Tarihte Bugün

15 Temmuz

1908. Fransız biyolog Dr. Alexis Carrel, hayvandan hayvana ilk organ naklini yaptı.


1912. İngiltere’de, sosyal sağlık sigortası 15 Temmuz 1912'de yürürlüğe girdi.


1926. Mustafa Kemal'e İzmir'de suikast girişimi iddiasıyla tutuklu Kazım Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ve arkadaşları serbest bırakıldı.


1927. Viyana’da solcular ayaklandı; polis ateş açtı: 89 ölü.


1929. Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği kuruldu. Birlik Cumhuriyet döneminde kurulan ilk sanatçı topluluğudur.


1945. Beşiktaş futbol takımı Yunanistan'ın Olimpiyakos takımını İstanbul’da 4-0 yendi.


1954. İzmir liman işçileri yasağı delerek grev yaptı; 24 işçi gözaltına alındı. İzmir'de 700 liman işçileri bir yıl sonra gene grevde. Bu kez işçiler mahkemeye sevk edildi.


1958. Amerika Birleşik Devletleri iç savaş süren Lübnan’a asker çıkardı; Lübnan’ın çağrısıyla yapılan çıkarmayı Türkiye olumlu karşıladı.


1959. Kim dergisi yazı işleri müdürü Şahap Balcıoğlu 16 ay hapse mahkum oldu, dergi bir ay kapatıldı. Gerekçe; Amerikalı gazeteci Eugene Pulliam’ın Türkiye hakkında yazdığı yazıyı yayımlamak..


1960. Kongo’da iç savaş başladı. Birleşmiş Milletler Kongo’ya asker gönderdi.


1962. Başbakan İsmet İnönü “Demokrasiye karşı bir hareketin karşısında orduyu daima bulacağından emin oldum” dedi.


1963. Sendikalar Kanunu ile Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu 'de çıktı. Kavel Kablo Fabrikası işçileri 28 Ocak- 4 Mart 1963 günlerinde direnişteydi. Kavel direnişi, yeni yasaların çıkartılmasında önemli bir rol oynadı.

15 Temmuz 1968'de; Amerika Birleşik Devletleri’ne ait 6. Filo İstanbul’a geldi. Gemiler limana demirler demirlemez İstanbul Teknik Üniversitesi öğrencileri Dolmabahçe rıhtımına gelerek 6. Filo’yu protesto ettiler. Teknik Üniversitesi Talebe Birliği Başkanı Harun Karadeniz, “Türkiye’nin tam bağımsız olduğuna inanıyoruz ve onun için de bayrakları yarıya kadar çekiyoruz” dedi.

15 Temmuz 1974'de; Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios bir darbeyle devrildi; yerine Kıbrıs Mücadelesi Ulusal Örgütü EOKA üyesi Nikos Sampson getirildi.

15 Temmuz 1975'de; Junko Tabel, Everest Dağı’na çıkan ilk kadın dağcı oldu.

Ermeni örgütü ASALA Paris Orly Havaalanı’nda 15 Temmuz 1983'de bombalı saldırı düzenledi; ikisi Türk 6 kişi öldü, 63 kişi yaralandı. Aynı gün Los Angeles’ta Ermeni işadamı Victor Galustiyan arabasına konan bombanın patlamasıyla öldü.

15 Temmuz 1984'de; Sabri Özün 200 metre kelebekte Balkan yüzme rekoru kırdı.

15 Temmuz 1986'da; İstanbul Milliyetçi Hareket Partisi davasında 3 idam, 6 müebbet hapis cezası verildi.

15 Temmuz 1987'de; Diyarbakır Valisi Hayri Kozakçıoğlu Olağanüstü Hal Bölge valiliğine atandı. Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Tunceli, Siirt ve Van illeriyle birlikte, bölgedeki askeri güçler de ek bir kararnameyle Kozakçıoğlu’na bağlandı.

15 bin kamu çalışanı maaş artışlarının düşüklüğünü protesto amacıyla 15 Temmuz 1993'de Meclis’e yürümek istedi.

15 Temmuz 1996'da; İstanbul Gültepe Polis Karakolu tarandı. Ardından, polis bir eve operasyon yaptı; kısa adı DHKP-C olan Devrimci Halk Kurtuluş Partisi- Cephesi üyesi olduğu öne sürülen 4 kişi öldürüldü.

Aynı gün cezaevindeki baskıları protesto eden bir grubu dağıtan polis gazetecileri de copladı. Olay sonrası, Gazeteciler Cemiyeti’ni basan polis, gazetecileri döverek gözaltına aldı.

Avrupa Birliği Komisyonu, 15 Temmuz 1997'de yayımladığı raporda Türkiye’yi tam üyeliğe aday ülkeler arasına almadı. Aynı gün beyin cerrahı Profesör Dr. Gazi Yaşargil’e Dünya Nöroşirurji Birliği’nin onur madalyası verildi.

Bugün ölenler: Rus romancı Anton Çehov 96 yıl; asker ve siyasetçi Fahri Belen 26; romancı Esat Mahmut Karakurt 24 yıl önce öldüler.
 
16 Temmuz

1888. Sözleri Paris Komünü'nün yıkılmasından sonra Komüncülerin mücadelesi adına Eugene Pottier tarafından yazılan Enternasyonal, Pierre Degeyter tarafından marş olarak bestelendi.
1918. Rus Çarı Nikola ve hanedanın diğer fertleri idam edildi.
1947. Rize Çay Fabrikası açıldı.
1955: Söke, Aydın ve İzmir'de deprem. 3 kişi öldü, 600 ev yıkıldı, 1000 ev hasar gördü.
1958. Ortadoğu'da görev alacak 11 bin Amerika Birleşik Devletleri askerinin İncirlik üssüne indirilmesine başlandı.
1964. Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı ( NATO) Ankara ve Atina'yı uyardı: "Türkiye - Yunanistan görüşmeleri başlamazsa askeri yardımlar dondurulur."
1965. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel Komünizmle Mücadele Derneği fahri başkanlığından ayrıldı. Sonraki gün, Adalet bakanlığı dernekle ilgili soruşturma başlattı.
Aynı gün Aşık Veysel'e aylık bağlanması hakkındaki kanun kabul edildi.
1971. Kısa adı THKO olan Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu liderleri Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan ve arkadaşlarının yargılanması başladı.
1977. Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (Töb-Der) İstanbul şubesi bombalandı.
1978. Danıştay polis dernekleri Pol-Der ve Pol- Bir'i kapatma kararını durdurdu.
1990.Polis kamu çalışanlarının eylemine müdahale etti: onlarca yaralı.
1991. Askeri Yargıtay, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, DİSK'in kapatılma kararını kaldırdı; tüm DİSK yöneticileri beraat etti.
1997. Türk Silahlı Kuvvetleri'ne casus soktuğu iddia edilen Bülent Orakoğlu tutuklandı.
2000. İngiliz bilim çevreleri dünyanın yaşayan en yaşlı canlısını buldular: 260 yaşında bir bakteri.

Bugün Doğanlar:
1872. Güney Kutbu'nu keşfeden Norveçli kaşif Roald Amundsen.

Bugün Ölenler:
1964. Eski başbakanlardan Rauf Orbay. Osmanlı donanmasında Hamidiye kruvazörü komutanlığı yapan Orbay Balkan Savaşı'ndaki başarıları nedeniyle "Hamidiye Kahramanı" ünvanı almıştı.
1989. Avusturyalı orkestra şefi Herbert von Karajan.
 
17 Temmuz

1879. İstanbul'da tersane işçileri grevde
1928. Meksika'da Başkan Alvaro Obregon öldürüldü.
1929. Sovyetler Birliği Çin'le diplomatik ilişkilerini kesti.
Aynı gün Türkiye'de hükümeti devirme iddiasıyla yargılanan Komünistlerin davası sonuçlandı: Dr. Hikmet (Kıvılcımlı), Hüsamettin (Özdoğu) ve Laz İsmail beyler 4'er yıl 6'şar ay hapse mahkum oldular. 24 sanık çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı.
1936. İspanya Fas'ında General Fransisco Franco cumhuriyetçi hükümete isyan etti; İspanya iç savaşı başladı.
1945. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman, Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin ve İngiltere Başbakanı Winston Churchill Almanya'nın Potsdam kasabasında bir araya gelerek 2. Dünya savaşı sonrası dünyanın bölüşümünü belirlediler.
1947. Büyük Doğu dergisi yazı işleri müdürü Necip Fazıl Kısakürek 6 ay hapis cezasına mahkum oldu.
1958. Amerika Birleşik Devletleri'nin Lübnan çıkarmasına ve İncirlik üssüne asker göndermesine karşı çıkan Sovyetler Birliği Türkiye sınırında askeri manevralara başladı.
1963. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu'nun (TÜBİTAK) kuruluş yasası kabul edildi.
Aynı gün Helsinki'de yapılan uluslararası atletizm yarışmasında 5000 metrede Muharrem Dalkılıç birinci geldi.
1965. Senaryosunu Vedat Türkali'nin yazdığı, Ertem Göreç'in yönettiği "Karanlıkta Uyananlar" filmi 17 Temmuz 1965'de yasaklandı.
1968. Üniversite öğrencileri Amerika Birleşik Devletleri'ne ait 6. Filo askerlerini denize attı; Polis İstanbul Teknik Üniversite Yurdu'nu bastı, 53 öğrenci ve 4 polis yaralandı.
1972. Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının avukatı Niyazi Ağırnaslı "mahkemelerin manevi şahsiyetini tahkir" suçundan 10 ay hapse mahkum oldu.
1974. Başbakan Bülent Ecevit Londra'ya gitti; İngiliz hükümetine Kıbrıs'a ortak müdahalede bulunmayı önerdi.
1978. Hayri Kozakçıoğlu İstanbul Emniyet Müdürlüğü'ne atandı.
1990. Halkın Emek Partisi (HEP) milletvekilleri İstanbul'dan Diyarbakır'a "Onurlu ve Özgür Yaşam Yürüyüşü"ne başladılar.
1992. Slovak Parlamentosu bağımsızlık ilan etti. Çekoslovakya, Çek ve Slovak cumhuriyetleri adıyla iki devlet oldu. Çekoslovakya Devlet Başkanı Vaclav Havel istifa etti.
1994. İtalya'yı 3-2 yenen Brezilya futbolda Dünya Kupası'nı dördüncü kez aldı.
2000. İran Hükümeti, kız öğrencilerin üniformalarına renkli olabilme serbestisi getirdi.
Aynı gün İtalya'da bir tecavüz davasında, tecavüze uğrayan kadın sadece 5 dakika "direndi" diye tecavüzcü suçsuz bulundu.

Bugün Doğanlar:
1487. Şah İsmail. 1501-24 arasında İran'a hükmeden Safevi hanedanının kurucusu, İran'ı Sünnilik'ten Şiiliğe geçirdi.
1920. Juan António Samaranch. 1980'den bu yana Uluslar arası Olimpiyat Komitesi başkanlığını yürüten İspanyol işadamı ve diplomat.
1934. Kanadalı aktör Donald Sutherland.

Bugün Ölenler:
1790. Emek-değer teorisine katkılarıyla bilinen İskoçyalı liberal iktisatçı Adam Smith.
1912. Fransız matematikçi Henri Poincare
1961. Mimar Emin Onat. Modern Türk mimarlığının en büyük ustalarından biri olan Onat'ın yapıtları arasında Çanakkale Anıtı, İstanbul Radyoevi, İstanbul Üniversitesi Fen ve Edebiyet Fakültesi, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi ve İstanbul Adalet Sarayı'nın yanı sıra Orhan Arda ile birlikte tasarladıkları Anıtkabir de var.
Aynı gün yazar Vasfi Mahir Kocatürk
1967. ABD'nin önde gelen caz üstatlarından John Coltrane.
 
18 Temmuz

1920. İlk Meclisin milletvekilleri "Misak-ı Milli" andı içtiler.
1924. Almanya'da Nazi Partisi lideri Adolf Hitler'in Mein Kampf (Kavgam) adlı kitabı yayımlandı.
1932. Türkiye, Cemiyet-i Akvam'a, yani, Milletler Cemiyeti'ne 56. üye olarak kabul edildi.
1941. Milli Savunma giderlerini karşılamak üzere tasarruf bonoları çıkarıldı.
1951. İngiltere, Türkiye'nin NATO'ya girişine onay verdi.
1953. Mısır'da cumhuriyet ilan edildi.
1959. Küba'da devrimin önderi Fidel Castro sosyalizme yönelişe direnen Cumhurbaşkanı Urritia'yı görevden uzaklaştırdı.
1968. Amerika Birleşik Devletleri'nin 6. Filo askerlerini denize atma iddiasıyla 30 öğrenci tutuklandı. İstanbul Teknik Üniversitesi rektör, dekan ve senato üyeleri tutuklamaları protesto ederek istifa etti.
1969. Başbakan Süleyman Demirel, "Birbirimizi yemeyelim. Birbirimizi yiyerek karnımızı doyuramayız," dedi.
1971. Profesör Sabahattin Eyüboğlu ve yazar Yaşar Kemal'in eşi Tilda Gökçeli tutuklandı.
1972. Çetin Altan, cumhurbaşkanına hakaret gerekçesiyle verilen bir yıllık hapis cezası için cezaevine girdi.
1979. Milliyetçi İşçi Sendikaları Konfederasyonu (MİSK) Bahçelievler Eğitim Merkezi'nde bomba imal edildiği belirlendi. Milliyetçi Hareket Partisi genel merkezi ve Gençlik Kolları arandı.
1980. Fatsa Belediye Başkanı Fikri Sönmez tutuklandı.
1981. İrlanda Cumhuriyet Ordusu, IRA taraftarlarının Dublin'deki gösterileri sırasında 120 kişi yaralandı.
1986. İnsan Hakları Derneği Ankara'da kuruldu.
1989. Emlak Bankası'nı dolandırdığı gerekçesiyle Kemal Horzum tutuklandı.
1996. Selçuk Parsadan davası başladı. Parsadan'ın dönemin başbakanı Tansu Çiller'i örtülü ödenekten 5,5 milyar lira dolandırdığı iddia ediliyor.

Bugün Doğanlar:
1811. William Makepeace Thackeray. En çok Vanity Fair adlı romanıyla bilinen Napolyon dönemi İngiliz romancısı.
1883. Lev Borisoviç Kamenev. Asıl adı Lev Borisoviç Rosenfeld olan Kamanev 1917 devrimi sonrasındaki on yıl boyunca Komünist Partisi ve Bolşevik hükümetin önde gelen liderlerindi. Stalin'le düştüğü anlaşmazlık sonunda "büyük temizlik"te idam edildi.
1918. Güney Afrika'nın siyah lideri Nelson Mandela.
1922. Thomas S. Kuhn. Bilimsel Devrimlerin Yapısı adlı, 20. yüzyılın en önemli tarih ve felsefe yapıtlarından biri olan eseriyle bilinen Amerikalı bilim tarihçisi.
1933. Modern Rus ve Sovyet şiirinin önde gelen temsilcilerinden Yevgeniy Yevtuşenko.

Bugün Ölenler
1817. İngiliz edebiyatının en bilinen yapıtlarından biri olan "Üç Kızkardeş"in kadın yazarı Jane Austen.
1965. Gazeteci ve yazar Refik Halit Karay. Eserleri arasında, "İstanbul'un iki yüzü", "Bugünün Saraylısı", "Guguklu Saat" yer alıyor.
 
21 Temmuz

1904. Trans-Sibirya demiryolu tamamlandı.
1936. Montreux Sözleşmesi'nin imzalanması üzerine, Türk askeri Çanakkale ve İstanbul boğazlarındaki gayri askeri sahalara yerleşti.

1943. Tifüs salgını; 400 yeni tifüs vakası görüldüğü açıklandı.
1946. Genel seçimler yapıldı. Seçim açık oy, gizli sayımla ve çoğunluk sistemi esasına göre yapıldı. 465 milletvekilliğinden 395'ini Cumhuriyet Halk Partisi aldı. Demokrat Parti meclise 66 milletvekili sokabildi.
1953. Profesörlerin siyasete katılmasını önlemek için Üniversite Kanunu'nda değişiklik yapıldı.
1955. Barselona'da düzenlenen Akdeniz Oyunları'nda 1500 metrede Ekrem Koçak rekor kırarak birinci oldu.
1959. Mersin'de 650 işçi grev yaptı, savcılık olaya el koydu.
Aynı gün Kars'ta bir yanardağ faaliyete geçti. Sütlübiyan dağında iki krater oluştu. Yanardağın tehdit ettiği Pernavut nahiyesi boşaltıldı.
1960. Seylan'da Sirimavo Bandaranaike dünyanın ilk kadın başbakanı oldu.
1965.İstanbul'da 500 şoför sessiz yürüyüş yaptı.
1967. Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Çetin Altan'ın dokunulmazlığı kaldırıldı.
1969. Amerika Birleşik Devletlerine ait Apollo 11 uzay aracı Ay'a indi. Neil Amstrong Ay'a ayak basan ilk insan oldu.
1976. Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi'nden oluşan Milliyetçi Cephe hükümeti açıklandı. Türk-İş Genel Başkanı Halil Tunç "Hükümet güvenoyu alırsa genel grevin gününü saptayacağız" dedi.
1978. Isparta'da öldürülen solcu bir öğretmenin cenaze töreninde sağcılar olay çıkardı. Cumhuriyet Halk Partisi İl merkezi, Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) tahrip edildi.
1979. Aydın'ın Karacasu İlçesi Geyre köyünde Aphrodisias kazılarında ele geçen buluntuların sergilendiği bir müze açıldı.
1981. Gırgır mizah dergisinin yayımı son sayısındaki kapak karikatürü nedeniyle Sıkıyönetim Komutanlığı'nca 4 hafta süreyle durduruldu.
1987. Cezaevleri koşullarının düzeltilmesi, tek tip elbisenin kaldırılması, işkence ve onur kırıcı işlemlerin son bulması için Malatya ve Sağmalcılar cezaevlerinde 675 tutuklu ve hükümlü açlık grevine başladılar.
1988. Milli Eğitim Şurası'nda ilkokullara birinci sınıftan itibaren uygulamalı din dersi konması, üniversite öğretim üyelerinin ve öğrencilerin kılık ve kıyafetlerine karışılmaması kabul edildi. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı Hasan Celal Güzel kararı sonraki gün geri çevirdi.
1996. Adalet Bakanı Mehmet Ağar'ın çıkardığı, hükümlü haklarına kısıtlamalar getiren Mayıs Genelgesi nedeniyle 20 Mayıs günü hükümlüler açlık grevine başlamışlardı. Ölüm orucunun 63. gününde 21 Temmuz 1996'da Ümraniye E Tipi Cezaevi'nde Aygün Uğur öldü.
2000. Fransa'da Yargıtay, zinayı "bireysel özgürlük" olarak tanımladı.

Bugün Doğanlar:
1899.Yazar Ernest Hemingway doğdu.

Bugün Ölenler:
1992. Tiyatro sanatçısı ve yazar Yavuzer Çetinkaya. Sorbonne Üniversitesi'nde sinematografi doktorasını tamamladıktan sonra yazarlığın yanı sıra sinema ve tiyatro oyunculuğunu da sürdüren sanatçı 1980 Abdi İpekçi Röportaj Ödülü'nü, "Savaş ve Doğum" adlı öyküsüyle de 1992 Haldun Taner Öykü Ödülü'nü almıştı.
1995. Marksist iktisat teorisine katkılarıyla bilinen ve Troçki'den sonra 4. Enternasyonal'in en etkin önderlerinden biri olan Ernest Mandel.
 
22 Temmuz

1913. Sırbistan 2. Balkan savaşından topraklarını genişleterek çıktı. Bükreş Anlaşması ile Osmanlı 1. Balkan savaşında yitirdiği Edirne ve Kırklareli'ni geri aldı.
1917. Rus çarının tahttan indirilmesiyle kurulan geçici hükümette Aleksandr Kerenskiy başbakan oldu.
1948. 16 yaşından küçük çocukların ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılması yasaklandı.
1949. Türkiye'nin ilk ampul fabrikasının temeli İstanbul atıldı.
1953. 10 gemili Amerika Birleşik Devletleri filosu İstanbul'a geldi.
1955. İsmail Hami Danişmend "1703-1924 Açıklamalı Osmanlı Tarihi Kronolojisi" adlı eserinde Atatürk'e hiç yer vermemişti. Milli Türk Talebe Birliği protesto amacıyla kitabın kapağını yaktı.
1956. Akis dergisinin son sayısı toplatıldı.
1961. Kuzey Irak'tan 1500 Türkmen Türkiye'ye sığındı.
1965. Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi genel idare kurulu Alpaslan Türkeş'i sorguya çekti. Türkeş'in partiyi kendi amaçlarına alet ettiği gerekçesiyle ihracı isteniyordu.
1967. Adapazarı'nda Richter ölçeğine göre 7,5 şiddetinde deprem oldu. Deprem tüm Marmara, Ege ve İç Anadolu'da da hissedildi. 89 kişi öldü, 400'ü aşkın kişi yaralandı, 795 ev tamamen, 2220 ev kısmen yıkıldı.
1971. Edebiyatçı Azra Erhat ve Vedat Günyol tutuklandı.
1974. Türkiye Birleşmiş Milletler'in Kıbrıs için yaptığı ateşkes çağrısını kabul etti.
1980. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) eski başkanı, Maden-İş Genel Başkanı Kemal Türkler öldürüldü.
1981. Mehmet Ali Ağca Roma'da ömür boyu hapse mahkum edildi.
1991. Anayasa Mahkemesi, sol görüşlü mahkumları da şartlı tahliye kapsamına aldı, Türkiye Birleşik Komünist Partisi'ni kapattı.
2000. Belçika'da mahkumların her ay eşleri ya da sevgilileriyle en az 2 saat süreyle cinsel ilişkiye girmelerine izin verildi.

Bugün Doğanlar:
1822 . Avusturyalı genetik bilimci Johann Mendel.

Bugün Ölenler:
1987. Eski sağlık bakanı, İstanbul valisi ve belediye başkanı Ordinaryüs Profesör Doktor Fahrettin Kerim Gökay.
Aynı gün Gazeteci yazar Örsan Öymen.
1992. Operet, tiyatro ve sinema sanatçısı Toto Karaca. Sanatçı bir dönemin çarliston kraliçesi olarak ün yapmıştı.
 
23 Temmuz

1888. Enternasyonal, ilk kez Fransa'nın Lille şehrinde işçiler tarafından söylendi.
1909. Gazeteci Hasan Fehmi, İttihat ve Terakki aleyhindeki yazıları Serbesti Gazetesi'nde yayınlandıktan sonra vuruldu.
1919. Erzurum Kongresi başladı. Mustafa Kemal Erzurum Kongresi'ne başkan seçildi.
1939. Hatay'da yönetim Türk hükümetine devredildi.
1948. İstanbul Cezaevi'nde çıkan isyan mahkumların üzerine ateş açılarak bastırıldı:1 ölü, 20 yaralı.
1952. Mısır'da General Muhammed Necip askeri darbe yaptı.
1953. Vicdan ve Toplanma Hürriyetinin Korunması Kanunu çıktı. Bu kanunla, dinin siyasal amaçlar için kullanılmasının önlenmesi amaçlanıyordu.
1960. Türk Edebiyatçılar Birliği olağanüstü toplantı yaptı. Toplantıda Peyami Safa, Samet Ağaoğlu ve Faruk Nafız Çamlıbel, 27 Mayıs'tan önce baskı rejimi taraftarı oldukları gerekçesiyle birlikten çıkarıldılar.
1968. Konya'da İslamcı bir grup, Öğretmenler Lokali'ni, Yeni Konya gazetesini, Türkiye İşçi Parti merkezini tahrip etti; 16 kişi tutuklandı.
1970. Bursa Cezaevi'nde ayaklanma: Savcı 4 saat rehin tutuldu.
1971. Yılmaz Güney'in Umut filmi Fransa'daki Grenoble Festivali'nde Büyük Jüri Ödülü'nü aldı. Filmi, izin almadan yurtdışına gönderdiği için Güney hakkında dava açılmıştı.
Manisa ve Buca cezaevlerindeki üç idam mahkumu için cellat bulunamadı.
1980. Maden-İş Genel Başkanı Kemal Türkler'in öldürülmesini protesto eden Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu DİSK üyesi işçiler tüm yurtta üretimi durdurdu.
1981. Devlet Başkanı Kenan Evren, ilkokul, ortaokul ve liselere zorunlu din dersi konulacağını açıkladı.
1984. Olimpiyat Oyunları Los Angeles'ta başladı.
1990. Polis İstanbul Küçükarmutlu'da operasyon yaptı: 4 yaralı.
1995. Anayasa değişikliklerinin bir bölümü Meclis'te kabul edildi. 12 Eylül yöneticilerini koruyan maddelere ilişkin değişiklik önergeleri reddedildi.
1996. İstanbul Bayrampaşa Cezaevi'nde Altan Berdan Kerimgiller ölüm orucunun 65. gününde öldü. 262 hükümlünün ölüm orucunu sürdürdüğü, toplu ölümlerin başlayabileceği belirtildi.

Bugün Doğanlar:
1925. Şair Arif Damar.
Bulurdu beni / Irakta en / Ötede ta / Bulurdu beni / Çıkılan bir dağdı bana uzanan yol açılan kapı / Çocuklar hani mutlu hani saklanır analarından odalarda / saklanırdım / Bulurdu beni


Bugün Ölenler:
1941. İlk kadın tiyatro sanatçımız Afife Jale.
1948. Sessiz film devrinin büyük ustası, "Bir Ulusun Doğuşu" filminin yaratıcısı Amerikan film yönetmeni D. W. Grffith.
1951. II. Dünya savaşından sonra ihanetle suçlanan Fransız devlet adamı Mareşal Petain, 95 yaşında hapishanedeyken.
1967. Şair, yazar ve eğitimci Ahmet Kutsi Tecer.
1972. Yazar Suat Derviş. "Fosforlu Cevriye" ve "Ankara Mahpusu" romanları Derviş'in eserleri arasında.
1989. Ressam Cevat Dereli.
1991. Hafif müzik sanatçısı Ertan Anapa.
2000. Sunucu ve gazeteci Cenk Koray.
 
24 Temmuz

1923.Türkiye'nin bugünkü sınırlarını çizen ve Ankara'nın Türkiye'nin meşru hükümeti olarak uluslar arası alanda tanınmasını sağlayan Lozan Barış Antlaşması imzalandı.
1936. İspanya hükümeti iç savaş nedeniyle dünyadan yardım istedi.
Muhlis Sabahattin'in Ayşe opereti İstanbul'da sahnelendi.
1940. Milli Savunma Bakanlığı bütçesine 64 milyon lira ek ödenek kondu.
1950. Gazeteciler Cemiyeti sansürün kaldırıldığı 24 Temmuz'u Basın Bayramı ilan etti.
1952. Merzifon ve Akşehir'de sel: 77 ev yıkıldı, 500 büyükbaş hayvan öldü, tarım alanları sular altında kaldı.
1955. Ekrem Koçak 800 metrede Akdeniz Oyunları rekoru kırarak birinci oldu.
1958. Türkiye'nin Kıbrıs'a asker gönderme önerisini İngiltere reddetti.
1959. Irak'ta 1000 kadar Kerkük Türkmeni'nin katledildiği açıklandı.
1960. gazete sahipleri ve yazı işleri müdürleri basının kendi kendini denetlemesini sağlayacak Basın Ahlak Yasası'nı imzaladı.
Devlet Başkanı ve Başbakan Cemal Gürsel Adalet partisi Genel Başkanı Ragıp Gümüşpala'ya bir uyarı gönderdi : "Sizin hüsnüniyetinizin ardında memlekette ne vahim ne tehlikeli bir oyun oynandığını fark etmediğinizi kabul edemiyorum."
1963. Sendikalar Kanunu ile Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu çıktı.
1967. Dokunulmazlığı kaldırılan Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Çetin Altan iptal için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
Aynı gün 11 Mayıs'ta greve giden ve haklarını almak için Ankara'ya yürüyüşe geçen Manisalı 90 temizlik işçisi 930 kilometre kat ederek Ankara'ya vardı.
1968. Polisin İstanbul Teknik Üniversitesi Yurdu'nu bastığı sırada dövdüğü gençlerden Hukuk Fakültesi öğrencisi Vedat Demircioğlu sekiz gün komada kaldıktan sonra 24 Temmuz 1968'de öldü.
1974. Yunanistan'da yedi yıldır süren cunta yönetimi sona erdi ; sürgündeki Konstantin Karamanlis hükümeti kurmak üzere geri döndü.
1978. Salihli Cezaevi'nde mahkumlar ayaklandı; müdür öldürüldü, savcı rehin alındı. Aynı gün Yargıtay, yasaların faşistçe hazırlandığını ve bunların kaldırılması için mücadele vermek gerektiğini söylemenin suç olmadığına karar verdi.
1986. İstanbul Kartal'da tren kazası: 9 ölü, 18 yaralı.
1991. Cumhurbaşkanı Turgut Özal kamu işçilerine yapılan yüzde 142 zammı yüksek buldu; Başbakan Mesut Yılmaz'ı eleştirdi.
1992. İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün Cağaloğlu'ndaki binasına roketli saldırı düzenlendi. Saldırıyı Devrimci- Sol örgütü üstlendi.
1996. Ölüm orucunun 66. gününde Bayrampaşa Cezaevi'nde İlginç Özkeskin öldü. Adalet Bakanı Şevket Kazan "Eylemi sona erdirmezlerse mevcut haklarını da alırım" dedi.
2000. Çetin Emeç'i öldürmekten yargılanan İslami Hareket Örgütü yöneticisi İrfan Çağrıcı ve 4 arkadaşı idama mahkum edildi.
Aynı gün İsrail Başbakanı Ehud Barak eğer İsrail- Filistin barışı sağlanacaksa Gazze Şeridi'ndeki tüm Yahudi mahallelerini boşaltmaya hazır olduklarını söyledi.

Bugün Doğanlar:
1793. Güney Amerika'nın İspanya'dan bağımsızlığını kazanmasına önderlik eden Simon Bolivar.
1802. "Monte Cristo Kontu" eseriyle ünlü Fransız yazar Alexander Dumas Pere.
Bugün Ölenler:
1941. Hattat Kamil Akdik
1980. İngiliz aktör Peter Sellers.
1990. Tiyatro ve sinema oyuncusu, film yönetmeni Agah Hün. Sanatçı sinemaya 1953'de ilk renkli Türk filmi olan Halıcı Kız'la geçmişti.
 
25 Temmuz

1814. Robert Stevenson'un yaptığı lokomotif çalıştırıldı.
1931. Cumhuriyet döneminin ilk basın yasası olan Matbuat Kanunu kabul edildi. Yeni kanun "hilafet", "saltanat", "anarşizm", "komünizm" yanlısı yayınlara ilk kez açık yasak getiriyor, hükümete de "ülke çıkarlarına ters düşme" durumunda yayınları "geçici kapatma" yetkisi tanıyordu. Basın üzerinde denetimi arttıran bu yasaya karşı çıkan tek milletvekili, gazeteci Hakkı Tarık Bey (Us) oldu.

1933. Lev Troçki sığınmacı olarak İstanbul, Heybeliada'dan Fransa'ya gitti.
1934. Avusturya başbakanı Englebert Dollfuss ülkesindeki Naziler tarafından Viyana'da öldürüldü.
1936. Adolf Hitler İtalya'nın Habeşistan'ı ilhakını tanıdı.
1941. Bozkurt dergisi yeniden kapatıldı. Aşırı Türkçü bulunan dergide ırk unsuru Türkleri birleştiren en önemli etken olarak görülüyordu.
1943. Benito Mussolini'nin iktidardan düşürülmesiyle faşizm İtalya'da yasadışı ilan edildi.
1950. Bakanlar Kurulu 25 Temmuz 1950'de Kore'ye 4 bin 500 kişilik bir askeri birlik göndermeye karar verdi.
1951. Atatürk Kanunu 25 Temmuz 1951'de Meclis'te kabul edildi. Amaç, Atatürk devrimlerini korumak, Atatürk heykel ve anıtlarına saldırıların önüne geçmek.
1957. Askeri bir uçak Bursa'da düştü: 15 ölü, 19 yaralı.
1958. Sovyetler Birliği Türkiye'ye bir nota verdi; Türkiye'nin Irak'a girmesi kötü sonuçlar doğurur.
1959. Türkiye Kerkük Türkmenleri için Irak'tan teminat istedi.
1962. Maliye Bakanı Ferit Melen, "Türkiye'siz bir Avrupa siyasi ve iktisadi birliği kuvvetli bir birlik olamaz" dedi. Aynı gün İzmir'de temizlik işçileri yarım gün iş bıraktılar.
1967. Anayasa Mahkemesi sosyalizmin Anayasa'ya aykırı olmadığına karar verdi.
1968. 25 Temmuz 1968'de; İstanbul'da polis öğrencilere müdahale etti; 30 öğrenci ve 20 polis yaralı.
1973. Türkiye Barolar Birliği Genel Başkanı Profesör Faruk Erem Üniversite özerkliğinin gasp edildiği gerekçesiyle öğretim üyeliğinden istifa etti.
1975. Türkiye İncirlik dışındaki bütün Amerikan üslerine el koydu.
1978. Dünyanın ilk tüp bebeği Louise Brown İngiltere'de doğdu.
1979. Adalet partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel "Evhama gerek yok. Milliyetçi Hareket Parti'sini kullanacak kadar kötü adam değilim" dedi.
1984. Gencay Gürün İstanbul Şehir Tiyatroları genel sanat yönetmenliğine atandı.
1990. Kısa adı HEP olan Halkın Emek Partisi milletvekillerinin İstanbul'dan Diyarbakır'a "Onurlu ve özgür yaşam" yürüyüşü Diyarbakır'da 10 bin kişinin katıldığı mitingle tamamlandı.
1992. Kürdistan Demokrat Partisi lideri Mesut Barzani ve Kürdistan Yurtseverler Birliği lideri Celal Talabani'ye diplomatik Türk pasaportu verildiği açıklandı. Aynı gün Türkiye'de Atatürk Barajı'nın iki ünitesi açıldı.
1994. Ürdün Kralı Hüseyin ile İsrail Başbakanı Yitzak Rabin savaş durumunu sona erdiren deklarasyonu imzaladılar.
Aynı gün, Gelibolu Yarımadası'nda 2000 hektarlık orman alanı yandı.
1995. İstanbul Kumkapı'daki bir lokantada yemek yiyen 4 kadın yan masadaki erkeklerin tacizine uğradı. Kadınların kendilerini savunma girişimi tartışmaya yol açtı. Zeynep Uludağ'ın yan masadaki 3 erkekten İsmail Kızılkaya'yı bıçaklayarak öldürdüğü açıklandı.
Aynı gün, Gümüşhane Barosu Başkanı Ali Günday türbanlı iki kadın avukatı barodan attırdığı gerekçesiyle öldürüldü.
1996. Cezaevlerinde süren ölüm orucunun 67. gününde Hüseyin Demircioğlu, Ali Ayata ve Müjdat Yanat öldüler. 5 bin kişi İstanbul Sultanahmet'te Adalet Bakanlığı'nı protesto etti.
2000. Bir Concorde uçağı Paris'ten kalkıştan kısa bir süre sonra düştü; 100 yolcu ve 9 mürettebattan kurtulan olmadı.

Bugün Doğanlar:
1905. Elias B. Canetti. Eserleriyle kalabalıkların duygularını, iktidarın yol açtığı ruhsal bozuklukları ve toplumla çatışma içindeki bireye ışık tutan Bulgar yazar 1981'de Nobel Edebiyat Ödülünün de sahibi.
1894. Gavrilo Princip. Avusturya-Macaristan veliahtı Arşidük Francis Ferdinand'I öldüren Sırp milliyetçisi.

Bugün Ölenler:
1974. Oyun yazarı İsmet Küntay. Yazar, "403. Kilometre", "Evler Evler" , "Tozlu Çizmeler oyunlarıyla" tanınmıştı. İsmet Küntay Tiyatro Ödülü her yıl 25 Temmuz'da veriliyor.
1987. Gazeteci ve karikatürist Hüseyin Hulki Onaran. Onaran Akbaba, Varlık, Doğan Kardeş , Akşam ve Cumhuriyet gazetelerinde çalışmıştı.
 
28 Temmuz

1794. Fransız devrimci lider Maximillien Robespiere idam edildi.
1914. I. Dünya Savaşı başladı.
1929. 48 ülke, savaş esirlerine ilişkin Cenevre Konvansiyonu imzalandı.
1950. Türk Barışseverler Cemiyeti'nin Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesini protesto amacıyla bildiri dağıtmasına izin verilmedi, bildiriler toplatıldı.
1962. Adapazarı'nda 8 bin esnaf belediyeyi protesto etti.
1963. Kar nedeniyle, 10 aydır kapalı Beytüşşebap yolu açıldı.
1965. Amerika, Vietnam'a 50 bin asker daha gönderdi.
1969. Samsun Cezaevi'nde 800'e yakın mahkum ayaklandı. Jandarma ateş açtı: 1 ölü, 9 yaralı.
1976. Adana Ceyhan'da bir genci döverek öldüren iki polis tutuklandı.
1978. Tarım alanlarının topraksız ve az topraklı köylülere kiralanacağı açıklandı.
1979. Milliyetçi İşçi Sendikaları Konfederasyonu (MİSK) yöneticileri silahlı çete kurma iddiasıyla tutuklandı.
1983. Cumhuriyet Başsavcılığı Türkiye Huzur Partisi ve Fazilet Partisi'nin kapatılması için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
1991. Erdal İnönü, yeniden Sosyal Demokrat Halkçı Parti, SHP genel başkan seçildi.
1992. Barcelona'da düzenlenen 25. Olimpiyat Oyunları'nda halterci Naim Süleymanoğlu 60 kiloda altın madalya kazandı.
1996. yılında bugün Emperyal gazinolarının sahibi Ömer Lütfü Topal öldürüldü.
Aynı gün Muğla, Aydın ve Antalya'da çıkan yangınlarda 1300 hektar yeşil alan yandı.
1997. Gözaltında öldürülen gazeteci Metin Göktepe davası sanığı 6 polis teslim oldu.
2000: İçişleri Bakanlığı'nın hazırladığı yeni "fuhuş tüzüğü tasarısı"na göre seks işçilerinin sigortalı çalıştırılması zorunlu hale getiriliyor.


Bugün Doğanlar:
1804. Feuerbach, Ludwig (Andreas) . Maddeci insani öğretisiyle Karl Marx ve çağdaşı filozoflar üzerinde bıraktığı derin etkiyle bilinen Alman filozof ve ahlakçı.
1887. Fransız sürrealist ressam Marcel Duchamp.
1902. Sir Karl Popper. Bilginin zihnin deneyimiyle geliştiği inancına dayanan antideterminist metafizik öğretinin savunucusu.Avusturya kökenli İngiliz filozof.

Bugün ölenler:
1741. İtalyan besteci Antonio Vivaldi.
1750. Alman besteci Johann Sebastian Bach.
1981. Kemençe virtüözü Ruşen Ferit Kam.
1989. Gazeteci, yazar Nimet Arzık.
1992. Cumhuriyet döneminin ilk kadın yazarlarından Mebrure Alevol.
 
Geri
Üst