Uzman SühaN
Administrator
Hamilelikte röntgen çekilmesinin bebek üzerine zararları
Hamilelikte röntgen çektirmenin zararlar?,gebelikte röntgen çektirmenin zararlar?,gebelikte radyolojik tetkitler,gebelikte emar çekimi hakk?nda bilgiler
Hamilelik döneminde röntgen çekilmesinin az say?da ve dü?ük dozda oldukça bebek üzerine zararl? bir etkisi olamayaca?? bildirilmektedir. Bunun için 5000 mrad s?n?r? vard?r. Bu konu hakk?nda ayr?nt?l? bilgileri detaylar?yla konumuzda bulabilirsiniz
-104.jpg)
Gebelik döneminde hekimlere gelen en s?k sorulardan biriside radyasyona maruz kalma veya radyolojik tetkiklerin bebek üzerindeki etkileri ile ilgilidir. Genellikle gebelik testi yap?lmadan radyolojik film çekimleri ile ilgili sorularla daha çok kar??la?makla birlikte, gebelik s?ras?nda bazen radyolojik tetkiklere ba?vurma zorunlu hale geldi?i için yine benzer sorularla kar??la?abiliyoruz. Gebelerde radyolojik tetkikler giderek daha s?k kullan?lmaktad?r ve son zamanlarda yap?lan bir çal??mada son 10 y?l içerisinde gebelerde radyolojik tetkiklere ba?vurma oran?n?n %121 artt??? görülmü?tür. Hekimler aras?nda da gebelikte radyasyona maruz kalman?n olumsuz etkileri konusunda de?i?ik görü?lere rastlanabilmektedir.
Dü?ük Olas?l???
Embriyonun ilk 2 haftas?nda 10 rad?n üzerinde bir radyasyona maruz kal?nmas? durumunda embriyonun rahime yerle?me olas?l??? azalmakla birlikte, gebe kalan hastalarda bebek için ileride bir risk olmad??? dü?ünülmektedir.
Bebekte Teratojen Etkiler
Teratojenite bebekte anomali olu?umu anlam?na gelmektedir. Radyasyonun teratojenik etkileri daha çok gebeli?in 2-20. Haftalar? aras?nda görülmektedir. ?ki haftadan önce veya 20. Haftadan sonra radyasyonun bebekte anomaliye neden olma olas?l??? oldukça dü?üktür. Radyasyon ile ilgili en önemli sorun hangi dozda anomali yapma potansiyelinin ortaya ç?kt???n?n tam olarak bilinmemesidir. Ancak genel olarak 5-15 rad aras? rakamlar öne sürülmektedir. Yani pratik anlamda 5 rad?n alt?ndaki dozlar?n bebekte olumsuz bir etkiye yol açma olas?l???n?n yok denecek kadar az oldu?unu söyleyebiliriz. En yüksek radyasyona neden olan tetkiklerden birisi olan tomografide radyasyon dozu gebeli?in bulundu?u döneme ba?l? olarak 1.5 ile 4.5 rad aras?nda de?i?mektedir. Gebeli?in ilk 3 ay?nda çekilen tomografide radyasyon dozu 2.4 rad, son 3 ay?nda çekilmesi durumunda ise 4.5 rad olarak bulunmu?tur.
Bebekte ?leride Kansere Neden Olur mu?
Gebelik döneminde 5 radl?k radyasyona maruz kalan bebekte çocukluk döneminde kansere yakalanma riski 2 kat artmaktad?r. Ancak çocukluk döneminde kanser görülme olas?l??? 1/2000 oldu?u için, bu risk 1/1000e yükselmekte ve bunun da çok önemli bir art?? olmad??? kabul edilmektedir. Gebeli?in ilk 3 ay?nda radyasyona maruz kalman?n riski daha çok art?rd??? dü?ünülmektedir.
Radyolojik Tetkikler
Genel olarak bir gebenin maruz kald??? radyasyon dozu 10 raddan daha fazla ise gebeli?in sonland?r?lmas? önerilir. Baz? tetkiklerin ortalama radyasyon dozlar? ise a?a??da gösterilmi?tir:
Kar?n filmi: 0.1-0.3 rad
?ntravenöz pyelogram (böbrek filmi): 0.6 rad
Barsak filmi: 0.7 rad
Bel filmi: 0.6 rad
Tomografi: 1-5 rad
Bir di? filmi: 0.01
Yukar?da da görüldü?ü gibi en yüksek dozda radyasyon içeren tomografide bile doz bebe?i etkileyecek düzeyin alt?nda kalmaktad?r. Bu nedenle radyolojik tetkiklerden sonra gebelik sonland?lmas? gibi bir karar?n oldukça gereksiz oldu?unu söyleyebiliriz.
?YOTLU KONTRAST MADDELER
Görüntüleme amac?yla iyot içeren maddeler direk olarak amnion kesesi içerisine verildi?i zaman bebekte yenido?an döneminde hipotirodiye, yani tiroid bezinin yetersiz çal??mas?na neden olabilmektedir. Ancak gebelerde benzeri maddeler damardan verildi?i zaman böyle bir etki olmad??? görülmü?tür. Ancak yine de bu konuda kesin bir bilgi olmad??? için bir zorunluluk olmad??? takdirde bu tip maddelerin damar içerisine verilerek de olsa kullan?lmamas? önerilmektedir.
MAGNET?K REZONANS (MR)
Gebelikte MR uygulamas? ile ilgili yap?lan çal??malarda genel olarak bebek üzerinde olumsuz bir etkiye rastlanmam??t?r. Ancak yine de gebeli?in ilk 3 ay?nda sadece anne için bir gereklilik varsa uygulanmas? önerilmektedir. Di?er radyolojik tetkiklerle kar??la?t?r?ld??? zaman MR?n çok daha güvenilir oldu?unu söyleyebiliriz. Yap?lan çal??malarda gebelik s?ras?nda MR çekimleri s?ras?nda ortaya ç?kan sesin de bebekte bir zarara yol açmad??? gösterilmi?tir. Bu nedenle MRn?n akustik travma yaratma riskinin sadece teorik bir varsay?m oldu?u, pratikte buna rastlanmad???n? söyleyebiliriz.
SüT VERME DöNEM?NDE RADYOLOJ?K TETK?KLER
Süt verme döneminde annenin yapt?rd??? radyolojik tetkiklerin bebek üzerinde olumsuz bir etkisi gösterilmemi?tir. Daha önce gadolinium veya iyot içeren maddeler kullan?larak yap?lan tetkiklerden sonra 1 gün süre ile süt verilmemesi önerilirken, yap?lan çal??malarda süte geçen gadolinyum ve iyot oran?n?n son derece dü?ük oldu?u gösterilmi? ve bu nedenle de süt vermeye ara vermenin gereksiz oldu?u belirtilmi?tir.
SONUç
Radyolojik tetkiklerden sonra genel olarak gebelik sonland?r?lmas?na gerek olmad???n? söyleyebiliriz. Ancak 2-3 defa tomografi çekilmesi gibi durumlarda hastan?n maruz kald??? radyasyon dozu iyi hesaplanmal? ve hasta ile potansiyel riskler tart???larak gebeli?in gelece?ine karar verilmelidir.
Hamilelik döneminde röntgen çekilmesinin az say?da ve dü?ük dozda oldukça bebek üzerine zararl? bir etkisi olamayaca?? bildirilmektedir. Bunun için 5000 mrad s?n?r? vard?r. Bu konu hakk?nda ayr?nt?l? bilgileri detaylar?yla konumuzda bulabilirsiniz
Gebelik döneminde hekimlere gelen en s?k sorulardan biriside radyasyona maruz kalma veya radyolojik tetkiklerin bebek üzerindeki etkileri ile ilgilidir. Genellikle gebelik testi yap?lmadan radyolojik film çekimleri ile ilgili sorularla daha çok kar??la?makla birlikte, gebelik s?ras?nda bazen radyolojik tetkiklere ba?vurma zorunlu hale geldi?i için yine benzer sorularla kar??la?abiliyoruz. Gebelerde radyolojik tetkikler giderek daha s?k kullan?lmaktad?r ve son zamanlarda yap?lan bir çal??mada son 10 y?l içerisinde gebelerde radyolojik tetkiklere ba?vurma oran?n?n %121 artt??? görülmü?tür. Hekimler aras?nda da gebelikte radyasyona maruz kalman?n olumsuz etkileri konusunda de?i?ik görü?lere rastlanabilmektedir.
Dü?ük Olas?l???
Embriyonun ilk 2 haftas?nda 10 rad?n üzerinde bir radyasyona maruz kal?nmas? durumunda embriyonun rahime yerle?me olas?l??? azalmakla birlikte, gebe kalan hastalarda bebek için ileride bir risk olmad??? dü?ünülmektedir.
Bebekte Teratojen Etkiler
Teratojenite bebekte anomali olu?umu anlam?na gelmektedir. Radyasyonun teratojenik etkileri daha çok gebeli?in 2-20. Haftalar? aras?nda görülmektedir. ?ki haftadan önce veya 20. Haftadan sonra radyasyonun bebekte anomaliye neden olma olas?l??? oldukça dü?üktür. Radyasyon ile ilgili en önemli sorun hangi dozda anomali yapma potansiyelinin ortaya ç?kt???n?n tam olarak bilinmemesidir. Ancak genel olarak 5-15 rad aras? rakamlar öne sürülmektedir. Yani pratik anlamda 5 rad?n alt?ndaki dozlar?n bebekte olumsuz bir etkiye yol açma olas?l???n?n yok denecek kadar az oldu?unu söyleyebiliriz. En yüksek radyasyona neden olan tetkiklerden birisi olan tomografide radyasyon dozu gebeli?in bulundu?u döneme ba?l? olarak 1.5 ile 4.5 rad aras?nda de?i?mektedir. Gebeli?in ilk 3 ay?nda çekilen tomografide radyasyon dozu 2.4 rad, son 3 ay?nda çekilmesi durumunda ise 4.5 rad olarak bulunmu?tur.
Bebekte ?leride Kansere Neden Olur mu?
Gebelik döneminde 5 radl?k radyasyona maruz kalan bebekte çocukluk döneminde kansere yakalanma riski 2 kat artmaktad?r. Ancak çocukluk döneminde kanser görülme olas?l??? 1/2000 oldu?u için, bu risk 1/1000e yükselmekte ve bunun da çok önemli bir art?? olmad??? kabul edilmektedir. Gebeli?in ilk 3 ay?nda radyasyona maruz kalman?n riski daha çok art?rd??? dü?ünülmektedir.
Radyolojik Tetkikler
Genel olarak bir gebenin maruz kald??? radyasyon dozu 10 raddan daha fazla ise gebeli?in sonland?r?lmas? önerilir. Baz? tetkiklerin ortalama radyasyon dozlar? ise a?a??da gösterilmi?tir:
Kar?n filmi: 0.1-0.3 rad
?ntravenöz pyelogram (böbrek filmi): 0.6 rad
Barsak filmi: 0.7 rad
Bel filmi: 0.6 rad
Tomografi: 1-5 rad
Bir di? filmi: 0.01
Yukar?da da görüldü?ü gibi en yüksek dozda radyasyon içeren tomografide bile doz bebe?i etkileyecek düzeyin alt?nda kalmaktad?r. Bu nedenle radyolojik tetkiklerden sonra gebelik sonland?lmas? gibi bir karar?n oldukça gereksiz oldu?unu söyleyebiliriz.
?YOTLU KONTRAST MADDELER
Görüntüleme amac?yla iyot içeren maddeler direk olarak amnion kesesi içerisine verildi?i zaman bebekte yenido?an döneminde hipotirodiye, yani tiroid bezinin yetersiz çal??mas?na neden olabilmektedir. Ancak gebelerde benzeri maddeler damardan verildi?i zaman böyle bir etki olmad??? görülmü?tür. Ancak yine de bu konuda kesin bir bilgi olmad??? için bir zorunluluk olmad??? takdirde bu tip maddelerin damar içerisine verilerek de olsa kullan?lmamas? önerilmektedir.
MAGNET?K REZONANS (MR)
Gebelikte MR uygulamas? ile ilgili yap?lan çal??malarda genel olarak bebek üzerinde olumsuz bir etkiye rastlanmam??t?r. Ancak yine de gebeli?in ilk 3 ay?nda sadece anne için bir gereklilik varsa uygulanmas? önerilmektedir. Di?er radyolojik tetkiklerle kar??la?t?r?ld??? zaman MR?n çok daha güvenilir oldu?unu söyleyebiliriz. Yap?lan çal??malarda gebelik s?ras?nda MR çekimleri s?ras?nda ortaya ç?kan sesin de bebekte bir zarara yol açmad??? gösterilmi?tir. Bu nedenle MRn?n akustik travma yaratma riskinin sadece teorik bir varsay?m oldu?u, pratikte buna rastlanmad???n? söyleyebiliriz.
SüT VERME DöNEM?NDE RADYOLOJ?K TETK?KLER
Süt verme döneminde annenin yapt?rd??? radyolojik tetkiklerin bebek üzerinde olumsuz bir etkisi gösterilmemi?tir. Daha önce gadolinium veya iyot içeren maddeler kullan?larak yap?lan tetkiklerden sonra 1 gün süre ile süt verilmemesi önerilirken, yap?lan çal??malarda süte geçen gadolinyum ve iyot oran?n?n son derece dü?ük oldu?u gösterilmi? ve bu nedenle de süt vermeye ara vermenin gereksiz oldu?u belirtilmi?tir.
SONUç
Radyolojik tetkiklerden sonra genel olarak gebelik sonland?r?lmas?na gerek olmad???n? söyleyebiliriz. Ancak 2-3 defa tomografi çekilmesi gibi durumlarda hastan?n maruz kald??? radyasyon dozu iyi hesaplanmal? ve hasta ile potansiyel riskler tart???larak gebeli?in gelece?ine karar verilmelidir.
Son düzenleme:
