Tevhidde Kolaylık Var
Her şeyin yüzünde, atomlardan gezegenlere kadar öyle bir damga, mühür var ki, aynada güneşin görüntüsü güneşi gösterdiği gibi, o mühür aynası da, Allah'ın varlığına ve birliğine işaret eder
Bütün mevcudat, tek olan yaratıcıya isnat edildiğinde, bir tek mevcut hükmünde kolaylaşır Eğer Vâhid ve Ehad olan Allah'a verilmezse, bir tek mahlûkun icadı bütün mevcudat kadar müşkülleşir Bir çekirdeğin yaratılması, bir ağacın yaratılması kadar zor olur
Eğer "Varlıkları Allah yarattı" dense, koca evren bir ağaç gibi, ağaç bir çekirdek gibi, cennet bir bahar gibi, bahar bir çiçek gibi kolaylaşır
Sözgelimi, yüz erin bir subayın yönetimine verilmesi, bir erin yüz subayın yönetimine verilmesinden yüz derece daha kolaydır Bir ordunun donanımı, yönetimi; bir merkeze, bir yasaya, bir genelgeye, bir yönetmeliğe bağlandığında tek bir erin yönetimi kadar kolaylaşır Bir erin yönetimi ve donanımı; çeşitli merkezlere, çeşitli fabrikalara, çeşitli komutanlara havale edilse, âdeta bir ordunun donanımı, yönetimi kadar zor olur Çünkü bir tek erin donanımı için, bütün orduya lâzım olan fabrikaların bulunması gerektir
Bir ağacın tek bir Allah tarafından yaratıldığını söylemek, onun bir merkezden, bir yasayla yönetildiğini söylemektir Eğer tek bir Allah'ın varlığı kabul edilmese, her bir meyveye lâzım olan maddelerin başka başka yerlerden, farklı yaratıcılardan verildiği iddia edilse, her bir meyvenin yaratılması bir ağacın yaratılması kadar zorlaşır Belki ağacın bir örneği ve kataloğu olan bir tek çekirdeğin yaratılması dahi, o ağacın yaratılması kadar zorlaşır Çünkü bir ağacın hayatına lâzım olan bütün maddeler, bir tek çekirdek için de lâzım oluyor
İşte böyle yüzlerce örnek, vahdetteki kolaylığı, şirkteki ve çokluktaki zorluğu gösteriyor
İnsan bir mevcuttur Eğer insan, Allah tarafından yaratıldığını kabul etse Allah'ın hiçten, yoktan, bir emirle, sonsuz kudretiyle kendisini yarattığını kabul etmiş olur Eğer kendini O'na vermezse, yani Allah tarafından yaratıldığını kabul etmezse, yaratılışını maddî sebeplere ve tabiata dayandırsa ne olur? İnsan, evrenin muntazam bir özü, özeti, meyvesi, küçük bir kataloğu ve listesi olduğundan; insanı yapmak için evreni ve unsurları ince elekle eleyip hassas ölçülerle âlemin her tarafından vücudundaki maddeleri toplamak lâzım gelir Çünkü maddî sebepler, yalnız terkip eder, toplar Kendilerinde bulunmayanı hiçten, yoktan yapamazlar Öyleyse, küçük bir canlının cismini evrenin her tarafından toplamaya mecbur olurlar İşte vahdette, tevhidde böylece kolaylık var
Bütün mevcudat, tek olan yaratıcıya isnat edildiğinde, bir tek mevcut hükmünde kolaylaşır Eğer Vâhid ve Ehad olan Allah'a verilmezse, bir tek mahlûkun icadı bütün mevcudat kadar müşkülleşir Bir çekirdeğin yaratılması, bir ağacın yaratılması kadar zor olur
Eğer "Varlıkları Allah yarattı" dense, koca evren bir ağaç gibi, ağaç bir çekirdek gibi, cennet bir bahar gibi, bahar bir çiçek gibi kolaylaşır
Sözgelimi, yüz erin bir subayın yönetimine verilmesi, bir erin yüz subayın yönetimine verilmesinden yüz derece daha kolaydır Bir ordunun donanımı, yönetimi; bir merkeze, bir yasaya, bir genelgeye, bir yönetmeliğe bağlandığında tek bir erin yönetimi kadar kolaylaşır Bir erin yönetimi ve donanımı; çeşitli merkezlere, çeşitli fabrikalara, çeşitli komutanlara havale edilse, âdeta bir ordunun donanımı, yönetimi kadar zor olur Çünkü bir tek erin donanımı için, bütün orduya lâzım olan fabrikaların bulunması gerektir
Bir ağacın tek bir Allah tarafından yaratıldığını söylemek, onun bir merkezden, bir yasayla yönetildiğini söylemektir Eğer tek bir Allah'ın varlığı kabul edilmese, her bir meyveye lâzım olan maddelerin başka başka yerlerden, farklı yaratıcılardan verildiği iddia edilse, her bir meyvenin yaratılması bir ağacın yaratılması kadar zorlaşır Belki ağacın bir örneği ve kataloğu olan bir tek çekirdeğin yaratılması dahi, o ağacın yaratılması kadar zorlaşır Çünkü bir ağacın hayatına lâzım olan bütün maddeler, bir tek çekirdek için de lâzım oluyor
İşte böyle yüzlerce örnek, vahdetteki kolaylığı, şirkteki ve çokluktaki zorluğu gösteriyor
İnsan bir mevcuttur Eğer insan, Allah tarafından yaratıldığını kabul etse Allah'ın hiçten, yoktan, bir emirle, sonsuz kudretiyle kendisini yarattığını kabul etmiş olur Eğer kendini O'na vermezse, yani Allah tarafından yaratıldığını kabul etmezse, yaratılışını maddî sebeplere ve tabiata dayandırsa ne olur? İnsan, evrenin muntazam bir özü, özeti, meyvesi, küçük bir kataloğu ve listesi olduğundan; insanı yapmak için evreni ve unsurları ince elekle eleyip hassas ölçülerle âlemin her tarafından vücudundaki maddeleri toplamak lâzım gelir Çünkü maddî sebepler, yalnız terkip eder, toplar Kendilerinde bulunmayanı hiçten, yoktan yapamazlar Öyleyse, küçük bir canlının cismini evrenin her tarafından toplamaya mecbur olurlar İşte vahdette, tevhidde böylece kolaylık var
