Cocuk ve kariyer...nasil olacak?
Kariyer de yaptım, çocuk da. İki tatlı kızım var. Yatırım Bankacılığı ve Dış İlişkilerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak, koşan, hatta uçan tempoda çalışan 5 departmandan sorumluyum ve kızlarım da ayakları üzerinde durabilen, sağlıklı, mutlu ve başarılı çocuklar olarak hayata hazırlar. Günümüzde çalışma hayatında zorluklarla karşılaşan kadınlar olabiliyor. Bence belli sektörlerde kadınlar geçmişin intikamını almak istercesine güçlenerek yukarılara tırmanıyorlar."
Bu sözler TSKB Hazine, Sermaye Piyasaları, Finansal Kurumlar Bölümleri’nden ve Bahreyn Şubesi’nden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı iki çocuk annesi Şeniz Yarcan’a ait. Türkiye’de hem kariyer hem de çocuk yapmak hiç de kolay değil. Özellikle yeni doğan ve okul öncesi eğitimde kreş ve anaokulu hizmetlerinin gerek işveren gerek devlet tarafından yeterli sayıda ve şartlarda sunulamaması bir çok çalışan kadını eve bağımlı kılıyor. Özellikle büyük şehirlerde işe gidiş geliş mesafeleri çalışma sürelerine eklendiğinde annelerin çocuklarına ayırabildikleri süre de iyice kısalıyor. İşin içine kariyer planları da girince çocuk yapma isteği sürekli erteleniyor.
Anne olmak için ideal yaş kişinin hayattan beklentilerine ve kendini tanıma seviyesine göre değişebiliyor ama annenin iş hayatında beklediği tatmini yaşamış ve hem işine hem çocuğuna zaman ayırabilecek bir düzen kurabilmiş olmasının da önemli olduğu düşünülüyor. Eğer çalışan şirketten kreş gibi yan haklar alabiliyorsa işi biraz daha kolaylaşıyor.
Yenibiriş Genel Müdürü Deniz Ceylan Kılıçlıoğlu, Türkiye’de genel durumun, yasalar çerçevesiyle sınırlı kaldığını, bu tür uygulamalara sadece çok büyük kurumsal firmalarda rastlandığını söylüyor. Üst düzey yönetici araştırma şirketi Boyden’in Türkiye Başkanı Özlem Ergün ise çocuk sahibi olmanın ilk yıllarda kariyer yükselişini yavaşlatabildiğine dikkat çekerek, "Ülkemizde tüm şirketler okul öncesi bakım imkanı sağlamıyor ve çalışan kadınlar çocuklarının ilk yaşlarında iş hayatlarına ara vermek zorunda kalıyorlar" diyor. O nedenle kadınlar genelde kariyerlerini rayına oturttuktan sonra çocuk sahibi olmayı tercih ediyorlar.
Çok duygusal olmamak lazım
SELDA OKAN
Fortis Yönetici Direktörü Selda Okan’ın (40) Elif Ada ve Mert Ata adında 3 yaşında ikizleri var. İkiz doğum olması nedeniyle ilk zamanlar zorluk yaşamışlar ama eşi, kendi ve bakıcıları iş birliği yaparak bu zorluğu yenmeyi başarmışlar. "İş bölümüne göre herkes birer kez kalkıp çocukları besliyordu. Eşim o dönemde üzerine düşen görevi büyük bir zevkle yaptı ve başarıyla yerine getirdi. Eşim dışında aile büyüklerimizden de çok destek gördük. Annem ve kayınvalidem 1-1,5 aylık dönemler halinde bize destek verdiler. Annem hálá bizimle birlikte. Onun varlığı benim işime daha kolay konsantre olmamı ve evi daha az düşünmemi sağlıyor." Selda Okan, iş dünyasındaki anneleri uyarıyor: "Çalışan bir anne olarak çok duygusal olmamak lazım. Çocuklarımı evde bırakıyorum ve yeterince ilgilenemiyorum diye düşünmeye başlarsanız evde de işte de başarı ve mutluluk zor. Ben hafta içi çok yoğun çalışıyorum. Akşamları çocukları en fazla 45 dakika görebiliyorum. Ancak çocuklar sabah okula gitmeden önce saat 7:00’de kalkıyorlar. Onlara kahvaltılarını mutlaka ben yaptırıyorum. Sonra işe geliyorum. Akşam yemeklerini genelde yakalayamıyorum. Ama uyku saatlerine yetişebilirsem mutlaka ben uyutuyorum." Selda Okan çok geç çocuk sahibi olduğunu bunun sebeplerinden birisinin de kariyerini ön plana alması olduğunu söylüyor: "Aslında dönem olarak geç ya da erken anne sahibi olmanın hem artı, hem de eksileri var. Ancak ben bugün için baktığımda kariyerin başlarında çocuk sahibi olmanın gelecekte sorumlulukların arttığı bir dönemde çocuk sahibi olmaktan daha avantajlı olduğunu düşünüyorum. Ayrıca bunun kariyer endeksli değil de anneliğe hazır olmakla ilgili olduğunu düşünüyorum."
Hem kariyer hem çocuk için özveri şart
ŞENİZ YARCAN
TSKB Hazine, Sermaye Piyasaları, Finansal Kurumlar Bölümleri’nden ve Bahreyn Şubesi’nden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Şeniz Yarcan (43) iki çocuk annesi. Büyük kızı Alara 14,5, küçük kızı İlayda ise 10 yaşında. Şeniz Yarcan, ilk kez çocuk sahibi olduğunda Hazine Müdürlüğü’nde Chief Dealer olarak çalışıyordu. Her iki doğum sonrası ücretli ve ücretsiz izin olmak üzere toplam 6-7’şer ay kadar işe ara verdi. Dönüşünde ise daha da iyi bir pozisyonda işe başladı. İlk doğum iznindeyken hak ettiği pozisyon olan yöneticiliğe terfisini aldı. İkinci doğum izninden döndükten birkaç ay sonra da Hazine Müdürlüğü’ne terfi etti. Şeniz Yarcan, doğum izinlerindeyken, bankayla iletişimini hiç koparmadı, piyasaları ve güncel konuları sürekli takip etti. Yarcan, çok sevdiği işine dönüşlerinde hiç adaptasyon sorunu yaşamadığını söylüyor. Çocukların bakımı için ise kendi sistemini kurdu. "Kendi ayaklarım üzerinde durmam gerektiğini 12 yaşında yatılı okulda öğrenmiş bir kişi olarak, hiç kimseye muhtaç olmayacağımız ve huzur içinde işe gidebileceğim en iyi düzeni kurmaya çalıştım. Çocuklara kaliteli ve güvenilir bakıcılar eşliğinde ev düzenimiz ve sıcaklığı içinde bakıldı. Bakıcımıza güvenmek ve sınavlarımı geçmesi çok zamanımı aldı. Geceleri çöpün içinde meyve posası ya da sebze artıkları aradığımı ve sağlıklı beslenme kontrolü yaptığımı ya da kullanılmış bebek bezlerini sayarak sık sık altının değiştirildiğini kontrol ettiğimi itiraf etmeliyim". Şeniz Yarcan, kariyer de yaparım, çocuk da, hepsini de mükemmel yaparım diyebilmek için özverinin şart olduğunu söylüyor: "Çocuklarımla 6 yaşlarına dek, çok kaliteli bire bir oyun, ders, vb her türlü paylaşım için hafta içi günlerde en az 4 saatimiz oluyordu. Daha sonra onların okul temposu benim de iş tempom şiddetle arttı. Okul-anne-çocuk üçgeninde aracılık rolünü vererek çocuklarla evdeki zamanımı dersten çok kaliteli paylaşımlara ayırmayı hedefledim. Son 3 senedir sık iş seyahatlerim, iş yemeklerim olabiliyor. Örneğin, küçük kızımın fen sınavı hazırlığında yanında olamayacaksam, 40 soru ve cevaplık çalışma setini gece yarıları hazırlayıp onu da kendimi de huzurlu kılıyorum. İş okumalarımı 23:00 sonrasına bırakarak onlarla olan vakitten hálá çalmıyorum. Hafta sonları hep birlikte oluyor programlarımız."
İşyerinde adalet duygusunu güçlendiriyor
RESAN YÜNER
HP Türkiye Kurumsal Satış Ülke Direktörü Resan Yüner (41) de iki çocuk annesi. Mehmet Can (19) ve Ali Vedad (7) isimlerinde iki oğlu olan Resan Yüner, büyük oğlu doğduğunda bankacılık sektöründe çalışıyordu, küçük oğlu dünya geldiğinde ise Compaq Hizmetler Grubu’nun başındaydı. Her iki doğum sonrası da 3 ay olan doğum sonrası yasal iznini kullandı. Çocuklara bakarken en büyük destekçisi eşi oldu. "Özellikle gece beslemelerinde, çocukların karnı doyduktan sonra onları uyutmak konusunda hep işbaşı yaptı, hiç mesaiden kaçınmadı" diyor Resan Yüner. Mehmet Can’ı büyütürken anne ve babasından destek gördü, Ali Vedad için ise bakıcı tuttuldu. Çalışan bir iş kadını için en büyük zorluğun sürekli bir şeylere yetişme telaşı olduğunu söylüyor Yüner: "Bizim sektörümüzde ’Saat 5 buçuk oldu, eve gideyim artık’ gibi bir durum söz konusu değil. Seyahatler, müşteri toplantıları, eğitimler ve sosyal etkinlikler derken her gün fazla çalışmak gerekiyor. Ben, her gün en az bir saatimi çocuklarımla birlikte geçirmeye gayret gösteriyorum. Akşam eve geldiğimde uyumuşlarsa, sabah onları bizzat kaldırmaya ve okula göndermeye çalışıyorum. Tabii çok yorgun olduğum zamanlarda bunu yapamayabiliyorum. Hafta sonlarımı ise tamamen onlarla geçiriyorum. Mehmet Can ile alışverişe veya yemeğe gidiyoruz; Ali Vedad ile de her hafta sonu, sportif faaliyetlerde bulunmak, doğum günlerine katılmak, sinemaya veya müzeye gitmek gibi çok çeşitli programlarımız mutlaka oluyor."
Resan Yüner, çocuk sahibi olmanın hem anneye hem babaya bambaşka bir bakış açısı kattığını söylüyor: "Çocuk sahibi olmanın kariyer yapmayı destekleyici bir etkisi olduğuna inanıyorum. Çocuk sahibi olduğunuz zaman adalet duygusu, şirketinizin kıt kaynaklarını paylaştırırken dikkate alınan kriterler, mükemmelliyetçilik yaklaşımı, yol gösterme gibi birçok konuda çok daha yetkin ve çok daha vizyoner bir hale geliyorsunuz. Bunların yanı sıra, yaratıcılığınız ve pratikliğiniz de ciddi anlamda artıyor. Örneğin, sorunlara daha kolay çözüm bulabiliyorsunuz. Geç kalmış olmasaydım, bir çocuk daha isterdim."
Esnek çalışma büyük kolaylık sağlıyor
EVREN SEZER
Deloitte Türkiye Kurumsal Risk Hizmetleri Ortağı Evren Sezer’in (33) 14 aylık bir oğlu var. Doğumdan iki hafta öncesine kadar işyerindeki görevine devam eden Sezer, doğumdan sonra dördüncü ayın sonunda işinin başına döndü. Kerem’in bakımı için de eve yatılı bir bakıcı alındı. Sezer, çalışan bir anne olmanın en büyük zorluğunun sabahları evden ayrılırken ’bye bye’ demek olduğunu söylüyor: "Kerem’le hafta içinde sabahları 1-1,5 saate yakın vakit geçirebiliyorum. Evim işime çok uzak değil ve Kerem de erken uyanıyor, mümkün olduğunca sabahları paylaşıyorum onunla ama akşamları her zaman yakalayamıyorum ya da yarım saat 40 dakika. Ben günde ortalama 11-12 saat çalışıyorum. Bizim sektörde illaki çalışırken ofiste olmanıza gerek yok. Nasıl olsa ekstra durumlar olmadığında gerek çalışmak gerek eğlenmek için akşamlar bana ait. Onunla alışveriş merkezlerine gidiyorum, sahile gidiyorum ya da bahçede onunla dolaşıyorum. Arkadaşlarımızla vakit geçiriyoruz. Çok küçük olduğu için şimdi her şeyi sürekli öğrenme yaşı o yüzden mümkün olduğunca anlatıyorum ona. O anlasa da anlamasa da anlatıyorum. Hafta sonlarında ne yaparsam yapayım Kerem ile sürekli konuşuyorum." İşinde akşamları evden çalışma imkanı olduğu için Evren Sezer’in durumu biraz daha rahat. Esnek çalışma, kariyer ve çocuk dengesini iyi bir şekilde yönetebilmek için büyük kolaylık sağlıyor.
Kariyerin ortalarında anne olunmalı
AYŞE EPİKMAN
Deloitte Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Ortağı Ayşe Epikman’ın (35) kızı Ekin henüz 10 aylık. Epikman, doğum sonrası işe 3 ay kadar ara verdi ama bu sürede evden çalışmaya ve önemli toplantılara katılmaya da devam etti. Eşi bu dönemde en büyük destekçisi oldu. Ekin doğduktan sonra bir ay kadar anne ve babasından destek alan Epikman, kızı 40 günlük olunca bakıcı tuttu. Günde ortalama 12-13 saat çalışan Ayşe Epikman, ofisten 19-19:30 civarında çıkıyor ama Ekin uyuduktan sonra evden çalışmaya devam ediyor. Ekin’i sabahları 1-1.5 saat, eve erken gidebildiği zamanlarda da akşam 1 saat kadar görebiliyor. Hafta sonları ise tüm zamanını Ekin’e ayırıyor. Ayşe Epikman, anne olmak için çalışanın kariyerinin hangi döneminde olduğunun çok kritik olduğunu söylüyor: "Kariyerin ortalarında, çok fazla ilerlemeden ve sorumluluklar artmadan anne olmakta fayda var. O dönemde ev ve işin daha iyi yönetilebileceğini düşünüyorum. Hem çocuk hem de kariyer yapabilmek her ikisini dengede tutmanıza biraz da çalışma şartlarınıza, eşinizin size desteğine ve sizin yokluğunuzda çocuğunuza bakacak güvenilir birinin bulunmasına bağlı."
Siemens’de kreş ve esnek çalışma saatleri, anneleri rahatlatıyor
Siemens’de 2.491 çalışan var. Çalışanların 635’i kadın ve 272’si de anne. Siemens’te emziren anneler süt izni dönemlerinde, şirket bünyesindeki sağlık merkezini kullanarak anne sütü çekebiliyorlar. Şirketin genelinde bayan çalışanların 0-72 ay arasındaki çocuklarına kreş ve anaokulu yardımı yapılıyor. Çalışan anneler çocuklarını isterlerse şirkete yakın bir yerdeki anlaşmalı kreşe herhangi bir ödeme yapmadan gönderebiliyorlar. Eğer çocukları bir başka kreşe göndermek isterlerse şirket belirlediği ve her yıl revize edilen kreş yardımı tutarını ödüyor. Ayrıca, iş alanı ve fonksiyonu uygun olan pozisyonlarda tüm çalışanlar için esnek çalışma saati sistemi uygulanıyor.
Nortel Netaş’ın 26 yıldır emzirme odası var
Nortel Netaş’ta, bebekli kadın çalışanlar, bebekleri bir yaşına gelene kadar şirket kampusu içinde sadece bu amaç için inşa edilmiş müstakil bir binada emzirme odasından faydalanıyorlar. Bu hizmet 1982 yılından bu yana veriliyor. 11 bebeğin uyku, beslenme, oyun gibi tüm gündelik bakım ihtiyaçlarına cevap verebilecek kapasitedeki emzirme odası sağlık hizmetleri grubunun sorumluluğunda. Emzirme odası, hafta içinde 08:30-18:00 saatleri arasında hizmet veriyor. Bu hizmetten ücretsiz yararlanabilen kadın çalışanlar, günde üç kez süt vermek için bebeklerini ziyaret edebiliyorlar. Bir yaşından sonra, anneler, eğer çocuklarını ilköğretim dönemine dek kreşe göndermek isterlerse, şirket tarafından kreş için destek sağlanıyor.
Fortis kreş masrafının yarısını ödüyor
Fortis geçen yıldan beri kadın çalışanlarının çocuklarının kreş masraflarının yarısını karşılıyor. Bu uygulama 0-6 yaş arasında çocuğu ya da çocukları olan ve kreş/yuva hizmetlerinden faydalanan bütün kadın çalışanları kapsıyor. Uygulama kapsamında her çalışanın en fazla iki çocuğu bu destekten faydalanabiliyor. Fortis Genel Müdür Yardımcısı Ayşe Eratlı, bu fikrin çalışan memnuniyet anketleri sonucunda ortaya çıktığını söylüyor.
Kadın istihdamı teşvik edilmiyor
Yenibiriş Genel Müdürü Deniz Ceylan Kılıçlıoğlu:
TÜİK tarafından yeni açıklanan rapora göre 2007’de erkeklerde işgücüne katılma oranı 0.2 puanlık azalışla yüzde 71.3, kadınlarda ise 0.1 puanlık azalışla yüzde 24.8 oldu. 1990’da kadının işgücüne katılma oranı yüzde 34’lerdeyken bugün ise bu rakam 24.8. Kadın istihdamında Avrupa’nın tam tersi, ülke olarak geriliyoruz. Kadınların erkeklere göre sosyal güvencesi olmayan işlerde ve kayıt dışı çalıştırılması da bu düşüşün nedenlerinden biri. Kadın istihdamı teşvik edilmiyor. Yeni istihdam paketi, bunun hedeflendiğini söylüyor ancak kıdem tazminatı ve bazı maddeler (özellikle işyerlerinde kreş ve emzirme odası açma konusu vs) bunun tersini gösteriyor. Paket 30 yaş üstü çalışanların da işini zorlaştıracak görünüyor, bu da doğum yapan bu yaşlardaki kadınların kolay kolay iş bulamaması demek. Bu konuda gerçekçi ve samimi bir devlet desteğinin yapılması, kadınların nitelikli işgücüne katılımı için eğitim programları düzenlenmesi gerek. Tabii ataerkil bir kültürde kadının ücretsiz aile işçisi statüsünden de çıkarılması lazım.
hurriyet
Bu sözler TSKB Hazine, Sermaye Piyasaları, Finansal Kurumlar Bölümleri’nden ve Bahreyn Şubesi’nden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı iki çocuk annesi Şeniz Yarcan’a ait. Türkiye’de hem kariyer hem de çocuk yapmak hiç de kolay değil. Özellikle yeni doğan ve okul öncesi eğitimde kreş ve anaokulu hizmetlerinin gerek işveren gerek devlet tarafından yeterli sayıda ve şartlarda sunulamaması bir çok çalışan kadını eve bağımlı kılıyor. Özellikle büyük şehirlerde işe gidiş geliş mesafeleri çalışma sürelerine eklendiğinde annelerin çocuklarına ayırabildikleri süre de iyice kısalıyor. İşin içine kariyer planları da girince çocuk yapma isteği sürekli erteleniyor.
Anne olmak için ideal yaş kişinin hayattan beklentilerine ve kendini tanıma seviyesine göre değişebiliyor ama annenin iş hayatında beklediği tatmini yaşamış ve hem işine hem çocuğuna zaman ayırabilecek bir düzen kurabilmiş olmasının da önemli olduğu düşünülüyor. Eğer çalışan şirketten kreş gibi yan haklar alabiliyorsa işi biraz daha kolaylaşıyor.
Yenibiriş Genel Müdürü Deniz Ceylan Kılıçlıoğlu, Türkiye’de genel durumun, yasalar çerçevesiyle sınırlı kaldığını, bu tür uygulamalara sadece çok büyük kurumsal firmalarda rastlandığını söylüyor. Üst düzey yönetici araştırma şirketi Boyden’in Türkiye Başkanı Özlem Ergün ise çocuk sahibi olmanın ilk yıllarda kariyer yükselişini yavaşlatabildiğine dikkat çekerek, "Ülkemizde tüm şirketler okul öncesi bakım imkanı sağlamıyor ve çalışan kadınlar çocuklarının ilk yaşlarında iş hayatlarına ara vermek zorunda kalıyorlar" diyor. O nedenle kadınlar genelde kariyerlerini rayına oturttuktan sonra çocuk sahibi olmayı tercih ediyorlar.
Çok duygusal olmamak lazım
SELDA OKAN
Fortis Yönetici Direktörü Selda Okan’ın (40) Elif Ada ve Mert Ata adında 3 yaşında ikizleri var. İkiz doğum olması nedeniyle ilk zamanlar zorluk yaşamışlar ama eşi, kendi ve bakıcıları iş birliği yaparak bu zorluğu yenmeyi başarmışlar. "İş bölümüne göre herkes birer kez kalkıp çocukları besliyordu. Eşim o dönemde üzerine düşen görevi büyük bir zevkle yaptı ve başarıyla yerine getirdi. Eşim dışında aile büyüklerimizden de çok destek gördük. Annem ve kayınvalidem 1-1,5 aylık dönemler halinde bize destek verdiler. Annem hálá bizimle birlikte. Onun varlığı benim işime daha kolay konsantre olmamı ve evi daha az düşünmemi sağlıyor." Selda Okan, iş dünyasındaki anneleri uyarıyor: "Çalışan bir anne olarak çok duygusal olmamak lazım. Çocuklarımı evde bırakıyorum ve yeterince ilgilenemiyorum diye düşünmeye başlarsanız evde de işte de başarı ve mutluluk zor. Ben hafta içi çok yoğun çalışıyorum. Akşamları çocukları en fazla 45 dakika görebiliyorum. Ancak çocuklar sabah okula gitmeden önce saat 7:00’de kalkıyorlar. Onlara kahvaltılarını mutlaka ben yaptırıyorum. Sonra işe geliyorum. Akşam yemeklerini genelde yakalayamıyorum. Ama uyku saatlerine yetişebilirsem mutlaka ben uyutuyorum." Selda Okan çok geç çocuk sahibi olduğunu bunun sebeplerinden birisinin de kariyerini ön plana alması olduğunu söylüyor: "Aslında dönem olarak geç ya da erken anne sahibi olmanın hem artı, hem de eksileri var. Ancak ben bugün için baktığımda kariyerin başlarında çocuk sahibi olmanın gelecekte sorumlulukların arttığı bir dönemde çocuk sahibi olmaktan daha avantajlı olduğunu düşünüyorum. Ayrıca bunun kariyer endeksli değil de anneliğe hazır olmakla ilgili olduğunu düşünüyorum."
Hem kariyer hem çocuk için özveri şart
ŞENİZ YARCAN
TSKB Hazine, Sermaye Piyasaları, Finansal Kurumlar Bölümleri’nden ve Bahreyn Şubesi’nden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Şeniz Yarcan (43) iki çocuk annesi. Büyük kızı Alara 14,5, küçük kızı İlayda ise 10 yaşında. Şeniz Yarcan, ilk kez çocuk sahibi olduğunda Hazine Müdürlüğü’nde Chief Dealer olarak çalışıyordu. Her iki doğum sonrası ücretli ve ücretsiz izin olmak üzere toplam 6-7’şer ay kadar işe ara verdi. Dönüşünde ise daha da iyi bir pozisyonda işe başladı. İlk doğum iznindeyken hak ettiği pozisyon olan yöneticiliğe terfisini aldı. İkinci doğum izninden döndükten birkaç ay sonra da Hazine Müdürlüğü’ne terfi etti. Şeniz Yarcan, doğum izinlerindeyken, bankayla iletişimini hiç koparmadı, piyasaları ve güncel konuları sürekli takip etti. Yarcan, çok sevdiği işine dönüşlerinde hiç adaptasyon sorunu yaşamadığını söylüyor. Çocukların bakımı için ise kendi sistemini kurdu. "Kendi ayaklarım üzerinde durmam gerektiğini 12 yaşında yatılı okulda öğrenmiş bir kişi olarak, hiç kimseye muhtaç olmayacağımız ve huzur içinde işe gidebileceğim en iyi düzeni kurmaya çalıştım. Çocuklara kaliteli ve güvenilir bakıcılar eşliğinde ev düzenimiz ve sıcaklığı içinde bakıldı. Bakıcımıza güvenmek ve sınavlarımı geçmesi çok zamanımı aldı. Geceleri çöpün içinde meyve posası ya da sebze artıkları aradığımı ve sağlıklı beslenme kontrolü yaptığımı ya da kullanılmış bebek bezlerini sayarak sık sık altının değiştirildiğini kontrol ettiğimi itiraf etmeliyim". Şeniz Yarcan, kariyer de yaparım, çocuk da, hepsini de mükemmel yaparım diyebilmek için özverinin şart olduğunu söylüyor: "Çocuklarımla 6 yaşlarına dek, çok kaliteli bire bir oyun, ders, vb her türlü paylaşım için hafta içi günlerde en az 4 saatimiz oluyordu. Daha sonra onların okul temposu benim de iş tempom şiddetle arttı. Okul-anne-çocuk üçgeninde aracılık rolünü vererek çocuklarla evdeki zamanımı dersten çok kaliteli paylaşımlara ayırmayı hedefledim. Son 3 senedir sık iş seyahatlerim, iş yemeklerim olabiliyor. Örneğin, küçük kızımın fen sınavı hazırlığında yanında olamayacaksam, 40 soru ve cevaplık çalışma setini gece yarıları hazırlayıp onu da kendimi de huzurlu kılıyorum. İş okumalarımı 23:00 sonrasına bırakarak onlarla olan vakitten hálá çalmıyorum. Hafta sonları hep birlikte oluyor programlarımız."
İşyerinde adalet duygusunu güçlendiriyor
RESAN YÜNER
HP Türkiye Kurumsal Satış Ülke Direktörü Resan Yüner (41) de iki çocuk annesi. Mehmet Can (19) ve Ali Vedad (7) isimlerinde iki oğlu olan Resan Yüner, büyük oğlu doğduğunda bankacılık sektöründe çalışıyordu, küçük oğlu dünya geldiğinde ise Compaq Hizmetler Grubu’nun başındaydı. Her iki doğum sonrası da 3 ay olan doğum sonrası yasal iznini kullandı. Çocuklara bakarken en büyük destekçisi eşi oldu. "Özellikle gece beslemelerinde, çocukların karnı doyduktan sonra onları uyutmak konusunda hep işbaşı yaptı, hiç mesaiden kaçınmadı" diyor Resan Yüner. Mehmet Can’ı büyütürken anne ve babasından destek gördü, Ali Vedad için ise bakıcı tuttuldu. Çalışan bir iş kadını için en büyük zorluğun sürekli bir şeylere yetişme telaşı olduğunu söylüyor Yüner: "Bizim sektörümüzde ’Saat 5 buçuk oldu, eve gideyim artık’ gibi bir durum söz konusu değil. Seyahatler, müşteri toplantıları, eğitimler ve sosyal etkinlikler derken her gün fazla çalışmak gerekiyor. Ben, her gün en az bir saatimi çocuklarımla birlikte geçirmeye gayret gösteriyorum. Akşam eve geldiğimde uyumuşlarsa, sabah onları bizzat kaldırmaya ve okula göndermeye çalışıyorum. Tabii çok yorgun olduğum zamanlarda bunu yapamayabiliyorum. Hafta sonlarımı ise tamamen onlarla geçiriyorum. Mehmet Can ile alışverişe veya yemeğe gidiyoruz; Ali Vedad ile de her hafta sonu, sportif faaliyetlerde bulunmak, doğum günlerine katılmak, sinemaya veya müzeye gitmek gibi çok çeşitli programlarımız mutlaka oluyor."
Resan Yüner, çocuk sahibi olmanın hem anneye hem babaya bambaşka bir bakış açısı kattığını söylüyor: "Çocuk sahibi olmanın kariyer yapmayı destekleyici bir etkisi olduğuna inanıyorum. Çocuk sahibi olduğunuz zaman adalet duygusu, şirketinizin kıt kaynaklarını paylaştırırken dikkate alınan kriterler, mükemmelliyetçilik yaklaşımı, yol gösterme gibi birçok konuda çok daha yetkin ve çok daha vizyoner bir hale geliyorsunuz. Bunların yanı sıra, yaratıcılığınız ve pratikliğiniz de ciddi anlamda artıyor. Örneğin, sorunlara daha kolay çözüm bulabiliyorsunuz. Geç kalmış olmasaydım, bir çocuk daha isterdim."
Esnek çalışma büyük kolaylık sağlıyor
EVREN SEZER
Deloitte Türkiye Kurumsal Risk Hizmetleri Ortağı Evren Sezer’in (33) 14 aylık bir oğlu var. Doğumdan iki hafta öncesine kadar işyerindeki görevine devam eden Sezer, doğumdan sonra dördüncü ayın sonunda işinin başına döndü. Kerem’in bakımı için de eve yatılı bir bakıcı alındı. Sezer, çalışan bir anne olmanın en büyük zorluğunun sabahları evden ayrılırken ’bye bye’ demek olduğunu söylüyor: "Kerem’le hafta içinde sabahları 1-1,5 saate yakın vakit geçirebiliyorum. Evim işime çok uzak değil ve Kerem de erken uyanıyor, mümkün olduğunca sabahları paylaşıyorum onunla ama akşamları her zaman yakalayamıyorum ya da yarım saat 40 dakika. Ben günde ortalama 11-12 saat çalışıyorum. Bizim sektörde illaki çalışırken ofiste olmanıza gerek yok. Nasıl olsa ekstra durumlar olmadığında gerek çalışmak gerek eğlenmek için akşamlar bana ait. Onunla alışveriş merkezlerine gidiyorum, sahile gidiyorum ya da bahçede onunla dolaşıyorum. Arkadaşlarımızla vakit geçiriyoruz. Çok küçük olduğu için şimdi her şeyi sürekli öğrenme yaşı o yüzden mümkün olduğunca anlatıyorum ona. O anlasa da anlamasa da anlatıyorum. Hafta sonlarında ne yaparsam yapayım Kerem ile sürekli konuşuyorum." İşinde akşamları evden çalışma imkanı olduğu için Evren Sezer’in durumu biraz daha rahat. Esnek çalışma, kariyer ve çocuk dengesini iyi bir şekilde yönetebilmek için büyük kolaylık sağlıyor.
Kariyerin ortalarında anne olunmalı
AYŞE EPİKMAN
Deloitte Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Ortağı Ayşe Epikman’ın (35) kızı Ekin henüz 10 aylık. Epikman, doğum sonrası işe 3 ay kadar ara verdi ama bu sürede evden çalışmaya ve önemli toplantılara katılmaya da devam etti. Eşi bu dönemde en büyük destekçisi oldu. Ekin doğduktan sonra bir ay kadar anne ve babasından destek alan Epikman, kızı 40 günlük olunca bakıcı tuttu. Günde ortalama 12-13 saat çalışan Ayşe Epikman, ofisten 19-19:30 civarında çıkıyor ama Ekin uyuduktan sonra evden çalışmaya devam ediyor. Ekin’i sabahları 1-1.5 saat, eve erken gidebildiği zamanlarda da akşam 1 saat kadar görebiliyor. Hafta sonları ise tüm zamanını Ekin’e ayırıyor. Ayşe Epikman, anne olmak için çalışanın kariyerinin hangi döneminde olduğunun çok kritik olduğunu söylüyor: "Kariyerin ortalarında, çok fazla ilerlemeden ve sorumluluklar artmadan anne olmakta fayda var. O dönemde ev ve işin daha iyi yönetilebileceğini düşünüyorum. Hem çocuk hem de kariyer yapabilmek her ikisini dengede tutmanıza biraz da çalışma şartlarınıza, eşinizin size desteğine ve sizin yokluğunuzda çocuğunuza bakacak güvenilir birinin bulunmasına bağlı."
Siemens’de kreş ve esnek çalışma saatleri, anneleri rahatlatıyor
Siemens’de 2.491 çalışan var. Çalışanların 635’i kadın ve 272’si de anne. Siemens’te emziren anneler süt izni dönemlerinde, şirket bünyesindeki sağlık merkezini kullanarak anne sütü çekebiliyorlar. Şirketin genelinde bayan çalışanların 0-72 ay arasındaki çocuklarına kreş ve anaokulu yardımı yapılıyor. Çalışan anneler çocuklarını isterlerse şirkete yakın bir yerdeki anlaşmalı kreşe herhangi bir ödeme yapmadan gönderebiliyorlar. Eğer çocukları bir başka kreşe göndermek isterlerse şirket belirlediği ve her yıl revize edilen kreş yardımı tutarını ödüyor. Ayrıca, iş alanı ve fonksiyonu uygun olan pozisyonlarda tüm çalışanlar için esnek çalışma saati sistemi uygulanıyor.
Nortel Netaş’ın 26 yıldır emzirme odası var
Nortel Netaş’ta, bebekli kadın çalışanlar, bebekleri bir yaşına gelene kadar şirket kampusu içinde sadece bu amaç için inşa edilmiş müstakil bir binada emzirme odasından faydalanıyorlar. Bu hizmet 1982 yılından bu yana veriliyor. 11 bebeğin uyku, beslenme, oyun gibi tüm gündelik bakım ihtiyaçlarına cevap verebilecek kapasitedeki emzirme odası sağlık hizmetleri grubunun sorumluluğunda. Emzirme odası, hafta içinde 08:30-18:00 saatleri arasında hizmet veriyor. Bu hizmetten ücretsiz yararlanabilen kadın çalışanlar, günde üç kez süt vermek için bebeklerini ziyaret edebiliyorlar. Bir yaşından sonra, anneler, eğer çocuklarını ilköğretim dönemine dek kreşe göndermek isterlerse, şirket tarafından kreş için destek sağlanıyor.
Fortis kreş masrafının yarısını ödüyor
Fortis geçen yıldan beri kadın çalışanlarının çocuklarının kreş masraflarının yarısını karşılıyor. Bu uygulama 0-6 yaş arasında çocuğu ya da çocukları olan ve kreş/yuva hizmetlerinden faydalanan bütün kadın çalışanları kapsıyor. Uygulama kapsamında her çalışanın en fazla iki çocuğu bu destekten faydalanabiliyor. Fortis Genel Müdür Yardımcısı Ayşe Eratlı, bu fikrin çalışan memnuniyet anketleri sonucunda ortaya çıktığını söylüyor.
Kadın istihdamı teşvik edilmiyor
Yenibiriş Genel Müdürü Deniz Ceylan Kılıçlıoğlu:
TÜİK tarafından yeni açıklanan rapora göre 2007’de erkeklerde işgücüne katılma oranı 0.2 puanlık azalışla yüzde 71.3, kadınlarda ise 0.1 puanlık azalışla yüzde 24.8 oldu. 1990’da kadının işgücüne katılma oranı yüzde 34’lerdeyken bugün ise bu rakam 24.8. Kadın istihdamında Avrupa’nın tam tersi, ülke olarak geriliyoruz. Kadınların erkeklere göre sosyal güvencesi olmayan işlerde ve kayıt dışı çalıştırılması da bu düşüşün nedenlerinden biri. Kadın istihdamı teşvik edilmiyor. Yeni istihdam paketi, bunun hedeflendiğini söylüyor ancak kıdem tazminatı ve bazı maddeler (özellikle işyerlerinde kreş ve emzirme odası açma konusu vs) bunun tersini gösteriyor. Paket 30 yaş üstü çalışanların da işini zorlaştıracak görünüyor, bu da doğum yapan bu yaşlardaki kadınların kolay kolay iş bulamaması demek. Bu konuda gerçekçi ve samimi bir devlet desteğinin yapılması, kadınların nitelikli işgücüne katılımı için eğitim programları düzenlenmesi gerek. Tabii ataerkil bir kültürde kadının ücretsiz aile işçisi statüsünden de çıkarılması lazım.
hurriyet
