?iklikler geçiren organ yaln?z uterus de?ildir. Vücudun birçok k?s?mlar? da etkilenir, i?tah de?i?ir. Periyodik dönemin faz?na göre deri karakteri farkl?la??r. Vücut s?v?lar?n?n at?lmas? ile vücut a??rl???nda de?i?iklikler olur. Barsak ve böbrek fonksiyonlar?nda de?i?meler olur. Vücut ?s?s? yükselebilir.
E?er yumurta döllenmez ise hormonlar?n etkisi ile uterus mukozas? da parçalan?r, kanama ile yumurta hücresi ve mukoza parçalar? d??ar? at?l?r. Vücutta genel olarak olu?an de?i?iklikler düzelir, eski haline dönü?ür. Bütün bu seyir yeniden tekrarlan?r.
E?er yumurta kendi geçit yolu olan fallop kanal?nda döllenirse uterus içine yakla??k olarak 4 günde ula??r. Kad?nlarda ovulasyon ço?unlukla 14. gün görülür, fertilizasyon da muhtemelen ayn? gün olur. Utrusa ula?ma ise 18. günü bulur.
Gebelik ovulasyon olay?nda follikülün olgunla?mas?n? ve ovulasyonu geçici olarak durduran bir olayd?r. Gebelik olmad??? zaman ovulasyondan sonra overde korpus luteum (sar? cisim) olu?arak progeteron salg?lan?r.
Korpus luteum bir süre foIlikül olgunla?mas?n? önler. Gebelik nedeni ile folliküler olgunla?man?n durmas? da bu olay?n daha uzun süre devam eden bir ?eklidir. Gebelikte folliküler olgunla?man?n durmas? hipofizin, foliikülotropin salg?lanmas?n?n gerilemesi ile görülür. Bunun nedeni plasenta taraf?ndan progesteron ve östrojen salg?lanmas?d?r.
Döllenmi? yumurta uterus içinde bir kaç gün dola?t?ktan sonra; uterus kavitesini saran epitelyuma yap???r, yap??ma yerindeki epitelyum derhal eriyip kaybolur ve fenilize ovum stromaya gömülür, yuvalan?r. Üzeri yeni epitelolu?umu ile örtülür. Bu olay 21. güne rastlar. Desiduaya yuvalanan döllenmi? oyumda embriyon geli?meye ba?lar.
Uterus kavitesine yuvalanma ile birlikte fötal membranlar?n olu-?umu ba?lar. Önce homojen hücre kitlesi diferansiye olmaya ba?lar, kitle küre ?eklini al?r. Bir taraf?nda yass?la?m?? bir grup hücre embiyonik diski meydana getirir. Bu diskin iç kan olan endoderm kürenin iç kenar?na uzan?r ve primer yumurta kesesini olu?turur.
Embriyonik diskin z?t taraf?nda di?er bir kat ektoderm geli?ir ve embriyonun d?? k?sm?n? sarar. Üçüncü bir hücre grubu endoderm ve ektoderm aras?na itilir, mezoderm'i meydana getirir. Böylece 2 haftal?k embriyonun koruyucu ve beslenme membranlar? geli?mi? ve 3 temel tabaka ile organize olmu?tur.
Yakla??k olarak 23. gün ektodermden bir trofoblast kapsülü olu?ur. Trofoblast?n salg?lad??? baz? proteoli?ik enzimler uterus kapillerini tahrip eder, Trafoblast gonadotropik hormonlar da salg?lar ve bu anne kan?na geçer.
Yakla??k olarak menstruasyonunun 24. günü anne overlerine etki ile hormonal gerileme önlenir. Korpus luteum yeniden fonksiyonuna devam ederek progesteron salg?lar.
Döllenmi? yumurtan?n yuvalanmas? progesteron'a ba?l?d?r, onun yoklu?unda yuvalanma olmaz. Yuvalansa bile embriyon geli?emez, dü?er. Ayr?ca östrojeninin de burada rolü vard?r. Her ikisi birlikte bu yuvalanmaya, endometriumun beslenme için gerekli, kandan zengin bir doku ya de?i?mesine ve embriyonun geli?mesine yard?m eder.
Trofoblast zar?n?n bir k?sm? h?zla ço?alarak plasenta ve fötal zarlar? meydana getirir. Plasenta geli?erek villuslar olu?ur ve endometriuma gömülerek anne kan damarlar?yla birle?irler. Bu birle?me ile birlikte korion olu?ur ve plasentadan hormon salg?lanmas? artar.
Bu hormon koriogonadotropin olup anne kan? ve idrar?nda bulunur ve 6-7. gebelik haftas?nda en yüksek düzeye ula??r. Gebeli?in 3. ay?na do?ru ise azal?r ve bu düzeyde do?uma kadar devam eder.
Korpus luteum'da 3. aydan sonra art?k gerileyerek gebelik sonuna kadar devam eder ve yine de progesteron salg?lar. Overlerin geri kalan k?s?mlar?nda da 3. aydan sonra gerileme ba?lar, az geli?mi? folliküllerde bile atrezi olur. Hipofiz de bu süre içinde foIlikülotropin salg?lamaz.
Gebelikteki bol östrojen ve progesteron salg?lanmas? ve iki hormonun birlikte artmas?, hipofizdeki foIliküllotropin salg?lanmas?n?n durmas?na sebep olur ve overlerdeki folliküler olgunla?ma önlenmi? olur.
Gebelik her zaman uterusda olmaz. Bazen overlerde, fallop kanal?nda, baz? hayvanlarda hayvan?n s?rt?nda bile olu?abilir. Gebeli?in süresi plasentan?n hormonal fonksiyonlar?na direkt olarak ba?l?d?r. ?nsanlarda gebelik süresinin birçok hayvanlara k?yasla çok uzun olu?u plasentan?n yeteri kadar progesteron, östrojenin ve gonadotropin salg?lamas? ile ilgilidir. Bu hormon gebeli?in sonuna do?ru yava? yava? azalarak durur.
Gebeli?in sonlanma nedenini bu hormonun salg?lanmas?n?n durmas?na ba?lamak isteyenler olmakla beraber bu konuda kesin bir aç?klama yoktur. Gebeli?in sonlan?p do?umun ba?lamas?n?n uterus kaslar?na yat??t?r?c? etki yapan Progesteronun azalmas?na ba?l? oldu?u iddia edilmi?se de ?imdiye kadar progesteron verilerek do?um eyleminin ba?lamas? geciktirilememi?tir.
Bir k?s?m ara?t?r?c?larca do?um sanc?lar? oxytocin enjeksiyonu ile ?iddetlendirilebilir. Neden ne olursa olsun zaten her zaman çok az miktarda var olan uterus aktivitesini hormonal de?i?iklikler h?zland?rmakta ve do?um eylemi ba?lamaktad?r. Artan uterus kontraksiyonlan ile serviks aç?l?r, ba? a?a?? do?ru itilerek Fötüs anne vücudundan at?l?r ve bunu plasentan?n do?umu izler.
Gebelik, yaln?z uterus içinde de?il, kad?n?n bütün vücut yap?s?nda, organ fonksiyonlar?nda ve ruhsal ya?am?nda de?i?ikliklere sebep olan bir olayd?r.
Gebeli?in fizyolojisini anlamak için menstruasyonun fizyolojisini bilmek gereklidir. Menstruasyon, gebelik için periyodik bir haz?rlanmad?r. Menstruasyona her ay d??ar? at?lmas? gereken bir miktar kan gözü ile bakmamal?d?r. Her geçen gün bu olayla ilgilidir.
Bir ortalama menstruel dönem, bir periyodik kanaman?n ba?lang?c? ile bunu izleyecek ikinci periyodun ba?lang?c?na kadar geçen süre olup ço?unlukla 28 gündür.
Bu dönem 2 faza ayr?l?r ve yakla??k olarak her biri 1+ gündür. Birinci faz ilk kanama ile ba?lar ve ovülasyon ile sonlan?r. ?kinci faz ovülasyon ile ba?lar ve ikinci periyoda ait ilk kanama ile sonlan?r.
Genellikle periyodun ilk yar?s? uterus mukozas?n?n tamiri faz?d?r ki buna o nedenle "proliferatif faz" ad? verilir. ?kinci yar?da yeni yap?lan uterus mukozas? döllenmi? yumurtaya yatak olma?a haz?rd?r. Periyodun bu ikinci yar?s?na "sekretuar faz" ad? verilir. Bu iki faz sürekli olarak bir birini izler.
Yenido?an bir bebe?in overlerinde 200.000 kadar olgunla?mam?? yumurta hücresi (oosit) bulunur. Daha sonra bu hücrelerin baz?lar? geriler yok olur, puberte ça??nda say?ca 300-350'ye kadar inebilir. Bu ça?larda hormon aktiviteleri birden h?zlan?r.
Olgun bir over follikülünün teka interna hücrelerinde östrojen hormonu yap?lmaktad?r. Östrojenler ayr?ca olgun yumurtan?n at?lmas? sonucu olu?an korpusluteum ve Sürrenal Korteksinde imal edilmektedir. Östrojenler kanda ovulasyondan önce en yüksek düzeye ula??rlar. Kanda plazma proteinlerine ba?l? olarak bulunurlar. Sekretuar fazda tekrar bir miktar yükselme olur. Östrojenler iç genital organlar ve meme geli?imi için de yard?mc? olurlar.
Yumurtan?n olgunla??p at?lmas? sonucu bo?alan follikülde korpusluteum olarak adland?r?lan sar? bir cisim olu?ur ve pwgesteron ad? verilen di?er önemli bir hormonu salg?lamaya ba?lar.
Progesteron ayr?ca böbrek üstü bezleri, plasenta ve erkeklerde testislerden de salg?lan?r. Bu hormon uterus serviks mukozas?n?n kal?nla?mas?na, endometriumdaki periyodik de?i?ikliklere, vajina müksünün salg?lanmas?na, memelerde lobus ve alveol geli?imine yard?m eder.
Menstruel siklus santral sinir sistemi ve hipotalan?ustan kaynaklanan sinirsel etkenler ile idare edilmektedir. Bir menstruel periyodun proliferatif (folliküler) faz?nda östrojenlerin kandaki düzeyinin azalmas? hipofiz bezinden F.S.H. (follikülü uyaran hormon) salg?s?na yol açar. Folliküller olgunla??r, östrojen salg?lanmas? en yüksek düzeye ula??r.
Menstruel periyodun 13-14. günlerinde FSH ve LH (Lutein hormon) salg?lanmas? daha da artar. Olgunla?an ovum (yumurta hücresi) at?l?r. Ovulasyonu (yumurtlama) izleyen günlerde östrojen düzeyi yava? yava? dü?er. Ovum'un ayr?ld??? follikülde olu?an korpus luteum '(sar? cisim) progesteron salg?lamaya ba?lar. Daha sonra yeniden östrojen kanda yükselir. Döllenme gerçekle?memi?se yeni bir siklusa do?ru ay?n olaylar sürüp gider.
Bu hormonlar?n etkisi ile de?i?iklikler geçiren organ yaln?z uterus de?ildir. Vücudun birçok k?s?mlar? da etkilenir, i?tah de?i?ir. Periyodik dönemin faz?na göre deri karakteri farkl?la??r. Vücut s?v?lar?n?n at?lmas? ile vücut a??rl???nda de?i?iklikler olur. Barsak ve böbrek fonksiyonlar?nda de?i?meler olur. Vücut ?s?s? yükselebilir.
E?er yumurta döllenmez ise hormonlar?n etkisi ile uterus mukozas? da parçalan?r, kanama ile yumurta hücresi ve mukoza parçalar? d??ar? at?l?r. Vücutta genel olarak olu?an de?i?iklikler düzelir, eski haline dönü?ür. Bütün bu seyir yeniden tekrarlan?r.
E?er yumurta kendi geçit yolu olan fallop kanal?nda döllenirse uterus içine yakla??k olarak 4 günde ula??r. Kad?nlarda ovulasyon ço?unlukla 14. gün görülür, fertilizasyon da muhtemelen ayn? gün olur. Utrusa ula?ma ise 18. günü bulur.
Gebelik ovulasyon olay?nda follikülün olgunla?mas?n? ve ovulasyonu geçici olarak durduran bir olayd?r. Gebelik olmad??? zaman ovulasyondan sonra overde korpus luteum (sar? cisim) olu?arak progeteron salg?lan?r.
Korpus luteum bir süre foIlikül olgunla?mas?n? önler. Gebelik nedeni ile folliküler olgunla?man?n durmas? da bu olay?n daha uzun süre devam eden bir ?eklidir. Gebelikte folliküler olgunla?man?n durmas? hipofizin, foliikülotropin salg?lanmas?n?n gerilemesi ile görülür. Bunun nedeni plasenta taraf?ndan progesteron ve östrojen salg?lanmas?d?r.
Döllenmi? yumurta uterus içinde bir kaç gün dola?t?ktan sonra; uterus kavitesini saran epitelyuma yap???r, yap??ma yerindeki epitelyum derhal eriyip kaybolur ve fenilize ovum stromaya gömülür, yuvalan?r. Üzeri yeni epitelolu?umu ile örtülür. Bu olay 21. güne rastlar. Desiduaya yuvalanan döllenmi? oyumda embriyon geli?meye ba?lar.
Uterus kavitesine yuvalanma ile birlikte fötal membranlar?n olu-?umu ba?lar. Önce homojen hücre kitlesi diferansiye olmaya ba?lar, kitle küre ?eklini al?r. Bir taraf?nda yass?la?m?? bir grup hücre embiyonik diski meydana getirir. Bu diskin iç kan olan endoderm kürenin iç kenar?na uzan?r ve primer yumurta kesesini olu?turur.
Embriyonik diskin z?t taraf?nda di?er bir kat ektoderm geli?ir ve embriyonun d?? k?sm?n? sarar. Üçüncü bir hücre grubu endoderm ve ektoderm aras?na itilir, mezoderm'i meydana getirir. Böylece 2 haftal?k embriyonun koruyucu ve beslenme membranlar? geli?mi? ve 3 temel tabaka ile organize olmu?tur.
Yakla??k olarak 23. gün ektodermden bir trofoblast kapsülü olu?ur. Trofoblast?n salg?lad??? baz? proteoli?ik enzimler uterus kapillerini tahrip eder, Trafoblast gonadotropik hormonlar da salg?lar ve bu anne kan?na geçer.
Yakla??k olarak menstruasyonunun 24. günü anne overlerine etki ile hormonal gerileme önlenir. Korpus luteum yeniden fonksiyonuna devam ederek progesteron salg?lar.
Döllenmi? yumurtan?n yuvalanmas? progesteron'a ba?l?d?r, onun yoklu?unda yuvalanma olmaz. Yuvalansa bile embriyon geli?emez, dü?er. Ayr?ca östrojeninin de burada rolü vard?r. Her ikisi birlikte bu yuvalanmaya, endometriumun beslenme için gerekli, kandan zengin bir doku ya de?i?mesine ve embriyonun geli?mesine yard?m eder.
Trofoblast zar?n?n bir k?sm? h?zla ço?alarak plasenta ve fötal zarlar? meydana getirir. Plasenta geli?erek villuslar olu?ur ve endometriuma gömülerek anne kan damarlar?yla birle?irler. Bu birle?me ile birlikte korion olu?ur ve plasentadan hormon salg?lanmas? artar.
Bu hormon koriogonadotropin olup anne kan? ve idrar?nda bulunur ve 6-7. gebelik haftas?nda en yüksek düzeye ula??r. Gebeli?in 3. ay?na do?ru ise azal?r ve bu düzeyde do?uma kadar devam eder.
Korpus luteum'da 3. aydan sonra art?k gerileyerek gebelik sonuna kadar devam eder ve yine de progesteron salg?lar. Overlerin geri kalan k?s?mlar?nda da 3. aydan sonra gerileme ba?lar, az geli?mi? folliküllerde bile atrezi olur. Hipofiz de bu süre içinde foIlikülotropin salg?lamaz.
Gebelikteki bol östrojen ve progesteron salg?lanmas? ve iki hormonun birlikte artmas?, hipofizdeki foIliküllotropin salg?lanmas?n?n durmas?na sebep olur ve overlerdeki folliküler olgunla?ma önlenmi? olur.
Gebelik her zaman uterusda olmaz. Bazen overlerde, fallop kanal?nda, baz? hayvanlarda hayvan?n s?rt?nda bile olu?abilir. Gebeli?in süresi plasentan?n hormonal fonksiyonlar?na direkt olarak ba?l?d?r. ?nsanlarda gebelik süresinin birçok hayvanlara k?yasla çok uzun olu?u plasentan?n yeteri kadar progesteron, östrojenin ve gonadotropin salg?lamas? ile ilgilidir. Bu hormon gebeli?in sonuna do?ru yava? yava? azalarak durur.
Gebeli?in sonlanma nedenini bu hormonun salg?lanmas?n?n durmas?na ba?lamak isteyenler olmakla beraber bu konuda kesin bir aç?klama yoktur. Gebeli?in sonlan?p do?umun ba?lamas?n?n uterus kaslar?na yat??t?r?c? etki yapan Progesteronun azalmas?na ba?l? oldu?u iddia edilmi?se de ?imdiye kadar progesteron verilerek do?um eyleminin ba?lamas? geciktirilememi?tir.
Bir k?s?m ara?t?r?c?larca do?um sanc?lar? oxytocin enjeksiyonu ile ?iddetlendirilebilir. Neden ne olursa olsun zaten her zaman çok az miktarda var olan uterus aktivitesini hormonal de?i?iklikler h?zland?rmakta ve do?um eylemi ba?lamaktad?r. Artan uterus kontraksiyonlan ile serviks aç?l?r, ba? a?a?? do?ru itilerek Fötüs anne vücudundan at?l?r ve bunu plasentan?n do?umu izler.
