Tarihte Bugün

[PaSikA]

9 Mart

1923. Sovyet lideri Lenin geçirdiği felç sonucu konuşma yeteneğini kaybetti.
1929. İstanbul'da Matbaacılık Mektebi açıldı.
1945. Filistin'den gelen 36 bin diş fırçası piyasaya sürüldü.
1952. Amerika Birleşik Devletleri'ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem adı altında kozmetikler piyasaya sürdü.
1954. Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa Meclisten çıktı.
Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası, Mecliste yaptığı bir konuşmada yazı işleri müdürleri için "baldırı çıplak" tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük'ü Meclise ve DP Genel Başkanlığı'na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
1955. Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nce idama mahkum edilen Sovyet casusları İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
1956. Ali Sami Yen Stadı Galatasaray Spor Kulübü'ne devredildi.
Kıbrıs Rum toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından sürgüne gönderildi. Yapılan açıklamada Başpiskopos Makarios'un "barış koşullarına dönmenin önünde en büyük engel" olduğu ve terörizmi desteklediği için adadan uzaklaştırıldığı belirtildi. Ayrıca Makarios'un eski bir Yunan subayı olan Albay Grivas'ı, EOKA örgütünü kurmak için teşvik ettiği ileri sürüldü. Sürgün haberinin duyulmasından sonra EOKA, Kıbrıs'ta yaygın bombalama eylemlerine girişti.
1957. Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Sema Aran teğmen rütbesiyle göreve başladı.
1959. Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla kurulmuş EOKA Londra'nın önerisini kabul etti; Grivas çekildi.
1961. Cemal Gürsel, Alman gazetecilerin, "Parlamento teklif ederse cumhurbaşkanlığını kabul edecek misiniz?" sorusuna, "Parlamento değil, millet teklif ederse hizmete hazırım" dedi.
1965. Zonguldak Kömür İşletmeleri direnişinde Satılmış Tepe ve Mehmet Çandar adlı işçiler öldürüldü. Zonguldak Kozlu'daki Ereğli Kömür İşletmesi'nde çalışan maden işçileri, Türk-İş ve hükümetin kanunsuz saymasına rağmen greve gittiler. Grevci maden işçileri çalışmak isteyen işçilerin yer altına inmesini engellediler. Hükümet gelişmeler üzerine Kozlu'ya bir tümen asker gönderdi. Kozlu'da işçilerin direnişi çatışmaya dönüştü; açılan ateş sonucunda iki işçi öldü,15 jandarma yaralandı,14 kişi gözaltına alında. Olayların radyodan verilmesi hükümet kararıyla durduruldu.13 Mart günü olaylar yatıştı, işçiler işbaşı yaptı.
1967. 34 yıl önce bugün Gölcük Tersanesi'nde "Berk" adlı refakat firkateyninin yapımına başlandı.Türkiye'nin kendi olanaklarını kullanarak yaptığı ilk firkateynin yapımı1971 yılında tamamlandı.
1971. Güvenlik kuvvetlerinin denetimi altındaki ODTÜ'de Mütevelli Heyeti'nin Akademik Konseyi feshetmesi üzerine Rektör Erdal İnönü görevinden istifa etti.Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç'ın başkanlığında toplanan Yüksek Komuta Konseyi Toplantısında "Olayları önlemede hükümetin yetersiz kaldığı" ifade edildi ve Başbakanın istifası istendi.
19 Adalet Partili Demirel'in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
Başsavcılık Milli Nizam Partisi'nin (MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
1974. İşverenlerin SSK'ya 1,5 milyar lira borcu olduğu açıklandı.
1979. 7 kişiyi öldürmekten sanık sağ eylemci Veli Can Oduncu 16 yıla mahkum oldu.
1983. Görevini kötüye kullanmaktan Yüce Divanda yargılanmakta olan eski Bayındırlık Bakanı Selahattin Kılıç beraat etti.
Türkiye'nin Belgrat Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve Asala örgütü üstlendi. Yakalanan iki Ermeni iki yıl sonra tarihinde Yugoslavya'da 20'şer yıl hapse mahkum edildi.
1984. Turgut Özal Türk Ceza Kanunu'nda siyasi suç olmadığını söyledi.
1986. Muzır Neşriyat Yasası'na ilişkin suçlamaları yanıtlayan Başbakan Turgut Özal, "Bu yasaya muzır diyen muzırdır" dedi.
1991. Basın işkolunda kriz. Asil Nadir hakkında İngiltere'de açılan soruşturma nedeniyle Kıbrıslı işadamının sahip olduğu Günaydın gazetesinde 350'den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesinde188 kadrolu 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları 400 çalışan sayısını 300'e indirdi. Tercüman gazetesi de çalışanların maaşlarını, ikramiyelerini ödeyemedi.
1992. Türk savaş uçakları Kuzey Irak'taki iki PKK kampını bombaladı.
1996. 1990yılında öldürülen gazeteci Çetin Emeç'i vuran İslami Hareket Örgütünün Ameliyat timi sorumlusu İrfan Çağırıcı İstanbul'da yakalandı.
2000. Güney Kore'de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, aşırı yorgunluk ve stresten öldü.

Bugün Doğanlar:
1749. Fransız devriminin başlarında Ulusal Meclisin en göze çarpıcı kişilerinden biri olan hatip ve siyasetçi Kont Mirabeau Kontu Honoré-Gabriel Riqueti.
1753. 1793'de Vendée bölgesindeki karşı devrimci ayaklanmaları bastıran Fransız general Jean-Baptiste Kléber.
1763. Sanayi Devrimi'nin İngiltere kırlarına yansıyan olumsuzluklarını dile getiren yazılarıyla bilinen İngiliz gazeteci William Cobbett.
1839. Rus besteci Modest Petroviç Musgorskiy.
1918. Amerikalı popüler detektif romanı yazarı Mickey Spillane.
1934. 1961'de uzaya çıkan ilk insan Sovyet kozmonot Yuriy Alekseyeviç Gagarin.

Bugün Ölenler:
1952. Marksist militan ve yazar Aleksandra Kollontay. Sovyetler Birliği'nde kadınların siyasal mücadeleye katılmaları, örgütlenmeleri için mücadele verdiği mücadelelerle bilinen Kollontay, "kadınların yazgısı beni tüm yaşamım boyunca ilgilendirdi ve beni sosyalizme çeken de bu ilgi oldu zaten" demişti. Kollontay'ın feminizm ile gerilimli bir ilişkisi olmuştu. Dönemin feministlerine karşı dışlayıcı olmuş ve kadınların örgütlenmesi meselesini işçi kadınların örgütlenmesine indirgemişti. Dünyanın ilk kadın büyükelçisi de olan Kollontay .1922-1945 arasında Sovyetler Birliği'ni Norveç, Meksika ve İsveç'te temsil etmişti.
1967. Gazeteci yazar Va-Nu (Vala Nurettin) İstanbul'da. Nurettin, Kurtuluş Savaşı yıllarında Bolu'da öğretmenlik yaparken arkadaşı Nazım Hikmet'le birlikte Sovyetler Birliği'ne gitmiş ve Moskova'da Doğu Üniversitesini bitirmişti. Türkiye'ye döndükten sonra gazetecilik yaptı, takma adlarla hikayeler, romanlar, radyo oyunları yazdı. Arkadaşı Nazım Hikmet'le ilgili anılarını "Bu Dünyadan Nazım Geçti" adıyla yayımladı.
1997. Elle dergisinin yazı işleri müdürü Jean- Dominique Bauby. 1995'te geçirdiği beyin kanaması sonucunda tüm vücudu, başından ayak parmağının ucuna kadar felç olana Bauby'nin yalnızca beyni ve göz kapakları çalışıyordu. Jean Dominique Bauby, göz kapaklarını kullanarak kitap yazdı. Kitabın yazılış öyküsü sabrın ve dayanışmanın öyküsüydü. Bauby'nin yakın arkadaşı Claude Mendibil, bir yıl boyunca her gün hastaneye gelerek ona alfabeyi sesli olarak okudu. Bauby gerekli olan harfi gözünü kırparak belli ediyordu, böylece harf harf kelimeleri dikte ettirerek kitabı yazdı.

 

[PaSikA]

10 Mart

1879. İstanbul yapı işçileri greve çıktı.
1919. Çin'de kölelik resmen kaldırıldı.
1920. Çerkez kadınları bilgilendirmek için Çerkez İttihat ve Teavün Cemiyeti kuruldu. Dernek, Diyane isimli bir de dergi yayınladı.
1931. İstanbul'da yayımlanan Bıldırcın, Piliç ve Çapkın Kız mecmuaları hakkında müstehcen yayın davası açıldı.
1938. Ankara radyosunda radyofonik konserlere Bizet'in Carmen operasıyla başlandı.
1942. Peyami Sefa yeni kelimelerin fabrika tarzında üretilmesini eleştirdi.
1947. Dört büyükler Almanya'nın geleceğini tartışmak için Moskova'da toplandı.
1949. Kurucuları arasında Sadri Maksudi Arsal, Halil Nimetullah Öztürk ve Tahir Nejat Gercan gibi adların yer aldığı Türk Dilini Geliştirme Derneği kuruldu.
Filistin'e kaçmak isteyen 70 Musevi genç gümrük memurlarınca yakalandı. Gümrük memurlarına rüşvet teklif eden gençlerin büyük bölümünün askerliğini yapmadığı anlaşıldı.
1952. Küba'da General Fulgencio Batista, Devlet Başkanı Carlos Socarras'ı devirerek yerini aldı.
1953. Yedek subayların kıta hizmeti 1 yıla çıkarıldı, 6 aylık okul süresinde değişiklik olmadı.
1955. Ankara Radyosu'nda yayımlanan "Daldan Dala" programındaki bir monologda milletvekillerinin küçük düşürüldüğü yolundaki iddialara cevap veren Devlet Bakanı Mükerrem Sarol, bu monologu yayından önce kendisinin kontrol ettiğini ve programın kaldırılmasını gerektirecek bir husus olmadığını açıkladı. Erdoğan Çaplı'nın hazırladığı programa devam kararı verildi. Monologda, bir milletvekili adayı halka hitap ederken kendi için bir şey istemediğini, tek isteğinin ölünceye kadar milletvekili kalarak millete hizmet olduğunu alaylı bir dille açıklıyordu.
1956. Başpiskopos Makarios'un sınır dışı edilmesinden sonra Kıbrıs'ta ayaklanmalar başladı.
1961. 27 Mayıs askeri darbesinden sonra, eski iktidar mensuplarını yargılamak üzere Yassıada duruşmaları Ekim1960 tarihinde başlandı. 592 sanık hakkında19 ayrı dava açıldı. Bu davalardan Çanakkale davası 1961'de karara bağlandı. Adnan Menderes ve üç eski bakan iki muhalif milletvekilinin seyahat özgürlüğünü engellemek suçuyla yargılandılar ve mahkum oldular.
1965. Zonguldak'ta1500 maden işçisi greve başladı.
1969. Anadolu Ajansı çalışanları greve çıktı.
Aynı gün, Martin Luther King'in katili James Earl Ray 99 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı.
1972. Türkiye Büyük Millet Meclis'i Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın idamlarını onayladı.
1973. İstanbul, Ankara, İzmir ve Adana sıkıyönetim komutanlıkları bir bildiri yayımlayarak, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin selametle sonuçlanması için, Millet Meclisine baskı yapabilecek veya Türk Silahlı Kuvvetleri'ni rencide edebilecek her türlü bildiri, beyanat, yazı ve haberin yayınlanması yasaklandı.
1974. Cumhuriyet'in 50. yılını Kutlama Komitesi tarafından İstanbul'un Karaköy Meydanı'na dikilen Gürdal Duyar'ın "Güzel İstanbul" adlı çıplak kadın heykeli, "müstehcen" olduğu gerekçesiyle bazı kesimlerin, özellikle de hükümetin Milli Selamet Partisi kanadının tepki göstermesine yol açtı.
1976. CHP Parti Meclisi1976 yılı bugün yayımladığı bir bildiriyle, "Kamu İktisadi Teşebbüsü hisselerinin satışı ihanet olur" açıklamasını yaptı. Bildiride şöyle denildi. "Cephe hükümeti şimdi de KİT'lerin yüzde 49 hissesini satmak istiyor. İktidar aslında halkın malı olan fabrikaları zenginlere devretmek istemektedir.Bu hareketi halkımıza yapılmış bir ihanet saymaktayız."
1978. Başbakan Bülent Ecevit ile Yunanistan Başbakanı Konstantin Karamanlis, İsviçre'nin Montreux kentinde bir araya gelerek iki ülke arasındaki ilişkiler hakkında görüştüler.
1982. Bülent Ecevit'in pasaport isteği, CHP hakkında savcılık soruşturması yürütüldüğü gerekçesiyle reddedildi.
1986. 17 Mayıs1982'den beri devam eden Barış Derneği davasının tutuklu 6 sanığı tahliye edildi. Davada tutuklu sanık kalmadı.
Sanıkların aynalı odalarda sorgulanması ve ifadelerinin video bantlara kaydedilmesi uygulaması başladı.
1987. ABD Kongresi'nin Ermeni Tasarısını kabul etmesi durumunda, Cumhurbaşkanı Evren'in mayıs ayındaki ABD gezisini iptal edeceği Washington'a iletildi.
1988. Çalışanlardan yüzde 2, işverenlerden yüzde 3 kesinti yapılarak bir fonda toplanmasını öngören zorunlu tasarruf yasası çıktı.
1989. Türk Resim Sanatı'nda Figüratif Gelişme Sergisi İstanbul'da açıldı. Sergide Türk resim sanatının ilk evrelerinden bugüne figür, manzara ve ölü doğa temalı resimler yer aldı. Osman Hamdi Bey, Hoca Ali Rıza gibi sanatçıların yanında Ömer Uluç, Komet, Cihat Burak, Mehmet Güleryüz gibi günümüz sanatçılarının yapıtlarına yer verildi.
Avrupa Kulüpler Kupası'nda finale yükselen ilk Türk basketbol takımı Efes Pilsen, Yunanistan'ın Aris takımına yenilerek ikinci oldu.
1994. Avrupa Parlamentosu, Türkiye'ye Kürtler'e özerklik tanınması için çağrı yaptı.
1995. Kalipso Kralı Metin Ersoy'un kızı yüzünden başladığı öne sürülen bir kavga Fenerbahçe Lisesi'nde satırlı, bıçaklı bir baskınla sürdü. Okula baskını engellemeye çalışan öğrencilerden İlimdar Kalkan öldü.
1998. Akit gazetesi yazarı Yaşar Kaplan tutuklanarak Mamak Cezaevine konuldu.
2000. Necmettin Erbakan, Bingöl'de1994 yılında yaptığı konuşmada halkı kin ve düşmanlığa tahrik ettiği gerekçesiyle1 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Bugün Doğanlar:
1850. ABD'de siyah kadınların örgütlenmesine öncülük eden eğitimci Brown, Hallie Quinn
1873. Yapıtları Fyodor Dostoyevskiy ile karşılaştırılan Alman yazar Jakob Wassermann.
1903. 1873. Caz tarihinin en özgün beyaz trompetçilerinden Amerikalı müzisyen Bix Beiderbecke.

Bugün Ölenler:
1963. 38 yıl önce bugün Maarif Kitaphanesi ve Matbaası sahibi ve Saatli Maarif Takvimlerinin kurucusu Naci Kasım.
1985. Sovyetler Birliği lideri Konstantin Çernenko.
1989. Baterist Salim Ağırbaş.
1993. Gazeteci yazar Emil Galip Sandalcı İstanbul'da.
1994. Amerikalı yazar Charles Bukowski.
1999. 2 yıl önce bugün şair Salah Birsel İstanbul'da.İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümünü bitirdi. Türk Dil Kurumu yönetim kurulu üyeliği yaptı. İlk şiiri1937 yılında Gündüz dergisinde çıkmıştı. Kendine bağımsız bir şiir yapısı kurdu. Şiirlerini Dünya İşleri, Hacivatın Karısı, Kikirikname, Haydar Haydar, Yaşama Sevinci, Rumba da Rumba, Sevdim Seni Ey İnsan kitaplarında yayımladı.

 

[PaSikA]

11 Mart

1924. Abdülmecit, İsviçre'de ajans temsilcilerine yazılı bir demeç verdi; " TBMM'nin Hilafet'i ilga kararı yersiz ve yolsuzdur."

1938. Avusturya Şansölyesi Schuschnigg istifa etti;yerine gelen Nazi yanlısı Seyss-Inquart'ın daveti üzerine Alman birlikleri Avusturya'ya girdi.

1947. Türkiye Uluslararası İskan ve Kalkınma Bankası ve Uluslararası Para Fonu Teşkilatı'na (International Monetary Fund) katıldı.

1949. İsrail ve Ürdün Rodos'ta ateşkes antlaşması imzaladı.

1958. Türkiye "Mısır, Suriye ve Yemen" devletlerinin oluşturduğu Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni tanıdı.

1955. İstanbul'a uskumru akını; Balıkhaneye 250 ton uskumru geldi.

1959. Vatan gazetesinden iktibas ettiği bir yazıdan dolayı, Ankara Toplu Basın Mahkemesi'nde yargılanmakta olan Ulus gazetesi Yazı işleri müdürü Ülkü Arman1 yıl 4 ay hapse, 4 000 lira ağır para cezasına mahkum edildi. Ayrıca Ulus gazetesi1 ay süreyle kapatıldı.

1962. İstanbul İşçi Sendikaları Birliği feshedildi. Bundan sora birliğin görevlerini Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu yerine getirecek.

Danıştay Anrara'daki12 bin gecekondunun yıkılmasını onayladı.

1965. İstanbul Şehir Tiyatroları'nda "edebi heyet" kurulması kararına sanatçılar tepki gösterdi.

1969. Başbakan Süleyman Demirel bir açıklama yaparak, Genelkurmay Başkanı Cemal Tural'ın görevinden alınarak Yüksek Askeri Şura üyeliğine atandığını, yerine de Kara Kuvvetleri Komutanı Memduh Tağmaç'ın getirildiğini söyledi. Bir gün sonra Cemal Tural ile Memduh Tağmaç arasında devir teslim töreni yapıldı.

1972. "Anarşistler"e yardım ettikleri ileri sürülen 57 subayla 11 astsubay ordudan atıldı.

1976. Nixon Şili'deki seçimler sırasında Allende'nin seçilmesini önlemek için CIA'ya emir verdiğini itiraf etti.

1981. Mehmet Ali Ağca'nın İran'a kaçmasına yardımcı olduğu ileri sürülen ülkücü Timur Selçuk Erzurum'da yakalandı.

1982. Kapatılan CHP'nin eski Genel Başkanı Bülent Ecevit'in Nevşehir Emniyet Müdürü'ne, "Sen nasıl müdürsün ?" diyerek hakaret ettiği iddiasıyla ifadesi alındı.

1983. THKP-C Kurtuluş davasına İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı 2 No'lu Askeri Mahkemesi'nde başlandı.
.
1985. Mihail Gorbaçov Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreterliğine getirildi.

1988. Türk-İş üyesi işçiler hükümeti, işverenleri ve pahalılığı protesto etmek için ülke çapında yemek boykotu yaptı.

1990. Litvanya tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti.

1991. Kürdistan Yurtseverler Birliği Başkanı Celal Talabani, gizlice geldiği Ankara'da Cumhurbaşkanı Turgut Özal'la çeşitli görüşmeler yaptı.

1994. Sosyolog yazar İsmail Beşikçi, Mahkemelerin Açtığı Yol kitabında bölücülük propagandası yaptığı iddiasıyla İstanbul DGM tarafından 2 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

1995. Pişmanlık yasasından yararlananların sayısının1955 olduğu açıklandı.

1996. Demokrasi ve Barış Partisi DBP kuruldu.

1997. Hakkında gıyabi tutuklama kararı bulunan eski Özel Harekat Dairesi Başkan Vekili İbrahim Şahin teslim oldu ve cezaevine kondu.

Amasya'da el yazması Kuran çalınması olayıyla ilgili yargılanan Ayşegül Tecimer, gıyabında 4,5 yıla mahkum oldu. Tecimer'in ABD'ye kaçtığı öğrenildi.

Taksi şoförlerinin öldürülme olaylarının artması üzerine İstanbul taksicileri konvoy oluşturarak protesto gösterisi yaptı.

2000. Rusya'da vergi kaçahçılığını önlemek için her vatandaşa vergi numarası uygulamasını Ortodoks Kilisesi, "Tanrı karşıtı bir davranış" olarak ilan etti.



Bugün Doğanlar:


1916. 1964-70 ve 1974-76 arasında iki kez İngiltere başbakanı olan İşçi Partili siyasetçi Harold Wilson.

1926. Martin Luther King'in yakın çalışma arkadaşı Ralph David Abernathy.

1921. Caz ve klasik müziği kaynaştırdığı tangolarıyla bilinen bandoninci Astor Piazzola.



Bugün Ölenler:

1935. Türkçülük akımının öncülerinden, tarihçi ve siyaset adamı Yusuf Akçura. İstanbul'da. Türkçülükle ilgili derneklerin hemen hemen tümünde kurucular arasındaydı. Türk Ocakları'nın kurucuları arasında yer aldı. İstanbul Milletvekilliği yaptı.1932 yılında seçildiği Türk Tarih Kurumu Başkanlığı görevini ölümüne değin sürdürdü. Türkçülük akımını benimseyenlerce "Pantürkizmin babası" olarak nitelendi.

1967. Şair, yazar, mizahçı Yusuf Ziya Ortaç, İstanbul'da. 1923'de Orhan Seyfi Orhon'la birlikte çıkarmaya başladığı mizah dergisi Akbaba'yı ölünceye kadar yayımladı. Şiirlerini başlangıçta aruzla yazan Ortaç Ziya Gökalp'i tanıdıktan sonra hece ölçüsünü benimsemiştir. Hecenin beş şairinden biri olarak ünlendi. Tiyatro oyunları da yazan Yusuf Ziya Ortaç'ın Binnaz adlı oyunu Türk tiyatro tarihinin en başarılı piyeslerinden biridir. Şiir kitapları: Akından Akına, Cenk Ufukları, Aşıklar Yolu, Yanardağ, Kuş Cıvıltıları . Romanları: Göç, Üç Katlı Ev. Fıkralaro: Beşik, Ocak

1968. İstanbul Belediye Başkanı Haşim İşcan. 1963'de CHP'den aday gösterildiği seçimde, İstanbul'un tek dereceli seçimle iş başına gelen ilk belediye başkanı oldu. Ölümünden sonra Saraçhanebaşı'ndaki alt ve üst geçide adı verildi.

1969. Bestekar Sadi Işılay.

1980. Gazeteci, yazar Mehmet Zekeriya Sertel, Paris'te. İşçi sınıfını savunan, sosyal ve politik düzeni eleştiren, sosyalist düşünceyi gündeme getiren yazılarından dolayı birçok kez yargılanıp hapis cezalarına çarptırılan Zekeriya Sertel, uzun yıllar yurtdışında sürgünde yaşamak zorunda kaldı. Eşi Sabiha Sertel ve arkadaşlarıyla1936'dan başlayarak Tan gazetesini çıkardı. Tan gazetesi II. Dünya Savaşı boyunca savaşa, faşizme ve faşizmin Türkiye'deki işbirlikçilerine karşı mücadelenin sesi oldu. Tan 4 Aralık1945'te, kışkırtılmış gruplar tarafından yakıldı. Bu olaydan sora Zekeriya ve Sabiha Sertel Türkiye'den ayrılmak zorunda kaldılar. Sürgün yıllarını Azerbaycan ve Fransa'da geçirdiler.1977'de Türkiye'ye dönmesine izin verilince ;İstanbul'a geldi. Milliyet gazetesinde yayımlanan "Nazım Hikmet'in Son Yılları" adlı yazı dizisi nedeniyle eleştirilere uğradı ve yeniden yurtdışına çıkmak zorunda kaldı. .Zekeriya Sertel anılarını "Hatıralarım" adlı kitapta, Nazım Hikmet'e ilişkin anı ve gözlemlerini "Mavi Gözlü Dev" adlı kitapta anlattı.

 

[PaSikA]

12 Mart

1921. İstiklal Marşı, milli marş olarak, Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

1925. Çin'de Guomindang Başkanı Sun Yat-Sen öldü, Yerine General Çan Kay-şek getirildi.

1930. Hindistan'da Mahatma Gandhi, tuz üretimindeki hükümet tekeline karşı çıkmak amacıyla, Ahmetabat'tan 300 millik denize yürüyüşe başladı.

1933. Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nce eski sözcüklere Türkçe karşılık bulmak için Dil Anketi başlatıldı.

1947. ABD Başkanı Harry Truman Amerikan Kongresi'nden Sovyetler Birliği'nin baskısı altında bulunan Türkiye ve Yunanistan'a toplam 400 milyon dolarlık bir yardımda bulunulması ve bu devletlerin sivil ve askeri personeline ABD'de eğitim verilmesi için yetki istedi. Kongre, Truman'ın bu talebini kabul etti ve Yunanistan ve Türkiye'ye yardım Kanunu'nu yürürlüğe koydu. Öngörülen 400 milyon dolar yardımın100 milyon doları Türkiye'ye 300 milyon doları ise Yunanistan'a ayrıldı. Yardımın yerinde ve amacına uygun kullanılıp kullanılmadığı ABD tarafından gönderilen yetkililerce denetlenecekti. Türkiye Amerikan hükümetinin onayını almadan kendisine askeri yardım çerçevesinde verilen hiçbir madde veya malumatı kullanamayacaktı.

1951. Demokrat Parti Konya İl Kongresi'nde fes, çarşaf ve Arap harflerinin serbest bırakılması istendi.

1955. Cumhurbaşkanı Celal Bayar başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Atatürk Üniversitesi'nin Erzurum'a kurulmasını kararlaştırdı.

1956. Üç kadın milletvekili çarşafın yasaklanması için Meclis'e bir kanun teklifi sundu.

1958. Demokrat Parti Eskişehir İl Başkanı ve Demokrat Eskişehir gazetesi sahibi Ali Rıza Ilıca'nın, Son Söz gazetesi sahibi Abdülkadir Gürol aleyhine açtığı yayın yoluyla hakaret davası sonuçlandı; Gürol'un11 ay 20 gün hapsine, gazetesinin de1 ay süreyle kapatılmasına karar verildi.

1959. Ankara Toplu Basın Mahkemesi, Amerikalı gazeteci Pulliam'ın Türkiye hakkında yazdığı bir yazıyı Ulus gazetesinde yayımladığı gerekçesiyle gazetenin yazı işleri müdürü Erman'a16 ay hapis cezası verdi; Ulus bir ay kapatıldı.

Haber gazetesinin sahibi ve yazı işleri müdürü Vedat Refiioğlu'na usulsüz tekzip yayımlamaktan12 gün hapis cezası verildi.

1961. Konya'da Arapça öğreten 48 mahalle okulu kapatıldı.

Bayındırlık Bakanı Mukbil Gökdoğan, İstanbul Boğazzı'nda yapılacak asma köprünün şimdilik uygulamaya konamayacağını bildirdi. Bakan Gökdoğan, "İktisadi durumumuz düzeldiği zaman asma köprü meselesini ele alabiliriz. Şimdilik asma köprüden önce yapılacak birçok işimiz var. Kanaatimce asma köprü işi on yıldan önce ele alınamaz" dedi.

1966. Yazar Orhan Kemal ile Türkiye İşçi Partisi Fatih İlçe Başkanı Mehmet Şahin hücre çalışması ve komünizm propagandası yaptıkları gerekçesiyle tutuklandılar.

Aynı gün15 yaşında bir ortaokul öğrencisi de komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı. Edebiyat öğretmeninin "Atatürk'ü başka bir dünya lideriyle karşılaştırınız" konulu ödevinde öğrenci Atatürk'ü Lenin'le karşılaştırmıştı. Öğretmen öğrenciyi ihbar etti ve öğrenci tutuklandı.

1967. Cumhuriyet Halk Partisi, 22 Şubat tarihli yazısında CHP'yi komünistlikle suçlayan Dünya gazetesi başyazarı Falih Rıfkı Atay'ı mahkemeye verdi.

1970. CHP Genel Başkanı İsmet İnönü TBMM'de yapyığı konuşmada "Demirel'den daha fazla irticayı temsil eden ve koruyan bir kimse yoktur. Kendisinden daha ileri bir din istismarcısı olamaz" dedi

1971. Silahlı Kuvvetler, hükümeti ve parlamentoyu suçlayan bir muhtıra verdi. Başbakan Demirel istifa etti. Muhtıra Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç, Kara Kuvvetleri Komutanı Faruk Gürler, Hava Kuvvetleri Komutanı Muhsin Batur ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Celal Eyiceoğlu'nun imzasını taşıyordu.

İnegöl'de kalabalık bir grup "Dinsizlere ölüm" sloganıyla yürüyüş yaptı, kimi ev ve işyerleri taşlandı.

1978. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan demir çelik dağıtımıyla ilgili yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmeliğe göre her ilde valilin başkanlığında bir komisyon kurulacak. İnşaat demiri almak isteyen müteahhitler ve diğer ihtiyaç sahipleri bu komisyona başvuracaklar ve ihtiyaç belgesi alacaklar. Belgeyi alan vatandaş doğrudan doğruya satış deposuna giderek demirini alabilecek. Bu yöntemin amacının karaborsanın önlenmesi ve aracının ortadan kaldırılması olduğu açıklandı.

1979. Pakistan ve İran CENTO'dan çekileceklerini açıkladı.

1982. 30 idam istemli ve159 sanıklı İstanbul Dev-Yol davası başladı.

1983. Osmanlılar zamanında yapılan Hamidiye suyu ihracından bu yana ilk defa olarak su ihraç etmeye başlandı. İzmir'den Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Suudi Arabistan'a su ihracı başladı.

1985. Kanada'nın başkenti Ottawa'daki Türk Büyükelçiliği'ne Ermeni militanlar bir saldırı düzenledi. Elçilik kapısında görevli Kanadalı polis öldürüldü,11 kişi rehin alındı. Büyükelçi Coşkun Kırca saldırganlardan pencereden atlayarak kurtuldu.

1986. Yüce Divan tarafından iki yıl hapse mahkum edilen eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar, mahkumiyetini çekmek üzere Ankara Merkez Cezaevine kondu.

1987. ABD Kongresi Reagan yönetiminin Türkiye için istediği125 milyon dolarlık ek askeri yardım isteğini onaylamadı.

1990. Parlamentoda grubu bulunan siyasi partilerin liderleri12 Eylül sonrası ilk kez TBMM Başkanı Kaya Erdem'in çağrısı üzerine bir araya geldiler.

1991. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Rusya'da SSCB lideri Gorbaçov ile dostluk ve işbirliği antlaşması imzaladı.

1993. Bombay'daki bombalı araba saldırısında 300 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı, saldırıyı üstlenen olmadı.

Ankara Savaş Karşıtları Derneği kuruldu.

1994. 5 yedeksubay öğrencinin ölümüyle sonuçlanan Tuzla'daki eylemi gerçekleştirdikleri öne sürülen 37 kişi yakalandı.

1996. ANAP-DYP hükümeti TBMM'de 207'ye karşı 257 oyla güvenoyu aldı.

1997. Hopa'dan Karadeniz'e açılan ve Gürcistan karasularını ihlal eden Türk balıkçı teknelerine bir Rus hücumbotundan aeş açıldı.1 balıkçı öldü, 23 balıkçı Batum'da tutuklandı. Tutuklanan balıkçılar iki gün sonra serbest bırakıldı.

1998. 3 yıl önce bugün tiyatronun unutulmaz komedyenlerinden Ali Sururi İzmir'de öldü.

2000. Papa II. John Paul, Kilise'nin geçmişte Yahudilere, muhaliflere, kadınlara ve yerlilere karşı işlediği günahlardan ötürü af diledi.

 

[PaSikA]

13 Mart

1781. Alman kökenli İngiliz astronom William Hershel, Uranüs gezegenini keşfetti. Güneş sisteminin yedinci gezegeni olan Uranüs'ün daha önceleri bir yıldız olduğu sanılıyordu.
1926. Mustafa Kemal Paşa'nın Falih Rıfkı (Atay), ve Mahmut (Soydan) beylere anlattığı hayat hikayesi ve hatıralarının kısaltılmış şekli Milliyet gazetesinde yayımlandı.
1951. Demokrat Parti İzmir Belediye Başkanı Rauf Onursal, CHP Genel Başkanı İsmet İnönü'nün Halife Abdülmecit gibi sınır dışı edilmesini istedi.
1954. Cemal Reşit Rey konser vermek üzere Yugoslavya'ya gitti.
1955. Fenerbahçe-Galatasaray futbol maçında taraftarlar tribünde birbirlerine girdiler,1 kişi öldü.
1969. Atilla Tokatlı'nın hazırladığı Sovyet Şairleri Antolojisi toplatıldı.
1970. Halide Edip Adıvar'ın büstü açıldıktan üç gün sonra dinamitlendi.
1973. Meclis'te cumhurbaşkanlığı seçimi için turlar başladı. Faruk Gürler 200, Tekin Arıburun 282, Ferruh Bozbeyli 48 oy aldı. Üçte iki çoğunluk olan 423 ve salt çoğunluk olan 318 oya erişilemedi. Seçim çıkmaza girince Genelkurmay Başkanı Semih Sancar parti liderleriyle görüştü. AP Genel Başkanı Süleyman Demirel diğer liderlerin aksine bu görüşmeyi gizledi, görüşmenin radyodan açıklanması üzerine "bana mı inanacaksınız, radyoya mı?" diye sordu. Genelkurmay Başkanlığı'nın resmi açıklaması üzerineyse, "Dün dündür, bugün başka bir gündür" dedi.
1974. Barzani yandaşı Kürtlerle Irak askerleri arasında çıkan çatışmalar üzerine, Türkiye sızmaları önlemek için Irak sınırını kapattı.
1978. Genelkurmay Başkanı Evren "Ordu parlamenter sisteme saldıranları yok edecek güçtedir" dedi
1979. Adalet Partisi, 4. Beş Yıllık Plan'ın esas yönünden Anayasa'ya aykırı olduğu iddiasıyla iptalini istedi.
İstanbul'da özel öğrenci yurtları kapatıldı.
1982. İki kişiyi öldürmekten idama mahkum edilen Türkiye Komünist Emek Partisi'nin (TKEP) üyesi Seyit Konuk, Necati Vardar ve İbrahim Ethem Coşkun isimli üç işçinin idam cezası İzmir'de Buca kapalı Cezaevi'nde infaz edildi.
1983. Beylerbeyi'nde restore edilmekte olan tarihi İsmail Hakkı Efendi Yalısı gece çıkan yangında tamamen yandı. Yalının yanındaki 205 yıllık Beylerbeyi Camii'nin kubbesi de tamamen yandı.
Aynı gün, Cumhurbaşkanı Kenan Evren Antakya ve Mersin'de halka hitap ederek yaptığı konuşmada " Eski partilerin hemen hemen aynı kişilerle, yalnız iki isim değiştirerek, yeniden hortlamalarına müsaade edemeyiz" dedi. Evren eski siyasilerden, "Kendilerine kul köle olacak kişilerden kurulacak partinin büyük bir çoğunlukla seçimi kazanmasıyla, seçimden sonra tekrar eski koltuklarına oturtulmayı düşleyenler" diye söz etti. Konuşmasını, "Nasıl12 Eylül'den önce bu kişileri tekrar tekrar uyardık ama dinlemediler,sonunda başlarına12 Eylül yumruğu indiyse, nasıl 7 Kasım'dan önce yapılan ikazları da dinlemeyip bu defa da Türk halkının yumruğunu yediler ise şimdi yine ikaz ediyorum. Üçüncü bir yumruğu yememek istiyorlarsa derhal bu girişimlerden vazgeçsinler" diye sürdürdü.
1984. Gümrük kaçakçılığı davasından yargılanan Abuzer Uğurlu Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi tarafından 15 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı.
Türkiye'nin Ottawa Büyükelçiliği Ticaret Müşaviri Kemalettin Kani Güngör'e suikast girişiminde bulunan 4 Ermeni Kanada'da tutuklandı.
1986. Fatsa Dev-Yol davası savcısı Hakim Binbaşı Halit Cengiz, rüşvet, dolandırıcılık gibi suçlardan toplam 29 yıl 2 ay hapis cezasına çarptırıldı.
Odalar Birliği Başkanlığı'ndan ayrılarak DYP'ye giren ve genel başkanlık seçimlerinde ağır yenilgiye uğrayan Mehmet Yazar, yeni bir siyasi parti kurmak için1986 yılı bugün DYP'den istifa etti.
1987. Uluslararası Halter Federasyonu, halterci Naim Süleymanoğlu'na, Türkiye'ye iltica tarihinden 6 Aralık1987 tarihine kadar yarışmalardan men cezası verdi.
1990. Hava Kuvvetlerinde sürdürülen "irtica operasyonunda" toplam146 subay ve astsubayın irticai faaliyetlerde bulundukları gerekçesiyle orduyla ilişkilerinin kesildiği açıklandı.
1992. Erzincan'da 6,3 şiddetinde deprem oldu;492 kişi öldü.
İstanbul Ticaret Odası yönetim kuruluna ilk kez bir kadın seçildi.
1994. Kıbrıs Rum bandıralı bir tankerle bir Yunan şilebi Rumelikavağı açıklarında çarpıştı;19 gemici öldü,19 kişi yaralandı, 9 gemicinin kayıp olduğu açıklandı.
SHP İstanbul İl Başkanı Yüksel Çengel, Belediye Başkanlığı adayı Zülfü Livaneli'nin "İSKİ skandalına bulaşmış yönetimle çalışmam" demesi üzerine istifa etmek zorunda kaldı.
1995. 12-13 Mart gecesi İstanbul Gazi mahallesinde 3 kahvehane otomatik silahlarla tarandı. Alevi dedesi Halil Kaya öldü, 20 kişinin yaralandı.Saldırganlar olay yerinden uzaklaştıktan sonra gasp ettikleri taksinin şoförünü boğazını keserek öldürdüler ve taksiyi ateşe vererek kaçtılar.Çoğunluğunu Alevilerin oluşturduğu mahalle halkı olayları protesto etmek için geceyi sokakta geçirdi, olaylara ilgisiz kalmakla suçladıkları karakola yürüdü. Polis mahalle halkını havaya ateş açarak durdurmaya çalıştı.1 kişi kurşunlanarak ölürken pek çok kişi de yaralandı. Gece boyunca durulmayan olaylar günü de sürdü. Öğle saatlerinde Cemevi önünden karakola yürümek isteyen grupla polisin karşı karşıya geldi. Polisin göstericilerin üzerine ateş açması sonucu 15 kişi öldü, aralarında polis, jandarma ve gazetecilerinde bulunduğu 100'den fazla insan yaralandı. Olayları önleyemeyen polis, askerden yardım istedi. Askerleri önce alkışlarla karşılayan grup daha sonra "Asker Sivas'ta neredeydi?" diyerek bu kez taş yağmuruna tuttu. Gazi, Zübeyde ve Esentepe mahallelerinde sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
Aynı gün, edebiyatımızın ustalarından Melih Cevdet Anday'ın 80. doğum yılı PEN Yazarlar Derneği'nin düzenlediği bir toplantıyla kutlandı. Melih Cevdet Anday garip akımının üç kurucusundan biriydi. Pablo Neruda ondan, "Nazım Hikmet'ten sonra çok büyük bir Türk şairi daha buldum. Bütün gece gözüme uyku girmedi" diye söz etmişti.
1996. Efes Pilsen basketbol takımı Avrupa Koraç Kupası'nı aldı.
1998. Başbakanlık bünyesinde kurulan Sivil Çalışma Grubu, hazırladığı Türban Raporu'nda, türbanın "kılık kıyafetle ilgili mevzuata aykırı" olduğunu vurguladı. Raporda, "Kamu görevlileri ve öğrencilerin, devlet daireleri ile okul ve üniversitelerden oluşan eğitim kurumlarının kapalı mekanlarına türbanla girilmesi disiplin suçu oluşturur" denildi.

Bugün Doğanlar:
1800. Altı kez sadrazamlık görevinde bulunarak Tanzimat'ın başlıca mimarlığını üstlenmiş olan Osmanlı devlet adamı Mustafa Reşit Paşa.
1890. Libya'nın bağımsızlığına kavuşmasını sağlayan Kral I. İdris.
1900. Eserleriyle 1963 Nobel Edebiyat Ödülü'ne değer görülen Yunanlı şair Yorgo Seferis.

Bugün Ölenler:
1952. İslamiyet ve dinler tarihi üzerine yaptığı inceleme ve araştırmalarla tanınan gazeteci, yazar Ömer Rıza Doğrul, İstanbul'da. 1893'te Kahire'de doğan Ömer Rıza El-Ezher Medresesi'nde din öğrenimi görmüştü. Yazı hayatının ilk yıllarında İslamcılığı savunan yazılar yazmıştı. Cumhuriyetin ilanından sonra Akşam, Tan, Cumhuriyet gazetelerinde İslam tarihi, dinler tarihi, siyasi yazılar kaleme aldı.1950 genel seçimlerinde Demokrat Parti listesinden Konya milletvekili seçildi.
1970. Yazar ve dublaj sanatçısı Adalet Cimcoz..Türk sinemasının önde gelen kadın oyuncularından Belgin Doruk, Türkan Şoray, Fatma Girik, Filiz Akın gibi birçok sanatçıyı uzun yıllar beyaz perdede seslendirdi. Adalet Cimcoz Yeditepe, Varlık, Yeni Ufuklar dergilerine şiir, öykü ve kitap tanıtımı yazıları yazdı. Brecht, Kafka, Traven gibi yazarların eserlerine Türkçe'ye çevirdi. Kafka'nın sevgilisi Milena'ya yazdığı mektuplardan oluşan Milena'ya Mektuplar çevirisiyle Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü kazandı.
1971. Gazeteci ve oyun yazarı Cevat Fehmi Başkut. Vakit, Son Posta ve Cumhuriyet gazetelerinde yazı işleri müdürlüğü yapmış pek çok eser vermişti. Bunlar arasında "Sana Oy Veriyorum", "Buzlar Çözülmeden", "Paydos", "Harputta Bir Amerikalı" adlı oyunları sayılabilir.

 

[PaSikA]

14 Mart

1827- TIP BAYRAMI: II. Mahmut döneminde, Hekimbaşı Mustafa
Behçet'in önerisiyle ilk cerrahhanenin, Şehzadebaşı'ndaki
Tulumbacıbaşı Konağı'nda ''Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i
Amire'' adıyla kurulması, daha sonra ''Tıp Bayramı'' olarak
kutlanmaya başlandı.
1879- Fizik bilgini Albert Einstein, Ulm'da doğdu.
1919- Yunanlıların, İzmir'e çıkarma planı, İngiltere Başbakanı
Lloyd George, Fransa Başbakanı Clemenceau, İtalya Başbakanı
Orlando ve ABD Başkanı Wilson tarafından kabul edildi.
1935- İstanbul Belediye Meclisi, Darülaceze'nin adını
Düşkünler Evi olarak değiştirdi.
1939- Hatay Meclisi, Türk Lirası'nı resmi para olarak kabul etti.
1953- Sovyetler Birliği Komünist Partisi 1. Sekreteri Stalin'in
ölümü üzerine yerine getirilen Malenkov, görevini 8 gün sonra
Kruşçev'e devretti.
1955- Besteci, kanto sanatçısı Şamran Hanım (Kelelciyan) 85
yaşında öldü.
1964- BM Güvenlik Konseyi, Barış Gücü'nün Kıbrıs'a gitmesini
kararlaştırdı.
1977- Ressam Hikmet Onat 95 yaşında İstanbul'da öldü.
1978- Tiyatro ve sinema oyuncusu Aziz Basmacı İstanbul'da öldü.
1980- ABD Hava Kuvvetleri'ne ait C-130 tipi askeri nakliye uçağı,
İncirlik Hava Üssü'ne iniş yaparken düştü. 18 ABD askeri öldü.
1983- Devlet Güvenlik Mahkemelerinin kurulmasını öngören yasa
tasarısı, Danışma Meclisinde kabul edildi.
2000- Greenpeace, yıllardır çevre kirliliği konusunda mücadele
ettiği uluslararası kuruluşlardan Shell petrol şirketine ortak oldu.
2003- Türkiye Cumhuriyeti'nin 59. Hükümeti Siirt Milletvekili
Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında kuruldu.
2008- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya,
''laikliğe aykırı fiillerin odağı haline geldiği'' iddiasıyla
AK Parti'nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı.

 

[PaSikA]

15 Mart

1933. Almanya'da Hitler Üçüncü Reich'ı ilan etti.

1938. Sovyetler Birliği'nde olağanüstü mahkemede ölüm cezasına çarptırılan, aralarında Ekim Devrimi'nin önderlerinden Nikolay Buharin'in de bulunduğu 18 kişinin cezaları infaz edildi.

1947. Son Telgraf gazetesi hakkında, seçim kurulları tarafından verilen ilanları bütün baskılarında kullanmadığı gerekçesiyle soruşturma açıldı.

1949. Meclis'te bir konuşma yapan Rize Milletvekili Fahri Kurtuluş, Lermontov'un 110 yıl önce yazdığı ve 1945'te Türkçe'ye çevrilen bir kitapta milli duygularımızı rencide eden bölümler olduğunu söyleyerek, bu bölümlerin kitaptan çıkarılmasını istedi. Fahri Kurtuluş, 110 yıl önce yazılmış kitaptan bölüm çıkarılmasını garipseyen ve bu yolda yayın yapan Cumhuriyet gazetesinin sahiplerini de ağır bir dille eleştirdi.

1951. İsveç'teki yarışmalar sırasında bir saat hırsızlığına karıştıkları gerekçesiyle 6 ay müsabakalara katılmaları yasaklanan güreşçiler Ali Yücel ile Bektaş Can'ın cezaları, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Merkez Danışma Kurulu'nca süresiz boykota çevrildi.

1953. İstanbul Tekstil Sendikaları'nın Zeytinburnu Çimento Fabrikası işçilerinden 53'ünün işten çıkarılmasını ve tazminatlarının ödenmemesini protesto etmek için Taksim'de yapmak istedikleri mitinge izin verilmedi.

1955.Tiyatro sanatçısı Muammer Karaca'nın yaptırdığı "Karaca Tiyatrosu" İstiklal Caddesi Sular İdaresi Sokağında açıldı.

1970. 21 yıl önce bugün 32. hükümet olarak Üçüncü Demirel Hükümeti Meclis'ten güvenoyu aldı. Oylamadan sonra bir konuşma yapan Başbakan Demirel "Buhrandan tecrübe edinilerek çıkılmıştır" dedi. CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit ise "Hükümet bunalımı sona erdi. Şİmdi ahlak bunalımının sona ereceği günleri bekleyeceğiz" dedi.

1971. Atatürk isminin özel okullarca kullanılması yasaklandı.

1972. Cezaevinden kaçan THKP-C liderlerinden Ziya Yılmaz'a yakalandıktan sonra ölüm cezası verildi.

1978. MSP lideri Necmettin Erbakan hakkında açılan davanın düşmesi amacıyla siyasi partiler yasasında değişiklik öngören ve Korutürk tarafından veto edilen yasa çıktı.

1980. 33 hükümlü ve tutuklu tünel kazarak Van Cezaevi'nden kaçtı. Kaçaklardan16'sı bir gün sonra yakalandı.

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit, "Demirel kendini Ayetullah sanıyor" dedi.

1981. Genelkurmay, aralarında Mehmet Ali Ağca'nın da bulunduğu 43 kişinin 17 Mart günü saat17.00'ye kadar teslim olmamaları halinde vatandaşlıktan çıkarılacağını duyurdu.

1982. 146 idam istemli 428 sanıklı İstanbul Dev-Sol davası başladı.

1984. İngiltere'de maden işçileri ülke çapında bir grev başlattı.

1988. Akbank Yönetim Kurulu üyeliğine getirilen ANAP Grup BaşkanVekili Sivas Milletvekili Mükerrem Taşcıoğlu'nun görevi bir gün sürdü. Taşcıoğlu,"Görevi kabul ettiğim doğrudur. Ancak siyasi hüviyetimin bazı yorumlara yol açacağini düşünerek görevden çekiliyorum" dedi. Mükerrem Taşcıoğlu eğer çekilmeseydi, bir siyasi görevi sürdürürken özel teşebbüste görev alan ilk siyasetçi olacaktı.

1989. Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda Türkiye'yi temsil eden Galatasaray, Monako takımı ile 12 yıl önce bugün Köln Müngersdorf Stadı'nda yaptığı maçta1-1 berabere kalarak Avrupa kupalarında yarı finale yükselen ilk Türk takımı oldu.

1990. Nusaybin'de bir PKK militanının cenazesinde çıkan olaylarda1 kişi öldü, esnaf kepenk kapattı.

DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel, MİT'in sivilleştirilmesini istedi. Demirel MİT'in başında muvazzaf subaylar olduğunu belirterek, "Bunların terfileriGenelkurmay'a aittir. Böyle olunca daha çok orayı göreceklerdir. MİT dönemin hükümetlerini1 960 Darbesi'nden, 1971 Muhtırası'ndan ve 1980 Müdahelesi'nden haberdar etmemiştir. Hükümet genellikle Angola'da olan bir harekatı bilirde Ankara'da olanı bilmez. Ortada, Türkiye'yi yeni bir istihbarat teşkilatına nasıl kavuşturalım diye bir soru vardır," dedi.

1991. Ankara Etlik'te bir kahvehane tarandı Dev-Sol örgütünün üstlendiği olayda biri polis iki kişi öldü,iki kişi yaralandı.

Mardin'in Dargeçit ilçesinde Halepçe katliamını protesto için yürüyüş yapan 7000 kişilik topluluğa güvenlik güçleri ateş açtı;1 kişi öldü.

1995. İstanbul'un Ümraniye ilçesinin eski adı1 Mayıs olan Mustafa Kemal mahallesinde,13 Mart günü Gazi mahallesinde polisin ateş açması sonucu15 kişinin ölmesini protesto gösterisi yapıldı. Gösteriyi engelleyemeyen polis, göstericileri ateş açarak durdurmaya çalışınca çıkan çatışmada 4 kişi öldü, 20'den fazla kişi yaralandı.İstanbul Valiliği Ümraniyede sokağa çıkma yasağı ilan etti.

1996. Refah Partisi İstanbul Milletvekili Aydın Menderes, Afyo'un Sandıklı ilçesinde geçirdiği trafik kazası sonucunda felç oldu.

1997. İzmir'in Bergamayı Destekleme Komitesi siyanürlü altına karşı 120 kilometrelik meşaleli maraton düzenledi.


Bugün Doğanlar:

1869. Birinci Dünya Savaşı öncesinde Polonya'nın Rusya'dan bağımsızlığını kazanması için verilen mücadelenin çnderlerinden ve Polonya Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı Stanislaw Wojciechowski.

1947. Amerikalı gitarist ve şarkıcı Ry Cooder.




Bugün Ölenler:

1955. Kantocu Küçük Şamram yani Şamram Kelleciyan, İstanbul'da.

1971. Oyun yazarı ve gazeteci Cevat Fehmi Başkut İstanbul'da. Basılan ilk kitabı Geceleri Bizi Kimler Bekliyor adlı bir röportaj dizisi olmuştu. Kadın Bir Defa Sever, Dişi Aslan adında iki roman, birkaç da polisiye romanı yayımlanmıştı. Oyun yazarlığına 1942'de başladı. Konularını gündelik hayattan, insanlar arasındaki gülünç çatışmalardan alan, kişilerini genellikle ahlak açısından eleştiren komedileriyle tanındı. Paydos en ünlü oyunudur. Yurtdışında profesyonel sahnelerde oynana ilk Türk piyesi olarak, Atina'da 65 kere temsil edilmiştir. 23 oyun yazmıştır.

1981. Şair ve yazar Yaşar Nabi Nayır İstanbul'da. Varlık dergisi ve Varlık yayınlarının kurucusuydu. Yalnız çağdaş dünya edebiyatını konu edinen aylık Cep dergisini çıkardı. Birçok şair, yazar ve çevirmenin yetişmesinde katkıda bulunmuştu. Yıllarca Uluslararası Pen Yazarlar Derneği'nin Türkiye başkanlığını yürüttü.1979'da kültür hayatına yaptığı katkılardan dolayı "Kültür Bakanlğı Büyük Ödülü"nü aldı. Muzaffer Reşit takma adıyla antoloji ve derleme kitapları hazırladı. Yaşar Nabi Nayır bir yayıncı olarak edebiyatta her türlü görüş ve akıma hoşgörüyü ilke edindi ve sanatçının özgürlüğünü savundu.1982 yılında anısına Yaşar Nabi Nayır Edebiyat Ödülü kondu.

1989. Besteci Saadettin Öktenay.

2000. Grafiker, tasarımcı, sanat yönetmeni, reklamcı, tiyatro dekorcusu Mengü Ertel.

 

[PaSikA]

16 Mart

1920.
"Kurtul Sevgili İstanbul
Güzel İstanbul
Ya beni şehit et, yahut da kurtul
Sen esir oldukça
Bana yaşamak dünyada haramdır / Haramdır mutlak!..."
Cevat Kazım'ın dizelerinde anlattığı İstanbul'un işgali 82 yıl önce bugün gerçekleşti. Şehzadebaşı karakolu ansızın basılmış, içeride bulunan askerler öldürülmüştü. İşgali öğrenen Mustafa Kemal, işgal kuvvetlerinin temsilcilerine çektiği protesto telgrafında, "İstanbul'un işgali olayında doğacak büyük mesuliyete son bir defa olarak dünyanın dikkat nazarını çekeriz" diyordu.
1940. 61 yıl önce bugün Nobel Ödülü'nü kazanan ilk kadın yazar Selma Lagerlöf 82 yaşında öldü.
1956. 45 yıl önce bugün, keman sanatçısy Suna Kan İtalya'da ödül aldı. Gazeteler, "Paganini sağ olsaydı, Suna Kan'ı alnından öperdi" diye yazdılar.
1964. Meclis'te gizli yapılan olağanüstü toplantıda, hükümete gerektiğinde Kıbrıs'a müdahale yetkisi verildi.
1965. Zeki Müren'in başrolünü oynadığı Çay ve Sempati oyunu, 16 Mart 1965 tarihinde Arena tiyatrosunda sahnelenmeye başladı.
1968. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Johnson Vietnam'a 35.000 ila 50.000 asker daha göndermeye karar verdi.
1969. 32 yıl önce bugün, Türkan Şoray, ücretini 60 bin liradan 75 bin liraya çıkardı. Böylece Türk sinemasının en pahalı oyuncusu oldu.
1971. Türkiye Halk Kurutuluş Ordusu liderlerinden Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan 16 Mart 1971 günü Sivas'a bağlı Gemerek'te jandarmayla girdikleri çatışma sonunda yakalandılar.
1978. 23 yıl önce 16 Mart günü öğle saatlerinde İstanbul Üniversitesi'nden çıkan kalabalık bir solcu öğrenci grubunun üzerine bomba atıldı, 7 öğrenci öldü, 31'i ağır olmak üzere 100'den fazla kişi yaralandı. Ölen öğrencilerin adları şöyle: Cemil Sönmez, Baki Ekiz, Hatice Özen, Hamit Akıl, A. Turan Ören, Murat Kurt, Abdullah Şimşek.
Olay kamuoyunda büyük bir tepkiyle karşılandı. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, DİSK, 20 Mart'ta "Faşizme İhtar" adıyla işi bırakma eylemi gerçekleştirdi. Polis Memurları Dayanışma Derneği, Pol-Der İstanbul Şubesi Başkanı, bombalı saldırı istihbaratının olaydan 10 gün önce üniversitedeki polis amirliğine bildirildiğini açıkladı. Olayın sanıkları olduğu ileri sürülen şimdiki Milliyetçi Hareket Parti milletvekili Mehmet Gül'ün de içinde bulunduğu 5 ülkücü delil yetersizliğinden beraat ettiler. Zamanaşımına bırakılan dosya, bir grup avukat tarafından 16 Mart 1988'de yeniden açıldı, yargılama sürüyor..
1978. Aynı gün İtalya'da eski başbakanlardan Aldo Moro, Kızıl Tugaylar örgütü tarafından kaçırıldı.
Sıkıyönetim Komutanlığı 1981 yılının 16 Mart'ında İstanbul'daki 156 cinayetin sağ eylemciler tarafından işlendiğini açıkladı.
1982. Yüce Divan'da rüşvet suçlamasıyla yargılanan eski Gümrük ve Tekel Bakanı Tuncay Mataracı 16 Mart 1982 günü 36 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1985. 16 yıl önce bugün, Yaşar Kemal'in aynı adlı romanından beyazperdeye uyarlanan ve Peter Ustinov'un yönetip oynadığı İnce Memed adlı filmin Türkiye'de gösterilmesi yasaklandı.
1996. Profesör İlhan Arsel'in Biz Profesörler adlı kitabının davasında savcı Abdurrahman Yılancı, hakim Yücel Yurdakul'u taraflılıkla suçlayarak reddetti. Savcının hakimi reddetmesi adliye tarihinde ilk kez gerçekleşti.
1999. 2 sene önce bugün, Birleşmiş Milletler'in Kosova'da, 70 gün sürecek hava harekatı başladı. Sırplara göre 2.000 Amerikalılara göre ise 5.000 kişinin öldüğü savaşın sonunda Sırp kuvvetleri Kosova'dan çekildi.

Bugün Doğanlar:
1839. 1901'de ilk Nobel Edebiyat ödülünü alan Fransız şair Sully Prudhomme.
1868. İşsiz güçsüzler ve yoksulların yaşantısını merkezine alan roman, öykü ve oyunlarıyla bilinen sosyalist gerçekçi akımın öncülerinden Rus yazar Maksim Gorkiy.
1878. Subaylıktan İran hükumdarlığına yükselerek ülkesinin modernleşmesine yönelik reformları başlatan Reza Şah Pehlevi.
1940. Paris'te Son Tango adlı filmiyle ünlenen İtalyan film yönetmeni Bernardo Bertolucci.

Bugün Ölenler:
1940. 61 yıl önce bugün Nobel Ödülü'nü kazanan ilk kadın yazar Selma Lagerlöf 82 yaşında öldü.

 

[PaSikA]

17 Mart

1944. Varlık Vergisi'nin tasfiyesine ilişkin yasa yürürlüğe girdi.
1954. Türk Milli Futbol Takımı Dünya Kupası grup eleme maçlarında, Madrid'de 4-1 yenildiği İspanya'yı İstanbul'da 1-0 yendi. Yönetmelik gereği, 1954 yılının 17 Mart günü Roma'da yapılan üçüncü karşılaşmada İspanya ile 2-2 berabere kalınca, kura çekildi. Kurada kazanan Türk Milli Futbol Takımı finalle katılma hakkını elde etti.
1971. Türk Radyo Televizyonu, TRT, Polis ve Meteoroloji radyolarının kapatılması için savcılığa başvurdu.
1972. Uzun süredir araları açık olan Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü ile Genel Sekreter Bülent Ecevit 17 Mart 1972 günü barıştı.
1976. Amerikan Northrop uçak şirketi, uçak alım satımlarıyla ilgili Türkiye'de yetkililere rüşvet dağıttığı iddialarını doğruladı.
1978. Şair ve Yazar Ceyhun Atuf Kansu 17 Mart 1978 günü Ankara'da öldü. 1986 yılından itibaren verilmek üzere adına bir şiir ödülü kondu.
1979. İstanbul'a gelen Adalet Partisi lideri Süleyman Demirel, partililer tarafından benzin yokluğunu simgelemek için at arabalarıyla karşılandı.
1981. Onur Yayınları yönetmeni İlhan Erdost'un, Mamak Askeri Cezaevi'nde 7 Kasım 1980 tarihinde öldürülmesi ile ilgili dava Sıkıyönetim Mahkemesi'nde görülmeye başladı.
1983. Vatandaşlıktan çıkarılan Yılmaz Güney, bir yazısı nedeniyle gıyabında 7,5 yıl hapse mahkum oldu.
1984. Başbakan Turgut Özal, "İnsanların birbirlerini vurmayacaklarını bilsek, silah ithalini de serbest bırakacağız" dedi.
1985. 16 yıl önce bugün, iki ünlü oyun yazarı Artur Miller ve Harold Pinter hapiste bulunan Pen üyesi yazarları ziyaret etmek amacıyla Türkiye'ye geldi.
1988. Başbakan Özal, fişlemenin 17 Mart'tan itibaren kaldırıldığını ve güvenlik soruşturması kapsamının da daraltıldığını söyledi.
1992. İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün Gayrettepe'deki binasında, imha edilmek istenen bir bombanın patlaması sonucu 3 polis öldü, biri sivil 19 kişi yaralandı.
1993. PKK lideri Abdullah Öcalan, Beyrut'un Zahle bölgesinde bir basın toplantısı düzenledi. Öcalan, toplantıda 20 Mart -15 Nisan arasında tek yanlı ateşkes ilan ettiğini açıkladı.
1994. Demokrasi Partisi, DEP milletvekilleri Hatip Dicle, Leyla Zana, Orhan Doğan, Ahmet Türk ve Sırrı Sakık ile bağımsız milletvekili Mahmut Alınak, Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından tutuklandı.
1995. Fransa'da yayımlanan Le Monde gazetesi, tarihli sayısında, Fransız şirketlerinin silah sattıkları ülkelerde rüşvet dağıttığını yazdı. Fransa'dan en çok silah alan ülkeler arasında Türkiye de vardı.
Aynı gün, Azerbaycan'da 13 Mart'ta başlatılan, Türkiye'nin de adının karıştığı bir darbe girişimi bastırıldı. Devlet Başkanı Haydar Aliyev'i devirmek isteyen OMON birliklerinin komutanı Albay Ruşen Cevadov öldürüldü.

Bugün Ölenler:
2001. Geçen yıl bugün, İkinci Dünya Savaşı'nda ilk atom bombasını Hiroşima'ya atan Amerikalı pilot Thomas Wilson Ferebee 81 yaşında öldü.

 

[PaSikA]

19 Mart

İ.Ö. 721. Tarihe geçmiş ilk ay tutulması Babil'de gözlendi.
1883. Siyah Amerikalı ayakkabıcı ustası Jan E.Matzeliger bir ayakkabıyı bir seferde bütünüyle imal eden ilk makineyi icat ederek ayakkabı sanayisinde bir devrim yarattı.
1915. Güneş sistemi gezegenlerinden Pluto'nun ilk fotoğrafı çekildi. Ancak bunun yeni bir gezegen olduğu anlaşılmadı.
1955. Liselerde bitirme ve olgunluk sınavları kaldırıldı. Yerine "Devlet Lise Sınavı" adıyla tek bir sınav konuldu.
Aynı gün, Agence France-Presse'in (AFP) Ankara temsilcisi Erol Güney Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlığından çıkarıldı.
1959. İstanbul Valiliği, Büyük Doğu dergisini protesto etmek için yapılacak mitinge izin vermedi ve dergi hakkında soruşturma başladığını bildirdi.
1960. Yeni Kadıköy İskelesi ve İstanbul Belediyesi Şehir Operası açıldı.
1964. Hatay'da 21 Nurcu tutuklandı. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, gazetecilere yaptığı açıklamada, Nurcuları düşman bir devletin desteklediğini söyledi.
1965. Merzifon'un Çeltek Linyit İşletmesi'ndeki grizu patlamasında 69 işçi öldü, 58 işçi yaralandı.
Aynı gün, Endonezya bütün yabancı petrol şirketlerini millileştirdi.
1966. Milli Türk Talebe Birliğince düzenlenen Komünizmi Telin Mitingi İstanbul'da yapıldı.
1975. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk hükümeti kurma görevini Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel'e verdi. Tarihe 1. Milliyetçi Cehpe Hükümeti (1.MC) olarak geçen, dört sağ partiden oluşan koalisyon (AP, MSP, MHP, CGP) yola çıktı.
1977. Türk Hava Yollarına ait Diyarbakır uçağı iki ortaokul öğrencisi tarafından Beyrut'a kaçırıldı.
Aynı gün, Cumhuriyet gazetesi Genel Yayın Müdürü Oktay Kurtböke Adalet Partili gençler tarafından gazete önünde dövüldü.
1978. Hollanda'nın Amsterdam kentinde 50 bin kişi nötron bombasnı protesto için yürüdü.
1979. Peş peşe yapılan zamlar üzerine bir açıklamada bulunan Adalet Partisi lideri Süleyman Demirel, askeri darbeyle devrilen Şili lideri Salvador Allende'yi hatırlatarak "Bunların gidişi Allende gidişi, sonları aynı mı olur, ayrı mı olur, bilmem" dedi.
1981. Ankara'da bir inzibat erini öldürme iddiasıyla yargılanan Erdal Eren ölüm cezasına çarptırıldı. Eren'in infazı 18 yaşından küçük olduğuna ilişkin kemik raporu nedeniyle de tartışmalara yol açtı.
1984. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Newsweek dergisine verdiği demeçte genel affa karşı olduğunu söyledi.
1985. Uluslararası PEN Yazarlar Birliği Aziz Nesin'i onur üyeliğine seçti. Onur üyeliği belgesi Artur Miller ve Harold Pinter tarafından verildi.
1992. Cizre'de iki korucu ağızlarına para tıkılmış olarak elektrik direklerine asılmış bulundu. Bunun üzerine Dargeçitte güvenlik güçlerinin yaptığı operasyonda 14 kişi öldürüldü.
1997. Tuzla tren istasyonuna bomba koymaktan yargılanan iki PKK mensubu idama mahkum edildi.
1999. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Başsavcılığı, Fethullah Gülen hakkında, laik devlet düzenini yıkarak teokratik devlete geçmek için faaliyet gösterdiği iddiasıyla soruşturma açtı.
2000. Liselerde başlatılan cinsel eğitimin, üniversitelerde de sürmesine karar verildi. Uludağ, Marmara ve İzmir 9 Eylül Üniversiteleri'nde başlatılan derslerde, cinsellikle ilgili bilgiler tüm detaylarıyla verildi.


Bugün Doğanlar:
1900. Yapay olarak hazırlanan yeni radyoaktif izotopları bularak 1935 Nobel fizik ödülünü kazanan Fransız fiziksel-kimyacı çift , Frédéric ve Irène Joliot-Curie. Çift radyoaktivite konusundaki buluşlarıyla Nobel Ödülü kazanan Pierre ve Marie Curie'nin kızları ve damatlarıydı.
Bugün Ölenler:
1940. Kadın hastalıkları, doğum ve çocuk bakımı uzmanı Prof. Dr. Besim Ömer Akalın, Ankara'da. Veremle Mücadele, Çocuk Esirgeme, Süt Damlası derneklerini kuran Besim Ömer Akalın ardında 77 yapıt bıraktı. Bunların en önemlilerinden biri, Türkiye'de hazırlanmış ilk tıp yıllığı olan Nevsal-i Afiyet'tir.