Çocuk ve Kurallar
aile içi kurallar nelerdir
Hayatımızı düzenlemede, toplumsal uyumun sağlanmasında kurallara ihtiyacımız var. Çocuklarımızın da aynı sebeplerle ve sosyal yaşama ayak uydurmalarının kolaylaştırılması için ayrıca ev içi kurallara hatta kıstlamalara ihtiyaçları var. Aynı zamanda neyi yapıp neyi yapamayacakaları konusunda da bilinçlendirilmeye.
Çocuğunuz sık sık kuralları sorguluyorsa, daha fazla özgürlüğe ihtiaycı var demektir. Çocukların bu ihtiyacını karşılayabilmek için, kendilerini kısıtlanmış hissetmelerini engellemk için, mümkü olna her konuda yetki kullanamlarını izin verin, fırsat tanıyın.
Kendisiyle ilgili kuralları koyarken mesela, onunla birlikte kararlar alın. Ders çalışma saatine,oyun saatine, seçeceği arkadaşlarına kendisinin karar vermesini teşvik edin, bu konuda sizin yapacağınız sadece ona yol gösterici olmaktır.
Eğer çocuklarınızın sizin istediğiniz kurallara riayet etmesini istiyorrsanız uygulanabilir kurallar koyun. Sizin yanında olmadığınız zaman uygulanamaz kurallar koymanın bir anlamı yoktur.
Kuralları olumlu istekler arasından seçin. Örneğin televizyon seyretme yerine, günde yarım saat televizyon seyret kuralı akla daha yakındır. Kardeşinle kavga etme demek yerine, kardeşinle iyi geçin demek te daha kolay uyulabilecek bir kuraldır.
Aileniz içinde bir kural belirlenirken çocuğunuzun da fikrini alın. Sanırım bisikletinle nereye kadar gidebileceğin konusunda bir kural koymamız gerekiyor diyebilirsiniz. Kuralları oluşturduktan sonra da, bu kuralı uygulamanın ödülü ve uygulamamanın cezası sence ne olmalıdır diyebilirsiniz, böylece kurallara uymadığında kendisinin de katkıda bulunmuş olması uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır.
Örneğin kardeşiyle kavga etmediğinde kardeşinle iyi geçindiğin için teşekkür ederim diyebilirisiniz. Kurallara uyduğu için doğru şekilde ödüllendirilen çocuğun bu davranışını sürdürmesi daha kolay olur. Çocuklar, sevdikleri etkinlikler ödül olarak verilirse kurallara uyma konsuunda zorluk çıkarmazlar. Örneğin, masayı toplama kuralına uyarsan dışarı çıkıp oynayabilirsin diyebilirsiniz.
Çocuğunuzun bulunabilceği değişik ortamlarda uyması gereken kuralları belirleyin. Böylece kendisinden ne beklenildiğini bilecektir.
Zaman zaman çocuklarınız bütün bu şartlara riayet ederek hazırlamış olduğunuz kurallara karşı gelebilirler. Böyle bu durumda yapılması gereken ilk şey sakin olmaktır. Sakin olup kurallara uyulması ve uyulmamsı durumunda karşılaşacağı sonuçları uygulamaya geçerseniz durum kontrol altındadır demektir. Kızıp bağırarak, çocuğunuza kuralları öğretemeyeceğinizi unutmayın. Bu durum, sizin arkanızdan, tasvip etmediğiniz şeyleri gizli gizli yapmasına neden olur.
Çocuklarınıza isteklerinizi defalarca tekrar etmeniz, ebeveyn sağırlığı dedineln bir duruma neden olur ki artık ne söyleseniz çocuğunuz duymayacaktır. Kuralları sürekli tekrarlamak yerine bu konudaki kuralımız neydi? demeniz her kesin aynı yerde toplanmasına sebep olacak, sizin de işiniz kolaylaşcaktır.
Önemli olan sorunlar ortaya çıkınca ebeveynler olarak müdahale edip, sorunu bizzat sizin çözüme ulaştırmanız değildir. Çocuklarınızın sorun çözme becerilerini geleiştirmenizdir. Çocuğunuz bir kurala uymadığında, çözüm onun kurla uymasını sağlamaktır. Kardeşini ısıran bir çocuğa, Kardeşini ısırmak yerine ne yapabilirdin? sorusunu yöneltmek davranışı üzerinde düşünmesini ve kendi gayretiyle yeni çözümler bulmasını sağlayacaktır. Çözüm üretmesi konusunda siz de fikir vererek ona yardımcı olabilrisiniz, örneğin kardeşini ısırmak yerine ondan uzaklaşabilirdin veya seni kızdıran davanışını görzmezden gelebilirdin diyebilirisiniz. Daha sonra ona “Seni seviyorum, ancak kuralları zorlamandan hoşlanmıyorum Lütfen ailemize saygı duymamız gerektiğini aklında tut” diyebilirsiniz.
Anne babalar tehdit ettiklerinde, çocuklarının daha kolay itaat edeceklerini sanırlar, oysa bu davranışlarıyla onları başkaldırmaya davet ederler. Odanı toplamazsan dışarı çıkamazsın demek, onu tehdidinizin gerçekliğini sınama konusunda yüreklendirmiş olursunuz.
Lütfen, koyduğunuz Kuralları nedenlerini çocuklarınıza açıklayın. Ödevini yapacaksın, çünkü ben öyle istiyorum dediğinizde kuralların asıl anlamı ortadan kalkar. Kurallar koymanızdaki amaç, çocuklarınızın size itaatini sağlamak değildir. Amacınız, çocuklarınızın kendi oto kontrol sistemlerini kullanmayı öğrenerek, düzenli ve başkalarının haklarını ihlal etmeyen bireyler olmalarını sağlamaktır
Hayatımızı düzenlemede, toplumsal uyumun sağlanmasında kurallara ihtiyacımız var. Çocuklarımızın da aynı sebeplerle ve sosyal yaşama ayak uydurmalarının kolaylaştırılması için ayrıca ev içi kurallara hatta kıstlamalara ihtiyaçları var. Aynı zamanda neyi yapıp neyi yapamayacakaları konusunda da bilinçlendirilmeye.
Çocuğunuz sık sık kuralları sorguluyorsa, daha fazla özgürlüğe ihtiaycı var demektir. Çocukların bu ihtiyacını karşılayabilmek için, kendilerini kısıtlanmış hissetmelerini engellemk için, mümkü olna her konuda yetki kullanamlarını izin verin, fırsat tanıyın.
Kendisiyle ilgili kuralları koyarken mesela, onunla birlikte kararlar alın. Ders çalışma saatine,oyun saatine, seçeceği arkadaşlarına kendisinin karar vermesini teşvik edin, bu konuda sizin yapacağınız sadece ona yol gösterici olmaktır.
Eğer çocuklarınızın sizin istediğiniz kurallara riayet etmesini istiyorrsanız uygulanabilir kurallar koyun. Sizin yanında olmadığınız zaman uygulanamaz kurallar koymanın bir anlamı yoktur.
Kuralları olumlu istekler arasından seçin. Örneğin televizyon seyretme yerine, günde yarım saat televizyon seyret kuralı akla daha yakındır. Kardeşinle kavga etme demek yerine, kardeşinle iyi geçin demek te daha kolay uyulabilecek bir kuraldır.
Aileniz içinde bir kural belirlenirken çocuğunuzun da fikrini alın. Sanırım bisikletinle nereye kadar gidebileceğin konusunda bir kural koymamız gerekiyor diyebilirsiniz. Kuralları oluşturduktan sonra da, bu kuralı uygulamanın ödülü ve uygulamamanın cezası sence ne olmalıdır diyebilirsiniz, böylece kurallara uymadığında kendisinin de katkıda bulunmuş olması uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır.
Örneğin kardeşiyle kavga etmediğinde kardeşinle iyi geçindiğin için teşekkür ederim diyebilirisiniz. Kurallara uyduğu için doğru şekilde ödüllendirilen çocuğun bu davranışını sürdürmesi daha kolay olur. Çocuklar, sevdikleri etkinlikler ödül olarak verilirse kurallara uyma konsuunda zorluk çıkarmazlar. Örneğin, masayı toplama kuralına uyarsan dışarı çıkıp oynayabilirsin diyebilirsiniz.
Çocuğunuzun bulunabilceği değişik ortamlarda uyması gereken kuralları belirleyin. Böylece kendisinden ne beklenildiğini bilecektir.
Zaman zaman çocuklarınız bütün bu şartlara riayet ederek hazırlamış olduğunuz kurallara karşı gelebilirler. Böyle bu durumda yapılması gereken ilk şey sakin olmaktır. Sakin olup kurallara uyulması ve uyulmamsı durumunda karşılaşacağı sonuçları uygulamaya geçerseniz durum kontrol altındadır demektir. Kızıp bağırarak, çocuğunuza kuralları öğretemeyeceğinizi unutmayın. Bu durum, sizin arkanızdan, tasvip etmediğiniz şeyleri gizli gizli yapmasına neden olur.
Çocuklarınıza isteklerinizi defalarca tekrar etmeniz, ebeveyn sağırlığı dedineln bir duruma neden olur ki artık ne söyleseniz çocuğunuz duymayacaktır. Kuralları sürekli tekrarlamak yerine bu konudaki kuralımız neydi? demeniz her kesin aynı yerde toplanmasına sebep olacak, sizin de işiniz kolaylaşcaktır.
Önemli olan sorunlar ortaya çıkınca ebeveynler olarak müdahale edip, sorunu bizzat sizin çözüme ulaştırmanız değildir. Çocuklarınızın sorun çözme becerilerini geleiştirmenizdir. Çocuğunuz bir kurala uymadığında, çözüm onun kurla uymasını sağlamaktır. Kardeşini ısıran bir çocuğa, Kardeşini ısırmak yerine ne yapabilirdin? sorusunu yöneltmek davranışı üzerinde düşünmesini ve kendi gayretiyle yeni çözümler bulmasını sağlayacaktır. Çözüm üretmesi konusunda siz de fikir vererek ona yardımcı olabilrisiniz, örneğin kardeşini ısırmak yerine ondan uzaklaşabilirdin veya seni kızdıran davanışını görzmezden gelebilirdin diyebilirisiniz. Daha sonra ona “Seni seviyorum, ancak kuralları zorlamandan hoşlanmıyorum Lütfen ailemize saygı duymamız gerektiğini aklında tut” diyebilirsiniz.
Anne babalar tehdit ettiklerinde, çocuklarının daha kolay itaat edeceklerini sanırlar, oysa bu davranışlarıyla onları başkaldırmaya davet ederler. Odanı toplamazsan dışarı çıkamazsın demek, onu tehdidinizin gerçekliğini sınama konusunda yüreklendirmiş olursunuz.
Lütfen, koyduğunuz Kuralları nedenlerini çocuklarınıza açıklayın. Ödevini yapacaksın, çünkü ben öyle istiyorum dediğinizde kuralların asıl anlamı ortadan kalkar. Kurallar koymanızdaki amaç, çocuklarınızın size itaatini sağlamak değildir. Amacınız, çocuklarınızın kendi oto kontrol sistemlerini kullanmayı öğrenerek, düzenli ve başkalarının haklarını ihlal etmeyen bireyler olmalarını sağlamaktır
