Kariyer, Para Kazanma Ezberinizi Bozun
kabin memuru sözleşmesi thy kabin memuru sözleşmesi
Bir süredir önemli bir proje nedeniyle çok değişik yaş, tecrübe, eğitim ve seviyede çalışanla yoğun görüşmeler yapıyorum. Bu süreç benim için adeta bir laboratuvar deneyi gibi oldu. Bir kez daha fark ettim ki hem çalışanların, hem de ailelerinin kafasında neredeyse standartlaşmış bir "kariyer ve para kazanma ezberi’’ var.
Çoğu genç ve onların yakınları için "temel yaşam sorumluluğunu yerine getirmek", "gelecek için gereğini yapmak’’; "ücret bazlı, güvenli bir iş bulmak ve işe girmekle" neredeyse özdeşleşmiş. Eskiden iyi bir eğitim geleceği garantilemeye yeter diye düşünülürken, bu şimdi artık uzun soluklu ve ücret geliri olabilecek bir işe kapağı atmakla yer değiştirmiş.
İnsanlar var gücü ile bir yüksek okul bitirip, büyük bir şirkete veya devlet dairesine girmek ve bir ücrete bağlanarak, neye yettiği bilinmeyen emeklilik maaşına hak kazanmak üzere çabalıyorlar. Kurslara gidiyorlar, sınavlar geçiyorlar. Hedefler tutturup, performans ölçümleri için kendilerini paralıyorlar! Hem de hiçbir sosyal yaşamları kalmamacasına çalışarak.
Aşağıda Tüm Fütüristler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Alphan Manas’ın bir yazısında anlattıklarını aktarıyorum:
“Las Vegas’tan New York’a uçarken havayolu Delta olunca, yol boyunca bir bayan kabin memuru ile sohbet ettim. Kendisi 55 yaşında, 5 çocuğu var. Tam 35 yıldır Delta’da kabin memuru olarak çalışıyor. Washington eyaletinde oturuyor. Genelde tüm uçuşlarına Delta’nın Salt Lake City merkez hub’ından başladığı için, evinde kaldığında, bu hub’a 4 buçuk saat süren yolculukla (İstanbul-Londra seferinden 35 dakika daha uzun) ulaşabiliyor. Bazen çok yorgun olduğu için eve dönemiyor. O yüzden 7 kabin memuru arkadaşıyla Salt Lake City’de ev kiralamışlar; sadece yatmadan yatmaya gitmek için. Ayda net 100 saat havada kalma süresi var. Yerde geçirdiği süre ve eve gidiş gelişte havada kaldığı süre için para kazanamıyor. Yılda eline net 30 bin USD geçiyor. Bu da bugünkü TL/USD çevrimi ile aylık 3 bin 300 YTL’ye karşılık geliyor. Aldıkları ücretlerin 80’li yılların seviyesine indiğini (ben ABD’de 1987 yılında ilk işe girdiğimde yılda 36 bin USD elime net geçiyordu) ve özellikle iflas koruma programı sonrası emeklilik ikramiye haklarını da kaybettiklerini söyledi. Gülüyordu, hatta zaman zaman kahkahalar da attı.
10 yıl daha çalışıp emekli olacağını, işe başladığından beri her gün 10 USD biriktirdiğini, yıllık belirli bir faiz geliri ile kendi emekli ikramiyesini kendisinin garanti altına aldığını söyledi. THY’de aynı kıdemde olan kabin memuru, Delta’da aynı seviyedeki kabin memurundan yüzde 25 civarında daha az maaş alıyor. Yani arada hem önemli bir fark yok (hele Satın Alma Paritesi devreye girerse fark yok diyebiliriz), hem de THY’de emekli maaşı konusunda bir de devlet güvencesi var. Peki ABD’de yaşayan ve 65'inden önce emekli olmayı düşünmeyen 55 yaşındaki bir kabin memuru ile Türkiye’de aynı koşullarda çalışan, ama 20 yılını doldurduğunda bir an önce emekli olmayı düşünen, buna rağmen hayata ve işine ABD’deki kabin memuruyla aynı güçle sarılmadığı yüz ifadesi ve her tavrından belli olan kabin memuru arasında ne fark olabilir? Erken emekli olma isteği, ABD ve benzeri ülkeler (Fransa tabii ki hariç, çünkü onlar acaba yılda nasıl daha az çalışırız ve nasıl daha çok tatil yaparız derdindeler) ile Türkiye arasındaki temel yaklaşım farklarından sadece biri. Bu durum, ülkenin ileride içinden çıkamayacağı sosyal güvenlik sorununun da en büyük tetikçisi oluyor. Ayrıca, erken emekliler, çok düşük emekli aylıkları ile yaşadıkları için tüketime, dolayısıyla ekonomiye de katkıları fazla olamıyor. Bu kısırdöngüden kurtulmak için çok çalışmamız gerekiyor. Ayrıca, kendi özgüvenimizi geliştirmemiz ve daha sabırlı olmayı öğrenmemiz gerekiyor.”
Yani gelecekte para kazanmayı “sabit ve güvenli ücret” yolu ile mümkün kılacağını düşünenler, giderek daha çok çalışmak, fakat daha az kazanmak sarmalına hazır olmalılar. Emek de tıpkı diğer ürün ve hizmetlerde olduğu gibi, arzı arttıkça, kalitesi artsa bile giderek düşen eğilimde olacak. Öyle olmaya başladı da zaten. Yaşam temposunu bu şekilde gerçekleştirmek isteyenler için sorun yok. Ya peki servet kazanmak, birikim, yatırım yapmak isteyenler, gelirlerini dikkat çekici şekilde arttırmak isteyenler ne yapacaklar?
Yeni iş modellerine, yenilikçi alanlara yönlenecekler, birden fazla yoldan para kazanma becerisi geliştirecekler...
alıntı : Ufuk Tarhan
Bir süredir önemli bir proje nedeniyle çok değişik yaş, tecrübe, eğitim ve seviyede çalışanla yoğun görüşmeler yapıyorum. Bu süreç benim için adeta bir laboratuvar deneyi gibi oldu. Bir kez daha fark ettim ki hem çalışanların, hem de ailelerinin kafasında neredeyse standartlaşmış bir "kariyer ve para kazanma ezberi’’ var.
Çoğu genç ve onların yakınları için "temel yaşam sorumluluğunu yerine getirmek", "gelecek için gereğini yapmak’’; "ücret bazlı, güvenli bir iş bulmak ve işe girmekle" neredeyse özdeşleşmiş. Eskiden iyi bir eğitim geleceği garantilemeye yeter diye düşünülürken, bu şimdi artık uzun soluklu ve ücret geliri olabilecek bir işe kapağı atmakla yer değiştirmiş.
İnsanlar var gücü ile bir yüksek okul bitirip, büyük bir şirkete veya devlet dairesine girmek ve bir ücrete bağlanarak, neye yettiği bilinmeyen emeklilik maaşına hak kazanmak üzere çabalıyorlar. Kurslara gidiyorlar, sınavlar geçiyorlar. Hedefler tutturup, performans ölçümleri için kendilerini paralıyorlar! Hem de hiçbir sosyal yaşamları kalmamacasına çalışarak.
Aşağıda Tüm Fütüristler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Alphan Manas’ın bir yazısında anlattıklarını aktarıyorum:
“Las Vegas’tan New York’a uçarken havayolu Delta olunca, yol boyunca bir bayan kabin memuru ile sohbet ettim. Kendisi 55 yaşında, 5 çocuğu var. Tam 35 yıldır Delta’da kabin memuru olarak çalışıyor. Washington eyaletinde oturuyor. Genelde tüm uçuşlarına Delta’nın Salt Lake City merkez hub’ından başladığı için, evinde kaldığında, bu hub’a 4 buçuk saat süren yolculukla (İstanbul-Londra seferinden 35 dakika daha uzun) ulaşabiliyor. Bazen çok yorgun olduğu için eve dönemiyor. O yüzden 7 kabin memuru arkadaşıyla Salt Lake City’de ev kiralamışlar; sadece yatmadan yatmaya gitmek için. Ayda net 100 saat havada kalma süresi var. Yerde geçirdiği süre ve eve gidiş gelişte havada kaldığı süre için para kazanamıyor. Yılda eline net 30 bin USD geçiyor. Bu da bugünkü TL/USD çevrimi ile aylık 3 bin 300 YTL’ye karşılık geliyor. Aldıkları ücretlerin 80’li yılların seviyesine indiğini (ben ABD’de 1987 yılında ilk işe girdiğimde yılda 36 bin USD elime net geçiyordu) ve özellikle iflas koruma programı sonrası emeklilik ikramiye haklarını da kaybettiklerini söyledi. Gülüyordu, hatta zaman zaman kahkahalar da attı.
10 yıl daha çalışıp emekli olacağını, işe başladığından beri her gün 10 USD biriktirdiğini, yıllık belirli bir faiz geliri ile kendi emekli ikramiyesini kendisinin garanti altına aldığını söyledi. THY’de aynı kıdemde olan kabin memuru, Delta’da aynı seviyedeki kabin memurundan yüzde 25 civarında daha az maaş alıyor. Yani arada hem önemli bir fark yok (hele Satın Alma Paritesi devreye girerse fark yok diyebiliriz), hem de THY’de emekli maaşı konusunda bir de devlet güvencesi var. Peki ABD’de yaşayan ve 65'inden önce emekli olmayı düşünmeyen 55 yaşındaki bir kabin memuru ile Türkiye’de aynı koşullarda çalışan, ama 20 yılını doldurduğunda bir an önce emekli olmayı düşünen, buna rağmen hayata ve işine ABD’deki kabin memuruyla aynı güçle sarılmadığı yüz ifadesi ve her tavrından belli olan kabin memuru arasında ne fark olabilir? Erken emekli olma isteği, ABD ve benzeri ülkeler (Fransa tabii ki hariç, çünkü onlar acaba yılda nasıl daha az çalışırız ve nasıl daha çok tatil yaparız derdindeler) ile Türkiye arasındaki temel yaklaşım farklarından sadece biri. Bu durum, ülkenin ileride içinden çıkamayacağı sosyal güvenlik sorununun da en büyük tetikçisi oluyor. Ayrıca, erken emekliler, çok düşük emekli aylıkları ile yaşadıkları için tüketime, dolayısıyla ekonomiye de katkıları fazla olamıyor. Bu kısırdöngüden kurtulmak için çok çalışmamız gerekiyor. Ayrıca, kendi özgüvenimizi geliştirmemiz ve daha sabırlı olmayı öğrenmemiz gerekiyor.”
Yani gelecekte para kazanmayı “sabit ve güvenli ücret” yolu ile mümkün kılacağını düşünenler, giderek daha çok çalışmak, fakat daha az kazanmak sarmalına hazır olmalılar. Emek de tıpkı diğer ürün ve hizmetlerde olduğu gibi, arzı arttıkça, kalitesi artsa bile giderek düşen eğilimde olacak. Öyle olmaya başladı da zaten. Yaşam temposunu bu şekilde gerçekleştirmek isteyenler için sorun yok. Ya peki servet kazanmak, birikim, yatırım yapmak isteyenler, gelirlerini dikkat çekici şekilde arttırmak isteyenler ne yapacaklar?
Yeni iş modellerine, yenilikçi alanlara yönlenecekler, birden fazla yoldan para kazanma becerisi geliştirecekler...
alıntı : Ufuk Tarhan
