Gen ve genetik nedir ?

Uzman SühaN

Administrator
Gen ve genetik nedir ?
Genetik, kalıtımın çalışmasıdır. Kalıtım, bir ebeveynin bazı genleri çocuklarına veya yavrularına geçirdiği biyolojik bir süreçtir. Her çocuğun her ikisi de biyolojik ebeveynden gen miras alır ve bu genler de belirli özelliklerini ifade eder. Bu özelliklerden bazıları örneğin saç, göz rengi ve deri rengi gibi fiziksel olabilir. Öte yandan bazı genler, ebeveynlerden yavrularına geçebilecek bazı hastalık ve bozukluk riskini de üstlenebilir.


gen ve genetik.jpg



Hücrenin içindeki genler

Genetik bilgi vücuttaki her canlı hücrenin hücre çekirdeğinde bulunur. Bilgilerin örneğin bir kitapta saklı tutulduğu düşünülmektedir. Genetik bilgiye sahip bu kitabın bir kısmı babadan gelirken diğer kısmı anneden geliyor.

Kromozomlar

Genler kromozomların içinde yatıyor. İnsanlar hücrelerinin çekirdeğinde bu küçük iplik benzeri yapıların 23 çiftine sahiptir. Toplam 23ün 23ü ya da 46sı anneden gelirken, diğer 23ü babadan geliyor.

Kromozomlar, bir kitabın sayfaları gibi genler içerir. Bazı kromozomlar binlerce önemli geni taşıyabilirken, bazıları yalnızca bir kaç tane taşıyabilir. Kromozomlar ve dolayısıyla genler, DNA adı verilen kimyasal maddeden oluşur. 8Kromozomlar çok sıkı sarılmış DNA ince şeritleri.) Uzunlukları boyunca bir noktada, her kromozomun centromere adı verilen bir daralması vardır. Centromere, kromozomları iki kola böler: uzun kol ve kısa kol. Kromozomlar 1 den 22 ye kadar numaralandırılmıştır ve bunlar her iki cinsiyet için de ortaktır ve otozomlar olarak adlandırılırlar. X ve Y harfleri verilen ve cinsiyet kromozomları adı verilen iki kromozom da vardır. X kromozomu Y kromozomundan çok daha büyüktür.

Kimyasal bazlar

Genler ayrıca A, T, C ve G (Adenin, Thymine, Sitozin ve Guanine) içeren kimyasal bazların benzersiz kodlarından oluşur. Bu kimyasal bazlar, permütasyonlar ve kombinasyonlar ile kombinasyon oluştururlar. Bunlar bir sayfadaki kelimelere benzer.

Bu kimyasal bazlar DNAnın bir parçasıdır. Birlikte dizildiğinde verilen kelimeler, hücreleri hücrelere ne zaman ve nasıl büyüyeceğini, olgunlaştıracağını ve çeşitli işlevleri yerine getirmesini anlatan planlar gibi hareket eder. Yaşlandıkça genler etkilenebilir ve çevresel ve endojen toksinler sebebiyle fay ve hasar meydana getirebilir.

Erkekler ve kadınlar

Kadınların vücut hücrelerinde 46 kromozom var (44 otozom artı X kromozomunun iki kopyası). Bunların yarısı ya da 22 otozom artı bir yumurta hücresinde bir X kromozomu var.Vücut hücrelerinde 46 kromozom bulunur (44 otozom artı bir X ve Y kromozomu) ve bu 22 otozomanın yarısına ek olarak sperm hücrelerinde bir X veya Y kromozomu bulunur.Yumurta spermle birleştiğinde, sonuçta ortaya çıkan bebek 46 kromozoma sahiptir (ya XX bir bayan bebekte ya da bir erkek bebekte XY ile)

Genler ve genetik

Her gen bir parça genetik bilgidir. Hücrenin içindeki DNA, insan genomunu oluşturur. Çekirdekte bulunan 23 kromozom çiftinden birinde bulunan yaklaşık 20.000 gen vardır.


Genetik kod

Her gen kromozom üzerinde veya mitokondriyal DNA üzerinde kendine özgü bir yere sahiptir. Gen tek bir önemli işlevi yerine getirir. Bunlar, fiziksel, fizyolojik veya zihinsel nitelik için planların bir parçası olarak kullanılırlar. Genler, bir kişinin saç, göz, deri rengi, vücut şekli ve özellikleri, yüksekliği gibi görünüşünü anlatır.

DNA kodu dört temel yapı taşının (nükleotid bazları) çok uzun zincirlerinden oluşur:

Adenin (A)
Guanine (G)
Timin (T)
Sitozin (C)


Genetik ifade

Genetik kod proteinleri kodlar. DNA'nın bilgileri bir protein oluşturan bir amino asit zincirine tercüme edilir. Bu proteinler, hücrelerdeki yapıların yapı taşlarını oluşturur ve nihayetinde tüm vücuda gelir. Proteinler aynı zamanda vücutta çeşitli işlevleri yerine getiren enzimler ve diğer kimyasalları da oluştururlar. Her gen farklı proteinleri kodlayabilir ve bu nedenle hücrelerde varolduğu bilinen protein sayısı gen sayısından daha fazladır.

Çevre de nihai özelliğin belirlenmesinde rol oynar. Bir organizmanın fenotipi, bu nedenle genetik ile çevre arasındaki etkileşime bağlıdır. Örneğin, çevre, insan genetik hastalığı fenilketonüriün etkilerinde bir role sahiptir
 
Geri
Üst