Hakkari Şehir Tanıtımı

M

Misafir

Forum Okuru
Hakkari Şehir Tanıtımı
hakkari şehri hakkari şehir merkezi şehir merkezi görüntüleri sehri
Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Hakkari, doğuda İran, güneyde Irak, güneybatıda Mardin, batıda Siirt, kuzeyde de Van illeri ile çevrilidir. Türkiye’nin en çok engebeli ve dağlık yörelerinden birinde yer alan Hakkari’nin büyük bir bölümünü oluşturan dağlar, batı-doğu yönünde uzanır. Güneydoğu Torosların bu ildeki uzantıları Hakkari Dağları’dır. Hakkari Dağları’nın il sınırı içerisinde kalan kolları, Botan, Habur, Büyük Zap (Çığlı) akarsuları ve kollarının vadileri ile parçalanmıştır. Bu vadiler çok dar ve diktir. Hakkari Dağları, Büyük Zap Suyunun batısında ve doğusunda olmak üzere iki kısma ayrılır. Büyük Zap Suyunun batısındaki yükseltiler; Karacadağ (Termo Dağı 3.275 m.), Tanintanin Dağı (3.055 m.), karadağ (3.752 m.) ve Altın Dağı’dır (3.356 m.). Zap Suyunun doğusundaki yükseltiler ise daha yüksek ve yalçın doruklardan oluşmaktadır. Cilo Dağı Hakkari’nin doğusundaki Sümbül Dağı (3.607 m.) başlar. Cilo Dağı’nın en önemli yükseltileri, Uludoruk (Reşko-Gelyaşin) (4.135 m.), Suppa Durek (4.060 m.), Kareğri Sivrisi (3.900 m.), Maunsell Sivrisi (3.850 m.), Koşe Durek (3.700 m.), Karakülah Doruğu (3.750 m.) ve Gelyano Doruğudur (3.650 m.). Cilo Dağı Türkiye’deki ana karanın en yüksek noktasıdır. Hakkari Dağları Şemdinli yöresinde İran sınırındaki dağlarla birleşir. Buradaki önemli yükseltiler Mordağ (3.807 m.), karadağ (3.197 m.) ve Çimen Dağıdır (3.170 m.). Yüksek kesimlerinde buzullara ve göllere rastlanan bu dağların dorukları sürekli karlıdır.

Hakkari toprakları Dicle Havzası içerisinde yer almaktadır. Dicle’nin kollarından Zap Suyuna dökülen Nehin ve Şemdinli gibi çaylar tarafından parçalanmıştır. İlin en önemli düzlüğü Yüksekova’nın kuzey ve doğusundaki dağların yamaçlarından doğan Nehil Çayının oluşturduğu Gevar (Yüksekova) Ovası’dır. İlde ovaların sınırlı olmasına karşılık platolar daha geniş bir alanı kaplamaktadır. Dağların yüksek kesimlerinde platolar uzanmaktadır. Bu düzlüklerden başlıcaları Nordüz, Faraşin, Mirgezer ve Mendin’dir. Nordüz Platosu’nun çok küçük bölümü , Hakkâri sınırları içerisinde kalmaktadır.Van’nın Çatak yöresinde başlayan plato Hakkari il merkezinin kuzeyindeki Karadağ’a dek uzanır.Güneybatıda , Beytüşşebap yöresindeki Feraşin platosuyla birleşir. Nordüz Platosunun , en alçak yeri 2.100 m. en yüksek yeri 2.750 m. civarındadır.

Click this bar to view the full image.
İldeki dağların doruklarında ve doruğa yakın yerlerinde çok sayıda göl bulunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri Uludoruk Buzulunun kuzeydoğusundaki Gelyana Gölüdür.
İl merkezinin denizden yüksekliği 1.720 m. dir. Yüzölçümü 7.228 km2 olup, toplam nüfusu 236.581’dir.

İlde ekonomi ekilebilir alanların azlığı ve iklimin sertliği nedeniyle büyük ölçüde hayvancılığa dayalıdır. Hayvancılık genellikle yaylacılık yöntemiyle yapılmakta olup, küçükbaş hayvan besiciliği yapılmaktadır. Hayvansal üretime dayalı otlu peynir, teleme peyniri, kıl, yapağı ve deri üretilir. Arıcılık da yapılmaktadır. Sınırlı miktarda olmakla birlikte Yetiştirilen bitkisel ürünler ise, buğday, arpa, mısır, darı, çeltik, şeker pancarı, tütün, nohut, fasulye, soğan ve patatestir. Sulanabilen yörelerde de ceviz, elma, armut, nar, üzüm ve dut yetiştirilir. İldeki sanayi tesisleri Yüksekova’daki Türkiye Süt Endüstrisi Kurumu’nun (SEK) Sekmama işletmesi ile Et ve Balık Kurumu tarafından yaptırılan Van Et sanayi Müessesine bağlı kombina, Şemdinli’de tütün bakım evi, merkezdeki oto bakım ve onarım atölyeleridir. 1968’den bu yana kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınan Hakkari, 1970’lerde ulaşım olanaklarının geliştirilmesi ile ülke pazarına açılmaya başlamıştır.

Bölgede yapılan arkeolojik araştırmalar, (MÖ. 100.000-40.000) Orta Paleolitik Çağda yörede geçici bir yerleşmenin olduğunu göstermektedir. Bu yerleşim Neolitik dönemde de sürmüştür. Bölgedeki yerleşmenin Neolitik dönemde de sürdüğünü ortaya koyan belgeler, il sınırları içinde değişik yerlerde bulunan kaya resimlerdir. Bu resimlerin önemli bir bölümünü Hakkari’nin güneydoğusundaki Gevaruk vadisinde bulunanlar oluşturmaktadır. Bu vadide, 2600 metre yükseklikteki bir çok kayalara kazınmış 1.000 dolayında resim bulunmuştur. Neolitik dönemde Hakkâri yöresinde yaşayanların avcılık, hayvancılık ve tarımla uğraştıklarını belgeleyen bu resimler, İspanya ve Kuzey Afrika’da bulunan kaya resimleriyle büyük benzerlik göstermektedir.

MÖ.7000’den itibaren yerleşime sahne olan Hakkari yöresi Urartular, Asurlular, Kimmerler, Medler ve Perslerin egemenliği altında kalmıştır. Daha sonra Atropaten Krallığı, Seleukos ve Part egemenliğine girmiştir. MÖ.II.yüzyılda Hakkari yöresinin doğu kesimi Atropaten, güney kesimi de Gordia ismi ile anılmakta idi.

MÖ.I.yüzyılda Romalılar ile Partlar arasında çekişmeye neden olan yöre, Arsaklılar yönetiminde Moksuan adı ile anılmıştır. MÖ.III.yüzyılda Romalılar ile Sasaniler arasında, MÖ.IV.yüzyılda da Bizanslılar ile Sasanilerin çekişmelerine sahne olmuştur. VII.yüzyılda Arap akınlarına uğramıştır. Ardından Selçuklu, İlhanlı, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Safevilerin akınlarına uğramış, ancak dağlık yapısı nedeni ile çok fazla etkilenmemiştir. Genellikle bağımsızlıklarını koruyan aşiret beyliklerinin merkezi olmuştur.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) önce, 1054’te Tuğrul Bey yönetiminde Van gölü çevresine dek gelen Türkmenler, Çoruh Vadisinden Parhan Dağlarına uzanan yöreye akınlar yapmışlardır. Bu arada Hakkari’yi de bir süre ele geçirmişler, ancak kent halkının büyük tepkisi ile karşılaştılar. Bir süre sonra Hakkari ve çevresinde Musul Atabeleri (Zengiler) egemenlik kurmaya çalışmışlar, 1142’de İmadeddin Zengi (1127-1146) Hakkari’ye bağlı Aşup (Calap) Kalesini ele geçirmiş, kalenin yerine, kendi adını verdiği İmadiye Kalesini kurmuştur. Yörede egemenlik kuran aşiretlerin en önemlileri, Pınyanişler, Zibariler, Dımbilli Zazaları ve Ertuşiler’dir.

İmadiye Beyliği 1402’de Hakkari beyliğinden ayrı olarak kurulmuş ve varlığını 300 yıla yakın bir süre korumuştur. Bu beyliği yönetenlere, kurucusu Bahaddin Bey’in adından dolayı Bahaddinan Beyleri denilmiştir. Abbasi soyundan geldiklerini öne sürmelerine karşın, bu beylerin kökenlerine ilişkin fazla bir bilgi bulanmamaktadır.

Hakkari 1534’te Osmanlı yönetimine geçmesine karşın 1535’te yine Safevilere bağlanmıştır. Bu durum, Hakkari’nin uzun süredir savaşmakta olan İran ile Osmanlılar arasındaki sınır bölgesinde bulunmasından kaynaklanmıştır. Her iki yan da, yöredeki aşiret beylerine çeşitli ödünler vererek bölgeyi ellerinde tutmak istemişler, bu nedenle de Hakkari ve çevresi Osmanlılar ve Safeviler arasında birkaç kez el değiştirmiştir. Hakkari’nin İmadiye ve Şemdinli kesimleri ise uzun bir süre Şembu Beylerinden ayrı olarak İmadiye Beyliğince yönetilmiştir.

V.yüzyılda oluşan Hıristiyan mezhebi Nasturiler, eskiden Gülırmak veya Culamerg adları ile de bilinen Çölemerik’i XVII.yüzyıldan XX.yüzyıl başlarına kadar merkez edinmişlerdir. XIX.yüzyıl sonlarında Van vilayetine bağlı Hakkari sancağının merkez kazası olan Çömerik, 1915’ten 1918’e kadar Rusların ve Nasturilerin işgali altında kalmıştır.

Cumhuriyetin ilanından sonra 1936’da Van’a bağlanmış, 1936’da yeniden il yapılan Hakkari’nin merkezi durumuna getirilmiştir.

Hakkari’de günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Gevaruk, Peştazare ve Trişin Kaya Resimleri, Dirheler, Hakkâri, Bay ve Dez Kaleleri, Hırvata Kent Kalıntıları, Meydan Medresesi. Taş Köprü, Kırmızı Kümbet Mezarlığı, Kaya Resimleri, Koç Heykeli, Meydan Medresesi, Halil Kilisesidir...
 
Hakkari'nin Tarihçesi

Halife Ömer döneminde (634-644) Arapların ve birlikleri hemen tüm Doğu Anadolu''ya akınlar yaparken Hakkari''yi ele geçirme girişimlerinde bulunmamışlardı. 645''te Halife Osman''ın komutanlarından Emir Habib bin Mesleme de Doğu Anadolu''ya akınlar sırasında böyle bir çaba göstermedi. Bunda yörenin konumu kadar, Arap askerlerinin soğuk iklim koşullarına dayanamamalarının da etkisi olmuştur.
Bu durum, Emeviler ve Abbasiler Döneminde de değişmedi. Araplar, iç kavgalar yüzünden merkezi devletleri yıkılıp küçük beyliklere ayrıldıkları sırada İran''da ortaya çıkan Büveyhoğulları''nın (932-1062) Irak kolu bir ara Hakkari ve çevresini ele geçirmek ise de yöre halkının yoğun direnmesi ile karşılaştılar. Büveyhoğulları Adud ud- Devle (978-983) bu direnmeyi kırmak amacı ile ele başlarının teslim edilmesi durumunda, kente zarar vermeyeceğine ve ele başlarının bağışlayacağına söz verdi. Halk , ele başları teslim ettiyse de Adud ud- Devle sözünü tutmayarak hepsini çarmıha gerdirtti. Bu durum karşısında yöre halkı büyük bir savaşım vererek bağımsızlığını korudu.
İslam akımları II.Ömer döneminde başlamışsa bile, Hakkari yöresi İslam''a karşı tam 720 yıl direnmiştir. İslamiyet yönetimindeki aileler tarafından kabullendi. Ancak yerleşik aşiretlerin büyük bir çoğunun eski dinlerinde kalmak için ısrar ettiler. İslam''ın lehine denge ancak miladi 1415 yılında Cizre ve Hasankeyf beylerinin desteğiyle gerçekleşen ve adeta bir soykırıma dönüştürülen bir seferle değişti.
 
Hakkari Gezi Rehberi,

İLÇELER

Hakkari ilinin ilçeleri; Çukurca, Şemdinli ve Yüksekova'dır.


GEZİLECEK YERLER

Kiliseler


Halil Kilisesi

Meydan Medresesi

Kaya Resimleri

Kuş Gözlem Alanı
 
Hakkari Yemekleri

Doğaba,


Hazırlama Süresi : 30 dkPişirme Süresi : 40 dk6 kişilik
Gerekli Malzemeler :
1.5 su bardağı aşurelik buğday
750 gr kemikli et (kol veya kaburga)
500 gr süzme yoğurt
1 yumurta
1 çorba kaşığı un
2 çorba kaşığı tereyağı
Nane, kekik, kırmızı pulbiber
Tuz
Köfte malzemesi: 500 gr kıyma
1 su bardağı pirinç
Tuz, nane, kekik, karabiber

Hazırlanışı :* Buğdayı akşamdan ıslatın. Ertesi gün yıkayıp süzün. Orta boy bir tencerenin yarısına kadar su doldurun. Buğdayı ve kemikli eti ilave edip kısık ateşte pişirin.



Soğani,

Hazırlama Süresi : 30 dkPişirme Süresi : 30 dk10 kişilik
Gerekli Malzemeler :
6 iri soğan
500 gr kıyma
1 su bardağı pirinç
2 çorba kaşığı tereyağı
2 çorba kaşığı sıvıyağ
1.5 çorba kaşığı biber salçası
1.5 çorba kaşığı domates salçası
Karabiber, kırmızı pulbiber
1 su bardağı tane sumak
Tuz, nane, kekik, kimyon

Hazırlanışı :* Soğanların alt kısımlarını biraz kesip kabuklarını soyun. Bütün olarak sıcak suda haşlayıp süzgece alın. Hafif sıkıp katlarını ayırın. Pirinci bol suyla yıkayıp süzün. Sumağı sıcak suda 15 dakika bekletip süzün.

* Tavada tereyağı ve sıvıyağı kızdırın. Salça, tuz ve baharatları ekleyip karıştırın. Tavayı ocaktan alın. Kıyma ve pirinci ilave edip karıştırın.

* Hazırladığınız iç malzemeyle soğanları (veya kurutulmuş biber ve patlıcanları) doldurup geniş bir tencereye dizin. Sumak suyunu ekleyin. Su kaynayınca kapağı kapalı olarak kısık ateşte 30 dakika pişirin. Servis tabağına alıp sıcak olarak servis yapın.



Köftesîr,


Hazırlama Süresi : 30 dkPişirme Süresi : 25 dk8 kişilik
Gerekli Malzemeler :
500 gr köftelik ince bulgur
1 su bardağı un
3 çorba kaşığı eritilmiş tereyağı
Bir tutam tuz
Kavurmalı sos için: 100 gr kavurma
2 soğan
1 çorba kaşığı tereyağı
1 çorba kaşığı sıvıyağ
1 çorba kaşığı domates salçası
Nane, kekik, kırmızı pulbiber
Üzeri için: Sarımsaklı yoğurt
Hazırlanışı :* İnce bulguru tepsiye alın. Eritilmiş tereyağını ekleyin. Azar azar un ve su serperek içli köftenin dış kısmı kıvamında yoğurun. Malzemeden fındık büyüklüğünde parçalar koparıp elinizi ıslatarak avuç içinde şekillendirin. Malzeme bitinceye kadar işlemi sürdürün. Bir tencerede su kaynatıp köfteleri haşlayın.

* Kavurmalı sos için; soğanları temizleyip kıyın. Kavurmayı küçük küçük doğrayın. Tereyağı ve sıvıyağı tavada kızdırıp soğanı kavurun. Salça, kavurma ve baharatı ekleyip karıştırın.

* Köfteleri servis tabağına alın. Üzerine sarımsaklı yoğurt gezdirin. Yoğurdun üzerine kavurmalı sosu ekleyip servis yapın


Kuırîs,


Hazırlama Süresi : 60 dkPişirme Süresi : 60 dk8 kişilik
Gerekli Malzemeler :
500 gr kemikli et
2 büyük kuru soğan
2 çorba kaşığı tereyağı
2 çorba kaşığı sıvıyağ
3 çorba kaşığı domates salçası
1 su bardağı besni üzümü
1 su bardağı nohut
1 su bardağı ceviz içi
1 su bardağı sumak
Nane, kekik
Tuz, karabiber, kırmızı pulbiber
İçli köfte malzemesi: 500 gr orta yağlı kıyma
2 su bardağı pirinç
Tuz
İç malzemesi: 500 gr kıyma
1 soğan
1 çorba kaşığı sıvıyağ
Yarım su bardağı ince çekilmiş ceviz içi
Nane, kekik, kimyon
Tuz, karabiber, kırmızıbiber

Hazırlanışı :* Nohudu, 2 su bardağı pirinci ve ceviz içini akşamdan ayrı kaplarda ıslatın. Ertesi gün nohutun suyunu değiştirip haşlayın. Üzümü bol suyla yıkayıp 1 saat suda bekletin. 1 su bardağı sumağı 3-4 bardak kaynar suda 15 dakika bekletip suyunu süzün. Bir tencerede kemikli eti pişirin.

* İç malzeme için; soğanı temizleyip küp küp doğrayın. Tavada sıvıyağı kızdırıp kavurun. Kıyma ve baharatları ilave edip kavurmaya devam edin. Ceviz içini ekleyip tavayı ocaktan alın ve soğumaya bırakın.

* İçli köfte için; pirinci robottan geçirin. Kıyma ve tuz ilave edip yoğurun. Köfte harcından ceviz büyüklüğünde parçalar koparın. Elinizi ıslatıp parçaları yuvarlayın. Baş parmağınızla ortasını çevirerek açın. Hazırladığınız iç malzemeden 1 kaşık koyup köfteyi kapatın. Malzeme bitinceye kadar işleme devam edin.

* İki soğanı temizleyip küp küp doğrayın. Büyük bir tencerede tereyağı ve sıvıyağı kızdırıp soğanı kavurun. 3 kaşık domates salçasını ekleyip karıştırın.

* Tencereye sırasıyla, tuz, baharat, sumak suyu, kemikli et, nohut ve ceviz içini ilave edin. Su kaynayınca köfteleri ve üzümü ekleyin. Kısık ateşte 1 saat pişirin. Sıcak olarak servis yapın.


Dolême,

Hazırlama Süresi : 30 dkPişirme Süresi : 30 dk6 kişilik
Gerekli Malzemeler :
1 kg kabak
4 çorba kaşığı tereyağı
1 çorba kaşığı domates salçası
1 çorba kaşığı biber salçası
Nane, kekik, kırmızı pulbiber
1 tutam tozşeker
Tuz
Köfte malzemesi: 500 gr kıyma
1 su bardağı pirinç
Tuz, nane, kekik, karabiber

Hazırlanışı :* Köfte için; pirinci ıslatıp 1-2 saat bekletin. Süzüp robottan geçirin. Kıyma, tuz ve baharat ekleyip yoğurun. Köfte harcından fındık büyüklüğünde parçalar koparıp elinizi ıslatarak yuvarlayın.

* Kabakları temizleyip küp küp doğrayın. Bir tencerede tereyağını kızdırıp salçaları ekleyin ve karıştırın. Tuz ve baharat ilave edin. 1 sıra kabak, 1 sıra köfte olacak şekilde malzemeyi yerleştirin. Bir tutam şeker ve tuz serpin. Bir miktar kaynamış su ekleyin. Kısık ateşte suyunu kontrol ederek yarım saat pişirin.


Lalapêd,

Hazırlama Süresi : 40 dk6 kişilik
Gerekli Malzemeler :
2 çorba kaşığı yoğurt
4 yumurta
1 kahve fincanı süt
2 çorba kaşığı eritilmiş tereyağı
Bir tutam tuz
1 su bardağı un
1 paket kabartma tozu
1 kahve fincanı çekilmiş ceviz içi
Kızartmak için: Sıvıyağ
Şerbet için: 1.5 su bardağı tozşeker
1.5 su bardağı su

Hazırlanışı :* Yoğurdu derin bir kaba alın. Yumurta, süt, tereyağı ve bir tutam tuz ekleyip çırpın. Un ve kabartma tozunu harmanlayıp yoğurtlu karışıma ilave edin ve hızla karıştırın.

* Derin bir tavada sıvıyağı kızdırın. Karışımdan kaşık kaşık dökerek kızartın. Lokmaları tencereye alıp soğutun.

* Şerbet için şeker ve suyu kaynatın. Soğumuş lokmaların üzerine sıcak şerbeti dökün. Şerbeti çekince servis tabaklarına alın. Çekilmiş ceviz içi serpip servis yapın.


* Köfte için; pirinci 1-2 saat ıslatın. Süzüp robottan geçirin. Kıyma, tuz ve baharat ekleyip yoğurun. Köfte harcından fındık büyüklüğünde parçalar koparıp elinizi ıslatarak yuvarlayın.

* Süzme yoğurdu bir kaba alın. Yumurta ve unu ekleyip çırpın. Biraz su ekleyip boza kıvamında bir karışım elde edin.

* Yoğurtlu karışımı etli buğdaya ilave edin. Kaynamaya başlayınca köfteleri ekleyip pişirin. Tencereyi ocaktan alın.

* Tavada 2 kaşık tereyağını kızdırın. Tuz ve baharat ekleyip karıştırın. Hazırladığınız sosu yemeğin üzerine gezdirip servis yapın.
 
Ne yenir

NE YENİR

Yöreye özgü yemek çeşidi olarak pirinç, darı veya bulgur karışımı bir nevi katı ayran çorbası olan gulul, bir çeşit işkembe ve bağırsak dolması olan kepaye sayılabilir.
 
Yapmadan dönme

YAPMADAN DÖNME

Meydan Medresesini gezmeden,
Kaya resimlerini görmeden,
Yöreye özgü yemekleri yemeden,
DönMeyin
 
Geri
Üst