*MeleK*
♥Ben Aşık Olduğum Adamın Aşık Olduğu Kadınım♥
Kadi Burhaneddİn
XIV. yüzyılda Anadolu
Anadolu Beylikleri adıyla
bölge bölge kurulan Türk Beyliklerinin idaresi altındadır.Selçuklu Devletinin çöküşünden sonra türeyen
her biri kendi başına buyruk
her biri bağımsız
büyüklü küçüklü bu beylikler
tek bir devlet gücüne bağlanıncaya kadar
birbirleriyle sürekli olarak çatışmışlardır. Aralarında birlik olmayınca
halk sürekli bir huzurun özlemini çekmiştir.
Hele iki beylik vardı ki
bunlar ötekilerinden daha büyük
daha güçlüydüler.
Biri Karamanoğulları
öteki Osmanlılar
. Bunlar devamlı çatışıyor
çevrelerindeki küçük beylikleri sık sık birbirleri aleyhine kışkırtıyorlardı. Anadolu'nun Kayseri
Sivas kesimini ellerinde bulunduran Eratna Beyliği bu küçük beyliklerden biriydi.
İşte bu yıllarda
Kayseri'de
Şemseddin Ahmed adında ünlü bir kadı vardı. Adaletiyle
sevilmişti. 1344 yılında Şemseddin Ahmed'in bir oğlu dünyaya gelmiş
devrin seçkin bilim ve devlet adamı Kadı Burhaneddin işte bu çocuktu.
İlk öğrenimini babasından yapan Burhaneddin
daha 14 yaşlarındayken ana dili Türkçe’den başka Arap ve Fars dillerini
mantık ve hikmet gibi bilimleri
yaşından beklenmeyen bir ölçüde öğrenmişti.
Kayseri'de gördüğü öğrenimini yeterli bulmayan Burhaneddin
bir gün azığını aldığı gibi
önce Kahire'ye
daha sonra da Halep'e gelerek öğrenimini tamamlamıştı. Onun gurbet hayatı 6 yıl sürmüş
1364 yılında babasının ölüm haberini alır almaz Kayseri'ye dönmüştü.
Kayseri'de Kadı Şemseddin Ahmed'in yerine oturacak
adaleti onun gibi
ince eleyip sık dokuyacak kimse yoktu. Oğlu Burhaneddin ise o zaman 20 yaşındaydı. Gençti
bilgisi ve zekâsıyla herkesi kendisine hayran bırakıyordu. Çok geçmeden Kayserililer onu babasının makamına oturtuverdiler. O günden sonra Kadı Burhaneddin adını aldı. Bununla da kalmadı. Eratna Beyi Gıyaseddin Mehmed'e damat oldu.
Gıyaseddin Mehmed'in kısa bir süre sonra öldürülmesiyle Eratna Beyliğinin başına oğlu Alâeddin Ali Bey geçmişti. Alâeddin Ali Bey
genç eniştesi Kadı Burhaneddin'i kendisine vezir tayin etmekte gecikmedi. Kadı Burhaneddin bir yanda devlet işlerini yürütürken öte yanda durmadan okuyor
öğreniyor
kitaplar yazıyor
tasavvuf ve edebiyatla uğraşıyordu.
1380 yıllarına doğru Eratna Beyi Alâeddin Ali Beyin ölümüyle yerine 7 yaşındaki oğlu tahta çıkmıştı. Bu durum sürekli karışıklıklara neden olmuş
Kadı Burhaneddin
halkın da isteği ve ısrarı üzerine idareyi eline alarak bağımsızlığını ilân etmiş ve Sivas'ta tahta oturmuştu.Onun 18 yıllık saltanatı
yine karışıklıklar
savaşlar
iç isyanlar içinde geçmiş
kılıç ve kalemini aynı ustalıkla kullanmış
1500 gazeli 119 tuyuğ ve 20 rubaî'yi içine alan Türkçe koca bir divan meydana getirmişti.
Özellikle
Türk Edebiyatında (Tuyuğ) denen şiir örneğini en çok kullanan Kadı Burhaneddin olmuş
tuyuğlarında yiğitçe kükremiştir:
Özünü şeyh gören serdâr olur
Enelhak dava kılan berdâr olur.
Er oldur
Hak yoluna baş oynaya
Döşekte ölen yiğit murdar olur.
Cana can vermeyenin ne canı var
Can verenin adı ile sanı var.
Er kişinin matahı erlik olur.
Cevherinin lâl ile mercanı var.
Erenler öz yolunda er tek gerek
Meydanda erkek kişi mertek gerek
Yahşi yaman
katı yumşak olsa hoş
Serverim diyen kişi erkek gerek
Şiirlerinde adını
ya da takma adını kullanmayan Kadı Burhaneddin tekke şairleri gibi içine dönük değil
aksine hayata yaygın
Köroğlu misali
mertlik ve aşkı birlikte yaşatan
halka
halkın diliyle seslenen bir ozandır. 600 sayfalık Dîvân'ından ayrı olarak yazdığı İksîr-i Saâdet adlı eseriyle de bilgi dağarcığını ortaya koymuştur.
Bir gazelinde:
Şahâ
senün cemalünü göreyim ondan öleyim
Susamışam visaline ereyüm andan öleyim
Dün gice düşte ben seni
benim ile görür idim
Bu düşümün tabirini yorayım andan öleyim.
diyerek
son nefesine kadar aşkı dilinden düşürmemiştir.
Kadı Burhaneddin
Şeyh Müeyyed isyanı sırasında
1398 yılında Sivas'ta şehit olmuş
Anadolu'da dirlik de olmamış bilgisiyle tanınmış bu sevimli çocuğa Burhaneddin adı verilmişti. Türk Edebiyatının büyük divân şairi yollara düşmüş tecrübesizdi ama böyle olduğu halde ölümünden sonra kurduğu Beylik dağılmıştır
Hele iki beylik vardı ki
Biri Karamanoğulları
İşte bu yıllarda
İlk öğrenimini babasından yapan Burhaneddin
Kayseri'de gördüğü öğrenimini yeterli bulmayan Burhaneddin
Kayseri'de Kadı Şemseddin Ahmed'in yerine oturacak
Gıyaseddin Mehmed'in kısa bir süre sonra öldürülmesiyle Eratna Beyliğinin başına oğlu Alâeddin Ali Bey geçmişti. Alâeddin Ali Bey
1380 yıllarına doğru Eratna Beyi Alâeddin Ali Beyin ölümüyle yerine 7 yaşındaki oğlu tahta çıkmıştı. Bu durum sürekli karışıklıklara neden olmuş
Özellikle
Özünü şeyh gören serdâr olur
Enelhak dava kılan berdâr olur.
Er oldur
Döşekte ölen yiğit murdar olur.
Cana can vermeyenin ne canı var
Can verenin adı ile sanı var.
Er kişinin matahı erlik olur.
Cevherinin lâl ile mercanı var.
Erenler öz yolunda er tek gerek
Meydanda erkek kişi mertek gerek
Yahşi yaman
Serverim diyen kişi erkek gerek
Şiirlerinde adını
Bir gazelinde:
Şahâ
Susamışam visaline ereyüm andan öleyim
Dün gice düşte ben seni
Bu düşümün tabirini yorayım andan öleyim.
diyerek
Kadı Burhaneddin