Uzman SühaN
Administrator
Rüyada Allah'ı görmek mümkün müdür?
Allah Teala'nın rüyada görüleceği konusu, alimler arasında ihtilaflı bir konudur.
İmamı Azam Ebu Hanife'nin rüyada Allah'ın görülebileceği, İmam Maturidi Hazretlerinin de görülemeyeceği şeklinde izahatı vardır. Peygamber Efendimizin (asm) de Allah Teala'yı rüyasında gördüğü hadislerde belirtilmektedir. (Akaid, Ömer Nesefi; Taftâzânî,Şerhu'l-Akaid, s, 134)
Alimlerin çoğuna göre rüyada Allah'ı görmek mümkündür. Tabii Allah kendi zatıyla değil sıfatlarının ve isimlerinin tecellisiyle görünür.
Tirmizî’nin naklettiği rivayetlerde “Rabbimi en güzel surette gördüm.” manasına gelen ifadeye yer verilmiştir.(bk. Tirmizî, tefsir, 39).
- Bu konuda alimlerin ittifak ettikleri husus bu hadisin tevil ve tabiri yapılırken, “Allah’ın hiçbir mahluka benzemediği, ona bir şekil biçilemeyeceği gerçeğinden hareket etmenin zorunlu olduğu.” noktasıdır.
Allah (c.c) bu konuda şöyle buyuruyor:
أُولَئِكَ لَا خَلَاقَ لَهُمْ فِي الْآَخِرَةِ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَلَا يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ
“Allah, kıyamet günü onlarla konuşmaz, onlara bakmaz, onları temize çıkarmaz.” (Âli İmrân: 77)
Bir kimseye rüyasında Allah (c.c) dünya metaından herhangi bir şey vermiş ve o kişi de rüyasında bunu almışsa, işte bu, onun için bir imtihan ve bedenine isabet edecek bir hastalıktır. Bundan dolayı Allah (c.c) onun ecrini artıracaktır.”
İmam Ahmed'in Allah'ı birkaç kez rüyasında gördüğüne dair rivayetler vardır. Bunu bazı âlimler rivayet etmektedirler, fakat bu rivayetlerin sahih olup olmadığı belli değildir.
Rasulullah (s.a.s) rüyasında Allah'ı görmüştür.
İnsanın dünyada sağ ve uyanık iken Allah'ı görmesi mümkün değildir. Allah-u Teâlâ rüyada görülebilir. Ama Allah (c.c) gerçek manada görülmüş değildir. Gerçek manada Allah'ın cemalini görmek, sadece cennette müminlere ait olan bir mükâfattır.
Şeytan rüyada kişiye gelerek "Ben senin ilahınım” deyip "Senden artık namaz mükellefiyetini kaldırdım" diyebilir veya şeriata aykırı bir amel yapmasını emredebilir. Şayet salih bir kimseye rüyasında böyle bir şey söylenirse, bunun şeytan olduğunu anlaması gerekir.
Rasulullah (s.a.s) rüyasında nasıl Allah'ı görmüşse, salih kişiler de rüyalarında Allah’ı görebilirler. Fakat gördükleri gerçek manada Allah-u Teâlâ değildir. Yani; kıyamet gününde Müslümanların, müminlerin, cennette Allah’ı görecekleri şekilde değildir.
Soru: birde Miraçta Allah rasulu Allah Ahiret gözüylemi görmüştür demek Allah'a iftira atmış olmazmıyız ?
Cevap: Sabit olan; Rasulullah (s.a.s) Allah'ı bir nur olarak görmüştür. Doğru olan; Rasulullah (s.a.s)’ın gördüğü Allah-u Teâlâ değildir. “Rasulullah (s.a.s) Miraçta Allah (c.c)’ı ahiret gözüyle görmüştür” sözü yanlış olan bir sözdür. Sadece cennette, müminler Allah-u Teâlâ’nın cemalini görecekler ve bu onlar için en büyük mükâfat olacaktır.
Rasulullah İsra ve Miraçta Allah'ı görmemiştir. Ehl-i Sünnetin cumhurunun bu konudaki akidesi budur. Ve doğru olan görüş de budur.
Bu sebeple, bir kısım âlimler, bu hadisi açıklamaktan çekinmiş, bunun aklımızın idrakinden âciz kaldığı müteşabih / manası kapalı bir hadis olduğunu söylemişlerdir.
Bunu açıklamayı tercih eden âlimler ise, Ehl-i sünnet akidesine ters düşmeyecek teviller yapmışlardır. Bu tevillerin özeti şu merkezdedir:
a. “Rabbimi en güzel surette gördüm.” ifadesinin manası, “Ben, en güzel surette iken; en büyük lütuflarına mahzar olduğum bir halde Rabbimi gördüm.”
b. “Rabbimi en güzel surette gördüm.” demek, “Onun sıfatlarının tecellilerini, onun lütuf ve ikramlarını sonsuz mükemmellikte ve nihayetsiz güzellikte ve eşsiz bir cömertlikte gördüm.” demektir.
c. “Rabbimi en güzel surette gördüm.” den maksat; “Şimdiye kadar hiç görmediğim şekilde bana yaptığı lütuf ve ikramlarını, manevî nihayetsiz celal, kemal ve cemalini gördüğüm bir halde Rabbimi gördüm.”(bk. Tuhfetu’l-Ahvezî, ilgili hadisin şerhi).
Bununla beraber, bu gibi müteşabih hadislerin manasını Allah’a ve Resulü'ne (asm) havale etmek en selametli yol olsa gerektir.
Konuyla ilgili diğer rivayetler için bk:
Tirmizî, Tefsir:39, No:3235, 5/368; Ahmed İbni Hanbel, Müsned, No:16621, 5/584; Âcûrî, eş-Şerî'a, No:1009, Sh.397; Hakim el-Müstedrek, No:1912-13, 1/702; Hatîb, Tarih-u Bağdâd, No:4253, 8/146; İbni Huzeyme, et-Tevhîd, No:321, 2/542; Ebu Ya'lâ, Müsned, No:2608, 4/475; Darimî, Ru'yâ:12, No:2073, 1/567; Hatîb-i Tebrîzî, Mişkâtü'l-Mesâbîh, No:725,26,1/230; Ali el-Muttakî, Kenzü'l-ummal, No: 1152-54, 1/228.
İmamı Azam Ebu Hanife'nin rüyada Allah'ın görülebileceği, İmam Maturidi Hazretlerinin de görülemeyeceği şeklinde izahatı vardır. Peygamber Efendimizin (asm) de Allah Teala'yı rüyasında gördüğü hadislerde belirtilmektedir. (Akaid, Ömer Nesefi; Taftâzânî,Şerhu'l-Akaid, s, 134)
Alimlerin çoğuna göre rüyada Allah'ı görmek mümkündür. Tabii Allah kendi zatıyla değil sıfatlarının ve isimlerinin tecellisiyle görünür.
Tirmizî’nin naklettiği rivayetlerde “Rabbimi en güzel surette gördüm.” manasına gelen ifadeye yer verilmiştir.(bk. Tirmizî, tefsir, 39).
- Bu konuda alimlerin ittifak ettikleri husus bu hadisin tevil ve tabiri yapılırken, “Allah’ın hiçbir mahluka benzemediği, ona bir şekil biçilemeyeceği gerçeğinden hareket etmenin zorunlu olduğu.” noktasıdır.
Allah (c.c) bu konuda şöyle buyuruyor:
أُولَئِكَ لَا خَلَاقَ لَهُمْ فِي الْآَخِرَةِ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَلَا يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ
“Allah, kıyamet günü onlarla konuşmaz, onlara bakmaz, onları temize çıkarmaz.” (Âli İmrân: 77)
Bir kimseye rüyasında Allah (c.c) dünya metaından herhangi bir şey vermiş ve o kişi de rüyasında bunu almışsa, işte bu, onun için bir imtihan ve bedenine isabet edecek bir hastalıktır. Bundan dolayı Allah (c.c) onun ecrini artıracaktır.”
İmam Ahmed'in Allah'ı birkaç kez rüyasında gördüğüne dair rivayetler vardır. Bunu bazı âlimler rivayet etmektedirler, fakat bu rivayetlerin sahih olup olmadığı belli değildir.
Rasulullah (s.a.s) rüyasında Allah'ı görmüştür.
İnsanın dünyada sağ ve uyanık iken Allah'ı görmesi mümkün değildir. Allah-u Teâlâ rüyada görülebilir. Ama Allah (c.c) gerçek manada görülmüş değildir. Gerçek manada Allah'ın cemalini görmek, sadece cennette müminlere ait olan bir mükâfattır.
Şeytan rüyada kişiye gelerek "Ben senin ilahınım” deyip "Senden artık namaz mükellefiyetini kaldırdım" diyebilir veya şeriata aykırı bir amel yapmasını emredebilir. Şayet salih bir kimseye rüyasında böyle bir şey söylenirse, bunun şeytan olduğunu anlaması gerekir.
Rasulullah (s.a.s) rüyasında nasıl Allah'ı görmüşse, salih kişiler de rüyalarında Allah’ı görebilirler. Fakat gördükleri gerçek manada Allah-u Teâlâ değildir. Yani; kıyamet gününde Müslümanların, müminlerin, cennette Allah’ı görecekleri şekilde değildir.
Soru: birde Miraçta Allah rasulu Allah Ahiret gözüylemi görmüştür demek Allah'a iftira atmış olmazmıyız ?
Cevap: Sabit olan; Rasulullah (s.a.s) Allah'ı bir nur olarak görmüştür. Doğru olan; Rasulullah (s.a.s)’ın gördüğü Allah-u Teâlâ değildir. “Rasulullah (s.a.s) Miraçta Allah (c.c)’ı ahiret gözüyle görmüştür” sözü yanlış olan bir sözdür. Sadece cennette, müminler Allah-u Teâlâ’nın cemalini görecekler ve bu onlar için en büyük mükâfat olacaktır.
Rasulullah İsra ve Miraçta Allah'ı görmemiştir. Ehl-i Sünnetin cumhurunun bu konudaki akidesi budur. Ve doğru olan görüş de budur.
Bu sebeple, bir kısım âlimler, bu hadisi açıklamaktan çekinmiş, bunun aklımızın idrakinden âciz kaldığı müteşabih / manası kapalı bir hadis olduğunu söylemişlerdir.
Bunu açıklamayı tercih eden âlimler ise, Ehl-i sünnet akidesine ters düşmeyecek teviller yapmışlardır. Bu tevillerin özeti şu merkezdedir:
a. “Rabbimi en güzel surette gördüm.” ifadesinin manası, “Ben, en güzel surette iken; en büyük lütuflarına mahzar olduğum bir halde Rabbimi gördüm.”
b. “Rabbimi en güzel surette gördüm.” demek, “Onun sıfatlarının tecellilerini, onun lütuf ve ikramlarını sonsuz mükemmellikte ve nihayetsiz güzellikte ve eşsiz bir cömertlikte gördüm.” demektir.
c. “Rabbimi en güzel surette gördüm.” den maksat; “Şimdiye kadar hiç görmediğim şekilde bana yaptığı lütuf ve ikramlarını, manevî nihayetsiz celal, kemal ve cemalini gördüğüm bir halde Rabbimi gördüm.”(bk. Tuhfetu’l-Ahvezî, ilgili hadisin şerhi).
Bununla beraber, bu gibi müteşabih hadislerin manasını Allah’a ve Resulü'ne (asm) havale etmek en selametli yol olsa gerektir.
Konuyla ilgili diğer rivayetler için bk:
Tirmizî, Tefsir:39, No:3235, 5/368; Ahmed İbni Hanbel, Müsned, No:16621, 5/584; Âcûrî, eş-Şerî'a, No:1009, Sh.397; Hakim el-Müstedrek, No:1912-13, 1/702; Hatîb, Tarih-u Bağdâd, No:4253, 8/146; İbni Huzeyme, et-Tevhîd, No:321, 2/542; Ebu Ya'lâ, Müsned, No:2608, 4/475; Darimî, Ru'yâ:12, No:2073, 1/567; Hatîb-i Tebrîzî, Mişkâtü'l-Mesâbîh, No:725,26,1/230; Ali el-Muttakî, Kenzü'l-ummal, No: 1152-54, 1/228.
