Uzman SühaN
Administrator
Paronişya nedenleri ve tedavisi
Eller vücudun dış temasının en fazla olduğu, mikroorganizmaların ve kimyasalların en yoğun temas ettiği anatomik alanlarımızdır. Mikroorganizmalar içerisinde bakteriler en fazla olanlardır. Tırnaklar bakterilerin nerede ise limanı gibidir. Tırnak estetiğinde kullanılan takma tırnaklar bakterilerin çoğalması için daha uygun bir ortam sağlamaktadır. Bunlarda ve tırnakları uzun olanlarda el yıkanırken özel el ve tırnak yıkama fırçaları ve sıvı sabunlar kullanılmalıdır Tırnak çevresindeki deri katlantısının iltihaplanmasına paronişya denilmektedir.
Eğer bir apse meydana gelmişse tavsiye edilen tedavi, apseye bir kesik açılması ve drenaj uygulamasıyla boşaltılmasıdır.
Doktorunuz ilk olarak parmağın tamamını veya tırnağı uyuşturmak için büyük ihtimalle lidokain gibi bir ilaç kullanacak ve ameliyat bıçağı kullanarak apseyi açacaktır.
Bazen apsenin boşalması için kapanmasını ve tekrar meydana gelmesini de önlemek amacıyla oraya bir dolgu yerleştirilir. Paket çoğunlukla 24 ila 48 saat boyunca orada bırakılır.
Bazı uç vakalarda, enfeksiyon el veya ayak tırnağının altına gider ve bu durumda da tırnağın ya kısmen ya da tamamen alınması gerekir. Aşırı selülit durumunda (tırnak etrafındaki yumuşak dokuda enfeksiyon veya iltihaplanma) genelde antibiyotik kullanılmasına ihtiyaç duyulmaz.
Doktorunuz bakteri enfeksiyonu olup olmadığını kontrol etmek için akıntı (drenaj) kültürü alabilir.
Doktorunuz paronişyayı boşalttıktan sonra, ılık karışımla yıkama işlemine devam edilmesi tavsiye edilir. Antibiyotik kullanılması sadece enfeksiyonun tırnak yatağı etrafındaki el veya ayak parmağından daha fazlasına sıçraması durumunda tavsiye edilir. Enfeksiyonun doğru bir şekilde iyileştiğinden emin olmak için 24-48 saat boyunca doktorunuzun takibi önemlidir.
Mesleki nedenler
Bakteriyal enfeksiyon etkenleri paronişyanın en sık nedenleridir. Bunlardan en önemlisi ülkemizde salgınlar yapması nedeni ile anthrax-şarbondur. Bacillus anthracis bakterilerinin özellikle hastalıklı hayvanlarla temas ile bulaşmaktadır. Ağrısız bir ülserasyon gelişmekte ve sonrasında koyu bir skar dokusu ile bu iyileşmektedir. Tedavi penisilin gibi antibiyotik kullanımı ve cerrahi temizliktir.
Paronişya enfeksiyon ile birlikte lanfanjit, tromboflebit, daktilitis ve LAP neden olmaktadır.
Akut Paronişya
Paronişya klinik süresi 6 haftadan kısa ise buna "Akut paronişya" denilmektedir. Sıklıkla bir tırnakta olmaktadır. Paronişyada birçok tırnak tutulumu kronk paronişyada gözlenmektedir.
Akut paronişya alerjik kontakt egzama, kontakt irritanlar, sabit ilaç reaksiyonu, dishidrotik dermatitis, yüksek doz methotraxate, kanser ilaçları, retinoidler, antiretroviral ilaçlar, monoclonal antikorlara bağlı olarak gelişebimektedir. Herpes kaynaklı uçuk gelişimi ile akut paranişi gelişmektedir. Burada daha çok bakteriyel kökenli paronişyadan bahsedilecektir. Stafilokok aureus, streptokoklar ve pseudomonas en sık bakteriyal etkenlerdir. Prevotella bivia paronişyada nadir görülmektedir. Ancak osteomyelitise neden olması nedeni ile önemlidir. Mantarlar içerisinde Candida albican en sık akut paronişya yapan etkendir.
Tırnak çevresindeki derinin travması, aşırı sert yapılan manikür uygulamaları deri bütünlüğünün bozulması ile bakterilerin bu alana tırnak ünitesine yerleşmesine neden olmaktadır. Tırnak çevresinde ani başlayan ödem, gerginlik ve ağrı gelişmekte hatta iltihaplı akıntı gelişmektedir.Tedavi
Ilık serum fizyolojik yada aluminum acetate içerisinde problemli tırnak 10-15 dakika bekletilmektedir. Günde 2-4 kez bu tekrarlanmalı ve enfeksiyon geçene kadar bu tekrarlanmalıdır.
Paronişya alanına mupirocin yada polymyxin B-bacitracin içeren pomadlar yukardaki ılık pansuman sonrası uygulanmaktadır.
Geniş spekturumlu ve özellikle antistafilokokal antibiyotikler 5-7 gün kullanılmalıdır.
Abse ve püy gelişen olgularda hafif insizyon ve sonrası direnaj yapılabilir.
Ödem için parmağın elevasyonu ve immobilizasyonu yapılmaktadır.
Kronik Paronişya
Paronişyanın 6 haftadan daha fazla devam etmesi durumuna "Kronik paronişya" denilmektedir. Akut forma göre en fazla neden ellerde ve parmaklarda ekzamalardır. Eğer paronişya sedef, ekzama yada diğer sistemik hastalıklara ve ilaçlara bağlı olmaksızın gelişti ise buna basit kronik paronişya denilmektedir.
Kronik paronişyada kutikulada fiziksel yada fonksiyonel hasar bulunmaktadır. Kutikula tırnağın üst deri katlantısından gelişmekte ve burada tırnak plağına sıkıca tutunmaktadır. Bu doğal savunma sistemi tırnak çevre dokuları ve özellikle matrixi dış etkenler ve mikroorganizmalar karşı korumaktadır. Kutikula manikür, iritanlar ve kişi tarafından fazla oynanmasına bağlı olarak hasarlanmaktadır. Üst tırnak katlantı derisinde ve kutikulada maserasyon ve yabancı cisimler kronik enfeksiyonda asıl nedenlerdir. Çocuklarda parmak emme asıl neden olabilmektedir. Kötü deri hijyeni rol oynamaktadır. Travma dışında kimyasal madde temasıda gözlenebilmektedir.
Eğer bir apse meydana gelmişse tavsiye edilen tedavi, apseye bir kesik açılması ve drenaj uygulamasıyla boşaltılmasıdır.
Doktorunuz ilk olarak parmağın tamamını veya tırnağı uyuşturmak için büyük ihtimalle lidokain gibi bir ilaç kullanacak ve ameliyat bıçağı kullanarak apseyi açacaktır.
Bazen apsenin boşalması için kapanmasını ve tekrar meydana gelmesini de önlemek amacıyla oraya bir dolgu yerleştirilir. Paket çoğunlukla 24 ila 48 saat boyunca orada bırakılır.
Bazı uç vakalarda, enfeksiyon el veya ayak tırnağının altına gider ve bu durumda da tırnağın ya kısmen ya da tamamen alınması gerekir. Aşırı selülit durumunda (tırnak etrafındaki yumuşak dokuda enfeksiyon veya iltihaplanma) genelde antibiyotik kullanılmasına ihtiyaç duyulmaz.
Doktorunuz bakteri enfeksiyonu olup olmadığını kontrol etmek için akıntı (drenaj) kültürü alabilir.
Doktorunuz paronişyayı boşalttıktan sonra, ılık karışımla yıkama işlemine devam edilmesi tavsiye edilir. Antibiyotik kullanılması sadece enfeksiyonun tırnak yatağı etrafındaki el veya ayak parmağından daha fazlasına sıçraması durumunda tavsiye edilir. Enfeksiyonun doğru bir şekilde iyileştiğinden emin olmak için 24-48 saat boyunca doktorunuzun takibi önemlidir.
Mesleki nedenler
Bakteriyal enfeksiyon etkenleri paronişyanın en sık nedenleridir. Bunlardan en önemlisi ülkemizde salgınlar yapması nedeni ile anthrax-şarbondur. Bacillus anthracis bakterilerinin özellikle hastalıklı hayvanlarla temas ile bulaşmaktadır. Ağrısız bir ülserasyon gelişmekte ve sonrasında koyu bir skar dokusu ile bu iyileşmektedir. Tedavi penisilin gibi antibiyotik kullanımı ve cerrahi temizliktir.
Paronişya enfeksiyon ile birlikte lanfanjit, tromboflebit, daktilitis ve LAP neden olmaktadır.
Akut Paronişya
Paronişya klinik süresi 6 haftadan kısa ise buna "Akut paronişya" denilmektedir. Sıklıkla bir tırnakta olmaktadır. Paronişyada birçok tırnak tutulumu kronk paronişyada gözlenmektedir.
Akut paronişya alerjik kontakt egzama, kontakt irritanlar, sabit ilaç reaksiyonu, dishidrotik dermatitis, yüksek doz methotraxate, kanser ilaçları, retinoidler, antiretroviral ilaçlar, monoclonal antikorlara bağlı olarak gelişebimektedir. Herpes kaynaklı uçuk gelişimi ile akut paranişi gelişmektedir. Burada daha çok bakteriyel kökenli paronişyadan bahsedilecektir. Stafilokok aureus, streptokoklar ve pseudomonas en sık bakteriyal etkenlerdir. Prevotella bivia paronişyada nadir görülmektedir. Ancak osteomyelitise neden olması nedeni ile önemlidir. Mantarlar içerisinde Candida albican en sık akut paronişya yapan etkendir.
Tırnak çevresindeki derinin travması, aşırı sert yapılan manikür uygulamaları deri bütünlüğünün bozulması ile bakterilerin bu alana tırnak ünitesine yerleşmesine neden olmaktadır. Tırnak çevresinde ani başlayan ödem, gerginlik ve ağrı gelişmekte hatta iltihaplı akıntı gelişmektedir.Tedavi
Ilık serum fizyolojik yada aluminum acetate içerisinde problemli tırnak 10-15 dakika bekletilmektedir. Günde 2-4 kez bu tekrarlanmalı ve enfeksiyon geçene kadar bu tekrarlanmalıdır.
Paronişya alanına mupirocin yada polymyxin B-bacitracin içeren pomadlar yukardaki ılık pansuman sonrası uygulanmaktadır.
Geniş spekturumlu ve özellikle antistafilokokal antibiyotikler 5-7 gün kullanılmalıdır.
Abse ve püy gelişen olgularda hafif insizyon ve sonrası direnaj yapılabilir.
Ödem için parmağın elevasyonu ve immobilizasyonu yapılmaktadır.
Kronik Paronişya
Paronişyanın 6 haftadan daha fazla devam etmesi durumuna "Kronik paronişya" denilmektedir. Akut forma göre en fazla neden ellerde ve parmaklarda ekzamalardır. Eğer paronişya sedef, ekzama yada diğer sistemik hastalıklara ve ilaçlara bağlı olmaksızın gelişti ise buna basit kronik paronişya denilmektedir.
Kronik paronişyada kutikulada fiziksel yada fonksiyonel hasar bulunmaktadır. Kutikula tırnağın üst deri katlantısından gelişmekte ve burada tırnak plağına sıkıca tutunmaktadır. Bu doğal savunma sistemi tırnak çevre dokuları ve özellikle matrixi dış etkenler ve mikroorganizmalar karşı korumaktadır. Kutikula manikür, iritanlar ve kişi tarafından fazla oynanmasına bağlı olarak hasarlanmaktadır. Üst tırnak katlantı derisinde ve kutikulada maserasyon ve yabancı cisimler kronik enfeksiyonda asıl nedenlerdir. Çocuklarda parmak emme asıl neden olabilmektedir. Kötü deri hijyeni rol oynamaktadır. Travma dışında kimyasal madde temasıda gözlenebilmektedir.
